Η ιστορία της παρέας των αστέγων από τους δρόμους της Κινσάσα, που ζούσαν στο ζωολογικό κήπο της πόλης καθηλωμένοι σε αναπηρικά καροτσάκια και επιβίωναν παίζοντας μουσικές, αποτέλεσε τον πυρήνα του ντοκιμαντέρ των Renaud Barret και Florent de la Tullaye, το οποίο αρκετός κόσμος απόλαυσε στις Νύχτες Πρεμιέρας, την Παρασκευή 17/9. Εμείς είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε με τον Ricky Likabu, έναν από τους ιδρυτές των περιβόητων Staff Benda Bilili, οι οποίοι ανασύρθηκαν από την άκρη του κόσμου για να παρασύρουν τους πάντες στους ρυθμούς τους...
 |
Ποια είναι η μουσική ιστορία-παραμύθι των Staff Benda Bilili; Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας σε κάποιον που δεν έχει γνώση της δουλειάς σας;
Ονομάζομαι Ricky Likabu. Είμαι 60 ετών και πάσχω από πολιομυελίτιδα από τα 5 μου χρόνια. Είμαι τραγουδιστής, αλλά και ράφτης και ηλεκτρολόγος. Έχω πολλά παιδιά. Οι στίχοι που γράφω αφορούν σε όσα βιώνω στους δρόμους. Είμαι ευτυχισμένος και έχω μια μπάντα που τώρα ταξιδεύει ανά τον κόσμο. Ο Coco Ngambali κι εγώ δημιουργήσαμε το σχήμα στα 2003, μετά από πολλά χρόνια μουσικής άσκησης κι όντας στο προσκήνιο ήδη από τη δεκαετία του 1980. Αρχικά συμμετείχαμε σε κανονικές μπάντες, όμως μετά την κατάρρευση της χώρας βρεθήκαμε στους δρόμους. Η μουσική μας είναι μια μείξη από κονγκολέζικη rumba (Franco, Tabu Ley), ρυθμούς από γηγενείς φυλές και όλα αυτά σε ένα στιλ James Brown –τον είχαμε απολαύσει ζωντανά στην Κινσάσα στα 1974 και μας επηρέασε πολύ.
Το όνομά σας μεταφράζεται ως «κάποιος που κοιτάζει πέρα από την εμφάνιση». Αυτό αποτελεί και το κύριο μουσικό σας μήνυμα;
Ακριβώς! Στην πόλη μας το να είναι κάποιος παραπληγικός ή άστεγος, σήμαινε για τους άλλους ότι είναι ένα τίποτα. Τώρα, όμως, έχουμε κατακτήσει το όνειρό μας. Το γεγονός ότι καθείς δύναται να εκπληρώσει τα όνειρά του αποτελεί ένα ελπιδοφόρο μήνυμα.
Κρύβεται κάποιο συμβολικό περιεχόμενο πίσω από τον τίτλο του ντεμπούτου άλμπουμ σας Tres Tres Fort; Ήταν, όντως, τόσο δυνατή η είσοδός σας στην αρένα της μουσικής;
Το Tres Tres Fort (πολύ, πολύ δυνατά) είναι το μότο μας και μας χαρακτηρίζει απόλυτα. Έπρεπε να είμαστε πολύ δυνατοί, όσο και τυχεροί, ώστε να αντιμετωπίσουμε όλα εκείνα τα πράγματα τα οποία συναντήσαμε στο διάβα μας.
 |
Ποιο τραγούδι αντανακλά περισσότερο το πνεύμα σας και γιατί;
Το αγαπημένο μου είναι το “Staff Benda Bilili”. Aποτελεί φόρο τιμής σε όλα τα μέλη της μπάντας –όχι μόνο τους μουσικούς– και δηλώνει πόσο σημαντικό είναι ο άνθρωπος να οραματίζεται μακριά. Οφείλει να αναζητεί τις δικές του διόδους επιβίωσης εάν, φυσικά, επιθυμεί να είναι ένα «παιδί των Staff». Καλείται να φανεί γενναίος, έξυπνος και έτοιμος να σταθεί στις δικές του δυνάμεις... Δυνατός, με μεγάλη καρδιά. Με άλλα λόγια το τραγούδι λέει ότι οποιοσδήποτε είναι ικανός, όσο και ο διπλανός του στον πλανήτη.
Πέρα από το πρόβλημα της πολιομυελίτιδας, κατάγεστε από το Κονγκό (πρώην Ζαΐρ), μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου και ηχογραφείτε το υλικό σας σε έναν ζωολογικό κήπο. Παρόλα αυτά, έχετε ήδη κατακτήσει τις καρδιές του κόσμου παγκοσμίως. Πώς ισορροπείτε στ’ αλήθεια την παγκόσμια αναγνωρισιμότητα με τον ήχο του γκέτο και τις δυσκολίες τής όποιας επιβίωσης;
Δεν κατανοώ την ερώτησή σας. Ίσως να έχουμε διαφορετικό τρόπο σκέψης... Απλά κάνουμε διάφορα πράγματα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό για εμάς.
