Η δραστηριότητα του είναι πολυσχιδής και σε διαρκή κίνηση. Είναι ενεργός μουσικός –αποτελεί λ.χ. το ένα μισό του ντουέτο των Σώμα (το άλλο είναι ο Αντώνης Ανισέγκος), αλλά βεβαίως όχι μόνο– παίζοντας κιθάρα και ούτι, έχει τον καλλιτεχνικό συντονισμό της διεθνούς μουσικής κοινότητας Μουσικό Χωριό, ενώ είναι και επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Στις 24, 25 και 26 Γενάρη το Μουσικό Χωριό από τον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου προσαράζει στην Αθήνα, φιλοξενούμενο από τη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών. Με αυτήν την ευκαιρία, βρήκαμε τον Θύμιο Ατζακά για μια εκτενή συζήτηση…
Κατά πρώτον, τι είναι το Μουσικό Χωριό και πώς ξεκίνησε;
Το Μουσικό Χωριό είναι μια συνεχώς αναπτυσσόμενη διεθνής μουσική κοινότητα. Ξεκίνησε το 2006 από έναν πολύ μικρό πυρήνα μουσικών: τον Γιώργο-Εμμανουήλ Λαζαρίδη (σήμερα διευθυντή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης), τον Κώστα Μακρυγιαννάκη (μουσικό και εκπαιδευτικό μουσικής) κι εμένα. Αρχικά, καλούσαμε τους ανθρώπους του δικού μας προσωπικού δικτύου, συναδέλφους και κάποιους καλλιτέχνες από το εξωτερικό –μιας που και οι τρεις είχαμε επιστρέψει εκείνη την εποχή από μακρά διαμονή σε διάφορες χώρες. Ήταν στην ουσία μια φιλική συνάντηση μεταξύ μουσικών οι οποίοι θέλαμε να υλοποιήσουμε κάποια πρότζεκτ εκεί…
Και πώς αυτή η φιλική συνάντηση μετετράπη σε διεθνή μουσική κοινότητα;
Από το 2006 και μέσα σε δύο περίπου χρόνια, το Μουσικό Χωριό άρχισε να παίρνει τη μορφή ενός δικτύου, το οποίο συνέχισε να διευρύνεται εντυπωσιακά μέχρι το 2010· από τότε μέχρι σήμερα ουσιαστικά διανύουμε μία περίοδο ωριμότητας ή σταθεροποίησης αυτού του δικτύου. Πάντοτε όμως με περαιτέρω διευρύνσεις και ανοίγματα, φθάνοντας σήμερα να μιλάμε για ένα δίκτυο το οποίο αριθμεί γύρω στους 4000 ανθρώπους, διάσπαρτους σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Σήμερα δηλαδή –κατά κάποιον τρόπο– το Μουσικό Χωριό απολαμβάνει μιας αποδοχής, έχει μια πιο εύκολη πρόσβαση στα μέσα, σε ανθρώπους στο εξωτερικό κ.ο.κ. Αλλά αυτό δεν χαρίστηκε από κάποιον φορέα, από ατζέντηδες ή όποιους άλλους. Κερδήθηκε πόντο-πόντο, μέσα από τους ίδιους τους ανθρώπους που γινόντουσαν κομμάτι της εν λόγω ιστορίας.
Και ποιος είναι ο στόχος της προσπάθειας –αν μπορεί να σχηματοποιηθεί;
Σκοπός δεν είναι το πάντρεμα ασύμβατων μεταξύ τους μουσικών ιδιωμάτων, αλλά το να έρθει κάθε μουσικός κοντά στην ίδια τη μουσική πράξη, σε όποια της εκδοχή. Όχι για να μπορεί να ανταποκρίνεται σε πολλά μουσικά στυλ ή για να έχει πολλές κουλτούρες ταυτόχρονα, αλλά για να μπορέσει απλώς να βιώσει την ενέργεια και τη δύναμη που έχει η μουσική πράξη μέσα από την πολυσυλλεκτικότητα.
