Αυτό το οποίο η pop κουλτούρα όρισε σταδιακά ως “mindfuck” (συμπυκνώνοντας ουσιαστικά σε έναν ορισμό, έννοιες όπως «μυστήριο», «φαντασία», «θρίλερ» και «αγωνία» μεταξύ πολλών άλλων) είναι και ένας διαχρονικός, αδιαμφισβήτητα σημαντικός πόλος έλξης θεατών τηλεοπτικών σειρών και ταινιών, που φέρουν τα γνώριμα χαρακτηριστικά του όρου.
H απόλαυση ενός τηλεοπτικού προϊόντος -στο οποίο θα εστιάσει το παρόν αφιέρωμα- το οποίο χαρακτηρίζεται με την γενικότερη ταμπέλα του mindfuck, έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με την δυσκολία κατανόησής του και πως αυτή αλληλοεπιδρά με το κοινό και τις προσλαμβάνουσες του. Το κοντέρ παίρνει φωτιά, όσο η πολυπλοκότητα και τα σεναριακά κουλουβάχατα ανεβάζουν στροφές και «λυγίζουν» ολοένα και περισσότερο το μυαλό του θεατή, ο οποίος προκαλείται να επιλύσει ένα δύσκολο puzzle με απώτερο σκοπό την επιβράβευσή – αποζημίωσή του, όταν πέσουν οι τίτλοι τέλους και το «παιχνίδι» αποκαλυφθεί στο σύνολο του.
Βέβαια ο κίνδυνος της απογοητευτικής λύσης του γρίφου είναι πάντα ορατός, καθώς αν κάτι δίδαξε το Lost στο σύγχρονο τηλεοπτικό τοπίο του 21ου αιώνα, είναι πως το παιχνίδι των mystery boxes είναι ένα παιχνίδι το οποίο πάσχει στην ουσία του: Η διαρκής προσπάθεια για ολοένα και πιο περίπλοκα ερωτήματα, που φαινομενικά θα «τεντώσουν» και συνεπακόλουθα θα εντείνουν την απόλαυση επίλυσης του μυστηρίου, είναι δίκοπο μαχαίρι και μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες απογοητεύσεις -αν το τέλος αποδειχθεί κατώτερο των προσδοκιών και των stakes που χτίζει η σειρά μέχρι εκείνο το σημείο. Ειδικά δε σε μια σειρά, η οποία έχει επιλέξει την λύση αυτή καθ’ αυτή σαν το τελικό της «βραβείο» προς τον θεατή.
Από την άλλη πλευρά, είναι και εκείνες οι mindfuck τηλεοπτικές παραγωγές που η επίλυση του μυστηρίου δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά το μέσο για να επιτευχθεί κάτι βαθύτερο. Το νοηματικό σφυροκόπημα που δέχεται διαρκώς ο θεατής μπορεί να αποδειχθεί και μια υπερβατική εμπειρία, κάτι στο οποίο ακόμα και η παντελής απώλεια ελέγχου θα ερμηνευτεί ως μια μορφή απόλαυσης, ενώ το ταξίδι προς την λύση μοιάζει ένα όνειρο το οποίο δύσκολα μπορεί να εξηγηθεί – αναμφίβολα όμως εξάπτει το ασυνείδητο και φωλιάζει μέσα του.
Αν τα πρώτα πράγματα που σκέφτεται κάποιος αυτή τη στιγμή, διαβάζοντας τις παραπάνω αράδες, είναι το Lost, ίσως θα εκπλαγεί αν μάθει πως η κατηγορία αυτή τηλεοπτικών σειρών έχει τις ρίζες τις αρκετές δεκαετίες πίσω, καθώς αρκετές παραπλήσιες σειρές κάνουν διαρκώς την εμφάνισή τους στο σήμερα.
