Βρεθήκαμε στο κυλικείο του δαιδαλώδους Μεγάρου Μουσικής. Είχε ήδη παραγγείλει τον καφέ του και πολύ ευγενικά μου πρόσφερε κι εμένα. Είχε περάσει κάμποσος καιρός που τον είχα ξανασυναντήσει στην «ίδια πόλη υπό βροχήν» με τον Θάνο Μικρούτσικο, όμως αυτήν τη φορά είχα την ευκαιρία να τον «ταλαιπωρήσω» μόνο του. Οι ερωτήσεις μου φάνηκαν για άλλη μια φορά αχρείαστες μπροστά στην ευγλωττία του Χρήστου Θηβαίου και η συνέντευξη ξεκίνησε…από το τέλος, αποτινάσσοντας γρήγορα από πάνω της κάθε είδους τυπικούρα και κανόνα –πλην βέβαια της αφορμής με την οποία έγινε, τις επικείμενες εμφανίσεις του Θηβαίου στο Μέγαρο Μουσικής στα πλαίσια της παράστασης του Θάνου Μικρούτσικου «Ταξιδεύοντας με τον Σταυρό του Νότου», που θα κάνει πρεμιέρα την ερχόμενη Πέμπτη 22/12, διαρκώντας ως και τις 30/12...
Από τον Σταυρό (του Νότου) στο Μέγαρο, ή ανάποδα; Τι έχουμε εδώ;
Το Μέγαρο και ο Σταυρός είναι δύο διαφορετικές σκηνές, που σου επιβάλλονται διαφορετικά ως χώροι. Οπότε κι εσύ πρέπει να αντεπεξέλθεις με διαφορετικό συναισθηματικό και καλλιτεχνικό τρόπο. Τίποτα από τα δύο δεν χρήζει λιγότερης καλλιτεχνικής προσπάθειας.
Είναι κάπως πιο «καθώς πρέπει» εδώ τα πράγματα;
Όχι. Ακούγεται έτσι. Ας πούμε, δεν μπορείς να πιεις και να καπνίσεις μέσα στον χώρο της παράστασης, ενώ στον Σταυρό Του Νότου μπορείς. Αυτό διαφοροποιεί κάπως τα πράγματα. Υπάρχει μια πιο θεατρική επιβολή στο Μέγαρο Μουσικής, και κακά τα ψέματα, και το Μέγαρο και το Ηρώδειο είναι χώροι οι οποίοι υποβάλλουν τον θεατή –και λόγω του μεγέθους τους. Η αίθουσα Χρήστου Λαμπράκη π.χ. είναι τρεις όροφοι! Απλά σου δίνει αυτήν την αίσθηση το Μέγαρο –και με την καθαρότητα και καθαριότητά του– ότι βρίσκεσαι σε έναν χώρο που αφορά αποκλειστικά στη μουσική και στο θέαμα. Δεν είναι «και κάτι άλλο». Τα καμαρίνια, για παράδειγμα, σου δίνουν την αίσθηση του ξενοδοχείου. Υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις όπου αποκλειστικά ξεχνάς όλα τα υπόλοιπα. Τα έχεις όλα.
Είναι καταξίωση;
Ναι, αλλά η καταξίωση είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη διάρκεια. Δηλαδή, το να μπω εγώ και να τραγουδήσω στο Μέγαρο και του χρόνου να μη με ξέρει η μάνα μου, δεν είναι καταξίωση. Αν όμως είσαι π.χ. δέκα συνεχόμενα χρόνια στον Σταυρό Του Νότου, εκεί είναι καταξίωση. Από την άλλη, αν υπάρχει λόγος ύπαρξης του να παρουσιάσεις τη μουσική σου στο Μέγαρο ή να συμμετέχεις σε κάποιες παραστάσεις του, είναι σίγουρα καταξίωση. Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που μπορεί να μην έχουν πατήσει το πόδι τους στο Μέγαρο και να έχουν εξίσου σημαντική προσφορά. Απλώς είναι άλλου είδους. Είναι αυτό που έλεγε κάποτε ο Διονυσίου, είναι «και του λιμανιού, και του σαλονιού». Σαν χώρος πάντως σου δίνει όλα όσα θες. Από τις αίθουσες προβών μέχρι την ακουστική ή ακόμα και τα κυλικεία, τα οποία έχουν πολύ φτηνές τιμές –γιατί ακόμη κι αυτό είναι σημαντικό.
