Ο Μουσικός Καζαμίας του 2021

Μια χρονιά που δοκίμασε όσο ποτέ άλλοτε τη μουσική και δημιουργική βιομηχανία δίνει τη θέση σε μια χρονιά ελπίδας, στην οποία όλοι ζητάνε θεραπείες και λύσεις στα προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία. Πώς, όμως και πότε θα δούμε ξανά κανονικές συναυλίες; Θα συνεχίσουμε να λιώνουμε στο TikTok και τα podcasts; Θα έχει μείνει κανένα venue όρθιο όταν με το καλό ξαναβγούμε εκεί έξω; Βεβαιότητες δεν έχουμε, πώς θα μπορούσαμε άλλωστε, έχουμε όμως προβλέψεις και παρακάτω μαζεύουμε μερικές, όπως προκύπτουν από μια ανασκόπηση της περσινής περίεργης χρονιάς.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της μουσικής βιομηχανίας θα κρατήσει καλά…

https://www.instagram.com/p/CIOR0IrMsdg/

Αν κάτι είναι αδιαμφισβήτητο μέσα στην τεράστια αβεβαιότητα που έφερε σε πολλούς τομείς της ζωής μας η πανδημία της Covid-19 είναι η καταλυτική επίδραση που άσκησε ως συγκυρία στη διαδικασία ψηφιακού μετασχηματισμού πολλών πτυχών της καθημερινότητάς μας, απαντώντας σε μια πάγια ανάγκη των τελευταίων ετών, που αυτή τη φορά έγινε πιο επιτακτική από ποτέ. Το μεγάλο αυτό κύμα της ψηφιακής μετάβασης συμπαρέσυρε στο διάβα του και τη μουσική βιομηχανία που βρήκε στις νέες τεχνολογίες τον μοναδικό τρόπο να επιβιώσει και να διατηρήσει το κοινό της μέχρι να μπορέσει να ρεφάρει ξανά με τις παραδοσιακές της μεθόδους. Οι χαλαρές τάσεις περιφερειακής  ψηφιοποίησης της συναυλιακής εμπειρίας, βλέπε άυλα εισιτήρια, cashless συστήματα και ολιστικά ηλεκτρονικά βραχιολάκια για 360^ο χρήση στον συναυλιακό χωροχρόνο αναγκάζονται να ανέβουν μερικά επίπεδα για να αρθούν στο ύψος μιας πλήρους ψηφιακής συναυλιακής εμπειρίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Livestreaming: Η Νέα Συναυλιακή Νόρμα;

Τα live streamings και η ενσωμάτωση συναυλιών σε ψηφιακά περιβάλλοντα μπορεί εκ φύσεως να μην αποτελεί ικανοποιητική απάντηση στα διλήμματα των καιρών και να αντιμετωπίζεται από όλους τους εμπλεκόμενους ως μια προσωρινή λύση, ωστόσο, τα εργαλεία που έχει εκούσια και ακούσια παράσχει στα μεγάλα κεφάλια της μουσικής βιομηχανίας θα χρησιμεύσουν για καιρό για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση καλύτερων και κατά το δυνατόν,  εξατομικευμένων συναυλιακών εμπειριών. Η συλλογή και επεξεργασία των στατιστικών δεδομένων του κοινού των streaming συναυλιών, από τον χρόνο παραμονής στην πλατφόρμα του event μέχρι τη θερμοκρασία και τον βαθμό διαστολής της κόρης του ματιού (!) μπορεί να μην ακούγονται ελκυστικά στους θιασώτες της ιδιωτικότητας, πάντως, σύμφωνα με τους strategists των δημιουργικών βιομηχανιών μπορούν να αποδειχθούν τρομερά αποτελεσματικά για το λανσάρισμα τoυ live του μέλλοντος –μιας συναυλίας με οριακά μηδενικό περιθώριο απογοήτευσης του ακροατή της.

…μέχρι να επιστρέψουν τα live.

