27 χρόνια επαγγελματικής ενασχόλησης με το τραγούδι μετράει φέτος ο Γεράσιμος Ανδρεάτος, ο οποίος κυκλοφόρησε πρόσφατα κι ένα νέο single σε μουσική και στίχους του Πάνου Κατσιμίχα. Το τελευταίο έγινε αφορμή για μια γενικότερη συζήτηση για το λαϊκό τραγούδι του χθες και του σήμερα, αλλά και για μια ανασκόπηση της πορείας του δημοφιλούς ερμηνευτή, που μέσα στον Ιούνιο θα βρεθεί δύο φορές στην Κύπρο (αυτό το Σάββατο 9/6 με τον Χρήστο Νικολόπουλο και στις 29/6 σε ένα αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο), αλλά και σε ένα αφιέρωμα στους Μάνο Χατζιδάκι & Σταύρο Ξαρχάκο (την Πέμπτη 14/6, στον Τύρναβο)...
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το καινούριο σας single “Δώσ' Μου Από Το Κουράγιο Σου”, σε στίχους & μουσική του Πάνου Κατσιμίχα. Δεδομένου ότι ανήκετε σε ένα πιο λαϊκό ρεπερτόριο από αυτό στο οποίο έχουμε συνηθίσει τον Κατσιμίχα, σε ποια βάση έγινε η συνεργασία σας; Ποιος πήγε δηλαδή περισσότερο προς το μέρος του άλλου;
Ο Πάνος έχει μια πολύ γνήσια λαϊκή πλευρά. Έχει μεγαλώσει με λαϊκά τραγούδια και προσωπικά έχω πάρει πολλά από τον Πάνο ως λαϊκός τραγουδιστής . Εξάλλου έχει συνθέσει και αρκετά λαϊκά κομμάτια. Αντίστοιχα κι εγώ στο ρεπερτόριο μου έχω πει αρκετά τραγούδια του, αν και δεν έτυχε να δισκογραφηθεί κανένα. Το “Δωσ’ Μου Από Το Κουράγιο Σου”, λοιπόν, ήταν ένα καθαρά λαϊκό τραγούδι που είχε βγάλει από παλιά ο Πάνος και μου το χάρισε –μάλιστα μου είπε «σου το δίνω να το μεγαλώσεις σαν δικό σου παιδί». Αυτό με συγκίνησε ιδιαίτερα και με έκανε να αισθάνομαι μια ιδιαίτερη ευθύνη, γιατί είμαι και πατέρας και ξέρω τι σημαίνει να μεγαλώνεις παιδί. Πόσο μάλλον το παιδί κάποιου άλλου.
Με τον Πάνο μας δένουν πολλά, γι’ αυτό και ήταν εύκολη η συνεργασία μας. Με εκείνον και τον αδερφό του πρωτοξεκίνησα να δουλεύω, γύρω στο 1985. Είχαμε γνωριστεί σε μια ταβέρνα και με άκουσαν να παίζω. Όταν λοιπόν κάποια στιγμή πήγα να τους δω στο μαγαζί όπου εμφανίζονταν, έτυχε το παιδί που έπαιζε μπουζούκι να χτυπήσει το χέρι του και δεν μπορούσε να παίξει, οπότε ο Πάνος μου ζήτησε να τον αντικαταστήσω. Στη συνέχεια, επειδή το παιδί εκείνο αποφάσισε να τα παρατήσει, κατέλαβα εγώ την κενή θέση. Έτσι, από μια συγκυρία, πραγματοποιήθηκε το όνειρό μου κι ευχαριστώ πολύ τους αδερφούς Κατσιμίχα που μου έδωσαν τότε αυτή την ευκαιρία.