Στο παρελθόν ήσασταν πλανόδιοι πωλητές, πέρα από ηλεκτρολόγοι και ράφτες. Εξακολουθείτε να ασκείτε αυτές τις δουλειές;
Οι οικογένειές μας πλέον δεν έχουν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες του παρελθόντος μιας και δεν μένουμε πια στους δρόμους και τα παιδιά μας πηγαίνουν κανονικά στο σχολείο. Τώρα μπορούμε να είμαστε ολότελα επικεντρωμένοι στη μουσική μας. Την ίδια στιγμή έχουμε διδάξει στα παιδιά μας την τέχνη των πρότερων δουλειών μας ώστε, σε περίπτωση αναποδιάς, να μπορούν να αντεπεξέλθουν. Παράλληλα, η επιτυχία μάς παρέχει τη δυνατότητα να στήνουμε μικρές επιχειρήσεις, τις οποίες λειτουργούν οι συγγενείς μας.
 |
Ήταν μεγάλη έκπληξη για εμάς όταν πληροφορηθήκαμε ότι το ντοκιμαντέρ Benda Bilili των Renaud Barret και Florent de la Tullaye, έκανε πρεμιέρα στην αυλαία του Quinzaine Des Realisateurs, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ στις Κάννες. Πώς προέκυψε αυτό και τι παραπάνω αποκαλύπτει για εσάς;
Δεν ξέραμε ούτε εμείς τίποτα για αυτό το φεστιβάλ! Όμως συγκινηθήκαμε πολύ εν τέλει από τις αντιδράσεις του κόσμου για τη ζωή μας. Το κοινό γέλαγε, έκλαιγε, χειροκροτούσε... Ξέρετε, αυτή είναι η αληθινή ιστορία μας, έτσι όπως παρουσιάζεται στην ταινία. Καταγράφονται τα πάντα, από τη μέρα που οι Renaud Barret και Florent de la Tullaye πάτησαν το πόδι τους στην Κινσάσα έως τις συμμετοχές μας σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ, 5 χρόνια αργότερα. Τίποτα δεν έχει επινοηθεί και όλοι νιώθουμε ιδιαιτέρως περήφανοι για τη δημιουργία αυτού του ντοκιμαντέρ. Η ανταπόκριση του κόσμου μάς φανέρωσε πώς η ιστορία μας μπορεί να αγγίξει τον κόσμο σε όλα τα μήκη του πλανήτη.
Στο παρελθόν έχετε δηλώσει ότι «...βλέπουμε τον εαυτό μας ως δημοσιογράφους. Εμείς είμαστε πραγματικοί δημοσιογράφοι που δεν φοβόμαστε κανέναν και τίποτα. Επικοινωνούμε μηνύματα σε μητέρες, σε άστεγους ή στους shegues (εγκαταλελειμμένα παιδιά που μένουν στους δρόμους)». Θα θέλατε να μας το αναλύσετε περισσότερο;
Δεν θυμάμαι να έχω πει ότι είμαστε δημοσιογράφοι... Είναι γεγονός ότι μέχρι ένα σημείο ήμασταν οι μοναδικοί οι οποίοι παίζαμε για αυτά τα παιδιά στους δρόμους της Κινσάσα. Συνειδητοποιήσαμε εγκαίρως ότι η μουσική μας είχε ένα ρόλο ύπαρξης. Εκείνον που απαλύνει το μυαλό τους, ενώ τους διδάσκει ταυτόχρονα βασικές αρχές. Κανένα από εκείνα τα παιδιά δεν θα πάει στο σχολείο, έτσι εμείς τους στέλνουμε αισιόδοξα μηνύματα. Δεν υπάρχει ουδείς λόγος επαναστατικής πράξης στη χώρα μας, μιας και οτιδήποτε άλλο θα χειροτέρευε την ήδη δυσοίωνη κατάσταση. Τα τραγούδια μας παρακινούν τη νεολαία να διατηρήσει στιβαρό το μυαλό της, να αξιολογήσει την αξιοπρέπειά της, να είναι γενναιόδωρη, έντιμη και ειλικρινής δίπλα σε αυτούς που αγαπά, ανεξάρτητα με το πως θα κυλήσουν τα πράγματα.
Είμαι από εκείνους που πιστεύουν σθεναρά ότι η Αφρική δεν έχει ανάγκη τον οίκτο μας. Η Αφρική απαιτεί και αξίζει το θαυμασμό, την ταπεινότητα και τον σεβασμό μας. Ποιες είναι οι σκέψεις σας; Συμφωνείτε ή έχετε την άποψη ότι όλα αυτά είναι εξαιρετικά μόνο στη θεωρία;
Είναι θαυμάσια μόνο στη θεωρία. Υπάρχει ένα κομμάτι στον δίσκο που λέει «Μαύρε, ξύπνα, κοιμάσαι εδώ και πολύ καιρό, έχεις όλα τα εφόδια που χρειάζεσαι για να τα βγάλεις πέρα, όμως εξακολουθείς να κοιμάσαι». Οι Αφρικανοί πρέπει να σταματήσουν να κλαψουρίζουν και να παραπονιούνται για το παρελθόν και να δράσουν σωστά. Καλούνται να αναλογιστούν τα προσωπικά τους λάθη. Τις περισσότερες φορές οι μαύροι ομιλούν για «αδελφότητα», όμως όλα αυτά είναι ένα ψέμα. Οι ίδιοι είμαστε υπεύθυνοι για ποικίλα άσχημα πράγματα στην ήπειρό μας. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να εναποθέτουμε τα δικά μας λάθη στους άλλους. Πρέπει εμείς να αλλάξουμε πρώτα.
Και έπειτα από όλο αυτό το απροσδόκητο και λίαν ελπιδοφόρο μουσικό ταξίδι, ποιες είναι οι ανθρώπινες φιλοδοξίες-οραματισμοί των Staff Benda Bilili;
Σύντομα ένας νέος δίσκος!
Εάν οι Staff Benda Bilili ήταν μία από τις 5 αισθήσεις, ποια θα ήταν; Ή μήπως η «έκτη»;
Και οι έξι! Αλλά ανακατεμένες, σε ένα ποτήρι δυνατού κονγκολέζικου λικέρ...
