Μια μικρή καταγραφή των συνθηκών αμοιβής ενός ηχολήπτη στην Αμερική –ανάλογα με τους σχετικούς κλάδους όπου απαντάται το επάγγελμα– διαλέξαμε να κάνουμε σήμερα στο Avotek, ενώ υπάρχει και μια δεύτερη θεματική ενότητα σχετικά με το ενδιαφέρον σεμινάριο αυτοσχεδιασμού και σύνθεσης που παρακολούθησε ο υπογράφων, πριν μία μόλις εβδομάδα...
*Επί μικροφώνων και αμοιβών των τοποθετούντων αυτά
Είναι μάλλον αυτονόητο ότι, στ' αυτιά και στο μυαλό μας, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν κάτι σαν Κήπο της Εδέμ για τους μηχανικούς ήχου, εξαιτίας της άνθησης της παραγωγής σε πολλαπλά επίπεδα, λόγω των μεγεθών της εκεί βιομηχανίας του θεάματος. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Ακούω πολλά χρόνια τώρα τα παράπονα των Ελλήνων ηχοληπτών για τις αμοιβές, αλλά και τις συνθήκες εργασίας τους, οπότε αποφάσισα να κάνω μια μικρή έρευνα, βασισμένη σε στοιχεία του Υπουργείου Eργασίας της αμερικανικής κυβέρνησης, καθώς και σε διασταυρώσεις τους με όσα γράφονται κατά καιρούς σε sites και forums που αφορούν το επάγγελμα. Θα βρείτε επίσης και μία κατάταξη με τις πλέον ακμάζουσες πλατφόρμες ήχου αναλογικά με τα μέσα (κινηματογράφος, ραδιόφωνο, δίσκοι κλπ.). Κράτησα τα νούμερα στην πραγματική τους διάσταση –βλέπε δολάρια– μιας και ακούγεται ανοίκειο να μιλάμε για Ηνωμένες Πολιτείες και να βάζουμε τη λέξη ευρώ: αποπροσανατολίζει. Να αναφέρω απλώς, προς διευκόλυνση υπολογισμών, ότι η ισοτιμία δολαρίου/ευρώ είναι αυτή τη στιγμή στο 1 δολάριο = 0.91 euro.
Εν U.S.A., λοιπόν, οι ηχολήπτες λαμβάνουν τον μεγαλύτερο μισθό (ετησίως) στη βιομηχανία του κινηματογράφου. Μιλάμε βέβαια για όσους εργάζονται είτε στο pro-production (sound designers), είτε κατά τα γυρίσματα (αυτοί οι τύποι των οποίων το κοντάρι του μικροφώνου φαίνεται πολλές φορές στις ελληνικές ταινίες των 1960s), είτε στο post-production (editing και mastering). Οι αμοιβές τους φτάνουν στα 75.000 δολάρια, ταβάνι που δεν ισχύει για όλες τις προαναφερθείσες ειδικότητες. Δεύτεροι σε απολαβές, μα με σημαντική διαφορά, είναι εκείνοι που εργάζονται στις συναυλίες –φτάνουν στα 53.000 δολάρια. Ακολουθούν με ελάχιστη διαφορά (52.000 δολάρια) οι ηχολήπτες ραδιοφώνου και τηλεόρασης, ενώ τελευταίοι έρχονται οι απασχολούμενοι στα στούντιο ηχογραφήσεων με 47.000.
Τα ποσά φαίνονται σημαντικά εκ πρώτης όψης, να υποσημειώσουμε ωστόσο τη διαφορά Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών στο κόστος ζωής και ειδικότερα στο θέμα στέγης. Σας υπενθυμίζω, επίσης, ότι οι ετήσιες απολαβές ενός ανθρώπου που δουλεύει με τον βασικό μισθό κυμαίνονται μεταξύ των 37.000 και 41.000 δολαρίων.
