Φτιάχνει τραγούδια για να αρέσουν πρώτα από όλα στην ίδια, δεν μπορεί να θέσει τη μουσική και τις εκάστοτε συνεργασίες της σε καθαρά επαγγελματική βάση και παλεύει για ουσιαστική δημιουργία. Ο λόγος για την Κατερίνα Κυρμιζή, η οποία μπορεί να μην εμφανίζεται συχνά στο προσκήνιο –τους λόγους τους εξηγεί παρακάτω– αλλά ετοιμάζεται να ανοίξει την πόρτα του Nueva Trova για δύο Κυριακές, 12 και 19 Φεβρουαρίου, με μπάντα και διαθέσεις πιο ηλεκτρικές από ότι συνηθίζει...
Τα δύο πρώτα άλμπουμ σας έχουν τους ιδιαίτερους τίτλους Κονσέρτο Για Σοκολάτα Και Τριαντάφυλλα και Το Παιδί Με Την Κεραία. Αντίθετα, στον δίσκο σας του 2009 (Είναι Εδώ!) επιλέξατε έναν τίτλο που φάνηκε να είχε άλλον σκοπό –να δηλώσει κάτι. Είναι, λοιπόν, περισσότερο σημαντικό για εσάς να καταστήσετε σαφείς τις προθέσεις σας από το να τραβήξετε την προσοχή του κόσμου;
Το να τραβάς την προσοχή του κόσμου είναι σχετικά εύκολο, από την άποψη ότι φοράς το βρακί σου καπέλο και ταρατατζούμ! Το πέτυχες... Το λέω κάπως χοντρά ακριβώς για να δείξω πόσο εύκολο είναι με την κατάλληλη λέξη, είδηση, συμπεριφορά, ένδυση, τραγούδι κλπ. να τραβήξεις την προσοχή. Αντίθετα το να την αιχμαλωτίζεις με εκλεπτυσμένο τρόπο και για τους σωστούς λόγους είναι μεγάλη τέχνη την οποία δεν κατέχω, οπότε προτίμησα σε αυτόν τον δίσκο να είμαι ειλικρινής ως προς τις προθέσεις μου που ήταν να δηλώσω ότι είμαι εδώ και το παλεύω. Υπάρχει κι ένα τραγούδι με αυτόν τον τίτλο που έγραψε ο Νίκος Γρηγοριάδης για την κόρη μας όταν γεννήθηκε, οπότε κάναμε έναν συνδυασμό προθέσεων.
Το “Αν Δε Μ’ Αγαπάς” θεωρείται ίσως το πιο ραδιοφωνικό τραγούδι του εν λόγω δίσκου. Δεδομένου ότι πρόκειται για δική σας δημιουργία, ήταν κάτι που το επιλέξατε ή απλά η έμπνευσή σας συνέπεσε με τις προτιμήσεις του κοινού;
Και τα δύο. Είναι σαφώς το αποτέλεσμα της προσπάθειάς μου να δημιουργήσω κάτι που να απευθύνεται σε πολλούς, χωρίς να κάνω έκπτωση πουθενά. Το “Αν Δε Μ’ Αγαπάς” και το αγαπώ πολύ, και είναι βαθιά δικό μου χωρίς να προδίδω τίποτα από τα θέλω μου, και είναι ταυτόχρονα άμεσο, παρόλο που έχει μια μελωδία δύσκολη για να την τραγουδήσεις, κάνει ακροβατικά… Φτιάχνω τραγούδια για να μου αρέσουν, αυτά που θα ’θελα να ακούσω –και προπάντων για να εκφραστώ. Χαίρομαι που άρεσε το συγκεκριμένο, αλλά κατά κάποιον τρόπο το ήξερα. Κοιτάξτε, η κουβέντα περί προτίμησης του κοινού είναι μεγάλη... Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί πρέπει να αφιερώσουμε μπόλικες σελίδες για να εξηγήσουμε κάποια πράγματα στο κοινό για τις… «προτιμήσεις» του.
