Ο Οδυσσέας αφηγείται ένα 24ωρο στη ζωή του κεντρικού ήρωα Λεοπόλδου Μπλουμ. Εκτυλίσσεται στο Δουβλίνο, τη γενέθλια πόλη του συγγραφέα, στις 16 Ιουνίου του 1904, ημερομηνία που έκτοτε έμεινε στην ιστορία ως Bloomsday : πρόκειται για την ημέρα που ο Τζόυς γνώρισε τη μετέπειτα σύζυγό του, Νόρα Μπάρνακλ. Πλέον η ημερομηνία αυτή αποτελεί σημαντική γιορτή για την ιρλανδική πρωτεύουσα. Εξάλλου, αρκετά από τα κτίρια, τα μνημεία, τα τοπωνύμια κλπ., που αναφέρονται στο βιβλίο, διασώζονται ως τις μέρες μας, διατηρώντας εν μέρει την εικόνα εκείνης της παλαιάς πόλης που περιέγραψε με συγκλονιστικό τρόπο ο Τζόυς στον Οδυσσέα.
Ο πρώτος εορτασμός της Bloomsday παραδόξως πραγματοποιήθηκε, όχι στο Δουβλίνο, αλλά στο Παρίσι. Ούτως ή άλλως ο Τζόυς αναγνωρίστηκε με καθυστέρηση στην πατρίδα του επειδή απέρριπτε τον ρωμαικαθολικισμό (αλλά και τον προτεσταντισμό), συστατικό στοιχείο της ιρλανδικής κουλτούρας, αλλά και επειδή προτιμούσε να γράφει στα αγγλικά και όχι στα ιρλανδικά (σε μια εποχή έξαρσης του ιρλανδικού εθνικισμού). Εκτός από κοσμοπολιτισμό, ο Τζόυς κατηγορήθηκε αρχικά από μερίδα των συμπατριωτών του ότι παρουσίασε στον Οδυσσέα μια βρώμικη και προσβλητική τοιχογραφία του Δουβλίνου και των κατοίκων του. Σήμερα, βεβαίως, οι κατηγορίες αυτές έχουν καταπέσει ∙ το ιστορικό Δουβλίνο του 1904 είναι το Δουβλίνο του Οδυσσέα, και ο Τζόυς αναγνωρίζεται καθολικά ως ο κορυφαίος Ιρλανδός συγγραφέας του 20ού αιώνα.
Στις 16 Ιουνίου του 1929, λοιπόν, η Σύλβια Μπητς, εκδότρια του οίκου Shakespeare and Company (που πρώτος κυκλοφόρησε τον Οδυσσέα) και ιδιοκτήτρια του ομώνυμου παρισινού βιβλιοπωλείου, παρέθεσε ένα λογοτεχνικό γεύμα στο οποίο έγιναν αναγνώσεις αποσπασμάτων του μυθιστορήματος. Το γεύμα αυτό ήταν ο προάγγελος της Bloomsday.
Στις 16 Ιουνίου του 1954, ακριβώς 50 χρόνια από τον μυθιστορηματικό περίπατο του Λεοπόλδου Μπλουμ, η Bloomsday γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην Ιρλανδία. Ο δημοσιογράφος και εκδότης του περιοδικού Envoy Τζον Ράιαν και οι συγγραφείς Φλαν Ο’ Μπράιεν, Πάτρικ Κάβανο και Άντονι Κρόνιν διοργάνωσαν μια περιήγηση στους δρόμους του Δουβλίνου, ακολουθώντας πιστά τους σταθμούς της διαδρομής του κυρίου Μπλουμ και των υπόλοιπων ηρώων: τον πύργο Μαρτέλλο (όπου φέρεται να διαμένει ο Στήβεν Ντένταλους, έτερος κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος), το κτίριο στο νο.7 της οδού Έκλες (όπου τοποθετείται η οικία του Λεοπόλδου και της Μόλλυς Μπλουμ), την παμπ του Νταίηβυ Μπερν, το νεκροταφείο της πόλης όπου γίνεται η ταφή του Πάντυ Ντίγκναμ στις σελίδες του βιβλίου κλπ. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους διάβαζαν μεγαλόφωνα αποσπάσματα από τον Οδυσσέα καταναλώνοντας παράλληλα σημαντικές ποσότητες αλκοόλ, όμοια με τους ήρωες του βιβλίου.
Έκτοτε η Bloomsday έγινε θεσμός και εορτάζεται με επιτυχία κάθε χρόνο στο Δουβλίνο αλλά και σε άλλες περιοχές της Ιρλανδίας, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Οι εορτασμοί τελούν υπό την αιγίδα του Κέντρου Τζαίημς Τζόυς, που καταρτίζει το πρόγραμμα των εκδηλώσεων.
Μια ενδεικτική διαδρομή στο πλαίσιο της Bloomsday θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη: αναχώρηση από τον πύργο Μαρτέλλο, πέρασμα από την οικία των Μπλουμ στην οδό Έκλες, διάσχιση της οδού Ο’ Κόννελλ και στη συνέχεια στάση στην παμπ του Νταίηβυ Μπερν για πρωινό ∙ σερβίρεται και τηγανιτό συκώτι, το αγαπημένο έδεσμα του κυρίου Μπλουμ. Κατόπιν επίσκεψη στην οικία Μάλλινγκαρ, στο Πανδοχείο της Γέφυρας, και επιστροφή στο κέντρο της πόλης ακολουθώντας παράκτια τον ποταμό Λίφι. Κατάληξη στο κτίριο που βρίσκεται στο νο. 15 της οδού Ασερ’ς Άιλαντ, όπου εκτυλίσσεται το αριστουργηματικό διήγημα του Τζόυς Οι Νεκροί. Καθόλη τη διαδρομή οι αναγνώσεις δίνουν και παίρνουν και η μαύρη ιρλανδέζικη μπύρα ρέει άφθονη. Πολλοί από τους συμμετέχοντες μάλιστα φορούν ενδυμασίες της εουδιαρδιανής περιόδου, προκειμένου να αναπαραστήσουν πιστά το πνεύμα της εποχής του μυθιστορήματος. Κάπως έτσι η Bloomsday έχει καθιερωθεί ως η σημαντικότερη γιορτή της πόλης του Δουβλίνου, υστερώντας σε σύγκριση μόνο μπρος στην εθνική εορτή του Αγίου Πατρικίου.
