Άφησε το Πολυτεχνείο για να βρεθεί στην Ουγγαρία, για σπουδές πιάνου στην Ακαδημία Liszt. Εργάστηκε ως πιανίστας σε θεατρικές παραγωγές, ενώ σήμερα είναι πολυσχιδής σε βαθμό εντυπωσιακό: ραδιοφωνικός παραγωγός, πιανίστας, δάσκαλος πιάνου, διευθυντής δημοτικού ωδείου, καθηγητής της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Κάθε μέρα, σχεδόν, ο Διονύσης Μαλλούχος συντροφεύει το πρωινό μου στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΑ. Την ώρα λοιπόν της εκπομπής του, με φιλοξένησε στον ραδιοθάλαμο, όπου στη διάρκεια ακρόασης των μουσικών κομματιών εκτυλίχθηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση: για τη μουσική, για την ΕΡΤ και την ΕΡΑ, για τις απεργιακές κινητοποιήσεις, για τα προβλήματα της (μουσικής) εκπαίδευσης, για την αγάπη που τρέφει στην Καλαμάτα, για τις ποικίλες δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντά του...
Συνηθίζετε να έχετε πολλές και διασταυρούμενες ιδιότητες…
Ναι και θέλω να εξάρω μία από αυτές. Είμαι καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, το οποίο έχει ξεχωριστή ιστορία. Δημιουργήθηκε λόγω της πρωτοβουλίας του Σταύρου Μπένου και ο Γιώργος Κουρουπός ήταν ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του. Είναι μια ευκαιρία για μένα να προταθούν μέσω του ωδείου πολιτιστικές δραστηριότητες για όλη την πόλη. Να αναφερθώ και στη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων, που σε μουσική του Καλαματιανού Στάθη Γυφτάκη –ο οποίος συνέθεσε ειδικά για αυτήν– εξέδωσε πριν λίγες μέρες το πρώτο της CD, όπου περιέχονται δύο μουσικά παραμύθια.
Πόσα άτομα έχει η ορχήστρα; Τι ηλικίας;
Αποτελείται από 45 παιδιά, από 10 ετών έως και 19. Κάνουμε λόγο για παθιασμένα παιδιά, τα οποία αγαπούν αυτό που κάνουν –κάτι που δημιουργεί ωραίο κλίμα. Να αναφερθώ επίσης και στην παράλληλη λειτουργία χορωδιών αλλά και κουιντέτων ξύλινων & χάλκινων πνευστών και συνόλου κιθαριστών.
Ποιες είναι όμως οι δυνατότητες της Καλαμάτας, όσον αφορά στους συναυλιακούς της χώρους;
Η Καλαμάτα έχει ήδη τρεις αίθουσες για συναυλίες, εξοπλισμένες μάλιστα με καλό πιάνο συναυλιών. Το Μέγαρο Χορού Καλαμάτας είναι επίσης σχεδόν έτοιμο (σ.σ.: σύμφωνα με τις αρμόδιες δημοτικές αρχές θα παραδοθεί στα τέλη Ιουνίου) και θα χρησιμοποιηθεί και για τις ανάγκες του διάσημου φεστιβάλ χορού της πόλης. Το κοινό της Καλαμάτας είναι εθισμένο στον πολιτισμό, τόσο μέσω του δημοτικού ωδείου και των εκδηλώσεών του, όσο και με το φεστιβάλ χορού αλλά και με το ΔΗΠΕΘΕ της πόλης. Έχουμε φτάσει σε σημείο να προσέχουμε μήπως πέσουν δύο συναυλίες την ίδια μέρα.
Μιλάμε για μια πόλη που πριν κάποια χρόνια χτυπήθηκε σκληρά από σεισμό...
Ναι. Για να καταλάβετε, το ωδείο έκανε και υπαίθρια μαθήματα εκείνη την εποχή... Από την άποψη όμως του πολεοδομικού σχεδιασμού, η πόλη επανασχεδιάστηκε με πιο ορθολογικό τρόπο. Το εντυπωσιακό ήταν ότι η παλιά πόλη ξαναχτίστηκε όπως ακριβώς ήταν πριν από τον σεισμό.
