Για τον Socos δεν χρειάζονται φλύαρες εισαγωγές: το καλύτερο είναι να τον γνωρίσει κανείς μέσα από την ήδη πλούσια δισκογραφία του. Αφορμή για την παρακάτω ανταλλαγή γραπτών ήταν βέβαια η τελευταία του εξόρμηση, με επίκεντρο την ποίηση του Ντίνου Χριστιανόπουλου (κυκλοφορεί από την Puzzlemusik) και η επικείμενη ζωντανή παρουσίασή της στις 11 Νοεμβρίου, στο BlackBox της Θεσσαλονίκης. Της διαδικτυακής κουβέντας προηγείται μια εισαγωγή του ίδιου του καλλιτέχνη:
Θα ήθελα οι αναγνώστες να γνωρίζουν ότι η συνέντευξη αυτή είναι του τύπου «σου στέλνω τις ερωτήσεις και εσύ στέλνεις τις απαντήσεις». Και ότι δεν έχει καμία σχέση με μια πιθανή συζήτηση δύο ανθρώπων, πάνω σε ένα αντικείμενο, όπου ο καθένας τους θα εκτίθετο αυθόρμητα, και θα υπήρχε αλληλοτροφοδότηση της συζήτησης. Σου δίνω και την είδηση ότι, αν δεν είναι η τελευταία μου συνέντευξη γενικώς, είναι σίγουρα η τελευταία αυτού του τύπου.
Πρόσφατα μάς παρουσίασες μια δουλειά πάνω στην ποίηση του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Τι σε οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου ποιητή και πώς κατέληξες στα 8 ποιήματα που τελικά μελοποιήθηκαν;
Το 2009 ξεκίνησα να δουλεύω πάνω σε μια τριλογία μελοποιημένης ποίησης –χρησιμοποιώ αυτήν τη λέξη, τη μελοποίηση, ψιλοαμήχανα. Δεν πιστεύω ότι η ποίηση έχει ανάγκη κάποιας παρέμβασης, προσθήκης, ώστε να αναδεχθεί η μελωδικότητά της και το εσωτερικό της τραγούδι. Αυτό που κάνω, ουσιαστικά, είναι μια παρουσίαση του ηχητικού περιβάλλοντος που αποκτά μέσα μου υπόσταση κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ενός ποιήματος. Μάλλον δεν γνωρίζω τι με οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου ποιητή· και όσον αφορά στα ποιήματα πάνω στα οποία εργαστήκαμε, η επιλογή και το σύνολο της μελοποίησης έγιναν πολύ γρήγορα: σε διάστημα μίας εβδομάδας ήταν όλα έτοιμα. Τα κριτήρια ήταν πάλι πολύ εσωτερικά και μάλλον δυσκολεύομαι να τα μεταφέρω. Μάλλον δυσκολεύομαι και να τα κατανοήσω.
Στη δουλειά αυτή ακολούθησες μια λιτή προσέγγιση –και στην ενορχήστρωση, αλλά και στην υλοποίηση της έκδοσης. Ήθελες όλο το βάρος να δοθεί στον λόγο του ποιητή και στην ερμηνεία;
Έχουμε δύο φωνές κι ένα πολυφωνικό έγχορδο. Δεν ξέρω κατά πόσο μπορείς να πεις ότι η ενορχήστρωση είναι λιτή... Σίγουρα δεν είναι όσο θορυβώδης είναι σε άλλες δουλειές μας, όμως το λιτή ελέγχεται. Η λιτή προσέγγιση της έκδοσης ήρθε απλά ως αποτέλεσμα οικονομικής στενότητας. Τουλάχιστον καταφέραμε να αποφύγουμε αυτήν τη σιχαμένη πλαστική συσκευασία!