Καλές οι φιλότιμες προσπάθειες των καλλιτεχνών και των εταιριών από πίσω τους να σώσουν ό,τι σώζεται, παίζοντας για το κοινό τους μπροστά σε μια οθόνη, αλλά, κακά τα ψέματα, σαν τη ζωντανή συναυλιακή εμπειρία δεν έχει. Όλοι οι μουσικόφιλοι του πλανήτη αδημονούν για την έξαψη της ζωντανής μουσικής που θα τους διαπερνά όσο εκείνοι ιδρώνουν και ξεϊδρώνουν κάτω από τη σκηνή ενός μεγάλου φεστιβάλ ή μέσα στους καπνούς ενός μικρότερου αστικού venue. Για εκείνους, δε, που ο τρόπος ζωής τους ήταν ταυτισμένος με τις συναυλίες και μετρούσαν τις μέρες τις εβδομάδας ανάλογα με τη συναυλιακή ατζέντα, η έλλειψη αυτή εξελίσσεται όσο περνάει ο καιρός σε ένα γερό στερητικό σύνδρομο. Συναυλιακά statements όπως το πρόσφατο live των Flaming Lips στην Οκλαχόμα  μπροστά από 100 διαστημικές κάψουλες των 3 ατόμων υπό την ιαχή “Fuck You Covid-19” εκφράζουν εμφατικά την ανάγκη για την επιστροφή της «παραδοσιακής» συναυλίας με όποιο τίμημα -αν και όλοι, φυσικά, ευχόμαστε να μη χρειαστεί να περιοριστούμε σε 1 τ.μ. πλαστικού για να δούμε την αγαπημένη μας μπάντα στο εγγύς μέλλον.

Video Game Συναυλίες: Το μέλλον ή το ευκαιριακό παρόν;

Σύμφωνα, πάντως, με όλα τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η επιστροφή των συναυλιών όπως τις ξέρουμε και τις αγαπάμε πηγαίνει ακόμα πιο πέρα από τις αισιόδοξες προσδοκίες, πλέοντας προς τον ασφαλή λιμένα του 2022. Η επίσημη ανακοίνωση της ακύρωσης του Glastonbury για δεύτερη συνεχή χρονιά φαίνεται να επιβεβαιώνει τις αναλύσεις που τοποθετούν την επιστροφή των συναυλιών όχι πριν το φθινόπωρο του 2021, ενώ τα νέα ήθη της θερμομέτρησης του κοινού και της διενέργειας rapid tests πριν την είσοδο στον συναυλιακό χώρο έχουν έρθει για να ενταχθούν στις Covid-free πολιτικές όλων των μεγάλων διοργανώσεων που εργάζονται πυρετωδώς για μια αποτελεσματική επιστροφή που θα ανακουφίσει κάπως τις μεγάλες πληγές του κλάδου.

Μπορεί να έχουμε λιγότερα venues…

Τα μικρομεσαία και ανεξάρτητα μουσικά venues και όλοι οι συγγενείς κλάδοι και οι εργαζόμενοι γύρω και μέσα σε αυτά είναι από τους μεγάλους πληγέντες της πανδημικής αυτής κρίσης, αποτελώντας μια κατηγορία που έχει έρθει κυριολεκτικά αντιμέτωπη με τον κίνδυνο του αφανισμού της. Στην τεράστια αγορά της Αμερικής, παρά τη σημαντική χρηματοδοτική πρωτοβουλία υποστήριξης της Εθνικής Ομοσπονδίας Ανεξάρτητων Συναυλιακών Χώρων (NIVA – National Independent Venues Association) “Save Our Stages”, υπολογίζεται ότι περί το 50% των μουσικών venues της χώρας θα κλείσει, μη μπορώντας να αντιμετωπίσει τη ροή των πάγιων εξόδων και των χρεών που συσσωρεύονται εξαιτίας της συνεχιζόμενης αναγκαστικής διακοπής της λειτουργίας τους.

Αναγόμενοι στην καθ’ ημάς κλίμακα, ανακοινώσεις όπως το οριστικό λουκέτο στο venue του Piraeus Academy τον περασμένο Οκτώβριο δίνουν απλώς μια γεύση αυτού που όλοι φοβόμαστε και όλοι απευχόμαστε να δούμε μόλις η περίοδος των βαρέων περιορισμών ρίξει αυλαία και πρέπει να μετρήσουμε τα σπασμένα. Το σίγουρο είναι ότι, σύμφωνα με τις αξιωματικές αρχές του κύκλου της οικονομίας, τη θέση των venues που θα κλείσουν θα καλύψουν νέοι χώροι που θα εκμεταλλευτούν στο προσεχές μέλλον το κενό που θα δημιουργηθεί. Μέχρι να γίνει αυτή η αλλαγή φρουράς, ωστόσο, μάλλον θα χρειαστεί να περάσουμε κάποιο μικρό χρονικό διάστημα με κάπως πιο περιορισμένες επιλογές από ό, τι είχαμε συνηθίσει στους ξέγνοιαστούς προπανδημικούς συναυλιακούς καιρούς.

…αλλά περισσότερους αφοσιωμένους ακροατές.

