Τον περασμένο Ιανουάριο, η είδηση ότι ένας εγνωσμένου κύρους δημοσιογράφος του πολιτιστικού ρεπορτάζ ανέλαβε το Υπουργείο Πολιτισμού έκανε τους περισσότερους από τους παροικούντες τη συγκεκριμένη «σφαίρα» να νιώσουν ανακούφιση. Διότι ένας δημοσιογράφος γνωρίζει επαρκώς τα κακώς κείμενα και είναι (συνήθως) προσγειωμένος στη στυγνή πραγματικότητα.
Οι 7 μήνες της διακυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και Ανεξαρτήτων Ελλήνων μπορεί να αναλώθηκαν στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, ωστόσο απαιτούσαν και παρεμβάσεις. Πόσο μάλλον σε ένα πολιτικό πεδίο, στο οποίο οι «δημόσιες σχέσεις» τείνουν να γίνουν το κριτήριο της πολιτιστικής διαχείρισης.
Λίγο πριν την εκλογική αναμέτρηση της Κυριακής, ο Νίκος Ξυδάκης δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας, καθώς η πολιτιστική εκπαίδευση και δημιουργία συνθλίβονται από την πολιτική της λιτότητας...
φωτογραφίες 3 + 4: Πηνελόπη Γερασίμου/popaganda.gr
Οι εκάστοτε επικεφαλής του Υπουργείου Πολιτισμού φαίνεται να αναλώνονται μόνον στη διαχείριση της σπουδαίας αρχαίας κληρονομιάς της Ελλάδας. Υπάρχει χώρος για να παράξουν πολιτική και σε άλλους τομείς;
Φαίνεται ότι διαχειρίζονται την πολιτιστική κληρονομιά. Στην πραγματικότητα, δεν διαχειρίζονται με επάρκεια ούτε αυτή. Να απαντήσω όμως στο ερώτημα: οφείλουμε να δούμε την πολιτιστική κληρονομιά και τον σύγχρονο πολιτισμό σαν ενιαίο όλον, συμπληρωματικά. Τα μνημεία προσφέρουν έμπνευση στους καλλιτέχνες του σήμερα και αποτελούν πηγή αυτογνωσίας και ταυτότητας για όλους. Ταυτόχρονα, η κληρονομιά μπορεί –με ορθή και ευφάνταστη διαχείριση– να παράγει μεγάλο πλούτο και θέσεις εργασίας, να είναι το ασύγκριτο υπερόπλο του ελληνικού τουρισμού και της οικονομίας εν γένει. Και συνακόλουθα, να προσφέρει χρηματοδότηση για προγράμματα σύγχρονου πολιτισμού.
Η πολιτική που παράγει το Υπουργείο οφείλει, κατ’ εμέ, να μην είναι παρεμβατική σε πεδία αμιγώς δημιουργικά και αισθητικά, δηλαδή να μην κατευθύνει ή πριμοδοτεί ένα κυρίαρχο γούστο, μια δοξασία, ένα στυλ. Το κράτος δεν πρέπει να δίνει γραμμή. Η κρατική πολιτική πολιτισμού οφείλει να είναι αμερόληπτη και ανεξίθρησκη, διακριτική. Το Υπουργείο πρέπει να παρέχει υποδομές, υποστηρικτικό πλαίσιο, θεσμικές ρυθμίσεις που βοηθούν να αναπτυχθούν ελεύθερα οι δημιουργοί και το κοινό.
Τώρα, στον σύγχρονο πολιτισμό μπορούμε πολύ χοντρικά να διακρίνουμε δύο ρεύματα: το λαϊκό-εμπορικό και το λόγιο-έντεχνο. Δεν αξιολογώ· περιγράφω. Συνήθως το λαϊκό-εμπορικό «βγάζει τα λεφτά του» και είναι δημοφιλές χωρίς να χρειάζεται κανένα δεκανίκι, εκτός από ένα πλαίσιο με καθαρούς κανόνες λειτουργίας. Το λόγιο-έντεχνο, ιδίως η λεγόμενη πρωτοπορία, χρειάζεται οικονομική βοήθεια, επιχορηγήσεις. Οι επιχορηγήσεις μπορούν και πρέπει να δίνονται, για να συντηρούνται τα εκκολαπτήρια ταλέντων· δεν πρέπει όμως να γίνεται κατάχρηση. Καλύτερο είναι κι εδώ να προσφέρονται υποδομές και άλλες έμμεσες επιδοτήσεις, όπως π.χ. υποτροφίες, παραγγελίες έργων, ευκαιρίες απασχόλησης, μικροδάνεια ευκολίας, φορολογικές ελαφρύνσεις, παρά να προσφέρεται μια επιχορήγηση που θα λειτουργεί σαν χαρτζιλίκι εκμαυλισμού και εργαλείο πελατειακότητας.
Επιτρέψτε μου να εκφράσω την άποψη ότι η συζήτηση αναφορικά με τον ρόλο του κράτους και της πολιτείας στον πολιτισμό και την πολιτιστική παιδεία γίνεται εν πολλοίς με όρους καλώς προθέσεων. Δεν πρέπει κάποια στιγμή η πολιτεία να θεσπίσει κανόνες στο άναρχο αυτό τοπίο; Και ας γίνω πιο συγκεκριμένος: δεν πρέπει κάποια στιγμή να υπάρχει μια ιεράρχηση στο ποιος διδάσκει, τι διδάσκει και πώς το διδάσκει;
Το απορρυθμισμένο τοπίο στην καλλιτεχνική παιδεία ζητάει απλές μα πολύ ουσιαστικές ρυθμίσεις: διαβάθμιση των σχολών, πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών, πιστοποίηση των διδασκόντων. Όλα αυτά βάσει διαφανών, αμερόληπτων, μετρήσιμων και αυστηρών κριτηρίων.
