Δεκτικός και απίστευτα ευγενικός, άμεσος αλλά και εμβριθής σε ό,τι τον ρώτησα, ο Loris Holland αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση παραγωγού/συνθέτη/μουσικού και ενορχηστρωτή, που, όπως θα διαβάσετε και παρακάτω, έχει πολλά να πει περί των συνθηκών ηχογράφησης και γενικότερα εργασίας των μεγάλων αστέρων της pop, rock και soul μουσικής πλατφόρμας στα αμερικάνικα studios
Κύριε Holland, μεταξύ των καλλιτεχνών που συνεργαστήκατε συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως η Mariah Carey, η Céline Dion και η Lauryn Hill. Πείτε μας, σε ποια επίπεδα της παραγωγής εμπλακήκατε με τις παραπάνω κυρίες;
Ο τρόπος που εργάστηκα είχε άμεση σχέση με τις εκάστοτε ανάγκες. Ευτυχώς για μένα, έχω διάφορες ταυτότητες: συνθέτης, παραγωγός, ενορχηστρωτής, μουσικός, τραγουδιστής. Η επιτυχία βέβαια έχει πάντα ένα αποκλειστικά πρόσωπο: πρέπει να κρατήσεις τον καλλιτέχνη γεμάτο έμπνευση και χαρά, οι όποιες αρνητικές αύρες πρέπει να αποκλείονται, παρεκτός και μιλάμε για παροδικές στιγμές του. Βασικά πρέπει να βοηθάς στο να έχει συνεχόμενη ροή η παραγωγή και την ίδια στιγμή να είναι ελαστικές οι καταστάσεις, σε παν ενδεχόμενο.
Με τη Mariah Carey δούλεψα με όλες τις παραπάνω ταυτότητες. Είναι ένα απίστευτα ταλαντούχο πλάσμα, με την ικανότητα να εξελίσσει μόνη της τον εαυτό της. Τη θεωρώ από τις μεγαλύτερες καλλιτέχνιδες των καιρών μας.
Με τη Lauryn Hill ξεκίνησα ως studio μουσικός, κάποιος με σύστησε για ένα take πιάνου το οποίο χρειαζόταν. Το έκανα και ξαφνικά βρέθηκα με επαυξημένο ρόλο. Υπήρχαν προβλήματα στην ηχογράφηση του δίσκου της Miseducation και έτσι έβαλα τους μουσικούς να ξαναηχογραφήσουν το μεγαλύτερο μέρος του. Δούλευα σε καθημερινή βάση μαζί της για 2 μήνες, ενώ παράλληλα συνέθεσα και κάποια άλλα πράγματα, για μελλοντικές της δουλειές, με τελείως διαφορετική οπτική. Ήμασταν μια ομάδα η οποία εργαζόμασταν πάνω σε αυτό και η Lauryn ερχόταν κάποια στιγμή στο studio και έκανε τα μαγικά της.
Στη βιομηχανία της μουσικής, βέβαια, τα credits είναι ένα απατηλό μονοπάτι και η εμπλοκή μου σε αυτόν τον δίσκο της Lauryn Hill ποτέ δεν πήρε την έκταση που της αναλογούσε. Όταν βγήκε το CD, είδα με έκπληξη ότι (όπως έγραφε) είχε παίξει και ενορχηστρώσει τα πάντα η ίδια... Απογοητεύτηκα, αλλά δεν την κατηγόρησα. Δεν θεώρησα καν ότι είναι ευθέως δικό της λάθος. Εκείνη την εποχή την περιτριγύριζαν από την οικογένειά της, συμπεριφέρονταν ως γραφείο management. Αυτό αποδεικνύεται συνήθως κακή ανάμιξη ρόλων. Υπήρχαν επίσης ζητήματα και με την εταιρεία. Ο (αναγραφόμενος) ρόλος μου νομίζω στον δίσκο, είναι ότι παίζω κλαρινέτο. Όπως και να έχει, την αγαπώ τη Lauryn και θα συνεχίσω να έχω αυτά τα συναισθήματα για εκείνη: ήταν πάντα γλυκιά και ευγενική και με πλήρωσε αδρότατα, δεν έχω παράπονο. Ήταν επίσης –και παραμένει– απίστευτη καλλιτέχνις. Με τη δική της καθοδήγηση έμεινε ενωμένη η ομάδα που είχε στηθεί για το Miseducation και έτσι δουλέψαμε ύστερα και για την παραγωγή δίσκων των Santana, της Mary J. Blige και της Whitney Houston.
