Αν είσαι φάτσα και παιδί του κέντρου, σίγουρα θα έχεις πετύχει τον MC Yinka να βολτάρει και να αράζει με τις παρέες του, πάντα φορώντας εκείνο το φωτεινό χαμόγελο του. Και εννοείται πως τον αναγνωρίζεις, αφού τον έχεις δει και ακούσει, δίπλα σε αρκετά και σημαντικά ονόματα της εναλλακτικής/ανεξάρτητης μουσικής σκηνής. Αντίστοιχα, αν τα ακούσματα σου είναι γύρω απ’ το hip-hop και έχεις ασχοληθεί έστω λίγο με την ελληνική σκηνή του, θα έχεις πετύχει το όνομα του Dj Booker στις παραγωγές και θα έχεις θαυμάσει δικά του beats και scratches.
Η ένωση αυτών των δύο προσωπικοτήτων με τις έντονες καλλιτεχνικές ανησυχίες, έφερε ένα ατμοσφαιρικό άλμπουμ, hip-hop αισθητικής, που ολοκληρώνοντας την ακρόαση του, αισθάνεσαι «γεμάτος». Από εικόνες, αισθήματα, αρώματα.
Το Σάββατο 9 Απριλίου, στο six d.o.g.s. θα παρουσιάσουν live τον δίσκο τους, Night Lights, πλαισιωμένοι από φίλους - συνεργάτες (Twinsanity, Irene, Dj Bouklas) και πριν απ’ αυτή την σημαντική βραδιά για τους ίδιους και το label Mind the Wax που τους υποστηρίζει , κάναμε μια συζήτηση για την συνεργασία τους, τα σκατά του κέντρου της Αθήνας, τον φασισμό, τα σκοτεινά σοκάκια, τον Θεό και την «φάση».
Ποια συνθήκη ένωσε καλλιτεχνικά τους δρόμους σας για την παραγωγή και κυκλοφορία του άλμπουμ;
Booker: Για μένα προσωπικά ήταν η συσσωρευμένη πίεση στα χρόνια της οικονομικής και κοινωνικής ύφεσης. Υπήρχαν πράγματα που έπρεπε να ειπωθούν, τα αυτονόητα που έπρεπε οπωσδήποτε να ξαναφρεσκάρουμε, τα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής και η ακραία άνοδος του εθνικισμού στην Ευρώπη γενικότερα. Είχαν περάσει ήδη δέκα χρόνια σχεδόν από την παραγωγή ενός hip-hop άλμπουμ για μένα, οπότε ένιωθα πως χρωστούσα ένα τέτοιο project. Επίσης, η πρόκληση του να δημιουργήσουμε έναν αγγλόφωνο δίσκο για να δούμε μέχρι που μπορεί να ταξιδέψει. Όλα αυτά ήταν τα στοιχεία που συνετέλεσαν στη σύλληψη και μετά στη δημιουργία αυτού του άλμπουμ.
Yinka: Η κοινή μας αγάπη για moody και downtempo beats και MC's ατμοσφαιρικούς και κάπως σκοτεινούς όπως ο Ka, o MF Doom, Roc Marciano, Griselda, Sean P.
Ενώ ο δίσκος βγήκε το ’21 η live παρουσίαση του θα γίνει το ’22. Σας στοίχισε όλη αυτή η κατάσταση με την πανδημία και τις ανισορροπίες που έφερε; Που δεν μπορέσατε νωρίτερα να μοιραστείτε την χαρά της δημιουργίας και την ενέργεια σας με το κοινό.
Booker: Φυσικά και μου στοίχισε, όπως όλους μας φαντάζομαι, αλλά θα ήταν εγωιστικό να βάλω μπροστά τη παρουσίαση ενός δίσκου ενώ συμβαίνουν γύρω μας τόσο σημαντικά πράγματα. Η υγεία πιστεύω προέχει και με λίγη υπομονή όλα θα βρουν το δρόμο τους στην κανονικότητα. Εμείς μόλις είδαμε ότι υπάρχει η κατάλληλη συνθήκη, αποφασίσαμε να το οργανώσουμε ώστε να προσφέρουμε στους φίλους μας τη παρουσίαση του δίσκου σε ασφαλείς - ιδανικά - συνθήκες.