Υπάρχουν πολύ σοβαρά ιδρύματα τα οποία χρειάζονται στήριξη και αναβάθμιση, όπως π.χ. το Ωδείο Αθηνών, το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης κ.λ.π. Και υπάρχουν σχολές, κέντρα σπουδών και ΙΕΚ καλλιτεχνικών σπουδών στα όρια της εξαπάτησης, που όμως κινούνται σαν ισότιμα με τα σοβαρά σχολεία.
Με το νέο μνημόνιο επιβλήθηκε 23% Φ.Π.Α. σε ωδεία, σχολές χορού κ.λ.π., αυξάνοντας κατακόρυφα το κόστος για τους μαθητές. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. θα καταργήσει αυτή τη ρύθμιση;
Είναι πολύ σκληρό καπέλο. Πιστεύω ότι πρέπει να είναι από τα πρώτα μέτρα που θα διορθωθούν, ευθύς ως εξασφαλιστούν ισοδύναμα. Άλλωστε δεν νομίζω ότι εισπρακτικά θα αποδώσει σπουδαία πράγματα, ο χώρος θα καταφύγει στην γκρίζα οικονομία.
Σε κάθε περίπτωση, με αυτή την πολιτική δεν κινδυνεύουν να αποκλειστούν από τέτοιου είδους σπουδές τα πιο αδύναμα οικονομικά τμήματα του πληθυσμού; Υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί μια τέτοια επίπτωση;
Ναι, πράγματι, θα πληγούν τα αδύναμα στρώματα. Μια προσωρινή έστω παράκαμψη θα ήταν η συγκρότηση υπαρχουσών ή και παράλληλων δομών, κοινωνικών, κοινοτικών κ.λ.π., με μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα –και η ενίσχυσή τους μέσω ΕΣΠΑ, voucher του ΟΑΕΔ κ.τ.λ. Χρειάζεται φαντασία και θέληση.
Γνωρίζουμε ότι ο Φ.Π.Α. σε αυτούς τους τομείς επιβλήθηκε ως αντισταθμιστικό μέτρο στην απαίτηση των δανειστών για αύξηση του Φ.Π.Α. στο βοδινό κρέας. Μήπως υποκύπτουμε τελικά σε ένα βάρβαρο δίλημμα «πολιτισμός ή φαγητό»;
Το βοδινό εξαιρέθηκε του Φ.Π.Α. 26%, γιατί είναι κυρίως γαλλικής προέλευσης, για να μην πληγούν οι γαλλικές εξαγωγές...
Στο βάρβαρο δίλημμα απαντάς με τόνωση και στροφή της παραγωγής: μειώνοντας την εξάρτηση από τις εισαγωγές και κινητροδοτώντας την παραγωγή πολιτισμού.
Για χρόνια ήσασταν δημοσιογράφος, μπήκατε στην κεντρική πολιτική σκηνή πριν λίγα χρόνια. Μετά τις τελευταίες ραγδαίες εξελίξεις σκεφτήκατε να αποχωρήσετε και να επιστρέψετε στο επάγγελμά σας;
Στην πολιτική βρίσκομαι από φοιτητής. Στην περιφερειακή σκηνή βρίσκομαι από τα τέλη της δεκαετίας του 1980: αυτόνομες κινήσεις πολιτών, οικολογία, τοπικός τύπος, αυτοδιοίκηση, ακόμη και βουλευτικές εκλογές το 2000. Στην κεντρική σκηνή με έβαλαν τα γεγονότα του Δεκέμβρη 2008 και αμέσως μετά η Μεγάλη Κρίση. Οι «τελευταίες ραγδαίες εξελίξεις» δεν με οδηγούν στην αποχώρηση· μάλλον το αντίθετο. Η δημοσιογραφία μπορεί να περιμένει –αν περιμένει...
Ως ιστοσελίδα που ασχολούμαστε με τη μουσική, οφείλουμε να ρωτήσουμε: ποια νέα μουσικά σχήματα ή καλλιτέχνες από την Ελλάδα σας έχουν εντυπωσιάσει τον τελευταίο καιρό;
Βασικά, από ενημέρωση και γούστα, είμαι «κολλημένος» στα 1970s, 1980s, αρχές 1990s. Και βέβαια βαθιά στα 1960s. Μετά τον Jimi Hendrix και τον Frank Zappa, ας πούμε, τι να σε ταρακουνήσει ή να σε συναρπάσει αισθητικά και σωματικά; Είμαι και στα 57 μου χρόνια... Στο rock 'n' roll δεν πιστεύω πάντως ότι έχει βγει κάτι σημαντικό, μετά τις τελευταίες εκλάμψεις του post-punk και του new wave. Θα πρόσθετα Rage Against The Machine, Radiohead, Massive Attack, Tricky. Το τελευταίο μεγάλο λαϊκό ιδίωμα είναι νομίζω το hip hop.
Στη σύγχρονη ελληνική σκηνή, η πιο ενδιαφέρουσα μουσική τα τελευταία χρόνια έχει προέλθει από το πάντρεμα ροκ και τζαζ, ηλεκτρισμού, avant garde και παράδοσης. Ο Γιάννης Αγγελάκας με τους Επισκέπτες και τον Νίκο Βελιώτη, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, οι Mode Plagal, αλλά και πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις όπως o Γιώργος Χριστιανάκης, ο Μιχάλης Σιγανίδης, ο Coti K., οι drog_A_tek κ.ά. Aπό την ελληνική hip hop σκηνή ξεχωρίζω τους παλιότερους FF.C. Τον τελευταίο καιρό δεν έχω σταθεί ιδιαίτερα σε κάποιο σχήμα.
{youtube}FFNQQpsOMF4{/youtube}