Και ο Σταυρός Του Νότου;
Ο Σταυρός είναι το σπίτι μας! Ο χώρος όπου είμαστε πολλά χρόνια, δύσκολα μπορώ να με φανταστώ αλλού. Γιατί γνωρίζω και αγαπώ τα παιδιά που το έχουν, αλλά και γιατί μπορούμε να διευθετήσουμε και να διαχειριστούμε μια σχέση οικονομική, όσον αφορά στις μουσικές σκηνές. Υπάρχει μια άνεση να πούμε «θα πάει εκεί το εισιτήριο, δεν θα το βάλουμε παραπάνω». Υπάρχει μια επικοινωνία τέτοιας μορφής.
Θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε την εποχή με τους Συνήθεις Υπόπτους ως εποχή «του λιμανιού», και την τωρινή εποχή ως «του σαλονιού», μιας και θυμήθηκες το τραγούδι του Διονυσίου;
Αν το δούμε σαν εποχές, όχι. Γιατί αυτό που παρουσιάζω στο club του Σταυρού Του Νότου μαζί με τη Βάσω τη Δημητρίου, αφορά ακριβώς στην περίοδο των Υπόπτων –με λίγο από αφιέρωμα στον Jeff Buckley. Οπότε είμαι πάλι σε εκείνα τα χρόνια, δεν τα άφησα ποτέ. Και σίγουρα δεν θα μπορούσα να βγω σε μια παράσταση με τίτλο «Χρήστος Θηβαίος» και να μην παίξω τα τραγούδια εκείνης της εποχής. Αν η ερώτηση σου όμως δοθεί εντελώς πραγματιστικά –δηλαδή με βάση τις συνθήκες που έπρεπε να διαχειριστούμε τότε, σε σύγκριση με τις συνθήκες που μπορούμε να διαχειριστούμε τώρα– τότε ναι, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Αν και να σου πω κάτι; Η καλοκαιρινή περιοδεία που κάναμε με τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Θύμιο Παπαδόπουλο είχε συνθήκες οι οποίες μου θύμιζαν τις εποχές των Υπόπτων. Ίσως με λίγο καλύτερα ξενοδοχεία (γελάει), αλλά ήμασταν συνεχώς επί ποδός. Ήταν μια τουρνέ! Και νομίζω καλλιτέχνες όπως ο Θάνος –αλλά κι εγώ– είναι σαν να μη μπορούμε να απαγκιστρωθούμε από τις πιο δύσκολες και συναισθηματικές περιόδους του παρελθόντος. Οπότε, ακόμα κι αν βρισκόμαστε μέσα στα «λούσα», πάντα είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τον καλύτερο εαυτό μας για μια δύσκολη παράσταση.
Από πού έλκεις αλήθεια την καταγωγή σου;
Μισός από τα Εξάρχεια, και μισός από το Βαρδάρη, Θεσσαλονίκη.
Και το Θηβαίος;
Κουβαλάει μια μικρή ιστορία το Θηβαίος... Ο προπάππος του πατέρα μου, κι αυτός Αθηναίος, λεγόταν Σταμπόγλης –πιθανότατα από το Ισταμπόγλου, δηλαδή αυτός που ήρθε από την Πόλη. Πήγε όμως στη Θήβα για να δουλέψει, παντρεύτηκε εκεί κι έκανε οικογένεια. Αλλά επειδή ήταν Αθηναίος πολίτης, στις πρώτες εκλογές που έγιναν –μετά την επανάσταση– πήγε στην Αθήνα για να ψηφίσει. Και τον έγραψαν στους εκλογικούς καταλόγους ως «Θηβαίο».
Κι εσύ μεγάλωσες Θεσσαλονίκη;
Χειμώνα στην Αθήνα, τα καλοκαίρια στη Θεσσαλονίκη. Γιατί η οικογένεια μου ήταν όλοι ηθοποιοί και τα καλοκαίρια ανεβαίναμε για παραστάσεις. Είμαι παιδί του «μπουλουκιού» δηλαδή. Κι έτσι ανεβαίναμε και στο σπίτι της μητέρας μου.
