Γεννημένος το 1938 στο Λονδίνο, ο John Harvey θεωρείται στιλίστας του βρετανικού αστυνομικού αφηγήματος. Πολυγραφότατος και πολυβραβευμένος, έχει γίνει γνωστός κυρίως χάρη στις σειρές μυθιστορημάτων του με ήρωες είτε τον επιθεωρητή Τσάρλι Ρέζνικ είτε τον συνταξιούχο αστυνομικό διευθυντή Φράνκ Έλντερ. Εκτός από το Σώμα και Ψυχή, στα ελληνικά έχει ακόμα κυκλοφορήσει το βιβλίο του Εύκολη λεία από τις εκδόσεις Πόλις (2011).
Το παρόν μυθιστόρημα εγγράφεται στη σειρά βιβλίων με ήρωα τον Φρανκ Έλντερ. Ο πρώην αστυνόμος, ο οποίος συνεχίζει να συνεργάζεται με τις αρχές, αυτή τη φορά καλείται να διαλευκάνει μιαν υπόθεση στην οποία εμπλέκεται η κόρη του, Κάθριν. Η τελευταία στο παρελθόν έχει πέση θύμα βίαης επίθεσης και απόπειρας βιασμού και ουδέποτε ξεπέρασε το τραύμα.
Η Κάθριν σπουδάζει, όμως για να συμπληρώσει το εισόδημά της, ποζάρει ως μοντέλο για έναν ανερχόμενο ζωγράφο μοντέρνας τέχνης∙ ανάλογα με την οπτική του καθενός, τα έργα του κρίνονται είτε ως πρωτοποριακά αριστουργήματα είτε ως πορνογραφικά σκουπίδια. Η υπόθεση περιπλέκεται όταν γίνεται γνωστό ότι η Κάθριν και ο ζωγράφος υπήρξαν εραστές. Ο καλλιτέχνης είχε σαδιστικό και βίαιο χαρακτήρα. Η ταραχώδης σχέση τους αποτελεί αιτία για να στραφούν οι υποψίες πάνω της. Το θύμα που έγινε δολοφόνος; Νόμιμη άμυνα; Καθώς ο παλιός αστυνομικός επιθεωρητής Έλντερ αγωνίζεται να προστατεύσει την κόρη του και να αποδείξει την αθωότητά της, οι σκιές του παρελθόντος απειλούν και τους δύο για άλλη μια φορά. Ο συγγραφέας, με ένα πολύ έξυπνο τέχνασμα, συνδέει τη δολοφονία του ζωγράφου με την επίθεση σε βάρος της Κάθριν, με αποτέλεσμα οι δύο υποθέσεις να απαιτούν κοινή λύση.
Ο John Harvey παραδίδει ένα καλοστημένο ψυχολογικό θρίλερ, που κρατά αποστάσεις τόσο από το σκληρό νουάρ όσο και από την παράδοση του βρετανικού whodunit («βρες τον δολοφόνο»). Η δράση είναι περιορισμένη, τα δυσεπίλητα αστυνομικά αινίγματα απουσιάζουν, όμως η αγωνία παραμένει ως το τέλος αμείωτη χάρη στην ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο συγγραφέας με τους υπαινιγμούς του. Ο ίδιος δηλώνει εξάλλου: «Ακολουθώ τη στυλιστική παράδοση του νουάρ μυθιστορήματος, η οποία ανάγεται στον Χέμινγουεϊ. Στηρίζεται στη χρήση του διαλόγου και σε μια διαυγή, λιτή γλώσσα. Οι υφολογικές μου επιλογές είναι αποτέλεσμα δύο επιρροών. Η πρώτη προέρχεται από το παρελθόν μου ως συγγραφέα λαϊκών μυθιστορημάτων: ο αναγνώστης πρέπει να θέλει να γυρίσει τη σελίδα, άρα οφείλω να μην πελαγοδρομώ, να προσδίδω ρυθμό στην αφήγηση. Από την άλλη, έχω επηρεαστεί από την ποιητική γραφή. Η ποίηση είναι η τέχνη του υπαινιγμού, να λες πολλά με λίγες λέξεις.»
Η οικονομία στον λόγο φυσικά προυποθετει άριστο χειρισμό της γλώσσας, κάτι που κατέχει καλά ο Harvey. Ένα παράδειγμα της στιλιστικής του τέχνης αλλά και τις ατμοσφαιρικότητας του βιβλίου, μας δίνει το απόσπασμα που ακολουθεί, το οποίο συγχρόνως φανερώνει και την αγάπη του συγγραφέα για την jazz (απ’ όπου και προέρχεται ο τίτλος του μυθιστορήματος):
«Η Βίκυ να τραγουδά, ως συνήθως με τα μάτια κλειστά την περισσότερη ώρα, με το σώμα της να κουνιέται απαλά – σ’ ένα βελούδινο βαθύ φόρεμα, φαρδύ στους μηρούς, στενό στη μέση και ανοιχτό πάνω – μια γυναίκα, σκέφτηκε ο Έλντερ, όχι για πρώτη φορά, για την οποία θα μπορούσε να είχε εφευρεθεί το ντεκολτέ.
“Είναι ένα τραγούδι που το έμαθα σε μια ηχογράφηση της Μπίλλυ Χόλιντει το 1940 και όταν το άκουσα ήμουν δεκαοκτώ-δεκαεννιά χρονών και από τότε προσπαθώ να βρω το κουράγιο να το τραγουδήσω. Οπότε, σταυρώνουμε τα δάχτυλα και πάμε. Body and Soul”.
Λίγες στροφές στο πιάνο και μετά τα λόγια...Οι μέρες μου έγιναν μοναχικές...καρφώνοντας από την πρώτη στροφή στον Έλντερ, μια θρηνωδία απελπισίας, έρωτα και απόγνωσης. Η φωνή της Βίκυ στο φινάλε, στα τελικά λόγια, πληγωμένη, ηττημένη, ένας ψίθυρος σχεδόν. Σιωπή. Χειροκρότημα. Ο Έλντερ βγήκε έξω στο σκοτάδι».
John Harvey, Σώμα και ψυχή
(εκδ. Άγρα, σελ. 384, μτφ. Ανδρέας Αποστολίδης)