Μιλώντας για πολυσυλλεκτικότητα, στο Μουσικό Χωριό ασχολείστε με πάρα πολλά είδη μουσικής, αλλά και με τη σύνδεσή τους με τον χορό και το θέατρο. Και όλα αυτά σε λίγες ημέρες το καλοκαίρι…
Το καλοκαίρι σημειώνεται απλώς η κορύφωση της δράσης. Η δράση αυτή συνίσταται από πολλές κατευθύνσεις –μουσικοπαιδαγωγικά, ποπ κουλτούρα, χορός, τεχνολογία και φιλοσοφία της μουσικής, σύγχρονη και αυτοσχεδιαζόμενη μουσική, τζαζ, παλαιά μουσική, ρυθμική αγωγή, δημοτική κουλτούρα, λαϊκό θέατρο, μακάμια, ράγκες κ.ά. Όλα συμβιώνουν στα πλαίσια του Μουσικού Χωριού το καλοκαίρι και στα πλαίσια εκπαιδευτικών δράσεων τις οποίες κάνουμε όλον τον χρόνο στον χώρο μας στη Θεσσαλονίκη, το Αβγό.
Όσον αφορά στο καλοκαίρι, οι δράσεις χωρίζονται σε δύο περιόδους: η πρώτη διέπεται περισσότερο από τη σχέση της μουσικής με παραστατικές τέχνες (όπως ο χορός ή το θέατρο), τη σχέση της με το παιδί ή με την μουσική εκπαίδευση, τη σχέση της με τον πειραματισμό· εν ολίγοις, με όλα όσα μπορούν να μεταμορφώσουν έναν μουσικό από εκτελεστή σε καλλιτέχνη, σε στοχαστή. Η δεύτερη περίοδος είναι επικεντρωμένη στη σχέση που έχουν οι παραδόσεις με τον λαϊκό πολιτισμό εν γένει. Όχι βέβαια μόνο με τον ελληνικό, αλλά και με τον βαλκανικό ή τον ευρωπαϊκό. Εννοείται πως δεν μας ενδιαφέρει η αναβίωση κάποιων στυλ ή ιδιωμάτων, αλλά η ανάπλαση του πλούτου που υπάρχει στις λαϊκές παραδόσεις μέσα από τη σύγχρονη μουσική πράξη.
Μπαίνω στον πειρασμό να ρωτήσω πώς εννοείται η ποπ κουλτούρα...
Με την πολύ ευρεία έννοια. Δηλαδή από αγγλόφωνη ποπ μουσική μέχρι avant garde… Μιλάμε για οτιδήποτε μπορεί να έχει αναφορές στο ποπ, δηλαδή στο δημοφιλές, αυτό το οποίο τρέχει τη συγκεκριμένη στιγμή.
Όλα αυτά σε ποιους αναφέρονται; Θέλω να πω, μπορεί κάποιος δίχως ιδιαίτερες θεωρητικές γνώσεις μουσικής να ανταποκριθεί, να συμμετάσχει ενεργά;
Οι θεματικές μας είναι αρκετά εκλεπτυσμένες, αφορούνε δηλαδή σε συγκεκριμένες και ειδικές πτυχές της μουσικής πράξης. Οπότε, στην πλειονότητά τους, έρχονται άνθρωποι που έχουν κάποιες σπουδές στη μουσική ή είναι επαγγελματίες μουσικοί. Υπάρχουνε βέβαια και πιο ανοικτές κατευθύνσεις, οι οποίες κατά καιρούς έχουν φιλοξενήσει και φιλόμουσους, ακροατές ή ερασιτέχνες μουσικούς. Γενικά όμως, ό,τι γίνεται τα καλοκαίρια που μαζευόμαστε στον Άγιο Λαυρέντιο είναι τελείως ανοικτό και ορατό, δεν είναι κρυμμένο μέσα σε τοίχους. Γι’ αυτό και έρχονται πολλοί άνθρωποι χωρίς να είναι μέλη του δικτύου, απλώς και μόνο για να δουν τι συμβαίνει. Κατά βάση, ο κόσμος που δημιουργεί το δίκτυο βρίσκεται στον Άγιο Λαυρέντιο ή στις άλλες δράσεις μας για να παρουσιάσει τη δουλειά του, να βελτιωθεί, να επιμορφωθεί και να μελετήσει.
