Πριν περίπου από 10 χρόνια, ο Σταμάτης Κραουνάκης κατάφερε το ακατόρθωτο. Οργάνωσε, δίδαξε και ανέδειξε μία ομάδα καλλιτεχνών που τους έλαχε να γράψουν ιστορία στην ελληνική μουσική πραγματικότητα. Μέσα σε αυτή την καλλιτεχνική κολεκτίβα ωρίμασε και ενηλικιώθηκε η Ηρώ Σαΐα. Η μικρότερη –τότε– της παρέας, έμελε να αναγνωρισθεί ως μία από τις πιο χαρακτηριστικές φωνές της Σπείρα-Σπείρα (θυμηθείτε την αξιοπρόσεκτη ερμηνεία της στο “Δώδεκα Ακριβώς” της Αλεξίου). Πολύ σύντομα επέλεξε να ανοίξει τα φτερά της και να δοκιμαστεί μόνη της πια στον δύσκολο δρόμο μιας προσωπικής καριέρας.
Συναντηθήκαμε στην πλατεία Εξαρχείων. Το άλμπουμ της Γυναίκα Τριαντάφυλλο, η ομώνυμη παράσταση που ανέβηκε με επιτυχία για δεύτερη σαιζόν στην Αθηναΐδα, αλλά και οι νέες παραστάσεις της στον Πυρήνα (με τίτλο Λευκό Χαρτί) ήταν οι αφορμές για να γνωρίσω μία ερμηνεύτρια η οποία παλεύει με αυστηρές επιλογές να πράξει τέχνη σε μία χώρα που περνάει αυτό τον καιρό τα χειρότερά της. Συζητώντας μαζί της συνειδητοποίησα ότι η Σαΐα είναι μία δυναμική παρουσία, που έχει βάλει σκοπό να τα καταφέρει στον δύσκολο δρόμο που διάλεξε. Το τσαγανό –στοιχείο του χαρακτήρα της το οποίο γοήτευσε και τον Κραουνάκη– αναδυόταν σε όλα τα θέματα που καταπιαστήκαμε να συζητάμε εκείνο το απόγευμα…
Ποια είναι τα πρώτα τραγούδια που γραφτήκαν στην παιδική σου μνήμη;
Το “Πέρα Στους Πέρα Κάμπους”, γιατί το τραγούδαγα όταν περπατούσα στις ελιές, το “Ένα Πρωινό” διότι ήταν το πρώτο τραγούδι που έμαθα στο αρμόνιο και “Ο Μικρός Τυμπανιστής” γιατί μου άρεσε πολύ και το τραγουδούσα χωρίς αναγκαστικά να ήταν Χριστούγεννα.
Στο σπίτι τι ακούγατε;
Πολύ βυζαντινή μουσική, γιατί ο μπαμπάς μου είναι παπάς. Ακούγαμε πολύ Μοσχολιού, Καζαντζίδη, Γλυκερία, Νταλάρα, Αλεξίου και πολλά δημοτικά. Και Θεοδωράκη… Ακούγαμε και μουσική στα πανηγύρια –είχαμε πολλά στο χωριό.
Διάβασα ότι από φέτος ξεκίνησες μαθήματα υποκριτικής στη σχολή του Αρμένη και ομολογώ ότι εξεπλάγην. Έδειχνες μέσα από τις παραστάσεις της Σπείρας ότι είχες ήδη μία θεατρική παιδεία…
Σε ευχαριστώ που το λες αυτό. Πολλοί το νομίζουν και δεν σου κρύβω ότι με χαροποιεί ιδιαίτερα. Η Σπείρα για μένα ήταν ένα μεγάλο σχολείο, μιας και βρέθηκα εκεί σε πολύ μικρή ηλικία. Την ιδέα για τη δραματική σχολή μου την είχε δώσει ο Νίκος Μαστοράκης όταν ανεβάζαμε τον Πλούτο, το 2004. Έκτοτε μου το είπαν και άλλοι άνθρωποι. Μέχρι που αποφάσισα, τέλος του καλοκαιριού, να γραφτώ σε μία. Είναι λίγο κουραστικό, γιατί είναι καθημερινό το πρόγραμμα. Αλλά το απολαμβάνω, όπως όλα τα πράγματα που κάνω.