Με ποιο καθεστώς εργάζεστε αλήθεια στο τρίτο πρόγραμμα της ελληνικής ραδιοφωνίας;
Εργάζομαι από το 2003, με συμβάσεις που διακόπτονται συχνά. Πολλές φορές είμαι 5 μήνες μέσα, 4 μήνες έξω –κάτι που σε δυσκολεύει να έχεις μια συνεχή και συνεπή παρουσία έναντι του κοινού. Το γεγονός ότι δημιουργούνται διάφορα εμπόδια στην ΕΡΤ στο να ανανεώσει συμβάσεις –και εξαιτίας παλαιότερα του γνωστού διατάγματος Παυλόπουλου– έχει οδηγήσει στο να βρίσκομαι περισσότερο έξω από την ΕΡΤ παρά μέσα τα τελευταία εννιά χρόνια. Δεν είναι προσωπική η περίπτωσή μου: πολλοί παραγωγοί του τρίτου προγράμματος εργάζονται με διακεκομμένες συμβάσεις, με αποτέλεσμα το πρόγραμμα του σταθμού να γεμίζει από τις γνωστές επαναλήψεις... Τα υπόλοιπα προγράμματα της δημόσιας ραδιοφωνίας έχουν περισσότερους μόνιμους. Είναι παράδοση στο τρίτο πρόγραμμα –πράγμα που δεν το θεωρώ κακό– να έχει περισσότερους εξωτερικούς συνεργάτες. Αυτό προσδίδει ποικιλία.
Η δική μου προσωπική εμπειρία και ενασχόληση με το τρίτο πρόγραμμα ξεκίνησε μέσω μιας επαγγελματικής μου σχέσης με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου (δισκογράφηση κάποιων έργων του και συναυλίες), η οποία οδήγησε σε ένα «καθεστώς» αμοιβαίας εκτίμησης. Όταν με κάλεσε να μου προτείνει μια συνεργασία στο τρίτο πρόγραμμα, ποτέ πριν κάτι τέτοιο δεν είχε περάσει από το μυαλό μου. Η βασική ιδέα της εκπομπής είναι να προσαρμόζεται στην επικαιρότητα. Μέσω της συναυλιακής –και όχι μόνο– επικαιρότητας, η εκπομπή προσπαθεί να παίξει και την ανάλογη μουσική. Επίσης, να αναφέρω και την εκπομπή που κάνουμε με την Τζουλιέττα Καρόρη, κάθε Πέμπτη, 10-12 το πρωί, το Παράθυρο Στον Κόσμο, πέρα από τη καθημερινή παρουσία μου στο ραδιοθάλαμο, τις υπόλοιπες καθημερινές, επίσης 10-12.
Θα έχετε παρατηρήσει κι εσείς μια αύξηση στις εκδόσεις νέων CD από Έλληνες καλλιτέχνες στον χώρο της κλασικής μουσικής...
Το βλέπω κι εγώ λόγω της δουλειάς: έχουμε πληθώρα ερμηνευτών νέων έργων Ελλήνων συνθετών, για παράδειγμα στην κιθάρα. Κι ακόμα, συνθέτες που παρουσιάζουν τα έργα τους σε ένα CD. Δουλειές με καλό επίπεδο που αξίζουν χώρο και χρόνο από τα μέσα.
Και πρόσφατα παρουσιάσατε και μια δική σας δουλειά...
Παρουσιάσαμε σε CD, μαζί με τη βιολονίστρια Στέλλα Τσάνη, έργα για βιολί και πιάνο των Μπετόβεν, Σούμαν, Σούμπερτ και Ραφ. Δεν το κάναμε πιστεύοντας ότι προσφέρουμε κάτι νέο στην παγκόσμια δισκογραφία, αλλά περισσότερο ως ένα είδος carte de visite προς το κοινό. Είναι υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας να αναμετρηθούμε και με αυτό το ρεπερτόριο. Άλλωστε, το Vienna Düsseldorf Vienna προέκυψε μέσα από τη συναυλιακή συνεργασία μου με τη Στέλλα Τσάνη. Στο δεύτερό μας CD θα έχουμε έργα πιο σύγχρονα, με μικρή δισκογραφία. Επίσης, μέσα στον Δεκέμβριο συνεργάστηκα με την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Δεν είναι εύκολο, λόγω έλλειψης χρόνου, να είσαι πάντα συνεπής και ως ερμηνευτής. Συγχρόνως διδάσκω στη δραματική σχολή του εθνικού θεάτρου, συμφωνώντας με τη γραμμή της Σχολής ότι ο ηθοποιός πρέπει να έχει μια γενικότερη παιδεία.
