«Έπαιζα κάπου ένα DJ set – έχω πολλές φορές «τσακωθεί» με μαγαζάτορες/διοργανωτές επειδή διώχνω κόσμο επιλέγοντας να παίζω πιο αφηρημένα ακούσματα μακριά της four-to-the-floor λογικής – όπου έκανα πάλι τα περίεργα «δικά μου», με αποτέλεσμα να επέλθει κάποιου είδους δυσφορία στους θαμώνες. Με πλησιάζει ο Bill, από τους λίγους που φαινόντουσαν «ψημένοι» με αυτό που έκανα στο συγκεκριμένο χώρο, λέγοντάς μου «γαμάτη φάση», κάπως έτσι γνωριστήκαμε και ξεκινήσαμε τη συνεργασία μας.»
Τάδε έφη (σε ελεύθερη μετάφραση) Tzusing, μια εκ των σημαντικότερων σχετικά πρόσφατων μεταγραφών της Pan του Βασίλη Κουλιγά, ενός άκρως ανήσυχου, multimedia καλλιτεχνικού οργανισμού που γεφυρώνει, εδώ και μια δεκαπενταετία αισίως, τα ανήλιαγα υπόγεια με τους πρόποδες του mainstream, πάντα υπό το πρίσμα μιας άκρως δημιουργικής αποδομητικής προσέγγισης. Δεν ανεφέρθη (ακόμα) η λέξη «μουσική», καθώς η Pan είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα απλό μουσικό label. Θυμίζει περισσότερο μια δυναμική κολεκτίβα ανθρώπων και ιδιοσυγκρασιών που, ενώ ο καθένας καταφέρνει να δώσει ανεμπόδιστα τη δική του προσωπική σφραγίδα, κάπως καταλήγουν όλα αυτά να περιστρέφονται γύρω από το ευρύτερο όραμα του ιδρυτή Κουλιγά. Ο οποίος, παρ’ ότι πλέον label head (ή, πιο σωστά, artistic director) πλήρους απασχόλησης, ξεκίνησε στα early ‘20s του από την εγχώρια πειραματική σκηνή μέσω του noise οχήματος του Family Battle Snake, αλλά και περασμάτων ως ντράμερ από διάφορα punk σχήματα όπως οι Stereo Shortcuts, παραδείγματος χάριν.
Αν και ο κατάλογος με τα πολυμεσικά project αλλά και τις διασυνδέσεις της Pan με το χώρο της (avant-garde) μόδας είναι περίπου όσο μακρύς (και εκλεκτικός, με την καλή έννοια) όσο η εκτενής δισκογραφία των 120 και βάλε κυκλοφοριών, το παρόν κείμενο δίνει βάση κατά κύριο λόγο στη μουσική ταυτότητα η οποία έχει σμιλευτεί, κατά τα λεγόμενα του σε προ τετραετίας αφιέρωμα του Mixmag, «με πολύ αίμα, δάκρυα και ιδρώτα». Μπορεί κανείς να χωρίσει νοητά αυτά τα 15 χρόνια σε δύο βασικές περιόδους με βάση τη γενικότερη αισθητική: εάν τα πρώτα 7 χρόνια έδιναν βάση κυρίως σε αυτοσχεδιαστικά πειραματικά μετερίζια αδυσώπητης drone λογικής και θορύβου (αφήνοντας ωστόσο χώρο για τα πρώτα δισκογραφικά βήματα της Helena Hauff, φερ’ ειπείν), εμπνεόμενα από και συνεχίζοντας το lineage influential δισκογραφικών του Brooklyn όπως η Hospital Productions και η No Fun προσδίδοντας ταυτόχρονα στο ύφος μια πιο «ευρωπαϊκή» νοοτροπία, τα υπόλοιπα (μέχρι σήμερα) έθεσαν ως επίκεντρο μια σχεδόν avant-pop λογική, φιλοξενώντας ονόματα-κράχτες όπως Yves Tumor, Eartheater και Arca, έχοντας πάντα χώρο για εγχειρήματα όπως η ατμοσφαιρική dub techno του Lee Gamble, το μεταλλαγμένο dancehall του STILL, η διαταραγμένη industrial opera της Pan Daijing αλλά και οι πλούσιες, περίπλοκες ενορχηστρώσεις εγχόρδων του Helm. Και πολλά, πολλά ακόμα.