Ακολουθούν 10 προτάσεις τηλεοπτικών σειρών, οι οποίες έρχονται να «κάψουν» εγκεφαλικά κύτταρα και να ιδωθούν ίσως παράλληλα με το ολοκαίνουργιο εγκεφαλικό ροντέο των δημιουργών του Dark ονόματι 1899, το οποίο και προβάλλεται πλέον στο Netflix:
Legion (2017-2019)
Στην εποχή των υπέρ-ηρώων και των υπερηχητικών σφαλιάρων, ο Noah Hawley του Fargo πήρε την ιστορία του David Charles Haller -μεταλλαγμένου γιού του Charles Xavier των X-Men, ο οποίος πάσχει από σχιζοφρένεια που τον καθιστά σχεδόν ανίκανο να ελέγξει τις νοητικές του δυνάμεις- την ράντισε με λίτρα LSD και μια σκηνογραφία που παραπέμπει στην trippy δεκαετία του ’60, παραδίδοντας την μέχρι και σήμερα πιο ξεχωριστή υπέρ-ηρωική σειρά της αμερικανικής τηλεόρασης. Η σειρά βουτάει για τα καλά στο κεφάλι του David και αυτό που ακολουθεί είναι δύσκολο να περιγραφεί με λόγια, καθώς οπτικοποιεί με μοναδικό τρόπο την τρικυμία εν κρανίω που συμβαίνει εκεί, μεταπηδώντας διαρκώς από την κωμωδία στον τρόμο και από την φαντασία στο ψυχολογικό δράμα. Σπουδαίες ερμηνείες από όλο το cast -με μπροστάρη τον Dan Stevens- και ένα μικρό ακατέργαστο διαμαντάκι που αξίζει να ιδωθεί από τους φίλους των χάρτινων υπέρ-ηρώων -και όχι μόνο.
Ο Ύποπτος Κόσμος του Τουίν Πίκς [Twin Peaks] (1990-1991, 2017)
Η σειρά που άλλαξε την σύγχρονη τηλεόραση δεν θα μπορούσε να λείψει από κανένα τηλεοπτικό αφιέρωμα, πόσο μάλλον από ένα για τις πιο υπερβατικές mindfuck εμπειρίες που χάρισε ποτέ η τηλεόραση στους θεατές της. Ο agent Cooper του Kyle Mclahan φτάνει στην μικρή ορεινή πόλη του Twin Peaks, καθώς η prom queen της περιοχής Laura Palmer βρίσκεται άγρια δολοφονημένη, με το πτώμα της ξεβρασμένο στην κοίτη του τοπικού ποταμού. Σύντομα θα ανακαλύψει ότι οι κάτοικοι της μικρής αυτής κοινότητας έχουν πολλά μυστικά, ενώ μια υπερφυσική απειλή πλανάται γύρω από την υπόθεση, οδηγώντας τον σε ένα ταξίδι που όμοιό του δεν είχε δει ποτέ ξανά μέχρι τότε η μικρή οθόνη. O Mark Frost παίρνει το πολύ πετυχημένο είδος της τηλεοπτικής σαπουνόπερας -που μεσουρανούσε εκείνη την περίοδο- και ο David Lynch το βουτάει στο ασυνείδητο του μυαλού του, σαν ένα donut που μουλιάζει σε ένα “good damn cup of coffee”. Το αποτέλεσμα ξεπερνάει σχεδόν την ίδια την έννοια του mindfuck, ενώ με την τρίτη και τελευταία σεζόν της σειράς -η οποία ήρθε 25 περίπου χρόνια μετά το φινάλε της δεύτερης- ο Lynch παρέδωσε ένα από τα σπουδαιότερα έργα της καριέρας του, καθώς και ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της τηλεόρασης για την προηγούμενη δεκαετία.
Μαύρος Καθρέπτης [Black Mirror] (2011-2019)
H ανθολογία δυστοπίας του Charlie Brooker -η οποία έχει προ πολλού χαρακτηριστεί ως ένα σύγχρονο Twilight Zone- έπιασε με την μια τον παλμό της ψηφιακής μας εποχής και συνόψισε πλήρως τις φοβίες των καιρών, μέσα από το δικό της παραμορφωτικό πρίσμα. Η μαύρη οθόνη των ηλεκτρικών συσκευών γίνεται ο καθρέπτης της ανθρώπινης αδυναμίας και οι δομές των σύγχρονων κοινωνιών τρίζουν, κάτω από την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας. Η βρετανική σειρά έχει πλέον αποκτήσει το δικό της cultural impact στην σύγχρονη pop κουλτούρα, στην οποία μπορεί να συναντήσει κανείς κωμωδία, δράμα, τρόμο και προφανώς ανελέητη σάτιρα. Αν και οι τελευταίες σεζόν -κυρίως μετά την «μετακόμισή» της στο Netflix- έριξαν αισθητά την ποιότητα, επεισόδια όπως τα San Junipero, The National Anthem, White Christmas, Shut Up and Dance και Nosedive μεταξύ πολλών άλλων, έχουν ήδη κερδίσει τη θέση τους στην τηλεοπτική ιστορία.