Γιατί επιλέξατε να κυκλοφορήσει το τραγούδι σας με το περιοδικό Μετρονόμος;
Ήταν μια επίσης ευτυχής συγκυρία. Με τον Πάνο σκεφτόμασταν ότι δεν θέλαμε να βγάλουμε το κομμάτι στο εμπόριο, αλλά να το κεράσουμε στους φίλους μας. Κι έτσι σκεφτήκαμε τον Μετρονόμο. Συνέπεσε όμως, εντελώς συμπτωματικά, το συγκεκριμένο τεύχος του περιοδικού να είναι ολόκληρο αφιερωμένο στα τραγούδια των αδερφών Κατσιμίχα! Ήταν πραγματικά σαν να συνωμότησε το σύμπαν για να κυκλοφορήσει αυτό το τραγούδι.
Το τραγούδι έχει όμως και υπότιτλο: “O Πυγμάχος”. Τι ακριβώς συμβολίζει ο πυγμάχος;
Το θέμα του τραγουδιού είναι ένας λαϊκός τραγουδιστής, ο οποίος δεν έγινε ποτέ γνωστός. Παρ’ όλο που τον έχουν πάρει τα χρόνια, συνεχίζει σαν πυγμάχος, κρατώντας το μικρόφωνο γροθιά, να αγωνίζεται και να δίνει τη ψυχή του με περίσσιο κουράγιο. Αναφέρεται σε πραγματικό πρόσωπο και το είχε γράψει ο Πάνος αρκετά χρόνια πριν, όταν είχε γνωρίσει το πρόσωπο αυτό σ' ένα κέντρο. Λειτουργεί όμως και ως σύμβολο όλων των τραγουδιστών σαν εκείνον, όσων τραγουδάνε λαϊκά, ασπρίζουν τα μαλλιά τους ξενυχτώντας και δίνουν την ψυχή τους, γιατί ό,τι κάνουν το κάνουν με βαθιά αγάπη. Γι’ αυτό και με συγκίνησε ιδιαίτερα το κομμάτι –γιατί θα μπορούσα να είμαι κι εγώ ένας τέτοιος. Όπως περνούν τα χρόνια, το μόνο που με ξεχωρίζει από όσα αναφέρονται στους στίχους του είναι το σημείο: «Και ας μην έλαμψες ποτέ στη φωτεινή ταμπέλα». Ως προς αυτό, δεν έχω παράπονο –η ζωή μου φέρθηκε πολύ καλά. Κατάφερα να κάνω δικό μου ρεπερτόριο και να έχω έναν κόσμο που αγαπάει τα τραγούδια μου. Κατά τα άλλα όμως δεν διαφέρω σε τίποτα από αυτόν τον αγωνιστή που περιγράφεται στο “Δωσ’ Μου Από Το Κουράγιο Σου”. Θα μπορούσα να βρίσκομαι κι εγώ στην ίδια θέση μ’ εκείνον και είμαι σίγουρος ότι και ο Πάνος το έχει σκεφτεί έτσι –γι’ αυτό και τον συγκίνησε τόσο.
Εκφράζει δηλαδή κι έναν ενδόμυχο καλλιτεχνικό σας φόβο;
Φόβος είναι αν το κοιτάξεις από τη μία μόνο πλευρά. Από την άλλη, είναι και μια ελπίδα και μια χαρά –ότι όλη αυτή η αγάπη που έχουμε για το λαϊκό τραγούδι, για το να βγαίνουμε στη σκηνή και να τραγουδάμε στον κόσμο, δεν πάει χαμένη. Δες πόσοι παλιοί, όπως ο Τσιτσάνης λ.χ., πέθαναν στην κυριολεξία πάνω στο πάλκο. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι του μεγάλου Δημήτρη Μητροπάνου. Ήταν άρρωστος και παρόλο που οι γιατροί του έλεγαν να κάτσει σπίτι του και να μη δουλέψει, αυτός εκεί... Μάλιστα πιστεύω ότι αν είχε σταματήσει να τραγουδάει μπορεί να είχε φύγει νωρίτερα από τη ζωή. Πιστεύω δηλαδή πως ό,τι παίρνει ένας άνθρωπος τραγουδώντας, παρά τα δύσκολα που αντιμετωπίζει, είναι τεράστιο και αυτή είναι και η μεγάλη ανταμοιβή.