Όλη αυτή η επαφή που από μικρός είχες με το θέατρο, πώς σε επηρέασε στιχουργικά και, ενδεχομένως, και ερμηνευτικά;
Με επηρέασε πάρα πολύ. Να το πιάσουμε κι αυτό από την ανάποδη: ερμηνευτικά μου το έχουν εκμαιεύσει πολύ αυτό άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζομαι. Πρώτα-πρώτα ο Θάνος, που μου το έβγαλε από πλευράς ρεπερτορίου αλλά και μουσικής ερμηνείας πάνω στη σκηνή. Και σίγουρα εκείνες οι μνήμες, στιχουργικά και μουσικά, έρχονται όταν πας να γράψεις, βγαίνουν μαζί με τη μελέτη των ποιητών. Ακόμα κάπου μέσα μου δηλαδή, μυρίζει το σανίδι…
Θυμάσαι τις πρώτες σου μουσικές επιρροές μέσα στα μπουλούκια;
Θυμάμαι λίγο μετά, στις πρώτες παραστάσεις επιθεωρησιακού χαρακτήρα, πολύ έντονα τη Χαρούλα Λαμπράκη, την ερμηνεύτρια του Βασίλη Τσιτσάνη. Και τον ίδιο τον Τσιτσάνη. Κι άλλα σχήματα, ως επί το πλείστον λαϊκά. Θυμάμαι και τον Μητσάκη. Όταν παντρεύτηκαν οι δικοί μου, η κυρία Χαρούλα ήρθε κι εκείνη στον γάμο τους.
Θα μπορούσες να είχες ακολουθήσει πορεία αμιγώς λαϊκού τραγουδιστή;
Δεν ξέρω... Δεν μου χει περάσει από το μυαλό. Ο πατέρας μου, εκτός από ηθοποιός, ήταν τενόρος στη Λυρική. Ήταν τραγουδιστής της οπερέτας και της όπερας, την οποία άφησε για να είναι μαζί με τη μητέρα μου. Φαντάσου ότι κάθε μέρα άκουγε όπερα και τραγούδαγε τις άριες! Έτσι τα ακούσματα αυτά μου είχαν γίνει πιο οικεία. Πέντε χρονών με είχε πάει να ακούσω Μποέμ. Ζούσα έτσι πιο πολύ στη Δυτική έντεχνη μουσική, λόγω του πατέρα μου. Μετά είχα κι άλλα ακούσματα. Εκεί στα 10-12 τη θέση τους πήραν οι Beatles, οι Pink Floyd, ο Tim Buckley, και άλλοι. Κι από ελληνική μουσική οι Olympians, αν και μου άρεσε η λαϊκότητα στην ερμηνεία του Γιάννη Πάριου.
Δισκογραφικά, ξεκινάς το 1996…
Ναι. Ξεκινήσαμε να παίζουμε από το 1994 ουσιαστικά, με τον Τάσο τον Λώλη. Πηγαίναμε σε μεζεδοπωλεία και παίζαμε ζωντανή μουσική κι η αμοιβή μας ήταν λίγα χρήματα και το φαγητό μας –δεν θα μου φανεί καθόλου παράξενο, όπως πάνε τα πράγματα, να ξαναγυρίσω σε αυτές τις εποχές, αλλά είμαι έτοιμος για όλα! Σιγά-σιγά βρήκαμε και τον Βασίλη και τον Αλέκο τον Βασιλάτο και μπήκαμε στο στούντιο, κάναμε πρόβες, ξεκινήσαμε να παίζουμε και ζωντανά στο Μπαράκι του Βασίλη. Καλοκαίρι του 1995 ηχογραφήσαμε τον δίσκο κι έγινε γνωστός το 1996.