Για τη Céline Dion έκανα τις ενορχηστρώσεις της φωνής στο "I'm Your Angel", το ντουέτο της με τον R. Kelly για τον χριστουγεννιάτικο δίσκο του 1998 These Are Special Times. Και νομίζω έπαιξα όργανο και σε ένα ακόμα κομμάτι, την παραγωγή για το οποίο είχε αναλάβει ο Rick Wake. Λέω νομίζω για το δεύτερο, γιατί είναι πολύ εύκολο να χάσεις το ίχνος σου μέσα σε έναν κυκεώνα από δουλειές. Επίσης, δεν ακούω το υλικό που έχω κάνει για άλλους στο παρελθόν… Προτιμώ να κοιτάω μπροστά.
Έχετε γράψει στην ιστοσελίδα σας ότι μερικές φορές χάσατε τον εαυτό σας μέσα στη μουσική βιομηχανία. Είχε να κάνει με κάποιο βαρύ συμβόλαιο ή με το ότι οι πιέσεις που αναπτύσσονται μπορεί να στεγνώσουν τελικά τον καλλιτέχνη, αλλά και την ομάδα γύρω του;
Η βιομηχανία δημιουργεί πολλούς κραδασμούς, ανάλογα με τον βαθμό εμπλοκής του καθένα μαζί της. Και συνεχώς πιέζει έναν δημιουργικό άνθρωπο να αποδεχθεί δομές, ασχέτως αν ταιριάζουν ή όχι στην καλλιτεχνική του περσόνα. Είναι μια παγκόσμια κυβέρνηση, με εκτελεστές τους εκπροσώπους τμήματος A&R και με σαφή εντολή προς ανεύρευση του επόμενου «hit». Το πρωτόκολλο αυτό περνάει στους συνθέτες, καλλιτέχνες και παραγωγούς, οπότε μιλάμε πολλές φορές για ένα καθεστώς αντιγραφής, ώστε να υπάρχει ασφάλεια.
Η πραγματική όμως εξέλιξη είναι εκείνη που κάθε φορά προχωρά τη φόρμα που γεννά τις επιτυχίες. Δεν θα κατονομάσω ανθρώπους ή εταιρείες, αλλά θα σου πω ότι σε ένα σημείο απογοητεύτηκα πάρα πολύ, διότι δεν έγραφα πια τη μουσική την οποία ήθελα –έγραφα μουσική που δεν μου άρεσε. Η αγαπημένη μου παραμένει η reggae και τα υβρίδιά της. Όντως λοιπόν έχασα τον εαυτό μου κάποια στιγμή. Ένιωθα αποπροσανατολισμένος για μεγάλο διάστημα.
Έχετε φτιάξει και το δικό σας studio, οπότε έχετε γνώση από πρώτο χέρι για το τι πρέπει να έχει προτεραιότητα σε μια τέτοια απόφαση. Πέστε μας 5-6 στοιχεία που θεωρείτε απαραίτητα για την περάτωση ενός τέτοιου στόχου στις μέρες μας...
Η απάντηση στην ερώτηση αυτή συνδυάζεται πάντα με το ύψος των χρημάτων που διατίθενται, αλλά, όπως και να έχει, κατ' εμέ το ιδεατό studio έχει ως εξής:
1. Αναπαυτικές γωνίες από πολυθρόνες και καναπέδες με καλή αισθητική και με τα φώτα να ελέγχονται από το control room
2. Ο εξωτερικός θόρυβος της πόλης να μείνει πραγματικά εκτός. Πέραν αυτού, να υπάρχει άψογη ηχομόνωση χωρίς εκνευριστικούς θορύβους από τον εξοπλισμό και χωρίς επίσης θόρυβο από τα computers.
3. Εντελώς απομονωμένος ο χώρος του control room από τον χώρο ηχογραφήσεων, σωστές ηχοπαγίδες και μόνιτορς που παίζουν σωστά
4. Καλές τεχνικές υποδομές, οι οποίες να έχουν σωστά διαμοιρασμένο το digital σκέλος με αυτό του vintage
Η τεχνολογία σήμερα επιτρέπει βέβαια στον μουσικό να έχει το δικό του προσωπικό studio στο σπίτι, αλλά τα παραπάνω είναι εκείνα που χαρακτηρίζουν το τέλειο studio, για μένα.