Τι μάθημα κάνετε στη Δραματική του Εθνικού;
Αγωγή της μουσικής. Ακούμε, καταστρέφουμε μύθους, φτιάχνουμε άλλους, ενημερωνόμαστε. Το μάθημα διαμορφώνεται ανάλογα με την τάξη. 26 παιδιά, για παράδειγμα, άκουσαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ζωντανά την 9η συμφωνία του Μάλερ με την ΚΟΑ, ως ένα πείραμα για τον ηθοποιό να βυθιστεί μέσα στη μουσική αποφεύγοντας την εύκολη ανάγνωσή της. Μερικές φορές έχει σημασία η καλή πρόθεση του άλλου, πέρα από το οπλοστάσιό του, καθώς πολλοί από τους μαθητές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου δεν έχουν μουσική μόρφωση. Είναι σημαντικό να κάνεις ένα «περιφερειακό» μάθημα με ανθρώπους που δεν θα ασχοληθούν ίσως επαγγελματικά με τη μουσική.
Είστε λοιπόν κάτι παραπάνω από πολυάσχολος...
Ναι, μπορώ να πω ότι νιώθω και ενοχές... Σε εποχές κρίσης, υπεραπασχολούμαι. Σας είπα ότι διδάσκω και πιάνο σε ωδεία; Ξέρετε, τη θεωρώ πολύ σημαντική αυτή την εργασία, γιατί, μέσω των μαθητών, γνωρίζεις ουσιαστικά το ρεπερτόριο του οργάνου. Σου ανοίγει ο άλλος ένα παράθυρο στην ερμηνεία του έργου.
Πώς προλαβαίνετε;
Η άποψή μου είναι ότι, αν θέλεις να γίνει μια δουλειά, δώσε την σε κάποιον που πνίγεται. Με ενδιαφέρει η μουσική από πολλές πλευρές, μάλιστα έχω γράψει κατά καιρούς σε σχέση με τη μουσική σε διάφορα έντυπα, έχω κάνει και μουσικοκριτική κατά το παρελθόν. Αν μπορούσα να κάνω μια αυτοκριτική, ίσως μου έλειψε η εμβάθυνση σε κάποιον τομέα, καθώς δεν μπορώ να πω όχι σε πολλές προτάσεις που με ενδιαφέρουν.
Συνηθίζω να λέω ότι ζηλεύω και λυπάμαι του ανθρώπους που ασχολούνται με ένα πράγμα...
Καμιά φορά ο δρόμος που ακολουθείς προσδιορίζεται και από τις ευκολίες σου. Παρατηρώ όμως ότι ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν αφιερώσει όλη τους τη ζωή σε έναν σκοπό, σπάνια μένουν απόλυτα προσηλωμένοι σε αυτόν. Αντιθέτως σκάβουν λαγούμια, ανιχνεύοντας και άλλα πράγματα.
(Εκείνη τη στιγμή ο Διονύσης Μαλλούχος κρατά στα χέρια του μια σπάνια ηχογράφηση ενός έργου της Ρένας Κυριακού για πιάνο, με ερμηνεύτρια την Έφη Αγραφιώτη. Όνομα του έργου, «Καμπάνες». Μου άρεσε πάρα πολύ)
Εξαιρετικό κομμάτι! Πού το βρήκατε;
Με ενδιαφέρει να βρίσκω κάτι και να το βγάζω στον αέρα. Ευτυχώς πολλοί καλοί συνάδελφοι και συνθέτες με έχουν στον νου τους και μου στέλνουν τις ηχογραφήσεις τους. Επίσης, με ενδιαφέρει και η επικαιρότητα. Αυτό όμως που με έχει κουράσει είναι η μοναξιά στον ραδιοθάλαμο. Είναι πολύ δύσκολο να ανατροφοδοτείς τον εαυτό σου μπροστά στο μικρόφωνο. Για αυτό μου αρέσουν πολύ οι ραδιοφωνικές συνεργασίες, για παράδειγμα με την Τζουλιέττα Καρόρη και τον Γιάννη Ευσταθιάδη. Δεν θα ξεχάσω, επίσης, την εκπομπή που κάναμε μαζί με την Τζουλιέττα με τον Ηλία Μαμαλάκη, στην παγκόσμια μέρα κατά της δίαιτας. Το πρόβλημα στο Τρίτο είναι ότι τα κάνεις όλα μόνος σου: επιμελείσαι την εκπομπή, γράφεις τα κείμενα, οργανώνεις την παραγωγή, φέρνεις τα CD, σηκώνεις τα τηλέφωνα, κάνεις την παρουσίαση… Αν κάποιος πάει να δει πώς λειτουργούν τα πράγματα –για παράδειγμα– στο Δεύτερο Πρόγραμμα, θα καταλάβει τη διαφορά… Κάποιες φορές πνίγεσαι. Από τη μια ενημερώνεις το Facebook, από την άλλη βλέπεις τα νέα στο διαδίκτυο, έχεις να παρουσιάσεις πολλά θέματα, να δώσεις προσκλήσεις για μια εκδήλωση. Επίσης η εκπομπή είναι ζωντανή –και δεν ανέχεται επομένως τα λάθη.