Και για να αναμειχθεί φαντάζομαι σε κάτι που υπερβαίνει την αυστηρά προσωπική του οπτική...
Βεβαίως, ναι. Επίσης και για να έχει τη χαρά να συμμετάσχει σε ένα κομμάτι το οποίο είναι καθαρά δημιουργικό. Γιατί όσα κάνουμε δεν έχουν μια θολή εκπαιδευτική –ακαδημαϊκή– διάσταση, έχουνε μία πολύ συγκεκριμένη στόχευση: τα εργαστήρια παρουσιάζουν το έργο τους δημόσια και στη συνέχεια όλα αυτά τεκμηριώνονται με φωτογραφικό υλικό και βίντεο, δημιουργώντας ένα τεράστιο αρχείο.
Αλήθεια, ο Άγιος Λαυρέντιος Πηλίου πώς επιλέχθηκε;
Προσωπικά έχω μια καταγωγή από τη Ζαγορά, όμως η οικογένειά μου άρχισε να έχει επαφές με τον Άγιο Λαυρέντιο από τα τέλη τις δεκαετίας του 1970, οπότε είναι πλέον το χωριό μου. Και τα άλλα δύο μέλη του αρχικού πυρήνα έχουν αντίστοιχες σχέσεις με τον Άγιο Λαυρέντιο. Οπότε το τοπογραφικό θέμα λύθηκε από την αρχή, αφού (εκτός αυτών) το μέρος πληρούσε και άλλες προϋποθέσεις που είχαμε στο μυαλό μας: ένα μέρος δηλαδή μακριά από πόλη, που να μην έχει αυτοκίνητα, να είναι όμορφο και να διαθέτει κάποιες δομές –αρχιτεκτονικές κ.ά.
Και οι κάτοικοι πώς αλληλεπιδρούν; Ρωτάω έχοντας στο μυαλό μου μια εικόνα από ένα βίντεο, όπου μπροστά από το λάπτοπ του Spyweirdos περνάει ένα ζευγάρι ηλικιωμένων που προφανώς κάνει τη βόλτα του…
Ναι, αυτή είναι μια εκπληκτική σκηνή… Είναι κάπως έτσι, όμως. Μέσα στον ίδιο φυσικό και αρχιτεκτονικό χώρο συνυπάρχουν πολλά πράγματα. Υπάρχουν αυτοί που τους αφορά άμεσα και είναι ενεργοί, άλλοι που ενσωματώνονται ίσως από περιέργεια και άλλοι τους οποίους δεν αγγίζουν τα όσα συμβαίνουν. Υπάρχουν δηλαδή ντόπιοι οι οποίοι είναι φανατικοί υποστηρικτές, υπάρχουν και άλλοι που δεν έχουν διάθεση ούτε καν να μας βλέπουν. Όπως περίπου θα συνέβαινε οπουδήποτε δηλαδή…
Κάνει πάντως εντύπωση, γιατί αν μιλάμε για παραδοσιακή μουσική, μπορώ να καταλάβω ότι μπορεί να υπάρξει μια πιο άμεση σχέση, αλλά όταν μιλάμε για ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς ή για avantgarde…
Εντάξει, υπάρχει μια προπαιδεία ως προς αυτό. Δηλαδή από το 2006 μέχρι σήμερα, οι ντόπιοι τους οποίους θα μπορούσες να θεωρήσεις τους πιο δύσκολους ακροατές, αφενός έχουν προσανατολιστεί απολύτως ως προς τις κατευθύνσεις με αποτέλεσμα να γνωρίζουν πάρα πολύ καλά τι θέλουν να δουν, αν θέλουν να δουν κάτι κτλ. Αφετέρου υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ενώ κανείς δεν το περιμένει, ανταποκρίνονται σε δύσκολες και απαιτητικές μουσικές καταστάσεις. Επίσης, άσχετα από το τι ακριβώς συμβαίνει και πόσο «σοφιστικέ» μπορεί να είναι, τα βράδια συγκεντρώνονται 400 μουσικοί μέσα σε μία πλατεία με πλατάνια…
Η μάθηση διά της πράξης λοιπόν. Όντας και καθηγητής στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας πώς βλέπεις τη «θεσμική» μουσική εκπαίδευση; Αφήνει καθόλου χώρο στην έννοια του πράττειν ή αφορά περισσότερο ίσως απ’ όσο χρειάζεται τη θεωρία;
Πρόκειται για πολύ σύνθετο ζήτημα... Ίσως το λύνω, στον εαυτό μου τουλάχιστον, με το να δουλεύω με τον τρόπο που ξέρω να δουλεύω, χωρίς –ευτυχώς– να έχω να λογοδοτήσω σε κάποιο θεσμικό όργανο. Αλλά γενικά το καλό είναι ότι τα δύο ΑΕΙ μουσικών σπουδών που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στη χώρα (σ.σ.: στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στο Ιόνιο), έχουν καθαρά εφαρμοσμένο χαρακτήρα. Και στα συγκεκριμένα πλαίσια, η δια βίου μουσική μάθηση, τα εργαστήρια, τα μουσικά σύνολα και γενικότερα η πράξη, θεωρούνται δεδομένα. Παράλληλα με το θεωρητικό κομμάτι.