Στις μέρες μας υπάρχει συνεχής απαίτηση και αναζήτηση για old school και vintage συνθετήτες. Εσείς χρησιμοποιείτε τέτοιους στον εξοπλισμό σας;
Μάλιστα! Αν διέθετα ξέρεις τον απαραίτητο χώρο, θα είχα κρατήσει τα παλιά μου keyboards. Αλλά το να ζεις στο κέντρο της Νέας Υόρκης σημαίνει χώρος=χρυσάφι, οπότε κράτησα μόνο το Wurlitzer ηλεκτρικό πιάνο μου και το θαυμάσιο Minimoog, το οποίο παραμένει πιστός φίλος εδώ και πολλά χρόνια. Σχετικά τώρα με την ερώτησή σου περί ισορροπίας μεταξύ αναλογικού ήχου και ψηφιακού, προσπαθώ να κάνω τα πράγματα απλά. Ξεκινώ δηλαδή από ψηφιακό εξοπλισμό στον σχεδιασμό και στο pro production και, όταν πηγαίνω στο studio, αναμιγνύω σε σωστές δόσεις και αναλογικό ήχο...
Ξαναγυρίζοντας στις ηχογραφήσεις, είδα προς ευχάριστη έκπληξή μου ότι έχετε παίξει celeste ακόμα και για τη Whitney Houston, οπότε συμπεραίνω ότι αυτό έχει να κάνει με τη χρόνια τριβή σας με τα gospel...
Πρόκειται περί ενός αστείου, το οποίο ξυπνάει μια άσχημη μνήμη. Θα υπερπηδήσω λοιπόν τις λεπτομέρειες για να φτάσω στο δια ταύτα. Σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, η Lauryn Hill κάνει παραγωγή στη Whitney και τη βοηθώ στο έργο της. Επρόκειτο περί ενός τραγουδιού του Stevie Wonder, συγκεκριμένα. Ο Stevie τώρα είναι σαν τον J.S. Bach για μένα: δεν αλλάζεις τις θαυμάσιες δομήσεις των αρμονιών του. Βρίσκομαι λοιπόν στο studio ενορχηστρώνοντας το τραγούδι και φυσικά αποτίνω το δικό μου φόρο τιμής, μέσω της ενορχήστρωσης. Ηχογραφούμε όλη νύχτα, ενώ η Lauryn ξεκουράζεται –χρειαζόταν ύπνο.
Κάποια στιγμή ξυπνάει στις πρώτες πρωινές ώρες, ακούει αυτό που έχουμε φτιάξει και μου ζητάει να προσθέσω celeste, όργανο του οποίου τον ήχο λατρεύει. Το κάνω όντως και φεύγω. Επιστρέφω την επόμενη μέρα για να ακούσω ολοκληρωμένο το τραγούδι του Stevie Wonder, αλλά το βρίσκω απογυμνωμένο από την αρμονική του μαγεία, μεταμορφωμένο σε ένα χιπ χοπ των δύο ακόρντων... Δεν το έχω ακούσει ξανά, έκτοτε. Αλλά αυτό ήταν το ρεύμα του χιπ χοπ τότε, να μην υπάρχει σχεδόν καθόλου μουσική. Ποτέ δεν το κατάλαβα και ποτέ δεν θα το καταλάβω.
Τα gospel πάντως είναι μια μεγάλη μου αγάπη και είμαι ευλογημένος γιατί έχω γράψει/κάνει παραγωγή για πολλούς αστέρες της μουσικής αυτής, όπως η Shirley Caesar, ο Al Green, η Tramaine Hawkins, οι Winans και η Vanessa Bell Armstrong. Αλλά, για να πω την αλήθεια, το όργανο δεν ήταν ποτέ πρώτο στην προτίμησή μου. Απλά έμαθα να παίζω με αρώματα gospel πάνω του κι έτσι πολλές φορές καλλιτέχνες της ποπ με κάλεσαν σε δίσκους τους γι' αυτόν τον λόγο. Δεν θεωρώ όμως ότι είμαι μεγάλος οργανίστας.
Έχετε δουλέψει όργανο και σε δύο πολύ δημοφιλείς δίσκους στην Ελλάδα: στο Grace του Jeff Buckley και στο Supernatural των Santana. Θυμάστε πώς αναμειχθήκατε με αυτές τις ηχογραφήσεις και ίσως κάποιες ιδιαίτερες στιγμές;
Το Supernatural και η συνεργασία με το σχήμα του Carlos Santana έγινε όταν ήμουν στην ομάδα πίσω από τη Lauryn. Εκείνη την εποχή ήταν στα πάνω της και ο Santana ήθελε ένα δικό της τραγούδι, οπότε βρέθηκα κι εγώ στον δίσκο του. Με τον Jeff Buckley, τώρα, είναι μια τελείως διαφορετική ιστορία: ήταν αγαπητός φίλος μου. Τον γνώρισα όταν το studio μου στεγαζόταν στα τερέν του Soundtracs στη Νέα Υόρκη, μια ποικιλόμορφη στουντιακή εγκατάσταση. Ο παραγωγός του Jeff, ο Andy Wallace, τον οποίον ήδη γνώριζα, είχε ένα αγαπημένο στούντιο για mix εκεί, δίπλα σε δικό μου χώρο για πρόβες.
