Το άρθρο είναι προσαρμοσμένη αναδημοσίευση από το Sonik
Trouble Man
Βρισκόμαστε στις τελευταίες μέρες του 1979, ακριβώς στην εποχή που η παραδοσιακή soul έψαχνε να βρει νέα ταυτότητα, η disco μεσουρανούσε και τα πράγματα έδειχναν δυσοίωνα για ένα ζωντανό κειμήλιο της μουσικής βιομηχανίας του 1960 και του 1970, που πλέον ήταν στο χείλος της καταστροφής. Χαμένος ανάμεσα σε δοσοληψίες με ναρκωτικά, σε δικαστικές μάχες διαζυγίων και παρακαλώντας για ελεημοσύνη, ένας τύπος ο οποίος μοιάζει με ρακοσυλλέκτη μιλάει με τρόπο ακατάληπτο σε περαστικούς, λέγοντάς τους ότι κάποτε ήταν «κάποιος».
Πραγματικά, ήταν ο Marvin Gaye. Το αξεπέραστο αστέρι της R’n’B, ο πιο αισθαντικός τραγουδιστής της soul που, με τη βελούδινη φωνή και το σαγηνευτικό «γρύλισμα», σφράγισε το σεξ-απήλ στον ήχο της Motown, το βαρύ πυροβολικό των πωλήσεων της αυτοκρατορίας του Berry Gordy, ο εκφραστής της συνειδητοποιημένης κοινωνικά soul, o «μαύρος Σινάτρα». Είχε πλέον καταλήξει να είναι απλά ένας παρανοϊκός σεξομανής, ένας βίαιος τύπος του πεζοδρομίου, ένας ανασφαλής και σαλεμένος που τρομάζει τον κόσμο και κοιμάται σε ένα φορτηγάκι.
Λίγες μέρες νωρίτερα, μια απροειδοποίητη επίσκεψη της 2ης συζύγου του τελείωσε δραματικά καθώς κατέληξε σε διαφωνία –με τον ίδιο να προσπαθεί να τη μαχαιρώσει στην καρδιά· ένα ακόμα από τα αμέτρητα επεισόδια βίας. Μετά από εκείνη τη νύχτα, με το μυαλό μουδιασμένο από τα ναρκωτικά, με τις εμμονές από παθολογική ζήλια στο κόκκινο και σχεδόν ανίκανος ερωτικά από τις καταχρήσεις, ο Marvin Gaye έφτασε στο ναδίρ προσπαθώντας να βάλει τέλος στη ζωή του με υπερβολική χρήση κοκαΐνης. Σώθηκε τελικά, μόνο και μόνο για να υποφέρει την επόμενη. Από τα τραύματα της παιδικής ηλικίας και τα καθημερινά κηρύγματα του πατέρα του περί σωτηρίας και αμαρτιών της σάρκας, μέχρι το βιβλικών διαστάσεων φινάλε της ζωής του, μεσολάβησε μια καριέρα αδιανόητη σε ποιότητα, συναρπαστική, γεμάτη δράμα, απώλειες και καλλιτεχνική αποθέωση.
Ο Harvey Fuqua ήταν αυτός που εντόπισε το ταλέντο του Marvin Gaye όταν ήταν μόλις 20χρονος και έβγαζε χαρτζιλίκι κάνοντας δεύτερα φωνητικά για τραγούδια της Chess. Εκείνος τον πήγε το 1960 στο Ντιτρόιτ για να τον συστήσει στον αυτοκράτορα της Motown, Berry Gordy. Όμως, παρά το αφοπλιστικό ταλέντο του, τη θέση του στην πρώτη σειρά της Motown την κέρδισε όταν τον ερωτεύτηκε η (37χρονη) Anna Gordy, η αδερφή του Berry. Μέσα σε λίγους μήνες, παντρεύτηκαν. Αυτή η «κίνηση καριέρας» άνοιξε στον Gaye μια θρυλική δεκαετία, αρχής γενομένης από το άλμπουμ The Soulful Moods Οf Marvin Gaye (1961) μέχρι το That's The Way Love Is (1970).