Το να γίνεις τραγουδίστρια το κυνηγούσες από μικρή; Το ρωτώ γιατί θεωρώ ότι καταλάβαινες ότι είχες μια ιδιαίτερη και καλή φωνή…
Βασικά το καταλάβαιναν οι άλλοι! Από μικρή, όπου κι αν με έστηνες –αν δεν ντρεπόμουν– τραγουδούσα. Τραγουδούσα παντού, στο αυτοκίνητο, όπου πηγαίναμε. Αλλά δεν φανταζόμουν ότι θα γίνω τραγουδίστρια. Για να είμαι πάντως ειλικρινής, το τραγούδι το είχα στο νου μου: δεν πίστευα όμως ότι θα το ακολουθούσα ως επάγγελμα. Ο πατέρας μου δεν ήθελε να το πολυακούσει. Παρόλα αυτά, επειδή είμαι πεισματάρα, έβαλα τη μαμά στο «κόλπο» κι όταν ήμουν ακόμα 17 χρονών ερχόμουν μία φορά την εβδομάδα στην Αθήνα και πήγαινα στο Εθνικό Ωδείο, στην Πλατεία Βάθης. Από τότε είχε αρχίσει να μπαίνει στο μυαλό μου, και πάλι όμως δεν το είχα πολυπιστέψει. Την επόμενη χρονιά έρχομαι μόνιμα στην Αθήνα κι ακούω στον Μελωδία (και ταυτόχρονα διαβάζω στο Δίφωνο) για τα σεμινάρια του Κραουνάκη. Δηλώνω συμμετοχή όπου και τελικά με επιλέγει με οντισιόν.
Τώρα, μετά από χρόνια, σχεδόν μία δεκαετία μετά, τι νομίζεις ότι είδε ο Κραουνάκης σε εκείνο το 18χρονο κορίτσι και το πήρε στην ομάδα του;
Θεωρώ ότι, εκτός από το χάρισμα της φωνής, είδε κι ότι ήθελα πολύ να το κάνω. Είδε το τσαγανό που είχα –γι’ αυτό είχε να λέει. Για να καταλάβεις, ενώ ήμουν η πιο μικρή, ήμουν αυτή που εξέφραζε λόγο –ήμουν και γλωσσού λίγο. Είχαμε λογομαχίες φοβερές! Αλλά όλο αυτό γινόταν με πολύ αγάπη. Είχαμε πολύ πλάκα.
Σε ψώνισε το γεγονός ότι άνηκες στην ομάδα του Κραουνάκη;
Ποτέ…
Σας θυμάμαι να ανεβάζετε παραστάσεις στα υπόγεια, με ξυλόσομπες για να ζεσταθείτε…
Το δύσκολο κομμάτι εκείνης της εποχής δεν το ξέρουν οι περισσότεροι. Τα πρώτα χρόνια ήταν πραγματικά δύσκολά. Ξεκίνησε μία ομάδα να συστήνεται, αλλά δεν ήξερε πού θα βγει όλο αυτό. Δεν υπήρχαν τα χρήματα για να διαφημιστεί και το κράτος φυσικά δεν υπήρχε πουθενά. Αλλά διατηρήθηκε με πολύ πίστη. Ήταν πολύ ρομαντικά όλα αυτά.
Η Σπείρα υπήρξε φυτώριο μίας ολόκληρης γενιάς τραγουδιστών. Θεωρώ ότι λειτούργησε και λίγο ως αντίποδας απέναντι στο φαινόμενο τον τηλεοπτικών talent shows. Αναρωτιέμαι λοιπόν γιατί δεν έτυχε τις αντίστοιχης αναγνώρισης και επιρροής; Και γιατί κανείς δεν υποστήριξε ανάλογες καταστάσεις;
Είναι θέμα των υπευθύνων, αλλά ας μην μιλήσουμε για αυτό. Θα έπρεπε κάποιος να υποστηρίξει οικονομικά το εγχείρημα αλλά και γενικά να υπήρχε μια πολιτική η οποία να ευνοεί τους νέους καλλιτέχνες. Όταν όμως σε αυτή τη χώρα το επίπεδο της παιδείας είναι τόσο χαμηλό, όταν οι μισοί πολιτικοί τα τρώνε στα μπουζούκια, περιμένεις να εκτιμηθεί π.χ. μια μουσικοθεατρική ομάδα ή να υποστηριχτούν παράλληλα ανάλογες κινήσεις; Σίγουρα βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ευτυχώς.