Από την άλλη, πρέπει να σημειώσουμε ότι η μεγαλύτερη ποσόστωση εργασίας για έναν ηχολήπτη βρίσκεται στη μουσική βιομηχανία. Σε σχέση μάλιστα με τη γενικότερη επαγγελματική κατεύθυνση στις Η.Π.Α., φτάνει στο απίστευτο 16,1%, απόδειξη ότι η μουσική βιομηχανία έχει ισχυρότατες ρίζες στην εκεί καθημερινότητα του πολίτη. Αντίθετα, οι άλλες προαναφερθείσες ειδικότητες –ακόμα κι αυτή του sound designer σε video games, που μάλιστα πιστεύεται ότι θα έχει άνοδο της τάξης του 9% τα επόμενα 10 χρόνια– κινούνται σε ποσοστά που βρίσκονται μεταξύ του 0,8 και του 1,6% (σχετικά με την εθνική επαγγελματική κατεύθυνση, πάντα). Που σημαίνει ότι ναι μεν είναι ακριβοπληρωμένοι, μα είναι ελάχιστες οι θέσεις εργασίας στον κλάδο.
Ενδιαφέρον έχει όμως και το ποιες πολιτείες απασχολούν τους περισσότερους ηχολήπτες. Δεν υπάρχουν εκπλήξεις, πραγματικά, αφού πρόκειται για γνωστές μουσικομάνες. Προηγείται η Καλιφόρνια και ακολουθεί αυτή της Νέας Υόρκης, όμως οι μισθοί στη δεύτερη είναι σημαντικά ανώτεροι ετησίως (κατά 7-8 χιλιάδες δολάρια) από τη Δυτική Ακτή. Οι επόμενες θέσεις καταλαμβάνονται από συνήθεις υπόπτους, αλλά εδώ οι μισθοί πέφτουν κατακόρυφα: Φλόριντα, Τενεσί και η τιμημένη πολιτεία του Τέξας στην 5η θέση. Είμαι σίγουρος ότι ξέρετε όχι μόνο τι είδη αλλά και ποιοι είναι οι καλλιτέχνες που έχουν καταγωγή και ήχο από αυτές τις σημαντικές πολιτισμικά πολιτείες.
Ειδικότερα για πόλεις, τώρα, το Λος Άντζελες έρχεται πρώτο σε ποσοστό συγκέντρωσης ηχοληπτών με συμβόλαιο (άρα δηλωμένο και μετρήσιμο) με τη Νέα Υόρκη δεύτερη –μα ανώτερη σε μισθούς, όπως είπαμε– και ακολουθεί η Ατλάντα, παρακαλώ· το Σιάτλ βρίσκεται μόλις στην 9η θέση. Πάντως η πόλη που πληρώνει τα πιο πολλά είναι το πάντα ελευθεριακό Σαν Φρανσίσκο, τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτό τον κόσμο...
Να σημειώσουμε επίσης ότι δεν υπάρχει κάποια συλλογική σύμβαση που να καλύπτει όλες τις πολιτείες και τους εργαζομένους σε αυτές ηχολήπτες. Κάθε πολιτεία έχει δηλαδή δική της λογική πάνω στο θέμα, κάτι που ισχύει σε πολλά territories του νόμου στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακριβώς εξαιτίας του ομοσπονδιακού χαρακτήρα της χώρας, μα και του αντικρατισμού που χαρακτηρίζει την οικονομία –και μάλιστα δια συνταγματικών νομοθετημάτων.
Ελπίζω να πήρατε μια μικρή ιδέα του τι συμβαίνει πέρα από τον Ατλαντικό. Νομίζω δε ότι στο μέλλον οφείλω να δώσω και την ανάλογη εικόνα για την ημεδαπή, κάτι που υπόσχομαι να κάνω και μάλιστα μαζί με δηλώσεις και μαρτυρίες παθόντων και μαθούντων του επαγγέλματος.
*Επί μουσικού σεμιναρίου
Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο (23 και 24 Μαΐου δηλαδή) παρακολούθησα ως ακροατής/θεατής –προτίμησα να πάω με τη δημοσιογραφική μου ταυτότητα και όχι μ' αυτήν του κλαρινετίστα– το σεμινάριο που παρέδωσε ο Γιάννης Κασσέτας, γνωστός στο κοινό του Avopolis διότι έχουμε παρουσιάσει το σύνολο της δισκογραφικής του πορείας, με τελευταίο σταθμό το θαυμάσιο άλμπουμ του 2014 New York Sessions Presents: East N Blues (βλέπε εδώ).
Στο επίκεντρο του σεμιναρίου ήταν ο Αυτοσχεδιασμός (1η μέρα) και η Σύνθεση στην τζαζ, στο funk και στα μπλουζ (2η μέρα). Το class έλαβε χώρα στις αίθουσες του πραγματικά φιλόξενου Ελληνικού Ωδείου, στο παράρτημα του Νέου Ψυχικού-Κάτω Χαλανδρίου, στις πρώτες απογευματινές ώρες Σαββάτου και Κυριακής.