Η Ζώνη του Λυκόφωτος [Twilight Zone] (1959-1964)
Η κλασσική πλέον μορφή του Rod Serling καλωσορίζει τους θεατές στο εβδομαδιαίο τους ραντεβού με παράδοξο, ανοίγοντας για πρώτη φορά την πόρτα της Ζώνης του Λυκόφωτος στο σαστισμένο Αμερικανικό κοινό το 1959. Σε εκείνη την ιστορική στιγμή για την τηλεόραση -όπου ένας άνθρωπος περιπλανιέται μόνος του σε μια ερημωμένη πόλη, προσπαθώντας να καταλάβει τι έχει συμβεί και που εξαφανίστηκε όλος ο κόσμος γύρω του- και μέχρι το 1964, η φαντασία έγινε το μοναδικό σύνορο των αυτοτελών ιστοριών του Sterling, οι οποίες ταξίδευαν πέρα από τις γνωστές μας διαστάσεις και μιλούσαν συνήθως για πράγματα τα οποία «ένας Ρεπουμπλικάνος ή ένας Δημοκρατικός δεν θα τολμούσε να πει». Το Twilight Zone γνώρισε αρκετά reboot από τα 80ς μέχρι και σήμερα, όμως κανένα δεν είχε ούτε στο ελάχιστο την καινοτομία του πρωτότυπου, μιας σειράς που ταξίδεψε τον θεατή σε παράλληλες πραγματικότητες, χώρο-χρονικά χάσματα και απόκοσμες γωνιές ενός αθέατου κόσμου, πάντα όμως με ώριμη θεματολογία, στιβαρή αφήγηση και ανεξέλεγκτη φαντασία.
Carnivale (2003-2005)
Από τις πιο «αδικοχαμένες» σειρές των '00s, το Carnivale του Daniel Knauf παραμένει έως σήμερα ένα γοητευτικό αίνιγμα, του οποίου το υψηλό κόστος και τα χαμηλά νούμερα τηλεθέασης δυστυχώς άφησαν αναπάντητο. Το 1930 και κατά την Great Depression era στις ΗΠΑ, ένα τσίρκο ταξιδεύει από πόλη σε πόλη για να διασκεδάσει τον κόσμο. Στο προσκήνιο βρίσκεται ο χαρακτήρας του ορφανού Ben (Nick Stahl), ο οποίος έχει την ικανότητα να θεραπεύει αρρώστους και να φέρνει νεκρά ζώα πίσω στη ζωή. Η ιστορία του θα μπερδευτεί με εκείνη ενός Μεθοδιστή ιεροκήρυκα (Clancy Brown), ο οποίος έχει επίσης μια απόκοσμη ικανότητα, αυτή του να ελέγχει τις συνειδήσεις των ανθρώπων και να στοιχειώνει τα όνειρά τους. Ακόμα και αν τα 24 επεισόδια της σειράς δεν ήταν αρκετά ώστε έρθει η οριστική κατακλείδα ενός -έστω υποτυπώδους- φινάλε, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανακαλύψει κανείς μια από τις πιο πρωτότυπες και ενδιαφέρουσες σειρές του HBO, ενώ η αύρα του σινεμά του David Lynch πλανάται διαρκώς στο μυστηριώδες σύμπαν της.
