Ταλαντούχος και δημιουργικός, ο Παναγιώτης Μανουηλίδης είναι μουσικός και συνθέτης, γνωστός και ως Panú. Έχει συνεργαστεί ως συνθέτης και µουσικός µε τα Münchner Kammerspiele, Schauspielhaus Graz, Piccolo Teatro di Milano, Maillon Théâtre de Strasbourg, Festspielhaus Hellerau, το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, τη Στέγη του Ιδρύµατος Ωνάση, το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαµάτας, τους RootlessRoot, το Baumstrasse κ.α. Συνεργάζεται σταθερά με τους σκηνοθέτες Πρόδρομο Τσινικόρη και Ανέστη Αζά, αναπτύσσοντας μια προσωπική γλώσσα ζωντανής ηχητικής δραματουργίας. Παράλληλα διευρύνει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες στον συνδυασμό της μουσικής και των εικαστικών και παραστατικών τεχνών. Το 2018 δηµιούργησε από κοινού µε την χορεύτρια Κωνσταντίνα Ευθυµιάδου τo ντουέτο Kόka & Panú. (In case of loss σε Παγκόσµια πρεµιέρα στο 24ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαµάτας, Evil Unicorns σε Παγκόσµια πρεµιέρα στο 11 th Arc for Dance Festival, ύλη σε Παγκόσµια πρεµιέρα στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαµάτας. Από το 2019 σχεδιάζει και κατασκευάζει πρωτότυπα µουσικά όργανα-γλυπτά (Instrument inside Silo - Study on memory µέρος της εγκατάστασης Study for 2 silos σε συνεργασία µε την εικαστικό Magda Cirillo, Dexamenes Seaside, Κουρούτα Ηλείας, που λειτουργούν ως ηχητικές εγκαταστάσεις ή σκηνικοί χώροι.
Με αφορμή τη μουσική που έγραψε για το Romaland που ανέβηκε στη Stegi, κάναμε μαζί του μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Πώς προέκυψε η συνεργασία σας ως προς το να γράψετε τη μουσική για το Romaland;
Με τον Πρόδρομο και τον Ανέστη δουλεύουμε μαζί από το 2012. Γενικώς όλη η ομάδα πάνω κάτω είναι από τότε. Οικογενειακή κατάσταση. Είναι πολύ όμορφο να μεγαλώνεις και να συνδημιουργείς παράλληλα με ανθρώπους που θαυμάζεις και αγαπάς. Αισθάνομαι τυχερός.
Ποια ήταν η πρώτη μουσική σκέψη που κάνατε ακούγοντας τη λέξη Romaland;
Μαγκάβε τούκε που στα ρομανές σημαίνει πεθαίνω για σένα. Έκανα και ένα μικρό κομματάκι που μπήκε τελικά στην παράσταση.
Πώς συνθέσατε τη μουσική που συνοδεύει το Romaland, ποιες πηγές ή μουσικά τοπία «επισκεφθήκατε»;
Έχω πολλές μουσικές αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια με μουσικές των Ρομά. Χάρηκα όταν κέρδισα την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που συμμετέχουν στην παράσταση. Πέραν όμως από τη λαογραφία και το φολκλόρ ήθελα να δώσω και ένα στίγμα στο εδώ και το τώρα.
Πώς νιώθετε αυτό το διάστημα με την τραγική επικαιρότητα και τη δολοφονία άλλου ενός Ρομά;
Γενικώς η επικαιρότητα είναι ζοφερή. Θα συνεχίσουν να σκοτώνονται άνθρωποι γύρω μας! Αυτό που με τρομάζει πιο πολύ είναι το τέρας μέσα μου. Όλοι εν δυνάμει είμαστε ικανοί για το καλύτερο αλλά και για το χειρότερο. Προσεύχομαι να ‘χω τον νου μου.
Μπορεί η μουσική να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κοινωνικής ενσυναίσθησης και της συμπερίληψης; Σας απασχολούν τέτοια ζητήματα όταν γράφετε μουσική;
Όταν δημιουργώ δεν σκέφτομαι τίποτα. Αφήνομαι στο παιχνίδι. Η μουσική αναπτύσσει την κοινωνική ενσυναίσθηση αλλά τι γίνεται μόλις τελειώσει; Το τέρας ξυπνάει και ζητάει αίμα. Η τηλεόραση το προσφέρει απλόχερα.
Ποια ήταν η δική σας επιδίωξη γράφοντας τη μουσική για το Romaland;
Να γίνει ένα με την παράσταση. Να δώσει δύναμη στους ηθοποιούς. Να τους μεταμορφώσει!
Υπήρχαν σημεία επαφής, εμπειρίες δικές σας κοντινές ως προ αυτές που εξιστορούν ότι βίωσαν οι ήρωες του Romaland;
Έζησα μέρος της ζωής μου στα Βαλκάνια και έχω κάποιες δυνατές εμπειρίες ρατσισμού σε σχέση με την καταγωγή μου, αλλά μέχρι εκεί.