Εκτός από τη συνεργασία με τον σύζυγό σας σε όλο το άλμπουμ, συγκεκριμένα στο τραγούδι “Ψιθυρίσματα” παίρνει μέρος και η κόρη σας, Μυρτώ. Η συνεργασία με άτομα τόσο οικεία σε εσάς είναι μια διαδικασία πιο εύκολη; Ή υπήρξαν στιγμές στις οποίες θα προτιμούσατε να δουλεύετε με ανθρώπους σε καθαρά επαγγελματική βάση;
Δεν μπορώ να έχω επαγγελματική σχέση με τη μουσική ή με τους μουσικούς. Ακούγεται υπερβολικό, ίσως μεγαλοστομία, όμως είναι αλήθεια. Δουλεύω… Όχι! Δεν δουλεύω ποτέ σε σχέση με τη μουσική. Το «παίζω» θα ήταν καλύτερο ρήμα –και πάντα με ανθρώπους με τους οποίους αισθάνομαι άνετα και τους θεωρώ δικούς μου. Αν κάτι με τραυμάτισε ανεξίτηλα στο παρελθόν ήταν ακριβώς αυτό. Ότι συνδέθηκα κι αγάπησα τους συνεργάτες μου κι εκείνοι με αντιμετώπισαν σαν μηχανή, σαν το μέσο που θα τους φέρει χρήμα και δόξα. Αυτός ήταν μάλιστα ένας από τους λόγους για τους οποίους ανέστειλα κάθε μουσική δραστηριότητα για μεγάλο διάστημα.
Και όσον αφορά άλλους λόγους; Η απουσία σας για σειρά ετών από τη δισκογραφία προϋποθέτει είτε έλλειψη έμπνευσης, είτε την απόφασή σας να μην «αναγκάζεστε» να βγάλετε τραγούδια, ώστε να μην ξεχαστείτε. Ή μήπως και τα δύο ανά περιόδους;
Ευτυχώς δεν έχω στερηθεί έμπνευσης ακόμα! Τώρα που το σκέφτομαι, δεν ξέρω τι σημαίνει να μην έχεις έμπνευση... Βέβαια δεν έχει χρειαστεί να πιεστώ και ποτέ. Δεν μπορείς να εκβιάζεις τα δώρα των θεών, θα σε εκδικηθούν αργά ή γρήγορα. Αργώ όμως να κάνω πράγματα για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι δεν είμαι από εκείνους που θεωρούν πως ό,τι φτιάχνω πρέπει να το εκδίδω κιόλας. Έχω και την εξής αναλογία για μπούσουλα, 10 προς 1. Δηλαδή γράφε δέκα για να εκδώσεις το ένα. Αν μάλιστα κάναμε αυτήν την επιλογή όλοι μας ίσως να υπήρχαν πιο ωραία, μεστά, ουσιαστικά, αληθινά, σημαντικά –πείτε το όπως θέλετε– τραγούδια. Ο δεύτερος είναι ότι η επαφή με τη δισκογραφία και με τους ανθρώπους της με πληγώνει, με χαλάει και με αποσυντονίζει και χρειάζομαι χρόνο για να το ξεχάσω και να ξαναμπώ σε διαδικασία προετοιμασίας δίσκου. Γιατί ξέρω τι με περιμένει.
Η φωνή σας έχει συνδεθεί άρρηκτα στο αυτί του κόσμου με ποπ μελωδίες. Θα θέλατε να κάνετε κάτι διαφορετικό στο μέλλον, δοθείσης της ευκαιρίας; Ή επιθυμείτε να μείνετε πιστή σε αυτές τις συνθέσεις;
Τα τραγούδια μου, αλλά και του Νίκου, έχουν γενικά δύσκολες μελωδικές γραμμές με μεγάλα διαστήματα, παρόλο που τα διακρίνει μια ποπ αύρα η οποία σε κάνει να τα αισθάνεσαι οικεία κι ίσως, γιατί όχι, εύκολα. Ειλικρινά όμως δεν ξέρω τι θεωρείται ποπ στην ελληνική πραγματικότητα κι αν εντέλει είμαι εγώ ποπ τραγουδοποιός και τραγουδίστρια. Κι εδώ που τα λέμε δεν δίνω δεκάρα… Έχω έτοιμο υλικό το οποίο ξεφεύγει από τα μέχρι τώρα δεδομένα μου αλλά παρόλα αυτά είναι εξελιγμένη «Κυρμιζή». Έχουμε φτιάξει με τον Νίκο έναν νέο κύκλο τραγουδιών, στο ύφος που σας έχουμε συνηθίσει. Ο δε Νίκος έχει και μια σειρά από πιο «έντεχνα» τραγούδια, τα οποία έχουν μεγάλο ενδιαφέρον (κάποιες έντεχνες τραγουδίστριες θα έδιναν γη και ύδωρ για να τα τραγουδήσουν), ενώ έχει επίσης στο συρτάρι του κι όλα τα αγγλόφωνα τραγούδια με τα οποία είχε βρει άκρη στην Ολλανδία πριν από κάποια χρόνια –αλλά δεν έκατσε τελικά να γίνει κάτι, γιατί δεν βρέθηκε κατάλληλη τραγουδίστρια. Σε αυτά αποκαλύπτεται μάλιστα μια πτυχή του εαυτού μου που αγνοούσα κι εγώ η ίδια. Θα δούμε... Όλα μου αρέσουν και σε όλα βρίσκω λόγους για να τα βγάλω προς τα έξω. Έχω τόσες επιλογές που πραγματικά έχω θολώσει…