Μέσα σε αυτά τα 9 χρόνια, ο Marvin Gaye ηχογράφησε 16 άλμπουμ με τα οποία χτίστηκε ο μύθος του απόλυτου loverman της soul και του γκρουβάτου R’n’B. Ανάμεσά τους βρίσκονται και τα 3 που ηχογράφησε ντουέτo με την αδικοχαμένη Tammi Terrell. Η εποχή που σφραγίστηκε με το “Ain't No Mountain High Enough” και το “I Heard It Through the Grapevine” έφτασε στο τέλος της στην αυγή της δεκαετίας του 1970, με τον ίδιο να δηλώνει ότι δεν θέλει να ξανατραγουδήσει «χαζοτράγουδα». Παρά τα αξεπέραστα ερωτικά ντουέτα, τη γλυκύτητα στις μπαλάντες, την αυθεντική αγάπη του για τις γυναίκες-συναδέλφους του και τα μελισματικά θαύματα που έκανε στο μικρόφωνο, ο Marvin Gaye ήταν ένας μισογύνης, ο οποίος χτυπούσε και υπέβαλε σε σαδιστικά kinky παιχνίδια τις γυναίκες που αγαπούσε. Η βία ήταν μια συνήθεια που κληρονόμησε από πατέρα και από παππού, οι οποίοι επίσης χτυπούσαν συστηματικά –και για χρόνια– τις γυναίκες τους.
When did you stop loving me when did Ι stop loving you?
Μέσα στην επόμενη πενταετία ο Marvin Gaye θα υπογράψει μια άτυπη τριλογία: το What's Going On, το Let’s Get It On και το I Want You. Πρόκειται για μερικές από τις σπουδαιότερες soul ηχογραφήσεις της δισκογραφικής ιστορίας.
Ήταν τα άλμπουμ που επανατοποθέτησαν την «ψυχή» στον καμβά της soul. Παράλληλα, ο γάμος του με την Anna Gordy έφτανε σε οριστικό τέλμα, αν και το διαζύγιο θα αργούσε κάποια χρόνια να βγει. Είχαν προηγηθεί βέβαια αλλεπάλληλοι χωρισμοί, ενώ και οι δυο τους είχαν πολλούς εραστές τα προηγούμενα χρόνια, ιδίως απ' όταν απέτυχαν στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν παιδί. Όταν τελικά αποφάσισαν να υιοθετήσουν, ο Marvin επέβαλε να σκηνοθετήσουν μια πλαστή εγκυμοσύνη για τα μάτια του κοινού και να παρουσιάσουν το παιδί την υποτιθέμενη μέρα της γέννας, γιατί θεώρησε ότι η υιοθεσία θα τον ντρόπιαζε μπροστά στον πατέρα του.
Το What's Going On κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1971 και άφησε μια τρύπα στη στρατόσφαιρα της μουσικής του 20ού αιώνα, η οποία ακόμα χάσκει. Μια απόλυτη συμφωνία φωνών, οργάνων, ανανεωτικών διαθέσεων και πληθωρικής ενορχήστρωσης με βάθος πεδίου. Αψεγάδιαστα και αξεπέραστα μέχρι σήμερα τραγούδια, σε λεπτές μελωδικές υφάνσεις και ανθρωπιστικούς στίχους. Η πεμπτουσία της κοινωνικής αφύπνισης (“Inner City Blues”) και της ευσπλαχνίας (“Mercy Mercy Me”). Μια σπάνια καλλιτεχνική κορύφωση. Ένα προς ένα, τα τραγούδια χλευάζουν τις συμβάσεις των στούντιο ακόμα και σήμερα, χάρη στα αψεγάδιαστα μοτίβα τους. Μια αποθέωση της αυτοέκφρασης στην ενορχήστρωση και το μικρόφωνο. Μια soul νιρβάνα. Το αναπάντητο του “What's Going On” που ακούγεται στο ομώνυμο κομμάτι είναι το soul αντίστοιχο του «How does it feel?» στο “Like A Rolling Stone” του Bob Dylan για το rock. Η δε λικνιστική αύρα του άλμπουμ παραμένει διαχρονική, με παραγωγή «κέντημα» και υπόδειγμα θέρμης· μπροστά της ωχριά κάθε soul καλούδι των τελευταίων 40 χρόνων.
Ήταν όμως ακριβώς όταν το What's Going On σημείωνε τρομερή επιτυχία (έχοντας βρεθεί στο #6 των Ηνωμένων Πολιτειών), που η συμπεριφορά του Marvin Gaye άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο απρόβλεπτη, με εμφανείς τάσεις στη βία. Λησμονούσε λ.χ. να παρευρεθεί σε συναυλίες ή κλειδωνόταν σε δωμάτια ξενοδοχείου απειλώντας να σκοτώσει όποιον άνοιγε την πόρτα. Ξόδευε επίσης χιλιάδες δολάρια σε καθημερινή βάση, κυρίως σε ναρκωτικά, σε περιττές πολυτέλειες και σε αποτυχημένες επενδύσεις. Από την εποχή δε που ηχογραφούσε τη μουσική για το Trouble Man –ένα blaxploitation της εποχής– άρχισε να αναπτύσσει εμμονή με την πορνογραφία, πλάθοντας τη φαντασίωση να παίρνει μάτι ένα ανήλικο νυμφίδιο ενώ θα πήγαινε με πολλούς άντρες.