Μπορούν τελικά 2 μπαλαμοί να κάνουν μια παράσταση για Ρομά; Εσείς ως μπαλαμός ή ως ρομά γράψατε τη μουσική και πιστεύετε ότι παίζουν ρόλο αυτές οι «ιδιότητες» σε καλλιτεχνικές ή δημιουργικές «αναθέσεις»;
Και βέβαια μπορούν. Οι συγκεκριμένοι μπαλαμοί το κάνανε και πολύ καλά. Αν πάλι σ’ ενδιαφέρει να μιλήσεις για την καταγωγή σου μέσα από αυτό που κάνεις είναι εντάξει. Εγώ είμαι μέλισσα και μου αρέσει να είμαι και μπαλαμός και Ρομά.
Μουσικός, μηχανικός ήχου, ηθοποιός, με ποια «ιδιότητα» ταυτίζεστε περισσότερο;
Είμαι μαθητής υπέροχων μηχανικών ήχου σαν τον Άγγελο Κονταξή και τον Ορέστη Πατσινακίδη. Δουλεύω με υπέροχους ηθοποιούς και λατρεύω τη σκηνή αλλά επειδή εμφανίζομαι δίπλα τους δεν σημαίνει ότι είμαι ηθοποιός.
Είμαι μουσικός που αγαπάει το θέατρο. Αυτή μου η αγάπη με εμπνέει και μου ανοίγει δρόμους που δεν είχα φανταστεί. Από το θέατρο άρχισα να φτιάχνω ηχητικές σκηνογραφίες που με οδηγήσαν στις ηχητικές εγκαταστάσεις που φτιάχνω τα τελευταία χρόνια.
Τι σας εμπνέει στη σύνθεση της μουσικής σας;
Η ομορφιά και η απλότητα.
Τι επιρροές έχετε και ποια μουσικά ήδη αγαπάτε περισσότερο;
Η μουσική είναι μια και την παρακολουθώ από όπου κι αν προέρχεται.
Σε μια εποχή που δεν υπάρχει καμία στήριξη από το κράτος στους καλλιτέχνες, πώς είναι να συνεργάζεσαι με τη Στέγη και πώς είναι η συνεργασία σας;
Τι εννοείται δεν υπάρχει καμία στήριξη από το κράτος; Σήμερα δεν γίνεται ούτε μια παράσταση χωρίς κάποιου είδους κρατική επιχορήγηση. Από κάπου πρέπει να βρεις χρήματα για την παραγωγή σου και το κράτος παρέχει τα τελευταία αρκετά χρόνια αυτή την δυνατότητα. Το θέμα είναι αν εμείς, ο λαός, που είμαστε το αληθινό κράτος, στηρίζουμε τους καλλιτέχνες. Παίρνουμε στα σοβαρά τη δουλειά τους; Πληρώνουμε για τη μουσική που ακούμε; Αναζητούμε το καινούριο; Την καλλιτεχνική συγκίνηση;
Τι ακριβώς κάνεις ένας μηχανικός ήχου και πώς μπορεί ο ήχος να γίνει πρώτη ύλη για μια υλική κατασκευή; (με αναφορά στο πρότζεκτ ύλη)
Να ξεκαθαρίσουμε ότι μηχανικός ήχου είναι ο ηχολήπτης. Από εκεί και πέρα εγώ πιστεύω και ερμηνεύω τον κόσμο γύρω μου με τον ήχο. Για μένα όλα είναι ήχος. Αυτό θα μπορούσε να μας το εξηγήσει ακριβώς ένας άνθρωπος χωρίς όραση. Σε σχέση τώρα με τις εγκαταστάσεις και τις ηχητικές σκηνογραφίες που φτιάχνω πιστεύω πως όταν αντιλαμβάνεσαι και τον τρόπο με τον οποίο παράγεται αυτός ο ήχος τότε συντελείται κάτι ολόκληρο. Μια μαγεία που δεν έχει τίποτα κρυφό.
https://youtube.com/@panumanouilidis?si=FBl9NVuX5CoWDOER
Τι άλλο κάνετε αυτή την εποχή και ποια τα επόμενα σχέδιά σας;
Έχω άλλη μια εβδομάδα παράταση για τον «Άνθρωπο από το Παντόλσκ» του Γιώργου Κουτλή, που έγραψα την μουσική και την ερμηνεύω ζωντανά στο θέατρο Κιβωτός, η «Δημοκρατία του Μπακλαβά» ταξιδεύει στην Ευρώπη, παίζω για άλλες δυο Πέμπτες με τον αγαπημένο Μιχάλη Σιγανίδη στο Πλαγκτόν και γράφω τη μουσική για το ντοκιμαντέρ του Μελέτη Μοίρα. Παράλληλα ετοιμάζω μια ηχητικό εικαστική παράσταση με κατασκευές μου για την Άνοιξη και ψάχνω λίγο ελεύθερο χρόνο να ανεβάσω καινούριες μουσικές και βίντεο στο κανάλι μου στο youtube.