Κατά έναν τρόπο, πάντως, υπήρξατε κι εσείς για αρκετό καιρό ένας «πυγμάχος». Γιατί, αν και ξεκινήσατε την καριέρα σας το 1985, ευρύτερα γνωστός γίνατε αρκετά χρόνια αργότερα, μέσα από το soundtrack δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς...
Επηρέασε σίγουρα την πορεία μου και μου έκανε πάρα πολύ καλό, γιατί εν τω μεταξύ είχα ωριμάσει και ήξερα τι μου γίνεται, ώστε να μην ακούσω κάποιες σειρήνες που έρχονταν και μου υπόσχονταν διάφορα, αν ακολουθούσα τον δρόμο τον οποίον μου πρότειναν. Είχα εμπιστοσύνη σε αυτό που είχα επιλέξει να κάνω. Το πλήρωσα βέβαια σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά, κάνοντας ταμείο, αισθάνομαι πάρα πολύ δικαιωμένος: ο κόσμος με έχει αγαπήσει και είμαι περήφανος και για τα τραγούδια που έχω πει, όπως και για όλες τις συνεργασίες που έχω κάνει. Δεν κυνήγησα το να κάνω επιτυχία και να που ήρθε κάποια στιγμή και η ώρα του ''Λόγω Τιμής'' και του ''Στη Σκέψη Της Τρελής'', τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ώστε να με μάθει και να με αγαπήσει ακόμα περισσότερος κόσμος. Και είμαι πραγματικά ευγνώμων στους ανθρώπους που μου έδωσαν την ευκαιρία αυτή. Από την άλλη, ήταν τόσο μεγάλα και δυνατά τα συγκεκριμένα τραγούδια και τέτοια η χρονική συγκυρία –μια περίοδος στην οποία άνθιζε στην Ελλάδα αυτό το είδος μουσικής– ώστε δεν κατάφερα ποτέ να τα ξεπεράσω με άλλα τραγούδια, αντίστοιχα. Δηλαδή μπορεί να μου έκαναν και λίγο κακό. Έχω όμως στηρίξει όλη μου την πορεία στο ότι δεν πρόδωσα όσα πίστευα. Μπορεί να μην έγιναν τόσο μεγάλες επιτυχίες άλλα τραγούδια μου, όμως καθένα από αυτά ήταν η συνέχεια μιας πορείας αξιοπρεπούς. Κάτι που τελικά με βοήθησε, γιατί κατάφερα ο κόσμος να με σέβεται και να αναγνωρίζει την προσπάθεια που κάνω.
Μουσικά, ο δρόμος που επιλέξατε ήταν εκείνος του καθαρά λαϊκού τραγουδιού. Μάλιστα σε παλαιότερες συνεντεύξεις σας έχετε δηλώσει πως –σε αντίθεση με αρκετούς συνομηλίκους σας– ποτέ δεν σας άγγιξε ιδιαίτερα το ξένο τραγούδι. Τι ήταν εκείνο που σας γοήτευσε τόσο στη λαϊκή μουσική και αντίστοιχα τι σας «απώθησε» στα ξένα κομμάτια;