Yinka: Η κατάσταση αυτή σίγουρα μας επηρέασε. Για μένα πλέον, υπάρχει η εποχή πριν τις καραντίνες και η εποχή μετά. Σίγουρα η πανδημία είναι ένα ορόσημο. Είχαμε έτοιμο το δίσκο καιρό αλλά προσθέσαμε και το "Stretch" - κομμάτι που αναφέρεται στην πρώτη και πιο hardcore καραντίνα.
Ο τίτλος του άλμπουμ σας είναι Night Lights. Το μουσικό ύφος των τραγουδιών σας οδήγησε σταδιακά σε αυτόν ή θέλετε εξ αρχής βάσει τίτλου το ύφους να είναι τέτοιο;
Booker: Η σύλληψη της ιδέας για τη δημιουργία του δίσκου, όπως ανέφερα και προηγουμένως, ξεκίνησε σε μια εποχή που η κοινωνία δοκιμαζόταν από ζοφερές καταστάσεις (οικονομική ανέχεια, δολοφονίες μεταναστών, εθνικιστικά πογκρόμ), οπότε αναπόφευκτα οι παραγωγές που είχα συγκεντρώσει ήταν κάπως «σκοτεινές» . Ας πούμε ότι οι παραγωγές «βάφτισαν» αυτό το LP.
Yinka: To beat για το ομώνυμο κομμάτι ήταν η έναρξη για τον δίσκο. Αράζαμε και ακούγαμε μουσική, μοu έβαλε αυτό το beat και θυμάμαι του είπα ότι μου θυμίζει beats από Αlchemist και Roc Marciano. Όταν πήγα σπίτι να γράψω στίχους, το beat μου έβγαλε ένα οδοιπορικό μέσα στη νύχτα. Και έτσι κάπως έθεσε την ατμόσφαιρα των υπολοίπων κομματιών. Η ατμόσφαιρα είναι μια πιο εσωστρεφή προσέγγιση.
Σε τι φάση ήσασταν όταν ξεκινήσατε αυτό το project και σε τι φάση βρίσκεστε τώρα;
Booker: Η δημιουργία του άλμπουμ ξεκίνησε το 2016 -σχεδόν έξι χρόνια πριν. Τα γεγονότα που έχουμε ζήσει όλο αυτό το διάσημα, είναι ασύλληπτα και σίγουρα όχι αυτά που προσδοκούσαμε ή φανταζόμασταν. Οπότε και οι φάσεις μας έχουν περάσει μεγάλες διακυμάνσεις . Για να έρθουμε στο τώρα, νομίζω ότι έχει ωριμάσει μέσα μας καθώς έχουμε μάθει πολλά από αυτό και ήδη σκεφτόμαστε για το επόμενο άλμπουμ.
Yinka: Πάει αρκετός καιρός από τότε. Σίγουρα είχα καταπιαστεί με πολλά projects και επίσης είχα κάνα δυο χρόνια που είχα κυκλοφορήσει τον προσωπικό μου δίσκο. Τώρα είμαι κάπως στην ίδια φάση καλλιτεχνικά. Ετοιμάζω προσωπικά projects αλλά και δυνατές συνεργασίες.
Και αφού αναφέραμε την λέξη “φάση” προηγουμένως, να μπούμε λίγο και στην έννοια της έκφρασης που χρησιμοποιούμε τα τελευταία χρόνια. Τι συμβολίζει για εσάς η «φάση»; Λέμε πολύ συχνά ατάκες όπως “αυτός είναι της φάσης μας”, “η φάση της Αθήνας” κτλ. Νιώθω μερικές φορές πως παράγουμε περισσότερους «φασαίους» απ’ όσους αντέχει η «η φάση μας». Άνθρωποι που δεν έχουν πολλά κοινά με τον κύκλο, αλλά υπάρχουν στις παρέες και κυκλοφορούν σε συγκεκριμένα μέρη για να είναι απλά «εκεί».