Έχεις δηλώσει αναρχικός και αυτόνομος, όμως στη δισκογραφική σου διαδρομή έχεις (μέχρι στιγμής) επιλέξει να δραστηριοποιείσαι με τη βοήθεια μιας εταιρίας –ανεξάρτητης έστω– παρότι πλέον υπάρχουν τρόποι ώστε κάθε δημιουργός να είναι αυτοδύναμος και απόλυτος κυρίαρχος του έργου του. Γιατί αυτό; Πώς βλέπεις το όλο ιντερνετικό πεδίο, τα social media και τις διάφορες πλατφόρμες προώθησης μουσικής;
Καταλαβαίνεις φαντάζομαι ότι ένας αναρχικός δεν επιθυμεί να είναι απόλυτος κυρίαρχος πάνω σε καμία οντότητα. Πόσο μάλιστα στην πορεία της ίδιας του της έκφρασης. Όσον αφορά στις εταιρείες, δεν αντιλαμβάνομαι τη χρήση του όρου «ανεξάρτητη». Όλοι για κάποιον δουλεύουν, Μιχάλη. Και όλοι επιδιώκουν το μεγαλύτερο όφελος από τις κινήσεις τους. Συνεπώς κανείς δεν είναι πραγματικά ανεξάρτητος. Το αλισβερίσι μεταξύ περιοδικών, κριτικών, μαγαζιών και εταιρειών είναι διαρκές και βαθύτατο. Καμία ανεξαρτησία!
Δεν ξέρω τι ακριβώς πιστεύει ο κόσμος ότι προσφέρει μια εταιρεία στις μέρες μας. Παλιότερα το κόλπο ήταν το εξής: αν κάποιος πίστευε σε εσένα, στο έργο σου, ή τέλος πάντων σε οτιδήποτε που θα μπορούσε να του αποφέρει κάποιο κέρδος, επένδυε σε αυτό ως προϊόν –και εξαντλούσε κάθε οδό απόδοσης του μέγιστου κέρδους. Στις μέρες μας πραγματικά δεν ξέρω πόσες εταιρείες επενδύουν σε ό,τι εμπορεύονται. Το κόλπο είναι φέρε τη δουλειά μιξαρισμένη, πλήρωσε και την κοπή (δεν το κάνουν όλες οι εταιρείες, το κάνει όμως η συντριπτική πλειονότητα αυτών), κι εγώ θα σου εξασφαλίσω την παρουσία του φυσικού προϊόντος στα καταστήματα και δυο-τρεις κριτικές σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Παίζοντας εκεί με την πιθανότητα να πέσεις σε «μουσικοκριτικό» που αδυνατεί, σε ένα ηχογράφημα με ένα και μόνο όργανο, να διακρίνει τον ήχο της ακουστικής κιθάρας από εκείνον της κλασικής. Αυτό. Τέλος. Η ανοησία και η ξεπέτα δεν αγγίζουν την εταιρεία. Η δουλειά έχει γίνει.
Επιστρέφω όμως στην αρχή της ερώτησής σου· θα σου δώσω κάποια στοιχεία σχετικά μόνο με τη διαχείριση και τη διακίνηση των έργων μου.
Το 2004 ηχογράφησα τα Δάκρυα Του Ονείρου. Το στούντιο πλήρωσε o David Kesselring και το μεγαλύτερο μέρος της κοπής ο Παναγιώτης Λάμπρου. Το 2007 τέλειωσα την εργασία μου πάνω στο έργο του Kafka και για να μπορέσω να το εκδώσω όπως ακριβώς ήθελα, πήρα δάνειο το οποίο ξεχρέωσα πριν από 2 χρόνια. Για το συγκεκριμένο θέμα, του δανείου, έχω φάει πολύ κρα, ως καπιταλολάγνος. Δεν κατάλαβα ποτέ το γιατί. Τι πιο έντιμο, από το να κάνεις ό,τι μπορείς με προσωπικό σου κόστος για να υλοποιήσεις την ιδέα σου; Το ’09 και το ’10 μάς βρήκαν με το Objects In Mirror Are Closer Than They Appear και την Ύδρα Των Πουλιών –και αυτά τα δύο έργα ολοκληρωτικά χρηματοδοτημένα από εμάς. Χρήματα έβαλε η b-otherside για να κυκλοφορήσει το Αντάρτικο Πόλεων σε βινύλιο, αφού πρώτα το δίναμε ελεύθερα από τη σελίδα των Live Project Band (ακόμα μπορεί όποιος θέλει να το κατεβάσει δωρεάν). Όσα οφέλη ήρθαν πίσω από τη διαχείριση των έργων, έχουν χρηματοδοτήσει τα επόμενα.
Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι η όποια μου σχέση με την Puzzlemusik δεν έχει να κάνει ούτε με κάποιο κέρδος, ούτε με κάποια ελάφρυνση του κόστους που παρουσιάζει το συγκεκριμένο χόμπι! Μάλλον πίσω από αυτήν τη σχέση κρύβεται μια εντύπωση κάποιας ανθρώπινης σχέσης. Τελικά, όμως, μόνο μια εντύπωση. Όσον αφορά στα «κόλπα» του ίντερνετ, κάτι προσπαθούμε να καταλάβουμε. Μην ξεχνάς ότι είμαστε και σχετικά παλαιάς κοπής!