Η λέξη απώθησε ακούγεται λίγο βαριά... Απλώς με άγγιξε πάρα πολύ βαθιά το λαϊκό τραγούδι, ώστε δεν έμεινε χώρος για να ασχοληθώ, τουλάχιστον στην πρώιμη ηλικία μου, με ξένα ακούσματα. Μάλιστα ο τρόπος με τον οποίον άλλοι συνομήλικοί μου, όταν ήμουν πιτσιρικάς, απωθούσαν –και εδώ ταιριάζει η λέξη– το ελληνικό τραγούδι με εκνεύριζε. Έλληνας γεννήθηκα, με την ελληνική γλώσσα μπορώ να βιώσω καταστάσεις. Όταν ας πούμε είχα ερωτευτεί στα πρώτα μου χρόνια, δεν μπορούσα να νιώσω τον έρωτα με ξένες λέξεις, ήθελα δικές μου. Ήθελα δικά μου ακούσματα για να μπορώ να κλαίω, για παράδειγμα. Τα ξένα τραγούδια ήταν μη βιωμένα για μένα –και για πάρα πολύ κόσμο πιστεύω, άσχετα αν δεν το καταλάβαινε. Γι’ αυτό και μεγαλώνοντας πολλοί από τους προαναφερθέντες γύρισαν στο ελληνικό τραγούδι και μάλιστα με πολύ πάθος. Υπήρξε για χρόνια ένας διαχωρισμός ανάμεσα στο ελληνικό και στο ξένο ρεπερτόριο από πολλούς, κάτι τέτοιο ήταν όμως λάθος γιατί τελικά η μουσική είναι μία. Κι εγώ επίσης, μεγαλώνοντας, μπόρεσα και αφομοίωσα ξένη μουσική, υπάρχουν κάποια τραγούδια και ερμηνευτές που με έχουν συγκινήσει. Ο Frank Sinatra, για παράδειγμα, ο Elvis Presley, ο Tom Jones και άλλοι.
Σήμερα πάντως πολλοί λένε ότι δεν υπάρχει σύγχρονο λαϊκό τραγούδι. Εσείς τι απαντάτε;
Όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα τώρα, το λαϊκό τραγούδι χάνει πράγματι έδαφος σιγά-σιγά. Δεν πιστεύω όμως ότι χάνει έδαφος στις καρδιές των ανθρώπων, το χάνει στην προβολή από τα Μ.Μ.Ε. Αν κι αυτό είναι μια παλιά ιστορία, που την έχω ακούσει τόσο από τους καλλιτέχνες, όσο και από τους ίδιος τους παραγωγούς που τα ζούσαν αυτά τα πράγματα μέσα στις εταιρείες. Δεν είναι ψέμα και συνομωσιολογία ότι το λαϊκό τραγούδι προσπαθούν να το περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο. Το έχουμε δει εξάλλου και στην πορεία, π.χ. στο πόσο άλλαξαν τα πράγματα στα ραδιόφωνα. Υπήρχε ο Πάνος Γεραμάνης στο Δεύτερο Πρόγραμμα, για παράδειγμα, αλλά όταν πέθανε δεν αντικαταστάθηκε η ώρα του και ο αγώνας του για την ανάδειξη του λαϊκού τραγουδιού με κάτι αντίστοιχο, παρότι υπήρχαν άξιοι άνθρωποι για να το κάνουν. Επίσης οι μεγάλοι τραγουδιστές που έφυγαν από τη ζωή, δεν αντικαταστάθηκαν από κάποιον νέο. Υπάρχει πάντως σύγχρονο λαϊκό τραγούδι, στα χνάρια του παλιού. Μπορεί να ξεκινάει λίγο σαν αντιγραφή, αλλά περνάει στη δημιουργία του και το σήμερα.