Booker: Με τη λέξη “φάση” εννοούμε κατά κύριο λόγο την μικροκοινωνία της εκάστοτε μουσικής σκηνής. Φυσικά, συμπεριλαμβάνει καλλιτέχνες και ακροατές . Ειδικά στο hip-hop αυτή η μικροκοινωνία περιλαμβάνει το γκραφίτι, το breakdance, το turntablism κ.α.
Είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να ανήκει σε κοινωνικές ομάδες όπου πορεύεται με κοινά στοιχεία και μια συλλογική ταυτότητα. Στην υγιή της μορφή είναι θεμιτή, αλλά υπάρχει πρόβλημα όταν συναντάμε την οπαδοποίηση και τον ακραίο φανατισμό, όπως στον αθλητισμό. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα της «φάσης».
Νομίζω ότι απ’ την απαρχή του hip-hop στην Ελλάδα, υπήρχε ο μιμητισμός και συναντούσαμε το φαινόμενο που σχεδόν το 50% ενός ακροατηρίου ήταν εν δύναμη καλλιτέχνες. Bέβαια, αυτό έχει να κάνει ξεκάθαρα με το πόσο δημοφιλής είναι η «φάση» την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ώστε να συγκεντρώσει και αρκετούς που απλά είδαν φως και μπήκαν.
Yinka: Η «φάση μας» είναι να υπάρχει ένας κοινός κώδικας, κοινές αναφορές είτε μουσικές είτε σε επίπεδο εμπειριών. Όταν λέμε ότι είμαστε στην ίδια φάση, σημαίνει ότι καταλαβαινόμαστε, ότι όταν πεις κάτι, παίξεις κάτι, πεις ένα αστείο, εγώ θα καταλάβω από που επηρεάστηκες για να τα κάνεις αυτά.
Για τους «φασαίους» δεν έχω άποψη. Τόσα χρόνια και εγώ προσπαθώ να καταλάβω ποιοι είναι φασαίοι και ποιοι όχι.
Ως καλλιτέχνες που έχετε αρκετά χρόνια στον χώρο και με διάφορες συνεργασίες ανά περιόδους, πως βλέπετε να κυλάει η δημιουργική έκφραση των νέων προσώπων στην σκηνή; Έχετε εντοπίσει ελπιδοφόρα στοιχεία;
Booker: Είμαστε σε καλό δρόμο σε γενικές γραμμές. Βγαίνει πολύ υλικό από νέα παιδιά, άλλοτε καλό άλλοτε όχι τόσο. Είναι ξεκάθαρα στο χέρι μας να ψάξουμε και να επιλέξουμε το τι θα ακούμε και να μη περιμένουμε από τα top10 και τις playlist που διαφημίζονται, μασημένη τροφή για κατανάλωση.
Yinka: Πάντα υπάρχει κάτι αξιόλογο σε όλες τις μουσικές σκηνές, απλά θα πρέπει να το αναζητήσεις. Τα σημάδια είναι πολύ ελπιδοφόρα. Δεν υπάρχουν τα κολλήματα των παλιότερων. Η νέα γενιά είναι εκτεθειμένη σε πάρα πολλή πληροφορία και καλείται να την διαχειριστεί. Βλέπεις μουσικούς που είναι επηρεασμένοι από διάφορα είδη μουσικής και βγάζουν κάτι αρκετά ιδιαίτερο.
Το άλμπουμ σας κυκλοφόρησε μέσω ενός ελληνικού label, της Mind The Wax. Πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν άνθρωποι να υποστηρίξουν το καλλιτεχνικό όραμα και ένα project; Για διάφορους λόγους, αρκετοί καλλιτέχνες παίρνουν τον δρόμο του diy, που σε κάποιες περιπτώσεις είναι απελευθερωτικός αλλά ταυτόχρονα αρκετά δύσκολος.