Ένιωσες ότι η συμμετοχή σου στη Σπείρα-Σπείρα θα σταματούσε κάποια στιγμή; Ότι δηλαδή θα έκανε τον κύκλο της;
Βέβαια. Κλείνουν οι κύκλοι. Εμένα έκλεισε το 2004 και αποχώρησα κάτω από πολύ καλές προϋποθέσεις –το ήξερε και ο Σταμάτης και η ομάδα. Ήθελα να δοκιμαστώ σε κάτι άλλο, χωρίς να είμαι σίγουρη αν είναι καλύτερο ή χειρότερο. Ήθελα να δω τι ψάρια πιάνω, μόνη μου. Έδρασα αυθόρμητα. Έφυγα χωρίς να έχω κανονίσει κάτι για μετά. Η συνεργασία με τον Ορφέα Περίδη ήρθε μετά από τρεις μήνες.
Και από τότε έχεις κάνει πολλές άλλες συνεργασίες, ετερόκλητες μεταξύ τους. Ανήκεις και συ στην ομάδα αυτών των καλλιτεχνών που θέλουν να δοκιμαστούν σε πολλά είδη τραγουδιού;
Δεν επαναπαύομαι ποτέ και δεν θέλω να κάθομαι στην ασφάλειά μου. Θέλω να παίρνω γύρη από όλα τα λουλούδια. Αυτό που λες έχει μία παγίδα. Εγώ το έκανα για τη γνώση, για να πάρω πράγματα και σίγουρα υπάρχουν και άλλοι πολλοί καλλιτέχνες που ψάχνονται και δεν επαναπαύονται στα κεκτημένα. Υπάρχουν όμως και κάποιοι οι οποίοι κάνουν ό,τι τους τύχει ή ό,τι είναι εμπορικό.
Η δισκογραφία δεν πάει καλά και η κρίση χτυπάει και τα νυχτερινά μαγαζιά. Πολλοί συνάδελφοί σου αδυνατούν να αποτινάξουν τη σκόνη από πάνω τους και να προσπαθήσουν να προωθήσουν, με σύγχρονους τρόπους, την καριέρα τους. Σε αυτή την κατάσταση εσύ πώς διαχειρίζεσαι τη δική σου καριέρα;
Ό,τι κάνω προσπαθώ να είναι μελετημένο και δουλεμένο. Δεν έχω επαναπαυτεί καθόλου και πάντα με οργανώνω. Ό,τι κάνω μόνη μου θέλω να διαθέτει έναν χαρακτήρα. Μπορεί οτιδήποτε να παρουσιαστεί ωραία, όχι πρόχειρα, αφότου έχει προηγηθεί δουλειά, σκέψη. Από την αφίσα που θα βγάλεις μέχρι το οτιδήποτε…
Προσπαθώ να θυμηθώ έναν νέο καλλιτέχνη που ανέβασε ως πρώτη προσωπική παράσταση ένα ρεσιτάλ και το κυκλοφόρησε σε δίσκο. Και μάλιστα ο πρώτος του προσωπικός δίσκος να είναι και live. Δε μου έρχεται κάτι γρήγορα στον νου. Λίγο ανατρεπτική κίνηση...
Αυτό που κάναμε δεν συμβαδίζει με τους νόμους της αγοράς. Αυτό ήθελα να κάνω κι έχω μεγάλη χαρά γιατί έκανα ό,τι ήθελα χωρίς να συμβιβαστώ. Και όσο μπορώ να μην συμβιβάζομαι δεν θα το κάνω. Η παράσταση στην Αθηναΐδα –κάτι που μου πρότεινε ο Σταμάτης– ήταν ένα ρίσκο από μόνη της. Κατά τη γνώμη μου, ένα υψηλής αισθητικής θέαμα. Όταν χτίζαμε την παράσταση ήταν να πω αλλά δύο τραγούδια δικά του, πέραν του “Μαμά Γερνάω”. Τα έβγαλε διότι δεν ταίριαζαν. Ο σκοπός του δεν ήταν να προβληθεί αυτός, αλλά να αναδείξει εμένα. Για αυτό και επέμενε σε ένα ρεσιτάλ φωνής, με ένα πιάνο και ένα τσέλο. Η έκδοση σε δίσκο υπήρξε ιδέα δική μου κι όταν το άκουσε ο Σταμάτης χάρηκε πολύ. Να σου σημειώσω δε ότι πιάνο, φωνή και τσέλο γράφτηκαν σε ένα κανάλι. Πράγμα που σημαίνει ότι η ηχογράφηση δεν επιδεχόταν καμία παρέμβαση. Τα τραγούδια στο CD είναι όλα live.