Φυλακισμένος [The Prisoner] (1967-1968)
“I am not a number I am a free man” ακούγεται κατά τη διάρκεια του “Prisoners” των Iron Maiden, καθώς η περίφημη βρετανική σειρά μυστηρίου του 1967 εμπνέει το θρυλικό συγκρότημα σε ένα αγαπημένο τραγούδι από το Number of the Beast -με το “Back in the village” του Powerslave να συνεχίζει την παράδοση. Το The Prisoner του Patrick McGoohan χρησιμοποίησε την επιστημονική φαντασία, τις θεωρίες συνωμοσίας, τον πολιτικό αναβρασμό και τη ψυχεδέλεια της περιόδου, για να δώσει πνοή στον Οργουελικό εφιάλτη ενός ανώνυμου Βρετανού πράκτορα, ο οποίος, αφού παραιτείται από την υπηρεσία του μετά από μια έντονη διαφωνία, ξυπνάει σε ένα μικρό χωριό, το οποίο βρίσκεται πάνω σε ένα άγνωστο νησί. Η περίεργη αυτή πραγματικότητα που τον περιβάλλει, διαθέτει κατοίκους αλλόκοτα ευγενικούς, των οποίων τα ονόματά έχουν αντικατασταθεί από νούμερα, ενώ το σπίτι στο οποίο φιλοξενείται του παρέχει όλες τις ανέσεις. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι δεν μπορεί να φύγει από το νησί, εάν δεν αποκαλύψει στους υπεύθυνους του μέρους, τους λόγους παραίτησης του από την υπηρεσία και τα μυστικά που έμαθε κατά τη θητεία του σε αυτή. Παρανοϊκό και αλληγορικό συνονθύλευμα των σημαντικότερων πτυχών ενός δυστοπικού εφιάλτη, το The Prisoner είναι αδιαμφισβήτητα μια σειρά-σταθμός στην σύγχρονη Αγγλική τηλεόραση και μια από τις πιο επιδραστικές και πρωτότυπες τηλεοπτικές δημιουργίες όλων των εποχών.
The Leftovers (2014-2017)
Το 2% του πλανήτη εξαφανίζεται μυστηριωδώς, δίχως κανένα ίχνος ή οποιαδήποτε εξήγηση. Οι εναπομείναντες κάτοικοι της Γης βυθίζονται σε έναν υπαρξιακό δυστοπικό εφιάλτη και ο Damon Lindelof ξεπλένει την άσχημη γεύση που άφησε στο στόμα η συμμετοχή του στο Lost, χτίζοντας μεθοδικά και στοχευμένα ένα κλειστό σύμπαν, στο οποίο καυτηριάζει την Αμερικανική κοινωνία και τις πολιτικές-θρησκευτικές τις δομές. Βασισμένο στο ομότιτλο βιβλίο του 2011 από τον Τom Perrotta, το The Leftovers είναι σκεπτόμενη επιστημονική φαντασία με σκληρό λόγο, σκληρές εικόνες και αυθεντικές στιγμές αγωνίας, η οποία θα «παίξει» με το μυαλό του θεατή οδηγώντας το, όμως, σε ώριμα μονοπάτια υπαρξιακού παραλογισμού.
Rick and Morty (2013-σήμερα)
«Παιδί» του Dan Harmon (Community) και του voice actor Justin Roiland, το Rick and Morty του Adult Swim είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και hot trending animated series της προηγούμενης -και τρέχουσας- δεκαετίας. Με την δημοτικότητά του να συνεχίζει να ανεβαίνει διαρκώς, η σειρά ακολουθεί το πρωταγωνιστικό δίδυμο (έναν παρανοϊκό επιστήμονα-ιδιοφυία και τον loser εγγονό του) στα ταξίδια του μέσα στο χρόνο, τον χώρο και όποια διάσταση μπορεί κανείς να φανταστεί, μπλέκοντας σε απίθανες περιπέτειες και εξωφρενικές καταστάσεις. Και αν το αθυρόστομο χιούμορ της σειράς είναι το, κατά κύριο λόγο, δυνατό της selling point, η πολυπλοκότητα των καταστάσεων που έχουν τις περισσότερες φορές μπλέξει οι πρωταγωνιστές είναι και εκείνη που κάνει το τελικό αποτέλεσμα κάτι παραπάνω από άλλη μια κωμική σειρά ενήλικου animation.