Booker: Όταν ξεκίνησα την παραγωγή αυτού του δίσκου το 2016 είχα στο μυαλό μου δύο σκέψεις. Η πρώτη ήταν να κοπεί σε βινύλιο και η δεύτερη να έχει διανομή στο εξωτερικό, οπότε ο πήχης είχε ανέβει πολύ ψηλά. Όταν ο δίσκος είχε φτάσει στο τελικό του στάδιο το 2018, δε θα στο κρύψω, υπήρχαν συζητήσεις με αρκετά label από Ελλάδα και εξωτερικό αλλά δεν βρέθηκε κοινό σημείο μιας και το project ήταν αρκετά απαιτητικό και σίγουρα δεν έχρηζε αλλαγών στο περιεχόμενο του. Η επαφή με τη Mind The Wax έγινε το 2019, ήταν άμεση, ρεαλιστική, χωρίς πλαίσια όσον αφορά το δημιουργικό κομμάτι. Και φυσικά, δεν θα είχε προχωρήσει χωρίς την συμβολή της, ειδικά στον τομέα της διανομής. Οπότε ήταν κάτι παραπάνω από σημαντική για εμάς η ανάμιξη του label στην πορεία του δίσκου, η οποία έγινε με τη μέγιστη διακριτικότητα και σεβασμό στην έκφραση μας.
Yinka: Αυτός που τρέχει τη Mind The Wax είναι ένας από μας, ένας σαν κι εμάς, που αγαπά τη μουσική και βάζει μεράκι σε αυτό που κάνει. To label κατάλαβε τη φάση μας, γιατί πολύ απλά είναι στη φάση μας. Είναι πολύ σπάνιο, να υπάρχουν άνθρωποι που να θέλουν να υποστηρίξουν το όραμα και το ταλέντο ενός καλλιτέχνη χωρίς να ξέρουν ότι θα υπάρξει σίγουρο κέρδος. Επίσης, είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι πολλοί καλλιτέχνες τα κατάφεραν μέσω του diy τρόπου. Το internet πλέον σου δίνει πολλές δυνατότητες να κάνεις πράγματα.
Θέλω να συνεχίσουμε την συνέντευξη με σημεία αναφοράς τα κομμάτια του άλμπουμ σας.
[Intro/Outro] Τα σημεία όπου το Maggot Brain συναντάει το hip-hop. Η ιστορία λέει πως ο Clinton είχε πει στον Hazel, υπό την επήρεια LSD, να φανταστεί πως η μητέρα του είχε πεθάνει και πως ο συναισθηματικός του κόσμος θα αποτυπωνόταν στο παίξιμο της κιθάρας του. Για να δημιουργήσετε κάτι, μπαίνετε ποτέ σε αυτή την διαδικασία; Σε ένα υποθετικό σενάριο;
Booker: Προσωπικά δε διαλέγω αυτό τον τρόπο. Υπάρχουν ήδη τα βιώματα.
[Representing Rats] Μανώλη ποιο είναι το το concept πίσω απ' τον τίτλο και το περιεχόμενο των στίχων; Ποια είναι τα «ποντίκια» που «εκπροσωπείς»;
Yinka: Το τίτλο τον έδωσε ο Booker. Είχε φτιάξει ένα beat που το ονόμασε Dirty Rats. Πήρα το beat, το οποίο μου έβγαλε να γράψω για το πως ορίζουμε εμάς μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η αναζήτηση για εξιλέωση, η κοινωνική ενσυναίσθηση. Ίσως τα ποντίκια αναφέρονται στην γκετοποίηση και περιθωριοποίηση ανθρώπων, κοινωνικών ομάδων και σίγουρα εγώ εκπροσωπώ αυτές τις ομάδες όλα αυτά τα χρόνια, όντας παιδί μεταναστών που πάσχιζε για πολλά χρόνια να εξασφαλίσει δικαιώματα που σε άλλες χώρες είναι δεδομένα για τους μετανάστες.
