«Μην τρέχετε στα μάρμαρα» ήταν η λεζάντα που είχα επιλέξει για τις φωτογραφίες που ανέβασα στο Facebook τον Ιούλιο 2017 από την περιβόητη συναυλία των Foo Fighters στο Ηρώδειο, σε μια εξυπνακίστικη απόπειρα να μεταφέρω το κλίμα από τις κερκίδες το βράδυ εκείνο: μπουρλότο όλα, κανείς, μα κανείς δεν έμεινε καθιστός. Πολλοί θα θυμούνται την εξαγρίωση των fans λόγω του περιορισμένου αριθμού εισιτηρίων, λιγότεροι ενδεχομένως έχουν συγκρατήσει πως η εμφάνιση εκείνη είχε πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της ταξιδιωτικής / μουσικής σειράς ντοκιμαντέρ "Landmarks Live In Concert", κάθε επεισόδιο της οποίας αφορούσε μία συναυλία που πραγματοποιήθηκε σε ένα μνημείο ορόσημο.
Όπως μεγάλα ιστορικά αξιοθέατα παγκοσμίως λειτουργούν (σταθερά ή περιστασιακά) ως χώροι διεξαγωγής συναυλιών -από το Κολοσσαίο της Ρώμης και τον Πύργο του Άιφελ μέχρι τις Πυραμίδες της Γκίζας και το γνωστό μνημείο των Μάγια στο Μεξικό-, έτσι και το Ηρώδειο για πολλούς καλλιτέχνες αποτελεί συναυλιακή ονείρωξη: αμφιθεατρική διάταξη, ενεργειακό κρεσέντο, τέλειο backdrop, υπέρτατος ήχος. Ως υψίστης αρχαιολογικής αξίας χώρος βέβαια, από το κοινό απαιτεί ανάλογο σεβασμό και φροντίδα, επομένως ακόμα και τα live πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παραστάσεις, οι θεατές οφείλουν να εισέρχονται ήρεμα και πολιτισμένα στις (κατά κοινή ομολογία άβολες) θέσεις τους, ενώ καθ' όλη τη διάρκεια του show απαγορεύεται η κατανάλωση ποτού και φαγητού, το κάπνισμα, καθώς και η φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση (ναι, ακόμα και χωρίς φλας).
Λόγω όλων αυτών των απαγορεύσεων και περιορισμών, το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού για πολλά χρόνια είχε συνδεθεί στις συνειδήσεις του φιλοθεάμονος κοινού αποκλειστικά με στερεοτυπικά «κουλτουριάρικες» μουσικές παραστάσεις, δηλαδή κοντσέρτα του Μπαχ, αφιερώματα στον Χατζιδάκι, όπερες, jazz κουιντέτα και ούτω καθεξής. Το πρώτο έντονο σούσουρο της πρόσφατης ιστορίας, αν δεν απατώμαι, προκλήθηκε το 2014 όταν στο Ηρώδειο εμφανίστηκε η Μόνικα (άρτι αφιχθείσα, τότε, από την Αμερική, μιλάμε για εποχές "Secret In the Dark"). Ακόμα θυμάμαι τις επικεφαλίδες «Μόνικα: θέλω να κάνω ένα πάρτι στο Ηρώδειο» και τον σάλο που είχε προκαλέσει με τις ντισκομπάλες, τα πάνω-κάτω της στις κερκίδες και τον τρόπο που ξεσήκωνε τον κόσμο να χορέψει, δείχνοντας -για κάποιους- παντελή ασέβεια προς το χώρο που την φιλοξένησε.
(φωτ.: Χάρης Σφακιανάκης)
Παρά τις μεγάλες διαστάσεις που είχε πάρει το θέμα τότε, δεν επρόκειτο για την πρώτη φορά που στο θέατρο εμφανιζόταν ένα (ας το πούμε) «ποπ» όνομα: ενδεικτικά, μεταξύ πολλών άλλων, στα αρχαία μάρμαρα έχει πατήσει ο Elton John (το 2000), ο Sting (πρώτη φορά το 1996), αλλά και ο... Frank Sinatra (το 1962). Δεν συγκρίνω τον Sinatra με την Μόνικα, απλά σημειώνω ότι δεν ήταν εκείνη η πρώτη μη εντελώς προφανής «ηρωδειακή» επιλογή, επίσης αντίστοιχα, ούτε οι Foo Fighters ήταν οι πρώτοι εκπρόσωποι της ροκ που ανέβηκαν στη σκηνή του Ηρωδείου, το είχαν κάνει και οι Jethro Tull το μακρινό 2003.