Οι μαρτυρίες όσων πρόλαβαν να παρακολουθήσουν -έστω και καθήμενοι και τηρώντας αυστηρά μέτρα ασφαλείας- κάποιες μικρής κλίμακας συναυλίες στο διάλειμμα μεταξύ των lockdowns κάνουν λόγο για μια πολύ διαφορετική εμπειρία ακρόασης, απείρως πιο εστιασμένη και αφοσιωμένη σε αυτό που υποτίθεται ότι ήταν πάντοτε το επίκεντρο: η μουσική και το σκηνικό δρώμενο. Ακόμα και οι τυχεροί καλλιτέχνες και μουσικοί που έδωσαν ή συνεχίζουν να δίνουν σε κάποια μέρη του κόσμου συναυλίες -έστω και για μικρό αριθμό ατόμων- κάνουν λόγου για σημαντικά υψηλότερες απαιτήσεις συγκέντρωσης μπροστά από ένα κοινό που είναι καρφωμένο σε ό,τι γίνεται και ακούγεται πάνω στη σκηνή, με αντίστοιχα οξυμένες όλες τις αισθήσεις του. Οι περιορισμοί στον τρόπο διεξαγωγής των συναυλιών στο άμεσο μέλλον -που ακόμα και στο πιο ευνοϊκό σενάριο, δε θα εξαφανιστούν από την μια μέρα στην άλλη- αναμένεται να έχουν ως αποτέλεσμα ένα «ξεσκαρτάρισμα» του συναυλιακού κοινού, αφού όσοι πήγαιναν σε συναυλίες «για τη φάση» πιθανόν να μην μπαίνουν τόσο συχνά στον κόπο εφεξής, αφήνοντας περισσότερο ποιοτικό  χώρο στους πραγματικά διψασμένους.

Πολλές νέες κυκλοφορίες…

Όσο η αισιοδοξία απεμπλοκής από τη σκιά της πανδημίας λόγω της παρόδου του χρόνου και του εμβολιασμού του πληθυσμού μεγαλώνει, τόσο η μουσική βιομηχανία ξαναγυρνάει στα τεφτέρια των κυκλοφοριών που «πάγωσαν» και αναβλήθηκαν εξαιτίας του περσινού σοκ. Δεδομένου ότι οι «μεγάλες» μουσικές κυκλοφορίες είναι άμεσα συνυφασμένες με τις συναυλιακές περιοδείες -που αποτελούν και την κύρια πηγή εσόδων για τον καλλιτέχνη και τη βιομηχανία- η αναβολή τους κρίθηκε αυτονόητη με το παγκόσμιο ξέσπασμα της πανδημίας την περασμένη άνοιξη και τώρα ήρθε η ώρα να πάρουν τον δρόμο της παραγωγής. Αν προσθέσει κανείς σε αυτές και τα προϊόντα του δημιουργικού αναβρασμού μεγάλης μερίδας των «ανεξάρτητων» καλλιτεχνών και παραγωγών, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τον εγκλεισμό για -τι άλλο;- να γράψουν καινούρια μουσική, το 2021 αναμένεται «φορτωμένο» νέα μουσική, εκμεταλλευόμενο τη χάρη αυτού του είδους της τέχνης που μπορεί να παραχθεί υπό οποιοσδήποτε συνθήκες, με ελάχιστο προαπαιτούμενο ένα μυαλό να γεννήσει τη μελωδία.

…με αλλαγμένη στρατηγική.

Το ταρακούνημα των πεπατημένων οδών της μουσικής κυκλοφορίας και διανομής και η μεγάλη «κάβα» που δημιουργήθηκε με την αναβολή πολλών προγραμματισμένων κυκλοφοριών, σε συνδυασμό με την πάγια σύγχρονη δυσκολία των music marketers να αναδείξουν ένα μουσικό προϊόν μέσα σε συνθήκες υπερπληροφόρησης δημιουργούν μια νέα τάση λανσαρίσματος της νέας μουσικής, ή μάλλον, μια τάση επιστροφής στην παλιά, καλή, φιλοσοφία των singles. Πολλοί καλλιτέχνες και δημιουργοί τους τελευταίους μήνες φαίνεται να προτιμούν να ρίχνουν ειδικό βάρος σε μεμονωμένες κυκλοφορίες, οργανώνοντας μια ολόκληρη διαδικασία προωθητικής παραγωγής, καθώς φαίνεται να αισθάνονται πιο ελεύθεροι από την υποχρέωση τακτικών κυκλοφοριών ολοκληρωμένων δίσκων. Ένα καλό τραγούδι επιπλέει καλύτερα μόνο του, παρά πακέτο με δέκα μέτρια και το μήνυμα αυτό φαίνεται να έχει φτάσει στα ενδιαφερόμενα  αυτιά.