Doctor Who (2005-σήμερα)
Μπορεί ο αγαπημένος Doctor από τον πλανήτη Gallifrey να μετράει 50 χρόνια ζωής από τη στιγμή που ξεκίνησε με το TARDIS του να περιπλανιέται στον χώρο και τον χρόνο, όμως η αγάπη των θαυμαστών του δεν λέει να κοπάσει, οδηγώντας την cult Βρετανική σειρά επιστημονικής φαντασίας αισίως στην 14η σεζόν της revived εποχής της -από το 2005 μέχρι και σήμερα. Αυτό που κάνει μοναδικές τις περιπέτειες του εκκεντρικού εξωγήινου με τις δύο καρδιές και τους αμέτρητους companions, είναι η ικανότητά του regeneration, κάθε φορά που πληγώνεται θανάσιμα. Έτσι η σειρά διαιωνίζεται διαρκώς, ενώ κάθε φορά δίνει την σκυτάλη σε έναν νέο ηθοποιό να πάρει τον έλεγχο του TARDIS, φέρνοντας και ένα νέο στοιχείο στον χαρακτήρα του Doctor -ο οποίος παραμένει όμως «ενωμένος» με τους προκατόχους του κάτω από ένα κοινό παρελθόν, κοινές αναμνήσεις και μια αίσθηση ευθύνης απέναντι στο σύμπαν και την αρμονική του λειτουργία. Πολλοί σεναριογράφοι όπως ο Steven Moffat και ο Russell T. Davies έχουν περάσει από τη σειρά σαν showrunners, όπως και η αφρόκρεμα της Βρετανικής υποκριτικής σκηνής. Ανάμεσα σε όλα αυτά, αρκετά σεναριακά guests όπως αυτά του Neil Gaiman ή Paul Cornell έχουν δώσει μικρά διαμάντια επιστημονικής φαντασίας που κυριολεκτικά λυγίζουν τα σύνορα του χωροχρόνου, δημιουργώντας μεμονωμένα stand alone ή ολόκληρα seasonal arcs αριστουργήματα -τα οποία έχουν πολλές φορές τιμηθεί με τα σημαντικότερα βραβεία επιστημονικής φαντασίας του χώρου. Αν η cult φύση της σειράς και το περιορισμένο budget των πρώτων σεζόν τρομάζει σε πρώτη όψη, αξίζει μια προσπάθεια «χασίματος» σε ένα σύμπαν χωρίς όρια και περιορισμούς.
Σκοτάδι [Dark] (2017-2020)
Σε μια μικρή βιομηχανική Γερμανική πόλη, δύο μικρά παιδιά εξαφανίζονται. Ταυτόχρονα, ενεργοποιείται ένα γαϊτανάκι χώρο-χρονικής σύγχυσης, παράλληλων κόσμων, μυστικών και ραδιενέργειας, το οποίο έχει σαν κύριο μέλημα να στύψει το μυαλό του θεατή και να τον οδηγήσει στα άκρα -προσπαθώντας να ακολουθήσει τις δαιδαλώδεις χρονικές λούπες και time-travel παραδοξότητες, που μεθοδικά κινούν την πλοκή και το μυστήριο. Χαρακτηρισμένο αρχικά σαν το Ευρωπαϊκό Stranger Things, η Γερμανική σειρά των Baran bo Odar και Jantje Friese γρήγορα αποτίναξε αυτή τη ταμπέλα και πάτησε στα δικά της πόδια, καταλήγοντας ένα από τα πλέον δημοφιλή και αγαπημένα τηλεοπτικά προϊόντα των καιρών μας -σχεδόν ορόσημο της γενιάς των ‘10s ως προς τον mindfuck χαρακτήρα της. Ακόμα και αν η σειρά μετατράπηκε σταδιακά σε ένα αποκλειστικό κυνήγι της mindfuck εμπειρίας και του gimmick της κεντρικής του ιδέας, το Dark θα ικανοποιήσει σίγουρα τον θεατή που ενδιαφέρεται πρωτίστως για κάτι που θα του «τσαλακώσει» το μυαλό και θα τον κάνει να γεμίζει με χαρτάκια ονομάτων και σημειώσεις διασταυρωθέντων εναλλακτικών time-lines την τηλεόρασή του.