[Stretch] Πως προέκυψε η συνεργασία με τον Mr. Lif; Υπάρχουν συνεργασίες που έχετε κάνει και τις θεωρείτε σημαντικές για δικούς σας λόγους;
Booker: Η συνεργασίες είναι παρά πολλές καθώς και οι live εμφανίσεις. Έχω παίξει σχεδόν με κάθε dj και καλλιτέχνη που θαύμαζα από μικρός. Dj Qbert, Dj Shadow, Dilated peoples και Madlib είναι σίγουρα σταθμοί, αλλά αφήνω πάρα πολλούς απ' έξω. Είναι σημαντικό να βλέπεις ανθρώπους που θαυμάζεις να σου δίνουν τα εύσημα.
Yinka: O Mr. Lif είναι ένας MC που ακούγαμε από μικροί όταν ήταν στη Def Jux. Είναι από τους άξιους πρεσβευτές του underground στην Αμερική. Πέσανε διαφορά ονόματα στο τραπέζι και επικοινωνήσαμε με κάποιους απ’ αυτούς, αλλά ο ο Mr. Lif άκουσε το κομμάτι και θέλησε να μπει στο vibe του κομματιού. Σημαντικές συνεργασίες για μένα είναι με τους παραγωγούς Yegor Cergei, J Melik, Dj Booker, που φτιάξαμε κομμάτια και δίσκους σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και αναφέρονταν στην ψυχολογική και πνευματική μου κατάσταση.
[Night Lights] Aκούγοντας το μου έβγαλε αθηναϊκά late night vibes στο κέντρο. Τις ώρες που αδειάζουν τα bar, παρέες στον δρόμο να μιλάνε δυνατά και να γελάνε, ζευγάρια να φιλιούνται σε γωνίες, άστεγοι, σκουπίδια, σκοτεινά δρομάκια που ξέρεις πως δεν πρέπει να τα περάσεις και για ποιον λόγο. Σας επηρέασε αυτή η εικόνα του κέντρου; Ξέρω πως και οι δύο έχετε επαφή μαζί του.
Yinka: Το κέντρο είναι μια πηγή έμπνευσης, είναι τόπος που σε συνδέει με την πραγματικότητα που πολλές φορές δεν είναι ευχάριστη. Μου αρέσει που μένω στο κέντρο γιατί κρατάω κάποιες ισορροπίες μέσα μου και δεν εγκλωβίζομαι στο μικρόκοσμό μου. Το "Night Lights" είναι τυχαία στιγμιότυπα μέσα στη νύχτα, ένα οδοιπορικό που κάνεις είτε είσαι έξω είτε μέσα στο σπίτι και σκαλίζεις τις εμπειρίες σου μέσα στα σοκάκια της Αθηνάς. Όλα υπό το άλλοτε πορτοκαλί, άλλοτε ψυχρού, άλλοτε τρεμάμενου φωτός των προβολέων της πόλης.
[Era of Libra] Το μυστήριο με το ζώδιο του Ζυγού και τις σειρήνες. Υπάρχει κάποια σύνδεση, κάποιο story που να τα συνδέει;
Yinka: Είμαι Ζυγός και ουσιαστικά στο κομμάτι θέλω απλά να πω ότι κάθε εποχή μπορεί να γίνει η εποχή σου. Η εποχή που παίρνεις πρωτοβουλίες και πασχίζεις να αλλάξεις πράγματα, να εξελιχθείς, να αντισταθείς και να μην φοβηθείς να ορθώσεις ανάστημα ενάντια σε αυτούς που σε καταπιέζουν.