Δεν παρατηρείς δηλαδή κάποιου είδους δυσαρμονία; Ίσως όχι στο επίπεδο των πανεπιστημίων, αλλά στο επίπεδο των ωδείων…
Αυτό το ζήτημα είναι λιγάκι ματωμένο, αν θέλεις –η ωδειακή εκπαίδευση υποφέρει κατά κάποιον τρόπο από τις απαρχές της. Δεν είμαι βέβαια και τόσο κριτικός, σίγουρα υπάρχουν εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί σε ωδεία και σίγουρα υπάρχουν και μερικά ωδεία τα οποία έχουν ακολουθήσει διαφορετικές μεθόδους και λειτουργούν με έναν τρόπο πιο σύγχρονο, πιο ανθρώπινο και πιο κοντά στη μουσική. Σε γενικές όμως γραμμές, τα ωδεία, όπως ξέρεις, είναι φορείς ή ιδρύματα τα οποία βασίζονται στην κερδοσκοπική διάσταση του θέματος. Επιπλέον, όλα αυτά τα χρόνια –από το 1980 κι έπειτα– έχουν δημιουργηθεί γενιές δασκάλων που εργάζονται για να παράγουν διπλωματούχους αποφοίτους, οι οποίοι στη συνέχεια θα τροφοδοτήσουν τα ίδια ωδεία σαν διδακτικό προσωπικό. Δεν στοχεύουνε δηλαδή στο να βγάλουν πραγματικούς μουσικούς, αλλά περισσότερο στο να βγάζουν διπλωματούχους ή πτυχιούχους.
Μοιάζει με το μεγάλο αγκάθι της εκπαίδευσης γενικότερα…
Τουλάχιστον στη μουσική, νομίζω πως αυτό τελειώνει. Καταρχάς διότι δεν υπάρχει σήμερα καμία εργασία για κάποιον διπλωματούχο ωδείου, δεδομένου ότι σήμερα ένας μουσικός ο οποίος διεκδικεί την παραμικρή εργασία –τουλάχιστον επάνω στην εκπαίδευση της μουσικής– θα πρέπει να έχει τελειώσει ένα ΑΕΙ, να έχει κάνει ένα μεταπτυχιακό, ίσως κι ένα διδακτορικό (και τα μισά να τα έχει κάνει στο εξωτερικό). Οπότε νομίζω ότι τελειώνει. Το θέμα είναι κατά πόσο η θεσμική, η ανώτατη εκπαίδευση θα μπορέσει να απεμπλακεί κάποια στιγμή απ’ όλο αυτό. Αν έχω να κάνω μια δημόσια παρατήρηση επί του θέματος, είναι ότι θα πρέπει το συντομότερο τα τμήματα των μουσικών σπουδών που έχουν εφαρμοσμένο χαρακτήρα και άριστο εκπαιδευτικό προσωπικό (όπως το Μακεδονίας και το Ιόνιο) να απεμπλακούν από μια διαδικασία που δεν επιτρέπει την ελεύθερη εισαγωγή φοιτητών με ακροάσεις.