Όσο η καριέρα του Κουλιγά μεγάλωνε σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοένα και αυξανόμενη αναγνωρισιμότητα της Pan – από τις πρώιμες συνεργασίες του σε δίσκους και περιοδικά με έναν άσημο τότε μεν, άκρως ταλαντούχο δε Oneohtrix Point Never μέχρι τις μουσικές επενδύσεις σε fashion shows όπως αυτά των Ottolinger και Kiko Kostadinov αλλά και εκτενέστατα αφιερώματα από περιοδικά όπως το Resident Advisor – μια κάποια κορύφωση φαινόταν αναπόφευκτη. Όπερ και εγένετο: τα 15 χρόνια ύπαρξης του label γιορτάζονται την Παρασκευή 27 Οκτωβρίου 2023 στη Μέκκα του avant-garde ντεκαντάνς ονόματι Berghain, με ένα line-up που έχει κάνει τους πάντες (από threads στο reddit μέχρι διά ζώσης υποψιασμένα και μη μουσικά πηγαδάκια) να παραμιλάνε. Όλα τα hotshots του label (Amnesia Scanner, Arca, Yves Tumor, Tzusing) μαζί με guests όπως η Juliana Huxtable και το αδιαμφισβήτητο αποκορύφωμα που είναι το ντεμπούτο του Skrillex στο συγκεκριμένο venue συνθέτουν μερικές πολύ σοβαρές προϋποθέσεις για να γραφτεί η συγκεκριμένη klubnacht στη μνήμη όσων παρευρεθούν για πολύ καιρό. Ήδη βλέπει κανείς – χωρίς απαραίτητα να αποθαρρύνεται από – το απειλητικό μήκος της ουράς που θα σχηματιστεί.
Δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσει κανείς μόνο δέκα κυκλοφορίες (πολλώ δε μάλλον να τις κατατάξει ως «καλύτερες», φευ), ωστόσο μια λίστα με κάποια “essentials” ορίζεται ως και απαραίτητη για κάποιον που έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με την εν λόγω κολεκτίβα – ένας υποτυπώδης μπούσουλας είναι μάλλον απαραίτητος.
Mohammad – Som Sakrifis [PAN37]
Έχοντας ήδη κυκλοφορήσει σόλο δίσκο του Ilios σαν μια από τις πρώτες κυκλοφορίες του label, η Pan επιλέγει να φιλοξενήσει δισκογραφικά ολόκληρη τη μουσική παρέα του (ολογράφως τους συνοδοιπόρους του στο σκότος Νίκο Βελιώτη και Coti. K) προσφέροντας δημιουργικό χώρο στο πλέον πειραματικό μουσικό σχήμα που έβγαλε ποτέ αυτή η χώρα. Τιμωρητική drone τεχνοτροπία και μυσταγωγικά τσέλα μαζί με τις όποιες απαραίτητες ηλεκτρονικές πινελιές συνθέτουν μια βραδύκαυστη αισθητική εμπειρία που μένει για καιρό.
Concrete Fence – New Release (1) [PAN39]
Η Αυτού Μεγαλειότης του θρυλικού Birmingham techno (και head honcho του επιδραστικότατου label Downwards) Regis (κατά κόσμον Karl O’Connor) συνδράμει στο label (από κοινού με τον Russell Haswell ως Concrete Fence) με μια από τις πιο ενδιαφέρουσες δισκογραφικές δουλειές που έχουμε ακούσει από τον ίδιο: το αδυσώπητο, ακατέργαστο «κοπανίδι» της ‘90s εποχής του δίνει τη θέση του σε κάτι πιο γυαλισμένο, κάτι που αγκαλιάζει τις λατρεμένες industrial καταβολές του εμφανέστερα μα ταυτόχρονα δεν παρουσιάζει κάποια εστετίζουσα ψιλομύτικη αποχή από τα dancefloors που τόσο τον έχουν αγαπήσει.