[Athens Shitty] Ποια είναι τα σκατά της Αθήνας; Μανώλη, έχεις τον στίχο "fuck nazis" αλλά και οι Twinsanity κάνουν μια αναφορά στον φασισμό. Πόσο έχει επηρεάσει το κέντρο (και όχι μόνο φυσικά) η άνοδος της ακροδεξιάς τα τελευταία χρόνια; Έχετε έρθει αντιμέτωποι με φασιστικές συμπεριφορές/ενέργειες;
Yinka: Η άνοδος του φασισμού ήταν ένα σοκ. Για περίπου μια επταετία, βλέπαμε την σκατένια πλευρά της χώρας να ανεβαίνει και να παίρνει κεφάλι πουλώντας εθνικισμό και πατριωτισμό. Το κέντρο επηρεάστηκε και πολλές περιοχές καλύφθηκαν με ένα πέπλο εκφοβισμού και ξενοφοβίας. Εποχές που ο Άγιος Παντελεήμονας, η πλατεία Αττικής και άλλες πλατείες, ήταν φαντάσματα. Εποχές που μαχαίρωναν μετανάστες και αντιφασίστες. Έχω έρθει σε επαφή με φασίστες μέσα στα χρόνια, ευτυχώς όμως κάθε φορά, το διαχειρίστηκα με τρόπο που δεν απειλήθηκε η σωματική μου ακεραιότητα.
[Dope zone] Ποια είναι η δική σας ντοπαμίνη;
Booker: Η μουσική σε όλο το φάσμα της. Ξεκινάει από την ακρόαση και τελειώνει με την δημιουργία.
Yinka: Η ντόπα μας σίγουρα είναι η μουσική. Ψυχοθεραπεία μέσα απ’ την έκφραση. Ντόπα είναι όταν σου σκάει μια γαμάτη ιδέα, ένα ωραίο concept για κομμάτι και νιώθεις την πρόκληση να του δώσεις σάρκα και οστά, να το ζωντανέψεις. Ντόπα είναι η έμπνευση, ο έρωτας, η καλή επικοινωνία.
[New Genesis] H μυσταγωγική μουσική ατμόσφαιρα, κάποιοι στίχοι και ο τίτλος του κομματιού, με οδήγησαν στο βιβλίο της Γένεσης όπου υπάρχει το "εν αρχή ην ο Λόγος", όπου ο Λόγος συμβολίζει τον Θεό, μια ύπαρξη ενός έλλογου όντος που προϋπήρχε του ανθρώπου. Ποια είναι η δική σας σχέση με το Θεϊκό; Σε έναν σύγχρονο κόσμο, μπορεί η θρησκευτική πίστη να είναι σημαντική για τον άνθρωπο;
Yinka: Έχω μεγαλώσει σε σπίτι όπου Θεός και ο χριστιανικός τρόπος ζωής είναι σημαντικά. Πλέον, μέσα στα χρόνια, έχω διαμορφώσει μια δικιά μου άποψη για το Θείο. Η ζωή και η εξέλιξη της, είναι ο Θεός για μένα. Τα στοιχεία που μας περικλείουν και συνθέτουν το περιβάλλον μας. Η φαντασία κάποιων που θέλησαν να εξερευνήσουν αυτά τα στοιχεία και να τα κατανοήσουν, για να πάρει η ζωή τον δρόμο της.
[Never In This World] Σε μια κοινωνία που βυθίζεται οικονομικά όλο και πιο πολύ, σε έναν πλανήτη που καταστρέφεται σταδιακά αλλά πλέον με γρήγορους ρυθμούς, μπορεί ο πολιτισμός με οποιαδήποτε έκφραση του να λειτουργήσει ως σανίδα σωτηρίας για τον κόσμο;
Booker: Δε γνωρίζω αν αποτελεί σανίδα σωτηρίας σε τόσο σοβαρά θέματα, αλλά σίγουρα μπορεί να λειτουργήσει ως αφύπνιση και να μας φέρει σε μια εγρήγορση, μήπως προλάβουμε και σώσουμε κάτι.