Να απεμπλακούν δηλαδή από τις πανελλήνιες και όλη αυτή τη μανία των εξετάσεων, έτσι;
Ακριβώς. Γιατί αυτό το σύστημα με τις πανελλήνιες και τις βαθμολογίες των μαθημάτων του σχολείου, ουσιαστικά φέρνει τη μουσική εκπαίδευση σε ένα φαύλο κύκλο· οδηγεί σε αδιέξοδα. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή πολλοί ικανοί νέοι μουσικοί, οι οποίοι θα μπορούσαν να ανεβάσουν τον πήχη στα μουσικά τμήματα· να ανεβάσουν τις απαιτήσεις, το ενδιαφέρον της αγοράς εργασίας – μιας και τόσο ενδιαφέρει υποτίθεται το κράτος η ελεύθερη αγορά εργασίας– και φυσικά την ανταγωνιστικότητα των τμημάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Γιατί, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, υπάρχουν μερικοί που είναι μεν καλοί μουσικοί, αλλά δεν είναι τόσο καλοί μαθητές ώστε να περάσουν στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας λ.χ., σωστά;
Σωστά. Και δεν λέμε να μην έχουν περάσει τη βάση, ας πούμε. Αλλά όχι και να μην έχει θεσπιστεί μία ακρόαση η οποία να αφορά στο βασικό αντικείμενο σπουδών. Όπως ο ζωγράφος λ.χ. θα πάει στις εξετάσεις της Καλών Τεχνών και θα πρέπει να ζωγραφίσει, υπό αυτή την έννοια…
Εσύ, ως μουσικός, ασχολείσαι με την κιθάρα και το ούτι, με αυτοσχεδιαζόμενη μουσική και με παραδοσιακούς δρόμους. Πού νιώθεις περισσότερο άνετα, αν κάτι τέτοιο μπορεί τέλος πάντων να ειπωθεί;
Δεν το έχω απαντήσει, γιατί λειτουργεί πολύ βιωματικά και δεν μπορεί να υπάρξει κάποια λογική εξήγηση για το πώς γίνεται να υπάρχει τέτοια διάσπαση. Από τα παιδικά μου χρόνια μέχρι τα 32-33 σπούδαζα κλασική κιθάρα, οπότε όλη αυτή η πιο σοφιστικέ (ας την πούμε) εκδήλωση σε σχέση με το ρεπερτόριο ανήκει εκεί. Η διέξοδός μου από το πιο Δυτικό και ωδειακό, ήταν η ενασχόλησή μου με το ούτι και με τα όργανα της Ανατολής γενικότερα· μου άνοιξε έναν δρόμο τον οποίον πλέον δεν προτίθεμαι να εγκαταλείψω. Ανάμεσά τους υπάρχει αυτό που εγώ δεν θα ονόμαζα «αυτοσχεδιαζόμενη μουσική», καθώς δεν πολυπιστεύω ότι υπάρχει αυτοσχεδιαζόμενη μουσική αυθύπαρκτα, αλλά ότι περισσότερο είναι εκείνο το κάτι που έχεις να πεις. Όπως λ.χ. όταν εκφράζεσαι συνομιλώντας επιτυχώς με κάποιον σε μια κουβέντα σ’ ένα τραπέζι, έτσι και ως μουσικός θα πρέπει να μπορείς να κάνεις το ίδιο χωρίς να παίζεις τη μουσική κάποιου άλλου.
Το γιατί δεν πιστεύεις στην αυτοσχεδιαζόμενη μουσική είναι όπως καταλαβαίνεις ένα ερώτημα που δεν μπορώ να μην κάνω…
Δεν είναι τόσο απόλυτο. Νομίζω απλώς ότι έχει υπερεκτιμηθεί. Νομίζω δηλαδή ότι πολύς κόσμος μπερδεύει την προσωπική μουσική γλώσσα του καθενός, με το να πιάνεις ένα όργανο και να παίζεις ό,τι σου κατέβει. Αυτή τη γλώσσα ο μουσικός την ανακάλυψε και εν συνεχεία δούλεψε πάνω της όλη του τη ζωή για να την αποκτήσει και να τη δει να αποκρυσταλλώνεται σε μια κωδικοποιημένη γλώσσα. Πρόκειται δηλαδή για μια παρεξήγηση, γιατί σε κανένα ρεύμα αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής δεν ξεχωρίζει αυτό το ό,τι να ’ναι, το ό,τι μου κατέβει.