Δεν θα ξεχάσω τη συνέντευξη που πήρατε από τον Τάτση Αποστολίδη...
Πολύ σπουδαίος μουσικός και όχι μόνο. Ήταν πολύ ενδιαφέρον να μιλάς με έναν άνθρωπο που έχει γνωρίσει ανθρώπους και καταστάσεις σημαντικές για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Που έχει άποψη και ενδιαφέρον και πέρα από τη στενά μουσική ασχολία του.
Ξαναγυρίζω στην ΕΡΑ. Πώς θα χαρακτηρίζατε την εργασιακή σας κατάσταση;
Με μια λέξη: ανασφάλεια. Μόλις φέτος πήρα το πρώτο δώρο Χριστουγέννων στη ζωή μου. Τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε τις συνεχείς απεργίες. Σκέψου να έχεις ετοιμάσει ολόκληρη εκπομπή και αυτή να μη βγαίνει στον αέρα.
Διαφωνείτε ή συμφωνείτε με τις απεργίες στη δημόσια ραδιοτηλεόραση;
Θεωρώ ότι είναι λάθος ο τρόπος διεκδίκησης, γιατί υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι. Και κυρίως οφείλουμε να ενημερώσουμε τους Έλληνες πολίτες για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην ΕΡΤ και στην ΕΡΑ. Εκεί βρίσκω επικοινωνιακό έλλειμμα. Γνωρίζει ο Έλληνας πολίτης ποιος είναι ο ρόλος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης; Η αγορά των ιδιωτικών ελληνικών ΜΜΕ δεν μπορεί από μόνη της να διαχειριστεί όλες τις ανάγκες της κοινωνίας. Για παράδειγμα, ας δούμε ποια είναι η παρουσία της μουσικής στα ΜΜΕ. Με εξαίρεση ότι μπορείς να πέσεις σε ένα καλό τραγούδι στον Εν Λευκώ ή στον Μελωδία ουσιαστικά σχεδόν κανείς δεν παίζει μουσική. Πριν από 10 χρόνια υπήρχαν θεματικοί σταθμοί και θεματικές εκπομπές, τώρα έχουμε την απόλυτη στροφή στο mainstream και στο playlist. Εδώ βλέπω λοιπόν τον ρόλο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Με 5€ το μήνα, μέσω του τέλους της ΔΕΗ, ο Έλληνας πολίτης ακούει και βλέπει θέατρο, μουσική, βλέπει αφιερώματα στην ποίηση και σε μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα.
Αν θέλουμε έτσι να δούμε πού κατασπαταλιούνται κάποιες φορές τα λεφτά της ΕΡΤ, ας στρέψουμε το βλέμμα μας στο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης –που δεν έχει, κατά την άποψή μου, κανένα νόημα ύπαρξης– στη Eurovision, στην αγορά των δικαιωμάτων των ποδοσφαιρικών αγώνων αλλά και στους μάνατζερ του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι έρχονται στη δημόσια τηλεόραση να επιβάλουν αλλότριους στόχους. Με μια κουβέντα, στη δημόσια ραδιοτηλεόραση είμαστε ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στις κότες... Με έχει κουράσει όμως και η νοοτροπία του «Αυτά θέλει ο κόσμος» των ιδιωτικών Μ.Μ.Ε. Ναι, αν βγάλεις τον Πάγκαλο γυμνό, είναι σίγουρο ότι θα έχεις μεγάλη τηλεθέαση. Αυτός όμως θα είναι ο στόχος ενός ραδιοτηλεοπτικού πολιτισμού; Έχουμε πολλά και σημαντικά χρόνια πολιτισμού πίσω μας, για να τα αφήσουμε στα χέρια της ελεύθερης αγοράς.
Άλλο πράγμα λοιπόν το συμμάζεμα της ΕΡΤ και της ΕΡΑ και άλλο να της κόβεις το κεφάλι ή το πόδι. Ο κόσμος νομίζει ότι εδώ υπάρχει υπερπληθώρα υπαλλήλων. Ξέρετε ότι υπάρχουν ψηφιακά στούντιο κλειστά, γιατί δεν υπάρχουν ηχολήπτες; Ότι οι μισές εκπομπές παίζονται σε επανάληψη, γιατί δεν υπάρχουν παραγωγοί; Ας μου πουν πού είναι η πληθώρα των στελεχών.