Μέχρι στιγμής πάντως ο στίχος που τραγουδάτε είναι ελληνικός, αν και πατάει πάνω σε μουσική που έχει τις ρίζες της αλλού. Δεδομένων των τραγουδιών που μας αναφέρετε αλλά και του ότι εδώ και λίγα χρόνια ο αγγλόφωνος στίχος ακμάζει στον χώρο σας, έχετε αλλάξει άποψη με το πέρασμα του χρόνου για το «επιμένω ελληνικά»;
Δεν επιδοκιμάζω, ούτε αποδοκιμάζω τίποτα και κανέναν. Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα... Δεν μπορώ όμως τα σχολικά αγγλικά ή εκείνα από δεύτερο χέρι, με πιάνει αλλεργία, βγάζω καντήλες! Τη γλώσσα μου την έδωσαν ελληνική: αυτήν αγαπώ, κατανοώ, μαθαίνω, παιδεύω. Δεν έχω λόγο να γράψω στίχο στα αγγλικά, παρόλο που διαβάζω και ποίηση και λογοτεχνία στα αγγλικά και μεταφράζω (τουλάχιστον προσπαθώ) για δική μου ευχαρίστηση. Τα τραγούδια του Νίκου για τα οποία σας είπα διαθέτουν εξαιρετικό αγγλικό στίχο, γραμμένο από μια αγαπημένη φίλη, και θέλω πολύ να τα τραγουδήσω κάποια στιγμή. Αλλά να γράψω εγώ στα αγγλικά, μάλλον όχι!
Τώρα, για τη μουσική που κάνω, το Δυτικό μουσικό σύστημα έμαθα και με αυτό ανατράφηκα: αυτό γνωρίζω κι αυτό καταλαβαίνω. Χθες άκουγα το διπλό κοντσέρτο για μπαντονεόν, κλασική κιθάρα και ορχήστρα του Πιατσόλα με τον ίδιο να παίζει μπαντονεόν και τον Αλβάρο Πιέρι κιθάρα και δεν σταμάτησα στιγμή να κλαίω. Δεν μπορώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου να έχω συγκινηθεί τόσο καταιγιστικά με κανένα ελληνικό τραγούδι ή μουσικό κομμάτι, ούτε καν του Μάνου Χατζιδάκι τον οποίον λατρεύω. Πιστέψτε με, δεν τ’ ομολογώ δίχως ντροπή... Ευτυχώς που μαθήτευσα κάποια χρόνια στη Μαρίζα Κωχ και ήρθα σε επαφή με τη δημοτική μας παράδοση, η οποία μου μιλάει πολύ περισσότερο από τα λαϊκά ή έντεχνα τραγούδια.
Αντίθετα με τη δισκογραφία, στο κομμάτι των ζωντανών εμφανίσεων «Είστε εδώ»! Είναι κάτι που δεν στερεύει ποτέ για εσάς ή είναι ένας τρόπος ώστε να καλύψετε το τυχόν κενό που δημιουργείται;
Αν υπήρχε μουσικό βραβείο απουσίας νομίζω πως ο Νίκος κι εγώ θα το κερδίζαμε επάξια! Είμαστε από τους πιο ακριβοθώρητους καλλιτέχνες, με λίγους δίσκους και εμφανίσεις. Μου αρέσει να κρατώ μια απόσταση ασφαλείας και μάλιστα τώρα, με την έντονη κοινωνική δικτύωση και με την υπερέκθεση των πάντων στα πάντα, με την τηλεόραση να πολτοποιεί καλλιτέχνες βάζοντάς τους να κάνουν τους σαλτιμπάγκους, και με την αγωνία για επιβίωση να εξαναγκάζει σε συμπράξεις και συνεργασίες του συρμού και των εντυπώσεων, έχω γίνει διπλά προσεκτική. Είναι πολύτιμο και ιερό το κοινό βίωμα της συναυλίας και δεν θέλω για κανέναν λόγο να γίνει για εμένα αγγαρεία. Κοινωνώ το κοινό στο μικρό μου, ασήμαντο ενδεχομένως, σύμπαν. Αυτό καθεαυτό ενέχει πολλούς κινδύνους (για εμένα πιο πολύ) και για αυτό είμαι προσεκτική.