Yves Tumor – Serpent Music [PAN73]
Είναι ο Yves Tumor (ειδικά μετά τον εξαιρετικό φετινό του δίσκο στη Warp) ένας μεταλλαγμένος Bowie των ημερών μας; Αλήθεια, έχει καμία σημασία; Ακόμα και αν (σε μια παιχνιδιάρικη σημειολογική ειρωνεία) μοιράζεται όντως το ίδιο επίθετο με τον τεθνεώτα θρύλο του glam rock, ο Yves Tumor δίνει το ολόδικό του στίγμα πειραματικής indie-rock ψυχεδέλειας, με το “Serpent Music” να δίνει μεν έμφαση στο «πειραματικό» από όλους τους προαναφερθέντες χαρακτηρισμούς, κατάφερε όμως να ακουστεί ευρύτατα και να αποτελέσει ίσως το μεγαλύτερο (μέχρι ώρας) success story του label που τον ανακάλυψε.
Various – Mono No Aware [PAN77]
Αν ντε και καλά πρέπει να μιλήσουμε για την καλύτερη – ή, πιο σωστά, για την πιο ολοκληρωμένη – κυκλοφορία της Pan με το πιστόλι στον κρόταφο, το “Mono No Aware” θέτει την πλέον σοβαρή υποψηφιότητα: αδιανόητη κυκλοφορία όχι μόνο λόγω της ποιότητας των tracks αυτής καθαυτής, αλλά και για το πόσο εύστοχα curated είναι, δίνοντας μια ακριβέστατη εικόνα για το που βρισκόταν το label μουσικά και αισθητικά το 2017. Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι ο Kanye West τσίμπησε sample από τη συγκεκριμένη συλλογή, προσπαθώντας να τη σκαπουλάρει μη δίνοντας τα δέοντα credits, μάλλον σε πολύ καλό σημείο.
Helm – Chemical Flowers [PAN99]
Ένας από τους – σχετικά – υποτιμημένους καλλιτέχνες που πέρασαν από την παρέα του Κουλιγά, ο Helm παρουσιάζει σχεδόν πρωτόγνωρη δημιουργικότητα αλλά και ψυχραιμία με τις ambient συνθέσεις του, επιλέγοντας διαλεχτούς συνεργάτες με αποκορύφωμα τον «πολύ», θεόμουρλο J.G. Thirlwell στην αρωγή της ενορχήστρωσης των εγχόρδων.
Arca - &&&&& [PAN100]
Αν το 2013 ήταν η χρονιά των Daft Punk στη mainstream electronica (“Random Access Memories” και “Yeezus”), η underground electronica ανακάλυπτε έναν νέο ήρωα στο πρόσωπο της Arca: εκτός από τη συμμετοχή και αυτής στο προρρηθέν “Yeezus”, κατάφερε να προκαλέσει ένα μίνι σεισμό στο Soundcloud και ακόμα παραπέρα, όταν με τη βοήθεια της επιδραστικής Hippos In Tanks ανέβασε το πρώτο της mixtape στη συγκεκριμένη πλατφόρμα. Η απόφαση της Pan να εκδόσει, 7 χρόνια ύστερα, το συγκεκριμένο σε βινύλιο ήταν μια από τις πιο οξυδερκείς, τόσο στρατηγικά όσο και καλλιτεχνικά, αποφάσεις που έλαβε η Pan, με το συγκεκριμένο δίσκο να έχει σχεδόν ταυτιστεί με το γενικότερο image του label. Και δικαίως: αυτή η πρώιμη, δημιουργικά ασταθής αντιμετώπιση του hip-hop, του glitch και της ευρύτερου ηλεκτρονικού παροξυσμού αποτελούσε ανέκαθεν μια εκ των κύριων εμμονών του label.