Ηχογραφείς πάντα στο ίδιο στούντιο και με τους ίδιους ηχολήπτες, παρότι κάθε εργασία σου διαφέρει πολύ από την προηγούμενη. Από τη μία η ασφάλεια και η σταθερότητα, από την άλλη η αναζήτηση και το ρίσκο. Είναι θέμα διατήρησης των ισορροπιών τελικά;
Για μπες στη θέση του Alex όταν πρόκειται να ηχογραφήσουμε, να σου πω εγώ για ασφάλεια και σταθερότητα! Πέρα από την πλάκα, το να δουλεύεις με ανθρώπους που έχουν μάθει σε κάποιον βαθμό τη γλώσσα σου, σε γλιτώνει από περιττή κούραση και από την πιθανότητα αμφιβόλου ποιότητας αποτελέσματος. Η αναζήτηση και το ρίσκο όταν ξεκινάς κάτι διαφορετικό βγαίνουν πάντα μπροστά, έτσι κι αλλιώς. Επίσης, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι διακρίνονται από πολλές ποιότητες –ανθρώπινες και τεχνικές. Με πρήζουν βέβαια να κουρδίζω τις κιθάρες μου πριν ηχογραφήσω, κάτι το οποίο αποφεύγω τα τελευταία χρόνια, αλλά ας είναι! Όπως λέει και ο ποιητής, όλα καυλά!
Συνήθως αποφεύγεις να δίνεις εξηγήσεις για το περιεχόμενο και τη σημασία του έργου σου –δεν είσαι ο μόνος βέβαια. Δεν βιώνεται, όμως, ένα έργο τέχνης βαθύτερα όταν γνωρίζουμε περισσότερα πράγματα για τις προθέσεις του δημιουργού του; Θα ήταν καλύτερα αν, για παράδειγμα, εξακολουθούσαμε να αντιλαμβανόμαστε το “Born In The U.S.A.” του Springsteen όπως το αντιλαμβανόταν ο Ronald Reagan;
Έχεις την εντύπωση ότι έχει κάποια σημασία για οποιονδήποτε να ξέρει τις προθέσεις του δημιουργού ενός έργου (χρησιμοποιώ τις δικές σου λέξεις); Δεν αντιλαμβάνομαι την έννοια του δημιουργού. Δεν πιστεύω στη δημιουργία. Είμαι ολοκληρωτικά άθεος. Ό,τι και να εξηγήσεις σχετικά με την έκφραση, καθείς καταλαβαίνει ό,τι και όσο μπορεί. Δεν χρειάζεται λοιπόν να τον μπερδεύεις. Άσε τον να φτιάχνει τις ιστορίες και τις εικόνες που έχει ανάγκη. Αυτό άλλωστε θα όφειλε να είναι ο προορισμός κάθε έκφρασης. Ο Delacroix έλεγε πως, για να μην είναι οι λέξεις κενές από νόημα, θα έπρεπε όλοι οι άνθρωποι να έχουν το ίδιο πνεύμα και τον ίδιο τρόπο αντίληψης των πραγμάτων. Ευτυχώς οι άνθρωποι απέχουν πολύ από κάτι τέτοιο. Πιστεύω ότι γίνεται μια παγκόσμια προσπάθεια να γίνουμε όλοι ίδιοι, αλλά ταυτόχρονα πιστεύω ότι η μοναδικότητα του καθενός μας είναι πιο ισχυρή. Όσον αφορά τώρα σε ανθρώπους σαν τον Ronald Reagan, εκφραστές δηλαδή μιας αρρωστημένης εξουσίας, αυτοί αντιλαμβάνονται πάντα μόνο ό,τι τους εξυπηρετεί ή ό,τι τους επιβάλλουν· ποτέ εκείνο που μπορούν ή θέλουν.