Μια μέρα λοιπόν πρόσεξα τον Jeff να ρίχνει ματιές από το τζάμι ενόσω έπαιζα στα keyboards μόνος μου. Τον προσκάλεσα μέσα να τζαμάρουμε και με το που ξεκινήσαμε νιώσαμε σαν δυο αδέλφια τα οποία ξαναβρεθήκαν μετά από χρόνια. Του άρεσε, όπως μου είπε το παίξιμό μου, και με κάλεσε στο Grace. Παραμείναμε φίλοι για μεγάλο διάστημα. Πραγματικά με τσάκισε η είδηση του θανάτου του... Δεν βρήκαμε ποτέ τον χρόνο να γράψουμε τα τραγούδια που είχαμε κατά νου να συνθέσουμε μαζί, αλλά, πέραν αυτού, ο Jeff ήταν ένα αστείρευτο ταλέντο. Από τους πολύ ευχάριστους ανθρώπους με τους οποίους έχω δουλέψει μαζί, νιώθω τιμή που συνείσφερα στη δουλειά του.
Για το τέλος θα ήθελα να μας δώσετε κάποιες πληροφορίες για τα παροντικά, αλλά και για τα μελλοντικά σας projects/σχέδια...
Επέστρεψα στις ρίζες μου, αυτό πρωτίστως. Σαν παιδί μεγάλωσα ακούγοντας βραζιλιάνικη ρυθμολογία και πολύ μουσική από την Καραϊβική, ενώ παράλληλα έμενα σε ένα σπίτι με 4 πιάνα και μια μητέρα που ήταν δάσκαλος μουσικής και έπινε νερό στο όνομα των Bach, Mozart και Beethoven. Ο Bach ήταν ο προσωπικός μου αγαπημένος –και συνεχίζει να είναι, μαζί με τον Bob Marley και τον Stevie Wonder. Οπότε και η τωρινή μου κατάθεση είναι ένα υβρίδιο των παραπάνω επιρροών. Επιτέλους νιώθω ελεύθερος ως καλλιτέχνης. Η περσόνα μου εκφράζεται με το όνομα Time Shadow και η μπάντα μου λέγεται The Tomorrow Band. Δουλεύω αυτόν τον καιρό πάνω στον πρώτο μου δίσκο, ο τίτλος του είναι Tomorrow και θα περιέχει 24 συνθέσεις.
Το πρώτο single μόλις ανέβηκε στο YouTube, ονομάζεται "InfoAddict" και αφορά τις σημερινές δομές της κοινωνίας βάσει της χρήσης της πληροφορίας. Όλος ο δίσκος περιστρέφεται γύρω από τη σημερινή κατάσταση, είτε μιλάμε για τα βήματα προόδου που κάνει η ανθρωπότητα, είτε για την αυτοκαταστροφικότητα η οποία τη χαρακτηρίζει. Δεν είναι ένα βιομηχανοποιημένο προϊόν, βγαίνει μέσα από την καρδιά μου.
Δουλεύω επίσης με μια Ελληνίδα συνθέτρια/μουσικό/ενορχηστρωτή, την Αργυρώ Χριστοδουλίδη. Μια πολύ ταλαντούχα κοπέλα. Έχω καταφέρει να συντονιστούμε σε μαγεία και καλή δουλειά. Δεν ξέρω βέβαια ακόμα πού θα καταλήξει το project, αλλά θα έχει στα σίγουρα στόχο. Πάντα αναζητώ το καινούργιο. Θα ξεκινήσω μάλιστα και μια τουρνέ –κάποιες ημερομηνίες θα παίξω με τη μπάντα, κάποιες σόλο– που θα ονομάζεται Peace και θα είναι παγκόσμια. Ενδιάμεσα θα κάνω στάσεις σε μερικά πανεπιστήμια όπου θα παραδίδω σεμινάρια και μαθήματα.
{youtube}nT0FfwIhOY8{/youtube}