Ένας αυτοσχεδιασμός είναι δηλαδή προϊόν του χρόνου, ένας δρόμος που κάποτε ξεκίνησε, κάνει στάσεις και συνεχίζει;
Ακριβώς. Εκεί όμως μπαίνει το κύριο ερώτημα του κατά πόσο αποτελεί τελικά αυτοσχεδιασμό. Θα σου μιλήσω από την προσωπική μου εμπειρία. Νομίζω πως τα τελευταία χρόνια έχω βρει έναν δρόμο κάπως τέλος πάντων συγκεκριμένο, τον οποίον τον βλέπω να επαναλαμβάνεται παίρνοντας διαφορετικές κάθε φορά μορφές. Πλέον, όταν εμπλέκομαι σε παραστάσεις όπου καλούμαι να «αυτοσχεδιάσω», δυσκολεύομαι να το θεωρήσω αυτοσχεδιασμό.
Κάπως σαν να παίζεις ένα κείμενο που βρίσκεται μόνο στο κεφάλι σου;
Όχι, είναι σαν να παίζεις τον εαυτό σου. Σαν να δημιουργείς ένα κείμενο, το οποίο έχει τελικά ένα θέμα: είναι σαν ένα ποίημα, είναι το ποίημά σου. Δηλαδή εργάστηκες γι’ αυτό, το πρόβαρες, το μοιράστηκες ενδεχομένως με άλλους μουσικούς, ίσως και να υπέδειξες με διάφορους τρόπους σ’ αυτούς τους μουσικούς τι να κάνουν... Κάτω από τη συγκεκριμένη φόρμουλα δουλεύω εγώ και, όσο περνάει, ο καιρός δυσκολεύομαι όλο και περισσότερο να αποδεχθώ ότι μια τέτοια διαδικασία λέγεται αυτοσχεδιαζόμενη μουσική.
Ναι, αλλά δεν υπάρχει το ενδεχόμενο της έκπληξης; Όταν για παράδειγμα παίζεις με έναν μουσικό με τον οποίον ενδεχομένως δεν έχεις ξαναπαίξει στο παρελθόν και σε τραβάει κάπου αλλού;
Βεβαίως, εννοείται! Όμως συμβαίνει περισσότερο στα πλαίσια ενός τζαμαρίσματος, μιας συγκυριακής δηλαδή συνεύρεσης και δεν αποτελεί τη δική μου στόχευση στη μουσική. Όταν παράγω ένα μουσικό έργο, δρώμενο ή οτιδήποτε εν πάση περιπτώσει, θέλω να γνωρίζω εξονυχιστικά καλά το αισθητικό ή το δομικό στοιχείο πάνω στο οποίο πατάω. Μέσα σε αυτά τα πολύ καλά σχηματισμένα πλαίσια υπάρχει βέβαια ο χώρος για να κάνεις εκείνο το μαγικό ταξίδι που δεν γνωρίζεις ούτε εσύ ο ίδιος πού θα σε βγάλει. Είναι όμως άλλο ο μουσικός που ζει διαρκώς μέσα στη δίψα για το άγνωστο και αποσκοπεί σε αυτό (δηλαδή ζει για τη στιγμή –ας το πούμε έτσι) και είναι διαφορετικός ο μουσικός ο οποίος αυτοσχεδιάζει μέσα στα πλαίσια της σύνθεσής του.