Θα έδινες το Γυναίκα Τριαντάφυλλο στις εφημερίδες;
Στις εφημερίδες, μέχρι τώρα, δίνουν τα CD τους όσοι έχουν ανάγκη μεγάλων εσόδων, γιατί έχουν και μεγάλα έξοδα. Εγώ, από τη στιγμή που δεν έχω μεγάλα έξοδα, δεν χρειάζονται παρόμοιες παραχωρήσεις για να έχω μεγάλα έσοδα. Το προϊόν σου πρέπει, με κάποιον τρόπο, να το προφυλάσσεις.
Πώς βλέπεις τη γένια σου; Μία γενιά που εκφράζεται και τραγουδάει στα αγγλικά;
Μ’ αρέσουν πολύ τα παιδιά αυτά, όπως για παράδειγμα η Μόνικα και η Μαριέττα Φαφούτη. Είμαι υπέρ αυτού, χωρίς να σημαίνει ότι θέλω η γενιά μου να είναι μόνο αυτό. Δεν θα είναι καλό αν η γενιά μου μετά από χρόνια βγάζει μόνο αγγλόφωνα τραγούδια –είναι ένας ξένος πολιτισμός στο κάτω-κάτω. Ναι, να τον έχουμε, γιατί η Ελλάδα είναι το σταυροδρόμι πολιτισμών. Όμως ας μην ξεχνάμε και την παράδοσή μας, έχουμε επιρροές απ’ τα Βαλκάνια, απ’ την Ανατολή, έχουμε τη Βυζαντινή, τη Δημοτική μας μουσική. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε, την ταυτότητά μας. Πρέπει η δική μας η γενιά να δημιουργήσει κάτι που να έχει ελληνική ταυτότητα. Η ελληνική δημιουργία δεν είναι μόνο το ξενόγλωσσο τραγούδι.
Το τελευταίο πράγμα που ακούω είναι ότι η αγγλική γλώσσα είναι πιο εύχρηστη, λόγω μικρών λέξεων, στη δημιουργία στίχων σε αντίθεση με την ελληνική η οποία είναι πιο δύσχρηστη στο να δημιουργείς ρίμες.
Διαφωνώ απίστευτα. Χωρίς να εννοώ ότι η ελληνική γλώσσα είναι και καμία άλλη. Αλλά είναι μία πλούσια γλώσσα που έδωσε τόσα δάνεια, θυμήσου τον λόγο του Ζολώτα.
Φαντάζεσαι τον εαυτό σου να τραγουδάει για πολλά χρόνια ακόμα; Όταν θα σαι μεγάλη πια…
Μ’ αρέσει! Είναι δύσκολο, αλλά μ’ αρέσει. Θα λέω άλλα τραγούδια τότε, αν έχω ακόμα τη φωνή, τα κότσια και την ερμηνεία. Βλέπω αυτή τη φοβερή γριά την Chavela Vargas να λέει αυτά τα πράγματα και να έχει τέτοια ερμηνεία, ώστε δεν σε νοιάζει η φωνή, ούτε τίποτα. Είναι όλα γραμμένα στο πρόσωπό της. Αν είμαι έτσι, ναι! Ποιος ξέρει;
Θεωρείς ότι η δικιά σου η γενιά θα βγάλει τέτοιου βεληνεκούς καλλιτέχνες;
Η εποχή είναι δύσκολη και δεν ευνοεί τις μεγάλες καριέρες, ούτε τους μεγάλους καλλιτέχνες. Δεν θεωρώ όμως τίποτα δεδομένο. Ελπίζω. Και ελπίζω πως ναι.