Μέσα από αυτήν την πορεία, τι νιώθεις ότι έχεις κερδίσει σαν καλλιτέχνης;
Καταρχήν έκανα το όνειρο μου πραγματικότητα! Ζω μια «ονειρική», όπως την ήθελα ζωή, υπό την έννοια ότι μπορώ και εκφράζομαι σαν μουσική οντότητα μέσα από τα τραγούδια μου, μα και σαν κοινωνική και πολιτική οντότητα μέσα από τη γνώμη μου. Αλλά και το ότι, όταν ξεκινούσα αυτήν τη δουλειά, ήθελα να καταφέρω να μην εκδίδω πράγματα για τα οποία δεν ήμουν σίγουρος. Δηλαδή, τραγουδοποιητικά έχω βγάλει τέσσερις δίσκους, που για τα χρόνια είναι λίγοι. Είναι όμως αυτό που θέλω: να βγάλω όσους θεωρούσα καλούς. Από την άλλη συμμετείχα σε πάρα πολλούς δίσκους και σε σημαντικές δουλειές –π.χ. τον Άμλετ Της Σελήνης– για τις οποίες είμαι επίσης πολύ περήφανος. Και φυσικά το ότι έχω συνεργαστεί με τους καλύτερους Έλληνες μουσικούς.
Μιας και ανέφερες τον Άμλετ Της Σελήνης, τι ήταν αυτό που τον έκανε να ξεχωρίσει;
Πολύ ωραία ερώτηση... Νομίζω ήταν η δύναμη και η ώθηση των καιρών της εποχής εκείνης. Υπήρχε δηλαδή αυτός ο ηλεκτρισμός που υπάρχει στη σχέση μου με τον Θάνο. Και θα υπάρχει. Είναι δεδομένο.
Δεν είναι δεδομένο όμως ότι θα έχετε πάντα και χημεία…
Ακριβώς, δεν είναι δεδομένο. Αλλά πάντα παράγεται κάτι καινούργιο, κάθε φορά. Και να κάνω εδώ μια παρένθεση: παρότι μπορεί κάποιος να θεωρεί δεδομένη τη συνεργασία Μικρούτσικος-Θηβαίος, δεν είναι δεδομένη η παράσταση. Η παράσταση είναι πάντα κάτι πολύ καινούργιο. Κι επειδή έχουμε συνεχώς πράγματα στο μυαλό μας, θα φανεί και στην πορεία πιστεύω. Νομίζω ότι όποια συνεργασία και να κάνουμε, πάντα θα είμαστε ο Άμλετ Της Σελήνης. Δημιούργησε μια νέα τάση τραγουδοποιίας, πράγμα το οποίο εμπεριείχε μια σύμπτυξη ανάμεσα στην ευρείας αποδοχής τραγουδοποιία του Θάνου και –ας πούμε– την Ύποπτη δική μου τραγουδοποιία και ερμηνεία.
Είχε μια μυστικιστική αύρα, θεωρώ…
Ακριβώς! Γιατί εγώ έκανα μια κάθετη βουτιά στο έργο του Θάνου, καθώς επίσης κι αυτός στο δικό μου έργο. Που δεν το κάνουν άλλοι της τάξεως και του μεγέθους του Θάνου. Και βγήκε έτσι κάτι εντελώς καινούργιο. Σίγουρα βέβαια είχε μια πολύ ιδιαίτερη χημεία και μετράει και το γεγονός ότι ο Θάνος σκύβει πάνω στην ποίηση. Θεωρώ ότι είναι και θα είναι ο μεγαλύτερος δάσκαλος που είχα ποτέ στη ζωή μου. Κι έχει πει το εξής: το ποίημα, μετά τη μελοποίηση, δεν πρέπει ποτέ να είναι ίδιο. Πρέπει η μουσική φόρμα που θα επιλέξει ο συνθέτης για τη μελοποίηση να δώσει άλλες διαστάσεις του ποιήματος, τις οποίες ούτε καν ο ίδιος ο ποιητής δεν τις είχε σκεφτεί. Είναι εντελώς πολυδιάστατος καλλιτέχνης, αν σκεφτούμε τα έργα που έχει κάνει…
Σε προηγούμενη συνέντευξή του μας είχε πει ότι μόνο τηλεφωνικό κατάλογο δεν έχει μελοποιήσει ακόμα…
(γέλια) Ακριβώς αυτό τα λέει όλα!