Χρονομηχανή δεν διαθέτουμε για να μάθουμε πώς συμπεριφερόταν το κοινό τόσα χρόνια πριν, ωστόσο μπορούμε να μιλήσουμε για το μετα-πανδημικό σήμερα, έχοντας μόλις υπάρξει μάρτυρες μερικών σπουδαίων εμφανίσεων: όσο πιο τολμηρές γίνονται οι επιλογές των διοργανωτών, τόσο περισσότερο απελευθερώνεται το κοινό στις κερκίδες. Στην εμφάνισή της, η Laurie Anderson παρακίνησε το κοινό να βγάλει μαζί της μία δυνατή τσιρίδα.
(φωτ.: Αφροδίτη Ζαγγανά)
Στους Godspeed You! Black Emperor οι post-ροκάδες, ανατριχιασμένοι, αφέθηκαν σε καθιστό, επιληπτικό headbanging. Η Patti Smith τους σήκωσε όλους στο πόδι. Οι Moderat μόλις το περασμένο Σάββατο μετέτρεψαν το Ωδείο σε υπαίθριο club. Κι αυτά είναι μόνο τα φετινά -γιατί νύχτες-πάρτυ στο Ηρώδειο πλέον γίνονται συχνά (ίσως βρεθήκατε στα live του Woodkid, της Florence + The Machine, του Bryan Ferry, ενώ στο setlist.fm διατηρείται και σχετικό αρχείο)
(φωτ.: Αργύρης Λιόσης)
Δεν μου είναι σαφές σε τι βαθμό τα ανοιχτόμυαλα και πρωτοποριακά bookings του Ηρωδείου θίγουν μια μερίδα της κοινωνίας, μα μου φαίνεται κάπως σαχλό το να μας ενοχλεί ο χορός στα διαζώματα ή τα βίντεο που τραβήχτηκαν στη ζούλα από τις performances του Max Richter και του Jeff Mills, όταν οι αρένες των μεγάλων συναυλιακών χώρων πνίγονται στο καπνογόνο ή όταν υπάρχουν άτομα που στα φεστιβάλ θεωρούν ΟΚ το να καβατζώσουν μια θέση αρκετά μπροστά κι ύστερα να περάσουν όλη (μα όλη) τη βραδιά τραβώντας βίντεο ή μιλώντας ακατάπαυστα. Αχρείαστα βρίσκω και τα σχόλια του τύπου «τι δουλειά έχουν οι Autechre στο Ηρώδειο» γιατί ναι, συμφωνούμε, είναι ακραία πειραματικοί, αλλά το ότι το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου έχει πάψει να συμπεριφέρεται «ρατσιστικά» ως προς τα μουσικά είδη που υποδέχεται σημαίνει πως θέλει να αγκαλιάσει όλους τους μουσικόφιλους αδιακρίτως και μόνο θετικά θα έπρεπε να το αντιμετωπίζουμε.
Αυτό που χρήζει προβληματισμού και βελτίωσης είναι η συναυλιακή μας κουλτούρα, όχι μόνο στους αρχαιολογικούς χώρους αλλά οπουδήποτε, από το Κατράκειο και το ΟΑΚΑ μέχρι την Πλατεία Νερού και όλα τα χειμερινά κλειστά venues. Κι ας συμφωνήσουμε πως το Ηρώδειο κάνει για όλους - εκτός ίσως από όσους υποφέρουν από δισκοκήλη.
ΥΓ: Ευχαριστώ πολύ τους χρήστες @theiosthanassis και @frad_fradi για την πολύτιμη βοήθεια που μου προσέφεραν μέσω Twitter.