Το Let’s Get It On ακολούθησε 2 χρόνια αργότερα (1973), όντας ένα επίτευγμα μελιστάλαχτης και καλοβαλμένης soul. Ένα αριστούργημα αισθησιασμού και σαρκικής ενέργειας, με λαμπρές ιδέες, οι οποίες διαχέονται πάνω σε λυγερές μελωδίες, ποτίζοντας με ατμοσφαιρικό ημίφως τη χυμώδη ποικιλομορφία της ερωτικής soul, όπως τουλάχιστον ήταν γνωστή μέχρι τότε. Όταν το ηχογραφούσε, ένας παραγωγός έφερε στο στούντιο την 16χρονη Janice Hunter, η οποία ήθελε διακαώς να γνωρίσει το μεγάλο ίνδαλμα. Ο Marvin Gaye την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα. Απέκτησαν μάλιστα ένα ερωτικό καταφύγιο στην Καλιφόρνια και εκεί η Janice ενσάρκωσε την απωθημένη φαντασίωση ανήλικης ηδονοβλεψίας του Marvin.
Το I Want You (1976) προέκυψε από τις ιδέες του συνθέτη Leon Ware, που τότε έκανε τα πρώτα του βήματα. Ο Gaye γοητεύτηκε από την ερωτική ευδαιμονία που έχτιζαν τα τραγούδια του και μετέτρεψε το ομώνυμο κομμάτι σε ένα πλούσιο σε ελέη ερωτικό κάλεσμα, γεμάτο ηδονικές ατμόσφαιρες. Ολοστρόγγυλη, αστική soul, στην οποία δεν βρίσκεις ψεγάδια. Ένα άλμπουμ με χορταστικές μελωδίες, που δημιουργεί φιλόξενα τραγούδια «βελούδινης» εκτέλεσης. Τραγούδια όπως το “I Want You” ή το αριστουργηματικό “Come Live With Me Angel”, γράφτηκαν ειδικά για την Janis Hunter. Όπως και με την Anna, ο Marvin ωθούσε τις γυναίκες του να πραγματοποιήσουν τις πιο σκοτεινές του φαντασιώσεις· όταν όμως αυτές το κατάφερναν, του προκαλούσαν απέχθεια και άρχιζε να γίνεται βίαιος μαζί τους: ήθελε να τις ακυρώνει και να υποφέρει γι’ αυτό. Ειδικότερα με την Janice, γινόταν έξαλλος όταν δεν του αφηγείτο τις ερωτικές της περιπτύξεις με άλλους.
Το 1979 ήταν η χρονιά που έπεσε η αυλαία (προσωρινά μόνο) στο παρανοϊκό, οιδιπόδειο ψυχόδραμα που o Marvin Gaye ζούσε για τουλάχιστον μια πενταετία, καθώς αποφάσισε να ζήσει στη Χαβάη προκειμένου να γλιτώσει από τα υπέρογκα χρέη –χρωστούσε πολλά εκατομμύρια στην εφορία και το στούντιο που είχε στη Sunset Strip είχε κατασχεθεί– από τους «σκελετούς» της οικογενειακής ντουλάπας και από τα γενικότερα προβλήματα στην Αμερική. Ο γάμος του άλλωστε με την Anna Gordy είχε πια λήξει με δραματικό τρόπο. Και η οδύνη που άφησε αυτός ο χωρισμός γέννησε το άλμπουμ Here, My Dear (1978), το οποίο περιφρονήθηκε όμως από τους κριτικούς, ως μια απέλπιδα προσπάθεια να ξοφλήσει τη διατροφή του διαζυγίου του· το χρεώθηκε έτσι σαν τη μεγάλη αποτυχία της καριέρας του.
Ίσως οι κριτικοί να μην είχαν άδικο για τα κίνητρα της ηχογράφησης, όμως ο δίσκος θεωρείται σήμερα ένα μία τα πιο υποτιμημένες soul δουλειές των 1970s και ορόσημο των «άλμπουμ χωρισμού». Τσακισμένος από τη φοβία του να ανέβει στη σκηνή και συναισθηματικά ράκος από την ερωτική του ανεπάρκεια στην προσωπική του ζωή, ο Marvin Gaye, σε μια νέα κρίση μαζοχισμού, ώθησε τότε την Janis σε εξωσυζυγικές σχέσεις με τραγουδιστές όπως τον Rick James και τον Teddy Pendergrass.
Το δεύτερο μέρος του άρθρου, εδώ.