Ας επιστρέψουμε για λίγο στα προηγούμενα. Μίλησες για το Αβγό, τον χώρο που έχετε ανοίξει πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη. Πώς προέκυψε και πώς συνδέονται οι δραστηριότητές του με εκείνες του Μουσικού Χωριού;
Το Αβγό ξεκίνησε το 2012, όταν είδαμε πως είχε αρχίσει να συσσωρεύεται πάρα πολύ υλικό από τα καλοκαίρια, για το οποίο θα έπρεπε να περιμένουμε καμιά δεκαετία μέχρι να πούμε ότι τα κάναμε όλα. Οπότε, ως στενός πυρήνας της διοργάνωσης, αποφασίσαμε να νοικιάσουμε μια αίθουσα-πρώην βιοτεχνία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης και να ασκούμε αυτή τη δραστηριότητα, η οποία είναι φυσικά μη κερδοσκοπική και αυτοχρηματοδοτούμενη. Η σχέση Αβγού και Μουσικού Χωριού, αφορά στη διεύρυνση των θεματικών, στο να δοκιμάζουμε πράγματα που δεν τα έχουμε δοκιμάσει στο Χωριό ή να φέρνουμε άλλα, τα οποία έχουν ήδη δοκιμαστεί εκεί και επιστρέφουνε στην πόλη για να εξελιχθούν. Θα σου έλεγα πιο προσγειωμένα ότι μας ενδιέφερε να έχουμε το σπίτι μας. Δηλαδή να διαμορφωθεί ένας χώρος με συνθήκες καθαρά μουσικής ακρόασης, όπου 50-100 άνθρωποι μαζεύονται σ’ έναν χώρο και κάθονται να ακούσουν μουσική, με σωστή ηχητική μελέτη, χωρίς τσιγάρα ή ποτά, με κουβέντα μετά, με προβολές, παρουσιάσεις κτλ.
Και είναι τοποθετημένο σε μια παλιά εβραϊκή και εμπορική γειτονιά της Θεσσαλονίκης, η οποία έχει τα τελευταία χρόνια πάρει τον δρόμο της επιθετικής νυχτερινής διασκέδασης…
Ναι, είναι μια γειτονιά η οποία δυστυχώς έχει πλέον αδειάσει από όλες τις παραγωγικές δυνάμεις που φιλοξενούσε. Το μόνο καλό που ήρθε μετά απ’ αυτό, είναι ότι πλέον έχουν δημιουργηθεί πολλοί χώροι όπου καλλιτέχνες από το θέατρο, το χορό και τη μουσική έχουν στήσει εκεί τις εστίες τους –και είναι πολλές. Για εμάς, ευτυχώς μας χωρίζουν ένα-δύο οικοδομικά τετράγωνα όπου δεν υπάρχει κανένα μαγαζί. Ακόμη.
Γενικότερα τη Θεσσαλονίκη, από την καλλιτεχνική της πλευρά, πώς τη βρίσκεις; Κάποτε λέγανε πως είναι η πόλη του ροκ ή των μικρών τζαζ ομάδων (Παπαδημητρίου, Φλωρίδης κ.α.), μετά έγινε η πόλη των σκυλάδικων. Τώρα;
Κοίτα, από τα παιδικά μου χρόνια μέχρι που έφυγα στο εξωτερικό –δηλαδή 1995/96– η ανάμνηση που έχω είναι ότι ήταν μια πόλη με ιδιαίτερη μουσική παραγωγή. Αργότερα έχω την εντύπωση πως η Θεσσαλονίκη υπέφερε τρομερά από απραξία. Όλα τούτα είναι βέβαια υποκειμενικά, αλλά γι’ αυτό που είμαι σίγουρος είναι ότι τα τελευταία δύο-τρία χρόνια η ζωή στην πόλη έχει αλλάξει πάρα πολύ από αυτήν την άποψη. Δηλαδή βγήκαν σαν τα μανιτάρια πολλά και διαφορετικά πράγματα, έχουν ανοίξει ή ανακαινιστεί πολλοί αξιόλογοι χώροι, υπάρχουν κινήσεις σαν κι εκείνες που λέγαμε προηγουμένως και βρισκόμαστε σε μία φάση που, όταν θες ένα βράδυ να παρακολουθήσεις κάτι, έχεις τρεις και τέσσερεις σοβαρές επιλογές, από τις οποίες θα πρέπει να διαλέξεις. Κάτι τέτοιο σίγουρα δεν ίσχυε παλαιότερα…
Το Μουσικό Χωριό πάει Στέγη. Δώσε κάποιες γενικές οδηγίες προς ναυτιλλόμενους σχετικά με το τι περιλαμβάνει το τριήμερο...