Κάποιος κάνει ηθελημένα σαμποτάζ;
Στην Ελλάδα τα πράγματα δεν λειτουργούν ούτε σε θεωρητικό, ούτε σε πρακτικό επίπεδο. Το παιχνίδι είναι οπαδικό. Ποια πρόσωπα, συμφέροντα και θεσμοί ακύρωσαν τη δημιουργία μιας Μουσικής Ακαδημίας; Είμαστε η μοναδική χώρα, ενδεχομένως, όπου οι τίτλοι σπουδών των ωδείων είναι αδιαβάθμητοι, όπου η μουσική εκπαίδευση υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού και όχι στο Παιδείας, όπου οι μουσικοί έχουν την ανάλογη οικονομική και κοινωνική αναγνώριση (ως ανειδίκευτοι εργάτες). Όλα αυτά είναι τυχαία; Τελείως;
(Εν τω μεταξύ, στο Ραδιομέγαρο δεν λειτουργεί το διαδίκτυο και το ρεπορτάζ του Μαλλούχου γίνεται τηλεφωνικά με υπευθυνότητα αλλά και με πυρετώδεις ρυθμούς. Έχει δίκιο. One man show από ανάγκη. Παρατηρώ μια κόπια από εκπομπή του ποιητή –και όχι μόνο– Γιώργου Κοροπούλη, μια από της αγαπημένες μου εκπομπές).
Ο Κοροπούλης, έτσι; Τον διδάσκω...
Τι τύχη θα είχε ο Γιώργος Κοροπούλης στο ιδιωτικό ραδιόφωνο; Σε ποια άλλη χώρα η αγορά δεν θα του είχε αναγνωρίσει τη θέση που του αξίζει; Είναι ντροπή ο συγκεκριμένος άνθρωπος να μην έχει επιρροή στην οργάνωση των ελληνικών λογοτεχνικών πραγμάτων.
Πώς πάτε από νούμερα στο τρίτο;
Τα πρωινά πάνε πολύ καλά! Αν σκεφτείς μάλιστα ότι το Τρίτο, από τη φύση του, δεν έχει την ίδια διείσδυση παντού, τα νούμερα είναι πλούσια. Νιώθω όμως θυμωμένος. Γιατί με πολύ εύκολο τρόπο θα μπορούσαν να γίνουν πολλά. Το πρόβλημα ξεκινά μέσα από τον ίδιο τον χώρο της μουσικής, καθώς οι μουσικοί μεταξύ τους δεν έχουν κοινά συμφέροντα. Με αυτό τον τρόπο παίζουν με το μέλλον των νεότερων. Το κρατικό Ωδείο της Θεσσαλονίκης οδηγείται στο κλείσιμο, στο Ωδείο Αθηνών οι καθηγητές έμειναν απλήρωτοι πάνω από έναν χρόνο.
Καμιά φορά εγώ πάντως θυμώνω και με το κοινό, το οποίο δεν τιμά την ντόπια παραγωγή...
Δεν μπορείς να θυμώνεις με το κοινό για το γεγονός ότι έχει συνήθειες που δεν είναι δικές του. Ο μουσικός, επί σκηνής, οφείλει να προτείνει κάτι νέο. Οι μισές από τις συναυλίες θα έπρεπε να μη γίνονται καν.
Θυμώνετε για αυτά που αγαπάτε. Ποιες είναι οι άλλες αγάπες σας πέραν της μουσικής;
Η Καλαμάτα, στην οποία μένει προσωρινά και η γυναίκα μου. Πόλη με όμορφη παραλία, αλλά και με ανθρώπους, με σημαντική αγροτική αλλά και πολιτιστική παραγωγή, με πολυσήμαντη διατροφική, αλλά και με παραδοσιακή πολιτισμική παρουσία. Μέχρι τον Δεκέμβριο, η θερμοκρασία μπορεί να κυμαίνεται στους 20 C και ο κόσμος να κάνει μπάνιο στη θάλασσα. Αγαπώ επίσης να παίρνω μέρος σε θεατρικές παραγωγές, όπως συνέβη π.χ. όταν έπαιξα στο πιάνο Μπαχ στη συνεργασία μου με τη Ρούλα Πατεράκη ή στις θεατρικομουσικές μας διαδρομές με τη Μάνια Παπαδημητρίου. Μου αρέσει και να ταξιδεύω. Με κατηγορούν ότι έχω κάνει τη δουλειά μου χόμπι. Και πολλές φορές η προσωπική μου ζωή παραπονιέται.