Ομολογώ ότι τέτοια class τα φοβάμαι εξαιτίας του ναρκισσισμού που διέπει ενίοτε τους παραδίδοντες, κάτι πάντως που σε καμία περίπτωση δεν χαρακτηρίζει τον Γιάννη Κασσέτα.
Ο οποίος ξεκίνησε με εμφανές άγχος, τόσο για την αληθώς μεγάλη κλίμακα του προγράμματος όσο και για τη μεταδοτικότητά του, η οποία όμως –πιστέψτε με– δεν είχε σε κανένα σημείο πρόβλημα. Κι αυτό διότι είναι μεγάλο το εύρος των γνώσεών του πάνω στο αντικείμενο, ενώ η αμεσότητα που τον διακρίνει λειτουργεί σε μια αίθουσα που έχει λογικές διαστάσεις (σε ένα αμφιθέατρο π.χ. θα έπρεπε να αλλάξει τον κώδικα). Τέθηκαν δε σε απόλυτα σωστές ράγες τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει ο σολίστας σε μια μπάντα, όπως και οι λύσεις τους, μα και η γενικότερη φιλοσοφία που πρέπει να διακρίνει, πέρα από τεχνικές και νότες, τη στάση του μέσα στον αυτοσχεδιασμό.
Στο κομμάτι του σεμιναρίου στο οποίο ο Κασσέτας ασχολήθηκε με την εξάσκηση θα πρέπει να του δώσω και δημοσίως συγχαρητήρια. Αν και γνωρίζω ότι είναι άνθρωπος με χιλιάδες ώρες εξάσκησης, εντούτοις είναι εναντίον της στεγνής προετοιμασίας, που απλά επαναλαμβάνει εαυτόν προς τον περφεξιονισμό· προτιμά αντιθέτως τη μικρότερης κλίμακας άσκηση, έχοντας ως οδηγό το νεύρο και την ουσιαστικότητα.
Γενικότερα είχε ενδιαφέρον το σεμινάριο, γιατί δεν επρόκειτο για βαρετή παράθεση γνώσεων. Ανοίχτηκαν μάλιστα και συζητήσεις, μέσα από απορίες/ερωτήσεις των συμμετεχόντων. Ενδεικτικά αναφέρω ότι μπήκαν σε κουβέντα ο Eric Dolphy, ο Peter Brotzmann και ο Ornette Coleman –τον τελευταίο τον έβαλα ο ίδιος στην κουβέντα και τον δέχθηκε ο Κασσέτας με μεγάλη χαρά, αναλύοντάς μας το στυλ του μεγάλου δασκάλου του αυτοσχεδιασμού και των harmolodics.
Να πω επίσης ότι ο ντράμερ Βασίλη Ποδαράς, ο ίδιος ο Κασσέτας στο σαξόφωνο (αλλά και στο πιάνο, που έτσι κι αλλιώς χρησιμοποιούσε σε όλη τη διάρκεια της παράδοσης για να δίδει παραδείγματα) και ο Απόστολος Λεβεντόπουλος στην κιθάρα έδωσαν ζωντανά παραδείγματα των θεματικών ενοτήτων του εισηγητή. Θα μπορούσα να αναφέρω και πολλά άλλα, όπως για παράδειγμα τις δημιουργικές συζητήσεις που έγιναν ακόμα και στα ολιγόλεπτα διαλείμματα για καφέ –οι οποίες μπορεί να ξεκινούσαν από τον Wes Montgomery και να κατέληγαν στον Μπραμς– ή τις καλές σημειώσεις/παρτιτούρες/ασκήσεις που μας δόθηκαν τη 2η ημέρα (και που βλέπετε και στη φωτογραφία).
Για να μη σας κουράσω, όμως, θα πω μόνο ότι το κόστος είναι χαμηλότατο και θα κάνετε χάρη στον εαυτό σας αν συμμετέχετε σε κάτι ανάλογο, μιας και οι γνώσεις που ίσως(;) σας χρειάζονται, μα και οι ανταλλαγές απόψεων με άλλους μουσικούς, είναι πάντα κάτι το ανεκτίμητο.