Είναι η δεύτερη χρονιά που γίνεται αυτή η ιστορία στη Στέγη και, ευκαιρίας δοθείσης, θα ήθελα να αναφέρω πόσο εκτιμώ την πρωτοβουλία της να επικοινωνήσει μαζί μας (μέσω του καλλιτεχνικού της διευθυντή, του κ. Καρρά), να διερευνήσει τα όσα γίνονται στο Μουσικό Χωριό και εν τέλει να στηρίξει εμπράκτως την κοινότητα.
Φέτος λοιπόν, το τριήμερο αποτελείται από 3 ευρείες θεματικές. Η πρώτη ημέρα έχει να κάνει περισσότερο με τη σύγχρονη μουσική, όπου έχουμε τη μουσική Βασίλη Ματζούκη πάνω στις Βάκχες του Ευριπίδη με τη Μάρθα Φριτζήλα, όλο το έργο για σόλο πιάνο του Γιάννη Ξενάκη –το οποίο είναι ένα τεράστιο εγχείρημα του Στέφανου Θωμόπουλου από το Παρίσι και πρόκειται να ηχογραφηθεί σύντομα για πρώτη παγκόσμια εκτέλεση– ενώ έχουμε και χορό. Τη δεύτερη ημέρα έχουμε ένα μεγάλο ταξίδι στη λόγια μουσική της Ευρώπης από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 20ο αιώνα, με πολλά σχήματα κλασικής και παλαιάς μουσικής, ενώ την τρίτη ημέρα έχουμε περισσότερο Ανατολή και μια συναυλία τζαζ.
Εσύ πού εμπλέκεσαι εκτελεστικά;
Φέτος απλώς θα παίξω ούτι σε ένα μέρος της δεύτερης ημέρας, με το σχήμα παλαιάς μουσικής Ex Silentio· με τη Σαβίνα Γιαννάτου σε ένα μικρό μέρος και με τη Δώρα Μπάκα σε ένα άλλο. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με τους Ex Silentio είναι να αφήσουμε κατά μέρος τις αγκυλωμένες απόψεις περί παλαιάς μουσικής και να βρούμε γέφυρες ανάμεσα στο ρεπερτόριο της Δύσης πριν τον 16ο-17ο αιώνα, την κοσμική μουσική και τη λαϊκή μουσική και της Ευρώπης και της Μεσογείου, εισάγοντας κάποιες καινούργιες ιδέες. Λόγου χάρη, στη Στέγη θα παίξουμε πολύ ετερόκλητα κομμάτια: κάποια σεφαραδίτικα, κάποια άλλα οργανικά κοσμικά κομμάτια του όψιμου Μεσαίωνα, κάποια εκκλησιαστικά αλλά και κάποιες δικές μας μεταγραφές/επεξεργασίες επάνω σε δημοτικά κομμάτια της Μεσογείου.
Με τους Σώμα υπάρχει κάτι που τρέχει; Ή κάτι άλλο που να ετοιμάζεις στο άμεσο μέλλον;
Το μόνο νέο που υπάρχει με τους Σώμα είναι ότι έχει κυκλοφορήσει ένας δίσκος ως τρίο με τον Shoji Hano από μία γερμανική εταιρεία, με υλικό από συναυλίες. Εκτός αυτού, στο τέλος του Γενάρη παρουσιάζουμε μία ενδιαφέρουσα παράσταση με 28 μουσικούς και 2 αφηγητές (τον Θωμά Κοροβίνη και τον Σπύρο Σακκά), η οποία είναι ένα αφιέρωμα στον φιλόσοφο και συγγραφέα Γεώργιο Γκουρτζίεφ. Θα γίνει σε ένα πολύ όμορφο, παλιό οθωμανικό κτήριο της Θεσσαλονίκης, στο Μπέη Χαμάμ, τα λουτρά Παράδεισος.
{youtube}QaArNyA-3QU{/youtube}