Η μόδα του TikTok θα αντέξει…

Το Tik Tok ήταν αδιαμφισβήτητα ο μεγάλος μιντιακός νικητής της χρονιάς που μας πέρασε, βγαίνοντας από τα αριστερά της μουσικής βιομηχανίας και αρπάζοντας από τα πουθενά τα ηνία στην κούρσα της ανακάλυψης και επικοινωνίας νέας μουσικής -τουλάχιστον στα χωράφια της pop- ή και αναβίωσης μουσικών θρύλων, όπως οι Fleetwood Mac.  H δημοφιλής πλατφόρμα πέτυχε εκεί που όλες οι άλλες απέτυχαν, προσφέροντας τόσο στα νέα ταλέντα όσο και στους καταξιωμένους μουσικούς ένα πολύ απλό εργαλείο επικοινωνίας της δημιουργικής τους δυναμικής, πατώντας στη συνταγή του παλιού καλού YouTube, αλλά με το TikTok να είναι πλήρως εναρμονισμένο με τα σύγχρονα δεδομένα που δεν χαραμίζουν πάνω από 15 δευτερόλεπτα για το ταλέντο κανενός. Το TikTok είναι -εκτός των άλλων- ένα μεγάλο μουσικό trend της εποχής, που αναμένεται να αντέξει και το 2021, αν και θα πρέπει να οπλιστεί με μερικά καλά κόλπα για να αντιμετωπίσει τον ορεξάτο ανταγωνισμό του Thriller και των short video modules των υπόλοιπων ψυχαγωγικών πλατφορμών.

…των podcasts, πάλι, θα δείξει.

Η μεγάλη ευκαιρία των podcasts να διεκδικήσουν το μερίδιο που τους αξίζει στην ψυχαγωγική βιομηχανία ήρθε με την πανδημία και τον αναγκαστικό πολλαπλασιασμό του ελεύθερου χρόνου μας. Είναι ένα μέσο με σοβαρές προοπτικές παραγωγής ποιοτικού περιεχομένου που, όμως, εξαιτίας της κοπιώδους προετοιμασίας και του χρόνου ακρόασης που απαιτούσε, δεν είχε καταφέρει να γίνει ευρέως δημοφιλές, ιδίως στο νεανικό, δυναμικό κοινό χωρών με παγιωμένο lifestyle καθημερινής διασκέδασης. Βρήκε, πάντως, εντός του 2020 την οδό προς την pop κουλτούρα, καθώς προσέφερε σε πολλούς celebrities (και) της μουσικής βιομηχανίας  μια εύκολη οικονομική διέξοδο και ακροατές με χρόνο και διάθεση να τους ακούσουν. Ακριβώς, όμως, επειδή τα podcasts είναι μερακλίδικη δουλειά με πολύ συγκεκριμένα περιθώρια κέρδους, όσο η καθημερινή μας ζωή θα επανέρχεται στην κανονική της ταχύτητα εντός του 2021, τόσο αυτά θα υποχωρούν στα προηγούμενα μονοψήφια ποσοστά του εξειδικευμένου κοινού που ταυτίζεται με αυτό που ακούει ακόμη μεγάλα ραδιοφωνικά αφιερώματα, σε μια εποχή που κοντεύει να εκλείψει το ίδιο το ραδιόφωνο.

Τελικά, ίσως αλλάξουν πολλά για πολύ, όμως, η μουσική  θ’ ανακάμψει (γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς)

Είναι γεγονός ότι τη χρονιά που μας πέρασε η οικονομική βουτιά της μουσικής βιομηχανίας ήταν πέρα από κάθε φαντασία –64% απώλεια τζίρου και ζημιά δεκαοχτώ εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ μόνο από τις ακυρωμένες συναυλίες και φεστιβάλ είναι ένας συνοπτικός πλην άκρως ενδεικτικός απολογισμός που κάνει τους ιθύνοντες να αναζητούν σαν τρελοί διεξόδους, λύσεις και συνταγές επιβίωσης, από προσωρινά μπαλώματα μέχρι ριζική αναμόρφωση στρατηγικού σχεδιασμού. Στο πλαίσιο αυτό, ίσως πολλές από τις μουσικές μας συνήθειες και κυρίως οι συναυλιακές, να χρειαστεί να αλλάξουν αρκετά για πολύ περισσότερο από όσο είχαμε αρχικά υπολογίσει. Κάθε μεγάλη αλλαγή, όμως, φέρνει και μια μεγάλη ευκαιρία κι αυτή ίσως είναι η ευκαιρία της μουσικής βιομηχανίας να θεραπεύσει κάποιες από τις παθογένειες που την ταλαιπωρούσαν χρόνια, να εστιάσει ξανά στον μέσο ακροατή και να συμφιλιωθεί με την τεχνολογία, αντί να την πολεμάει κοντόφθαλμα. Κι ίσως εδώ να έχουμε, τελικά, μια βεβαιότητα μέσα στις τόσες προβλέψεις και εικασίες: η μουσική, νομοτελειακά, θα ανακάμψει γιατί πολύ απλά δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.