Αφού πιάσαμε το κεφάλαιο Θάνος Μικρούτσικος λοιπόν, πώς είναι σαν συνεργάτης; Είναι ζόρικα τα πράγματα;
Είναι πολύ ζόρικα, ναι. Ακριβώς επειδή είναι πολυδιάστατος, θα πρέπει να έχεις συνεχώς τις κεραίες σου τεντωμένες, για να ξέρεις σε ποιο επίπεδο περνάει, σε ποιο έχει ξεκινήσει και πού θα καταλήξει. Που σημαίνει ότι πρέπει να είσαι μελετηρός, μελετημένος και πανέτοιμος, για να πας από τη μια άκρη στην άλλη. Αυτήν τη στιγμή στις πρόβες π.χ., δεν είμαι μόνο ερμηνευτής των Γραμμών Των Οριζόντων, αλλά παράλληλα είμαι ο (κατά μία έννοια) ηθοποιός-αφηγητής-παραμυθάς της ιστορίας που διαδραματίζεται και διακλαδώνεται γύρω από τέτοια τραγούδια-ποιήματα. Παράλληλα, είμαι κι ένα «όργανο», όταν πρόκειται να κινηθώ στον χώρο, όταν πρόκειται να δώσω ζωή σε μουσικά δρώμενα.
Πες μου λίγα λόγια για τις παραστάσεις Ταξιδεύοντας Με Τον Σταυρό Του Νότου...
Η κεντρική ιδέα βρίσκεται σε κάποια τραγούδια από τον Σταυρό Του Νότου και τις Γραμμές Των Οριζόντων. Με κεντρική φιγούρα τον Νίκο Καββαδία, η Μαρία Παπαγιάννη έγραψε ένα μουσικό παραμύθι, δανειζόμενη εικόνες και ιστορίες που έχουν να κάνουν με τη θάλασσα και με τα θαλασσινά περίεργα όντα (όσα υπάρχουν στη θαλασσινή μυθοπλασία). Η θάλασσα μοιάζει κεντρική ιδέα, είναι όμως τελικά μια δικαιολογία. Δηλαδή, αλίμονο σ’ αυτούς που δεν ονειρεύονται... Η παράσταση δηλώνει λοιπόν μια προτροπή, ειδικά προς τους νέους: να κυνηγούν το αδύνατο. Να ξεπερνάνε τις καταγεγραμμένες τους δυνατότητες. Είναι αδύνατο να χορέψεις πάνω στο φτερό του καρχαρία. Κι όμως, πρέπει να το προσπαθήσεις…
Εξάλλου υποστηρίζεται ότι κι ο ίδιος ο Καββαδίας δεν έχει κάνει όλα αυτά τα ταξίδια για τα οποία έχει γράψει...
Ακριβώς! Το θέμα είναι ότι εμείς πάμε εκεί όπου εκείνος δεν πήγε. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό.
Μιλάμε δηλαδή για μία ακόμη διαφορετική προσέγγιση του Σταυρού Του Νότου;
Για μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Γιατί μιλάμε τώρα για ένα σπονδυλωτό παραμύθι με ιστορίες τη μία μέσα στην άλλη, με διάφορους ρόλους και με περίεργα θαλασσινά όντα (π.χ. φάλαινες-νησιά!), όπου ο σκελετός είναι το να ονειρεύεσαι αδιάκοπα και να μη σταματάς να γραπώνεσαι από μια φράση για να κάνεις μια ολόκληρη ιστορία. Απευθύνεται σε παιδιά από 8 ως 80 ετών.
Είναι πιο μεγάλη η ευθύνη όταν έχεις να τραγουδήσεις Καββαδία;
Τεράστια. Καταρχήν γιατί έχεις να συγκρουστείς με τα «τέρατα» που λέγονται Γιάννης Κούτρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Νταλάρας, Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας, και άλλους αρκετούς.