Διαφωνείς με τις ταμπέλες, θεωρείς ότι η μουσική είναι μία, έχεις όμως δηλώσει και ότι δεν υπήρξε ποτέ ροκ στην Ελλάδα. Δεν έρχονται σε αντίθεση οι δύο αυτές θέσεις; Μήπως οι διαχωρισμοί των ειδών –πέρα από το να διευκολύνουν τη συνεννόηση– επιτρέπουν και την κατανόηση των διαφορετικών προσεγγίσεων στη μουσική δημιουργία;
Οι ταμπέλες εξυπηρετούν μόνο την ύπαρξή τους! Η μουσική, δεν θεωρώ εγώ ότι είναι μία: είναι μία. Αν έχεις οποιαδήποτε διαφορετική άποψη και επιχειρήματα, θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε. Η μουσική δημιουργία μού είναι, όπως είπα και πιο πάνω, άγνωστη. Όσο αφορά στο ροκ, το ελληνικό… Για να μην παρανοούν οι αναγνώστες σας, copy paste από το blog του Αντώνη Μποσκοΐτη, όπου και η μόνη μου αναφορά στο θέμα, http://bosko-hippydippy.blogspot.gr:
Συμφωνείτε πως ιστορικά η rock είχε μεγαλύτερη σχέση με την ποίηση στο εξωτερικό παρά στη χώρα μας;
Τι εννοείς στη χώρα μας; Στη χώρα μας δεν υπήρξε ποτέ rock. Περάσαμε από τη δηθενοαριστερή ελεκτρομπαλαντοκλαψομουνίαση κατευθείαν στα μέταλλα και στα διάφορα παρακλάδια του brit pop, τα οποία μάλιστα, αφού τα πνίξαμε και αυτά στην κλάψα, τα ονομάσαμε «έντεχνο». Γνωρίζω μόνο τρία ελληνικά rock album. Το πρώτο του Μήτσε και τα δυο τελευταία από Τρύπες. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που μου αρέσουν, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που εγώ αντιλαμβάνομαι ως rock.
Με τον Μαρίνο Τζιάρο έχεις κι ένα ακόμα πρότζεκτ, το αγόριαstonilio, δημοσιοποιήσατε μάλιστα και κάποια βίντεο μέσα στη χρονιά. Τι ετοιμάζετε με αυτήν την ομάδα μουσικών, που περιλαμβάνει επίσης τον Κυριάκο Βοργιά και τον Ντίνο Ξαρχάκο;
Δεν θέλω να εκμεταλλευτώ τον χώρο που μου δίνεις για να διαφημίσω το συγκεκριμένο project. Συνεπώς σου δίνω τις ελάχιστες πληροφορίες: τα αγόριαstonilio έχουν ολοκληρώσει μίξεις και μέρος του mastering του πρώτου τους άλμπουμ. Τώρα το τι θα το κάνουμε, αποτελεί για όλους μας ένα αίνιγμα. Η συνεργασία μου με την Puzzlemusik έκλεισε με την κυκλοφορία του Το Πρώτο Απ’ Το Δεύτερο Και Το Δεύτερο Απ’ Το Τρίτο... Τα αγόρια, βέβαια, δεν είναι προσωπικό μου όχημα. Είναι ομαδική οντότητα, παίρνουμε όλοι μαζί αποφάσεις, και το κάθε βήμα συζητιέται πολύ. Λέμε σιγά-σιγά να αρχίσουμε να το βγάζουμε συναυλιακά προς τα έξω, να κάνει τη φασαρία του, και θα δείξει.
Σε λίγες μέρες παρουσιάζεις ζωντανά τα τραγούδια από Το Πρώτο Απ’ Το Δεύτερο Και Το Δεύτερο Απ’ Το Τρίτο... στη Θεσσαλονίκη. Θα ακουστούν με τη στουντιακή τους μορφή ή με κάποια διαφορετική προσέγγιση;
Την Τρίτη 11 Νοεμβρίου θα παρουσιάσουμε ζωντανά στη Θεσσαλονίκη –στο BlackBox– όλο το άλμπουμ, σε συνεργασία με τη χοροθεατρική ομάδα Pas.Par.Tu. Έπειτα θα το φέρουμε και προς Αθήνα. Η όλη performance θα έχει ηχητικά την απόδοση του άλμπουμ με ταυτόχρονη σύμπραξη δύο χορευτριών, της Σοφίας Μάντη και της Μαρίνας Πινιατώρου, σε χορογραφία της Μάντη.
Τέλος, ποια άλλα καλλιτεχνικά σχέδια κάνεις για το κοντινό μέλλον;
Stonilio!
{youtube}65ZXPJxxNSo{/youtube}