Amnesia Scanner – Tearless [PAN108]
Το να είσαι οι δύο πιο θεόμουρλοι τύποι που έχουν περάσει από ένα ούτως ή άλλως πάνω-από-το-μέσο-όρο θεόμουρλο label αποτελεί από μόνο του ένα κάποιο παράσημο. Εντάξει, έχεις κάνει παραγωγή στον Εσθονό σούπερ σταρ TOMM¥ €A$H παραπάνω από μια φορά, προφανώς και δεν είσαι ιδιαίτερα στα καλά σου σε γενικές γραμμές. Εξίσου καθόλου στα καλά του δεν είναι αυτό το κράμα IDM, dubstep και industrial που τελειοποιούν στο δεύτερο τους δίσκο στην Pan, με τη συνδρομή ονομάτων όπως οι μεταλκοράδες Code Orange (!), σμιλεύοντας στην εντέλεια τη δική τους εκδοχή αυτού που θα ονομάζαμε “deconstructed club”.
Eartheater – Phoenix: Flames Are Dew Upon My Skin [PAN112]
Η ethereal folk ερινύα με το larger-than-life παρουσιαστικό αποτελεί, εδώ και κάποια χρόνια, ίσως το βασικό λόγο που ανακαλύπτει την (και αργότερα εντρυφεί κάποιος στην) Pan: ο μεγαλύτερος «κράχτης» του label αποτελεί ταυτόχρονα ένα όχι ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό δείγμα της ηχητικής ταυτότητας μεν, ένα εξαιρετικό απόσπασμα της γενικότερης ιδιοσυγκρασίας δε. Zero fucks given attitude που αρπάζει το σύγχρονο αμερικάνικο γυναικείο σκοτεινό φολκ και το ανατρέπει με έναν σχεδόν hyperpop εικαστικής αισθητικής τρόπο που, χωρίς να το αναλύσεις και πολύ (ούτε χρειάζεται εξάλλου), καταφέρνει κάπως να σου βγάλει νόημα.
E-Saggila / Exploited Body – Split [PAN125]
«Σαντουιτσαρισμένο» ανάμεσα σε επικές (και τόσο διαφορετικές μεταξύ τους) κυκλοφορίες σε δύο πραγματικά σπουδαία labels (Hospital Productions και Northern Electronics), η Ιρακινή ιεραπόστολος του industrial techno E-Saggila βρίσκει χώρο και χρόνο για μια μικρότερη σε διάρκεια (αλλά όχι σε αξία) κυκλοφορία για ένα ακόμα σπουδαίο label, με τον Exploited Body να «κολλάει» δύο ακόμα συνθέσεις με πέρα για πέρα αβίαστη συμβατότητα.
Tzusing – Green Hat [PAN123]
Δεν μπορώ να αντιληφθώ επακριβώς εάν αποτελεί hot take να δηλώσεις ότι οποιαδήποτε κυκλοφορία του Tzusing σε οποιοδήποτε label αποτελεί το highlight του δεύτερου. Όχι τόσο υποτιμητικό για τα labels όσο μια ολίγον τι ενθουσιώδης αναγνώριση του κάτοικου Ταιβάν πλέον, πρώην φοιτητή του Σικάγo, με καταγωγή από Κίνα και Σιγκαπούρη θαυματοποιού του.. δικού του είδους: Ιndustrial; Techno; Tribal; Όλα τα παραπάνω μαζί; Αν και ανακάλυψη της εξίσου σπουδαίας L.I.E.S. (και έχοντας ηδη δώσει ένα εξαιρετικό split με τον M.E.S.H. στην Pan πριν λίγα χρόνια) ο Tzusing βγάζει δίσκο που ο μόνος τρόπος να τον υποτιμήσεις ελαφρώς είναι να τον συγκρίνεις με το (σχεδόν άπιαστο) ντεμπούτο του. Αδικία, κατάφωρη μάλιστα, μιας και το Green Hat έχει τη δική του ταυτότητα, το δικό του concept, τα δικά του bangers. Κι αν η Beyoncé είχε χρησιμοποιήσει κομμάτι από τον πρώτο δίσκο του για να ντύσει διαφήμιση της Adidas, φέτος φρόντισε να ανοίγει τις συναυλίες της με το “Idol Baggage” από το φετινό. Not bad at all.