«Με μετρημένο βήμα, ανάμεσα από φορτηγά, ο κ. Μπλουμ διέσχισε την αποβάθρα σερ Τζων Ρότζερσον, την οδό Γουίντμιλ, πέρασε μπροστά από το λινοτριβείο Λισκ, το γραφείο Ταχυδρομείου και Τυπογραφείου. Μπορύσε να είχε δώσει και αυτήν εδώ σαν διεύθυνσή του. Ύστερα πέρασε από τον Οίκο του Ναύτη. Απέφυγε τους πρωινούς θορύβους της αποβάθρας και προτίμησε την οδό Λάιμ. Κοντά στα παραπήγματα Μπρέιντυ ένας μαθητευόμενος βυρσοδέψης περιφερόταν άσκοπα, μ’ έναν κουβά γεμάτο πατσές περασμένον στο μπράτσο του, καπνίζοντας μια μασημένη γόπα. Ένα μικρότερο κορίτσι, με το μέτωπό του σημαδεμένο από έκζεμα, τον παρατηρούσε, κρατώντας αδιάφορα το στραβωμένο τσέρκι του. Πες του πως αν καπνίζει δεν θα μεγαλώσει. Ουφ, ασ’ τονε! Η ζωή του δεν ήταν δα στρωμένη με τριαντάφυλλα! Περιμένοντας έξω από τις ταβέρνες για να κουβαλήσει τον πατέρα του σπίτι. Μπαμπά, ξαναγύρισε στη μαμά. Νεκρή ώρα ∙ δεν θα έχει πολύ κόσμο εκεί πέρα. Διέσχισε την οδό Τάουνσεντ, πέρασε μπροστά από τη σκυθρωπή πρόσοψη του Μπέθελ. Ελ, ναι ∙ το σπίτι του ∙ Άλεφ, Μπεθ. Κατόπιν πέρασε μπροστά από το γραφείο κηδειών Νίκολς. Έχει οριστεί για τις έντεκα. Έχω πολύ ώρα μπροστά μου. Θα έλεγα ότι ο Κόρνυ Κέλλεχερ είναι αυτός που πάσαρε αυτή τη δουλειά στον Ο’ Νηλ. Τραγουδάει με κλειστά τα μάτια του. Ο Κόρνυ. Τη συνάντησε στον κήπο κάποτε. Μες στο σκοτάδι. Τι πλάκα! Σπιούνος της αστυνομίας. Τότε μου έδωσε τα’ όνομά της και τη διεύθυνσή της μαζί με το σουραύλι, σουραυλάκι μου. Ω, βέβαια, αυτός την πάσαρε. Θάψετέ τον φτηνά μέσα σ’ ένα οτιδήποτε. Μαζί με το σουραύλι σουραυλάκι μου, το σουραύλι σουραυλάκι μου.
Στην οδό Γουέστλαντ στάθηκε μπροστά σε μια βιτρίνα της Εταιρείας Μπελφαστ και Ανατολικού Τεΐου και διάβασε τις ετικέτες πάνω στα τυλιγμένα μ’ ασημόχαρτο πακέτα: επίλεκτο χαρμάνι, αρίστη ποιότης, οικογενειακό τέιον. Τι ζέστη! Τσάι. Πρέπει ν’ αγοράσω λίγο από τον Τομ Κέρναν. Αλλά είναι απρεπές να του ζητήσω κάτι τέτοιο σε μια κηδεία. Καθώς τα μάτια του συνέχιζαν να διαβάζουν αδιάφορα, έβγαλε ήρεμα το καπέλο του, μυρίζοντας τη μπριγιαντίνη των μαλλιών του, και πέρασε με αργή χάρη το δεξί χέρι του από το μέτωπο και τα μαλλιά του. Πολύ ζεστό πρωινό. Το βλέμμα του από τα μισόκλειστα μάτια το κατέληξε στον μικροσκοπικό κόμπο της δερμάτινης λωρίδας στο εσωτερικό του καπέλου πολυτελ. Ακριβώς εκεί. Το δεξί χέρι του βυθίστηκε στο εσωτερικό του καπέλου του. Τα δάχτυλά του βρήκαν γρήγορα πίσω από τη λωρίδα ένα επισκεπτήριο και το μετέφεραν στην τσέπη του γιλέκου του.»
Από το μυθιστόρημα Οδυσσέας του Τζαίημς Τζόυς (εκδ. Κέδρος, 1990, μτφ. Σωκράτης Καψάσκης). Η διαδρομή του Λεοπόλδου Μπλουμ και τα τοπόσημα του μυθιστορήματος περιγράφονται διεξοδικά στο λεύκωμα Αγαπημένο Βρωμοδουβλίνο (εκδ. Τόπος, 2022) του συγγραφέα Άρη Μαραγκόπουλου, μελετητή του έργου του Τζόυς.