Και πώς προετοιμάζεσαι για κάτι τέτοιο;
Πρέπει συνεχώς να μελετάς... Αλλά αυτό έχει ένα καλό κι ένα κακό. Το καλό είναι ότι νιώθεις ότι πας να κατακτήσεις το αδύνατο. Το κακό είναι ότι, μόλις το μελετάς και το ’χεις μάθει, έχει πεθάνει... Οπότε φοβάσαι να πεθάνει κάτι μέσα σου, το οποίο θεωρείς είδωλο. Αυτή είναι όμως και η πορεία του ανθρώπου. Κι εμένα στην αρχή μου φαινόταν βουνό. Με καθημερινή τριβή όμως έγινε πιο εύκολο.
Άρα πίσω από το αποτέλεσμα που βλέπουμε εμείς ως θεατές, υπάρχει πάρα πολλή δουλειά...
Υπάρχει 99% εργασία και 1% ταλέντο.
Ποιο είναι το πιο μεγάλο προσόν που σου έχει αφήσει η συνεργασία με τον Μικρούτσικο;
Έμαθα να μελετάω πολύ πιο οργανωμένα –ακόμα και τα ακούσματα που δεν μου άρεσαν τόσο– για να βρω την αξία τους. Επίσης, η γενναιοδωρία του με έχει επηρεάσει πολύ. Και μουσικά και σαν άνθρωπος, είναι ο πιο γενναιόδωρος άνθρωπος τον οποίον έχω γνωρίσει. Κάτι που με έχει κάνει να μη μένω καλλιτεχνικά στο ίδιο σημείο. Κάθε μέρα κατακτάς και κάτι. Και είμαι κι εγώ το ίδιο μελετηρός και γενναιόδωρος προς τους νέους.
Υπάρχει κάποιο μουσικό άκουσμα στους νέους, που να σου έχει τραβήξει την προσοχή;
Πάρα πολλά. Είναι ένα νέο παιδί που έχω και μαζί μου, ο Καλλίστρατος Δρακόπουλος. Και σίγουρα οι νέοι τραγουδοποιοί, όπως π.χ. ο Γιάννης Χαρούλης.
Πώς γνωρίστηκες με τον Χαρούλη;
Έκανα διακοπές στον Άγιο Νικόλαο, το καλοκαίρι του 2000 –τότε γνωρίστηκα και με τον Μικρούτσικο. Κι έτσι όπως καθόμασταν σε ένα καφενείο, με μπύρες και ρακές της Κρήτης, κάποιος μου λέει, είναι ένα παλικάρι εδώ και θέλει να σε γνωρίσει, παίζει και λαούτο. Με πλησίασε, τον άκουσα και έμεινα πραγματικά άφωνος από το ταλέντο του. Κι όταν ήταν να κάνουμε ένα αφιέρωμα για τον Ξυλούρη, εγώ δέχθηκα με χαρά –με την προϋπόθεση στα δικά μου τραγούδια εγώ να έλεγα ένα και ο Γιάννης δύο. Ύστερα ήρθε στην Αθήνα και πήρε τον δρόμο που του αξίζει.
Υπάρχει περίπτωση να σας δούμε μαζί σε σκηνή;
Και βέβαια υπάρχει! Το καλοκαίρι είχαμε κάνει μαζί συναυλίες, άλλωστε. Όμως έχουμε μια σχέση πολύ ιδιαίτερη και θέλουμε πολύ να παίξουμε και μαζί. Από ’κει και πέρα ανάμεσα στα νέα ταλέντα υπάρχει ο Απόστολος Καλτσάς, η Ρίτα Αντωνοπούλου, η Άννα Λινάρδου, η Νατάσσα Μποφίλιου, οι Rosebleed, η Μόνικα, ο Λεωνίδας Μπαλάφας, ο Κωστής Μαραβέγιας και πάρα, πάρα πολλοί άλλοι. Πολλά παιδιά κάνουν εξαιρετική δουλειά εκεί έξω.