Ποιοι δημιουργοί θεωρείτε ότι το αντιμετωπίζουν ως κάτι σύγχρονο και όχι ως απλή αναβίωση παλαιότερων στιλ;
Ο Βαγγέλης Κορακάκης είναι ένα σημαντικό παράδειγμα. Κάποιοι βέβαια λένε ότι δεν δίνει κάτι καινούριο στη λαϊκή μουσική. Αλλά δεν γίνεται να μην υπάρχει και κάποιος που θα συνεχίσει μια αυθεντική λαϊκή παράδοση, όπως κάνει ο Βαγγέλης. Μάλιστα τα τραγούδια του φαινομενικά μόνο μπορεί να μοιάζουν με κάποια παλιά. Γιατί, αν κοιτάξεις τον στίχο του, είναι απόλυτα σημερινός: είναι ένας λαϊκός δημιουργός του 2012. Υπάρχουν πολλοί ακόμα δημιουργοί οι οποίοι γράφουν τραγούδια που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «σύγχρονα λαϊκά». Κατά μία έννοια, αυτό κάνουν και οι αδερφοί Κατσιμίχα, γιατί τα τραγούδια τους αγγίζουν τον λαϊκό κόσμο. Λαϊκό είναι άλλωστε το τραγούδι που εκφράζει τη μεγάλη μερίδα του κόσμου, αλλά με τρόπο αληθινό. Και όχι το τραγούδι που, για να θεωρήσεις ότι σε αφορά, πρέπει να περάσεις μέσα από τα σκυλάδικα, από ένα μπουκάλι ουίσκι, από τις λουλουδούδες και από τις αγοραίες ματιές. Σήμερα έχουμε καταντήσει να θεωρείται ως λαϊκό ένα τραγούδι που είναι καθαρά «μαγαζίσιο», όπως το λέω εγώ. Όμως το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι δεν πρέπει να απευθύνεται επιπόλαια και επιδερμικά στα συναισθήματα του κόσμου, αλλά να απευθύνεται στον πολιτισμό του, στις μνήμες του, στα κύτταρά του.
Από τη δική σας σκοπιά, πώς επηρεάζει σήμερα τη μουσική παραγωγή η κρίση;
Στριμωχτήκαμε όλοι, είναι λιγότερες οι εμφανίσεις που κάνουμε και με αρκετά λιγότερα χρήματα. Εμένα δεν με πειράζει να παίρνω λιγότερα χρήματα, αρκεί να μπορώ να συντηρήσω τον εαυτό μου και την οικογένειά μου. Έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν έκανα αυτή τη δουλειά για να πλουτίσω.
Πρόσφατα συμμετείχατε στο μεγάλο αφιέρωμα που έγινε στον Μιχάλη Σουγιούλ, στο θέατρο Badminton. Πόσο συγγενής νιώθετε αλήθεια με τα τραγούδια του Σουγιούλ;
Αισθάνομαι συγγενής από την άποψη της ανάμνησης. Τα τραγούδια του Σουγιούλ ήταν τα τραγούδια των γονιών μου, με μεγάλωσαν με αυτά. Κυρίως λοιπόν με συγκινεί το πόσο τα αγάπησαν οι δικοί μου άνθρωποι. Έτσι, η συγκεκριμένη εκδήλωση ήταν μια ευκαιρία να αποδώσω φόρο τιμής τόσο τους δημιουργούς όσο και σε εκείνα τα αγαπημένα μου πρόσωπα, τα περισσότερα από τα οποία δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Από την άλλη δεν μου είναι δύσκολο να προσαρμοστώ στο συγκεκριμένο ρεπερτόριο, γιατί, αν και λαϊκός τραγουδιστής, έχω πει και κάποια κομμάτια πιο λυρικά. Εξάλλου η καταγωγή μου είναι από την Κεφαλονιά, οπότε η καντάδα υπάρχει μέσα μου! Δόθηκε λοιπόν και μια ευκαιρία να βγάλω προς τα έξω αυτή την πτυχή μου, την πιο λυρική και κανταδόρικη.
Τι ετοιμάζετε για το φετινό καλοκαίρι, μετά τις εμφανίσεις σας στην Κύπρο και στο αφιέρωμα σε Χατζιδάκι & Ξαρχάκο που θα γίνει στα μέσα του μήνα στον Τύρναβο;
Ετοιμάζω δύο διαφορετικά προγράμματα για το καλοκαίρι. Ένα αφιέρωμα στην Ευτυχία Παπαγαννοπούλου με το μουσικό σχήμα που χρόνια συνεργάζομαι και μια παράσταση με τίτλο Εις Τον Αφρόν Της Θάλασσας την οποία δουλεύω με τον Μιχάλη Κουμπιό και θα έχει ως θέμα τραγούδια για τη θάλασσα.
{youtube}h-Nbcw361Vs{/youtube}