Υπάρχει κάτι ξεχωριστό που σχεδιάζετε για τις επικείμενες εμφανίσεις σας στο Nueva Trova και θα θέλατε ίσως να μοιραστείτε εκ των προτέρων με το κοινό; Πώς είναι η Κατερίνα Κυρμιζή πριν και κατά τη διάρκεια των live της;
Ας αρχίσω από την τελευταία ερώτηση. Είμαι πολύ αγχωμένη, αλλά προσπαθώ να μην το δείχνω! Συνήθως κατά τη διάρκεια του live δεν σκέφτομαι τίποτα. Είμαι σε εναρμόνιση με ό,τι λαμβάνει χώρα εκείνη τη στιγμή… Νιώθω σα να είμαι εγώ οι μουσικοί, εγώ το κοινό, εγώ η φωνή, εγώ το τραγούδι, εγώ η χορδή που δονείται κάτω από τα δάχτυλά μου… Ελπίζω να σας μεταφέρω κάπως την τεράστια διεύρυνση της αντίληψής μου. Μετά είμαι ευτυχισμένη αλλά και απόλυτα απελπισμένη. Γεμάτη και άδεια ταυτόχρονα…
Το διαφορετικό φέτος είναι η επιστροφή στον ηλεκτρικό ήχο. Έχουμε δύο ηλεκτρικές κιθάρες και τύμπανα, οπότε αναγκαστικά όλα είναι αλλιώς –οι ενορχηστρώσεις, τα παιξίματα, ακόμα και το ποστάρισμα στη φωνή. Χρειάστηκε πολλή δουλειά από όλους μας για τη μετατροπή από τον ακουστικό στον ηλεκτρικό ήχο, για να φτάσει να γίνει κτήμα μας και να μη σκεφτόμαστε, αλλά να παίζουμε μουσική.
Τα άμεσα σχέδιά σας μετά τις εμφανίσεις στο Nueva Trova (επαγγελματικά και μη);
Επαγγελματικά, έχουμε άλλες δύο εμφανίσεις στον Απρίλιο, μετά το Πάσχα. Κανονίζονται και μερικά άλλα πράγματα, μα δεν μπορώ να ανακοινώσω ακόμα τίποτα. Δισκογραφικά παίζουν πολλά, όπως εξέθεσα και παραπάνω. Όρεξη από μεριά μας χρειάζεται και διψασμένους ακροατές χωρίς παρωπίδες και προκαταλήψεις. Τα μη επαγγελματικά είναι μόνο ευχολόγια... Υγεία και δύναμη να βγούμε αλώβητοι εγώ και η οικογένειά μου, όπως κι όλοι μας, από τις συμπληγάδες της οικονομικής, ηθικής και πνευματικής κρίσης.
Και μια τελευταία ερώτηση πριν κλείσουμε. Τι βάζει συνήθως η Κατερίνα Κυρμιζή στην «πίσω τσέπη του μπλου τζιν» της;
Δεν ξεχνώ τίποτα μα δεν αφήνω και να με καταβάλλει τίποτα. Κάποτε είχα δηλώσει σε μια συνέντευξη –μπορεί να ήταν και σε τηλεοπτική εκπομπή, δεν θυμάμαι– πληγωμένη από τις περιστάσεις της ζωής, πως οι παλιές αγάπες πάνε στα σκουπίδια. Τώρα ανασκευάζω. Προσπαθώ να τακτοποιώ τις υποθέσεις μου εντός μου για να μην χρειάζεται ούτε να πετάξω τίποτα, να απαρνηθώ δηλαδή κομμάτια μου, ούτε να καταχωνιάζω πράγματα στις πίσω τσέπες της ψυχής μου, ώστε να με στοιχειώνουν και υποσυνείδητα να με εξαναγκάζουν σε συμπεριφορές και αντιδράσεις. Απαιτείται ένα παράξενο είδος γενναιότητας για να αναγνωρίσεις και να αποδεχτείς τα πιο ζοφερά και χθόνια σημεία του εαυτού σου. Μπορεί να χρειάζομαι λίγο χρόνο παραπάνω για αυτό το σιγύρισμα –όσοι γνωρίζουν και το ψάχνουν ξέρουν πως έχει πολύ βρωμιά εκεί κάτω– αλλά είπαμε: «Είμαι εδώ και το παλεύω»… and I do it my way! J