Τελευταία φορά μου είχες πει μια ιστορία για τα Εξάρχεια, όπου η αστυνομία είχε κατά λάθος κάνει ντου σε κάποιο σπίτι φιλικό σου, με τρομερή βία και «κατά λάθος» ξυλοδαρμούς. Έχει αλλάξει κάτι από τότε στην περιοχή;
Πριν δύο χρόνια είχε γίνει μια κατάληψη στην Τοσίτσα και μπέρδεψαν τους αριθμούς. Και μπήκαν έτσι τα ΜΑΤ στο σπίτι του Βασίλη Βασιλάτου –των Υπόπτων– και χτύπησαν πολύ άγρια τη γυναίκα του, τα παιδιά τρόμαξαν, και η απάντηση ήταν «συγγνώμη, λάθος». Η κατάσταση έχει έκτοτε αλλάξει προς το χειρότερο. Αυτή η καταστολή σίγουρα δεν μειώνει τη βία. Έχουμε ίσως τη χειρότερη εικόνα σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες... Είναι τρομερό να υποβαθμίζεις περιοχές και να τις χρησιμοποιείς για να δείχνεις στην τηλεόραση μια βιτρίνα. Δεν γίνεται δηλαδή από την Ιπποκράτους και κάτω να γίνεται χαμός, στην Ιπποκράτους να υπάρχει αστυνομία με καλάσνικοφ, και, ακριβώς από πάνω, να έχεις το Κολωνάκι με τις ακριβές βιτρίνες... Με συγχωρείς, αλλά αυτό μου φέρνει εμετό. Και όλο αυτό εκπέμπει ένα βαθύτατα αρνητικό χαρακτήρα στα νέα παιδιά. Και τι να τους πεις κιόλας; Ότι κάθομαι και φυλάω με το όπλο τον κάθε άχρηστο πολιτικό ή βουλευτή και την ίδια στιγμή δεν έχεις φτιάξει ένα πεζοδρόμιο για να περνάω με το καροτσάκι με το παιδί μου;
Είναι σκοτεινές και «αδέσποτες» οι μέρες που περνάμε;
Είναι, και πολλές φορές φοβάμαι και για την οικογένειά μου... Είναι μια βία που λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων μιας ρατσιστικής νοοτροπίας. Δεν φταίνε για όλα οι μετανάστες. Αλλά πιο πολύ φοβάμαι για το τι θα αφήσει μέσα στις καρδιές μας αυτή η νοοτροπία.
Πολιτικά μπορούμε να στηριχθούμε κάπου;
Τη μόνη ελπίδα που θα έβλεπα, θα την έβλεπα στα κόμματα της Αριστεράς –αν άνοιγαν τη νοοτροπία και το μυαλό τους.
Το βλέπεις ρεαλιστικό αυτό;
Δεν ξέρω τι να σου πω... Δεν ξέρω. Ας γίνουν εκλογές να τελειώνουμε. Να υπάρξει και ένα αποτέλεσμα με λαϊκή εντολή. Θα μου πεις, και μέχρι εδώ με λαϊκή εντολή φτάσαμε… (πικρό γέλιο)
Ποιον δίσκο θα μας δάνειζες με χαρά από το ράφι σου;
Τη Μουσική Πράξη Στον Μπρεχτ. Εκεί βρίσκονται όλα…
Πού μπορεί να σε συναντήσει κανείς μια συνηθισμένη μέρα;
Σίγουρα στο κέντρο της Αθήνας, κινούμαι με τα πόδια αλλά και με ποδήλατο. Στο σούπερ μάρκετ, σε βιβλιοπωλεία –κυρίως σε όσα έχουν και δίσκους– σε θέατρα που τα λατρεύω, και σε παραστάσεις χορού, με εμπνέουν πάρα πολύ. Ας πούμε θα έλεγα σε όλους να δουν τον Συγγραφέα του Τιμ Κράουτς στο θέατρο του Νέου Κόσμου.
Αγαπημένοι ποιητές, με την πρώτη σκέψη;
Γιάννης Ρίτσος και Νίκος Καρούζος.
Αγαπημένη σου ατάκα;
Σαφώς επηρεασμένος από την παράσταση την οποία ετοιμάζουμε, θα πω και πάλι αλίμονο σε αυτούς που δεν ονειρεύονται.
Να κλείσουμε με μια ευχή;
Πριν κάνουμε οτιδήποτε, να κοιτάξουμε στα μάτια τα παιδιά μας. Και όσοι δεν έχουν παιδιά, να βρουν το πρώτο παιδί στον δρόμο και να το κοιτάξουν στα μάτια…
