Ας μου επιτραπεί ένα κάπως ιδιοσυγκρασιακό κείμενο και ένα εντελώς προσωπικό ύφος, καθώς κάποιες φορές είναι δύσκολο να μην εγκύψεις στα βιώματά σου, εκείνα που σε σημαντικό βαθμό καθόρισαν την σχέση σου με την σκοτεινή αίθουσα. Νιώθω λίγο «φθηνό» να προσεγγίσω ένα αφιέρωμα ενός εκ των σημαντικότερων σκηνοθετών του 20ου αιώνα με αυτόν τον τρόπο, αλλά από την άλλη εκτιμώ πολύ να ακούω -και προφανώς να αφηγούμαι- προσωπικές ιστορίες, οι οποίες σχετίζονται με την προβολή μιας ταινίας σε κάποια κινηματογραφική αίθουσα και την συλλογική εμπειρία που προσφέρει η θέαση της στο φυσικό της περιβάλλον: Η κοινωνική λειτουργία της αίθουσας και η ανάδειξη των διαφορετικών συνθηκών και εμπειριών που προσφέρει η φιλμική πρόσληψη σε αυτή -καθώς συγκροτεί κοινές αναφορές που διασφαλίζουν τη συλλογική μνήμη- είναι κάτι που με συναρπάζει και με ωθεί διαχρονικά να πηγαίνω σινεμά, όσες περισσότερες φορές την εβδομάδα μου επιτρέπει το πρόγραμμά μου.
Είχα την τύχη λοιπόν, να μεγαλώσω σε ένα περιβάλλον το οποίο μου επέτρεπε να βλέπω από σχετικά μικρή ηλικία αρκετές ταινίες, τις περισσότερες φορές χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς ως προς την καταλληλότητα του περιεχομένου τους. Η αγάπη μου για το μέσο ήταν ηλίου φαεινότερη και η ανάγκη για μια ολοένα και βαθύτερη ενασχόληση με αυτό, επέβαλε μια συστηματική επίσκεψή στους τοπικούς κινηματογράφους, αρκετά νωρίτερα από τα περισσότερα παιδιά της γενιάς μου. Έτσι το βίωμα μιας ταινίας με τον τρόπο κατά τον οποίο προορίστηκε να ιδωθεί, άρχισε να με επηρεάζει δειλά-δειλά σε ένα διαφορετικό επίπεδο, ξεκλειδώνοντας μια πόρτα του μυαλού -και της καρδιάς- μου που δεν ήξερα ότι υπήρχε.
Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα που έχουν στιγματίσει εκείνη την εποχή μύησης στην κινηματογραφική εμπειρία, ήταν η προβολή του Apocalypse Now σε έναν μικρό θερινό κινηματογράφο της επαρχιακής μου πόλης: Σε μια περίοδο που ακόμα διάβαζα υπότιτλους με κόπο, το διαχρονικό αριστούργημα του Francis Ford Coppola αποτυπώθηκε στη μνήμη μου σαν μια συνύπαρξη πραγματικότητας και εφιάλτη, προβαλλόμενη σε ένα πανί το οποίο χανόταν ανάμεσα στα φύλλα και τα δέντρα του θερινού κινηματογράφου, κάνοντας την ιστορία του λοχαγού Willard να μοιάζει επικίνδυνα αληθινή και ζωντανή. Τα βλοσυρά πρόσωπα γύρω μου απέπνεαν μια νεκρική σιγή, καθώς ένα περίεργο συναίσθημα συμπιεσμένης πίεσης έψαχνε τρόπους να αποσυμφορηθεί. Όλη η εμπειρία, είχε καταφέρει εμμέσως την ενσωμάτωσή μου στο μυστικιστικό και ψυχεδελικό κλίμα της ταινίας, το οποίο κορυφώθηκε στο χαρακτηριστικό τρίτο της act που με άφησε αποσβολωμένο στη θέση μου, μέχρι σχεδόν να τελειώσουν οι τίτλοι τέλους.
Δεν κατανόησα πλήρως την ταινία, περισσότερο με μπέρδεψε μάλλον και με τρόμαξε, ανέδειξε όμως στη πορεία συναισθήματα που αγνοούσα ότι υπήρχαν, βάζοντας μπρος την παραγωγή κάποιων αρκετά φιλόδοξων σκέψεων για ένα παιδί 8-9 ετών. Δεν ήμουν σίγουρος για αρκετά χρόνια, αν κάποια κομμάτια της ταινίας τα ονειρεύτηκα ή όντως τα παρακολούθησα. Όμως εκείνο το ασυνείδητο κομμάτι του μυαλού μου, είχε ήδη σιγά σιγά ξεκινήσει να γεννάει ιδέες, συμπλέγματα, φοβίες, επιθυμίες, να γίνεται μέρος της προσωπικότητάς και να διαμορφώνει τον χαρακτήρα μου.
Θα ήταν ψέματα να μην παραδεχθώ όμως, ακόμα και εάν αυτή η προβολή του Apocalypse Now θα έχει πάντα μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου, ότι οι εποχές που «έβλεπα» ταινίες και οι εποχές που πραγματικά έβλεπα ταινίες, διαχωρίστηκαν οριστικά τον Σεπτέμβριο του 1993 και την επίσκεψη στον -κεντρικό αυτή τη φορά- τοπικό κινηματογράφο για το Jurassic Park του Steven Spielberg. Η προεργασία είχε ήδη γίνει, έμενε όμως το big bang που θα με απελευθέρωνε πλήρως απέναντι σε αυτό που είχε να μου προσφέρει ο κινηματογράφος και η σκοτεινή αίθουσα.
Γιατί όμως το Jurassic Park από όλες τις ταινίες του Spielberg; Eκείνα τα χρόνια ζούσα στον αστερισμό του πολύ πρόσφατου Indiana Jones and the Last Crusade και είχα ήδη βρει τον καλύτερό μου κινηματογραφικό φίλο -στο οικείο πρόσωπο του Harrison Ford. Tο Jaws ήταν ήδη απαγορευμένο στο σπίτι, καθώς πλησίαζε ο καιρός των πρώτων μπάνιων -και επειδή κατοικούσα σε νησί, η απαγόρευσή του ήταν ένας λόγος παραπάνω για τους γονείς μου, ώστε να εξασφαλίσουν την ηρεμία των οικογενειακών διακοπών χωρίς υστερίες και κλάματα. Λόγω του Ε.Τ. είχα τοποθετήσει καλάθι στο ποδήλατό μου -για να το σπάσω στη συνέχεια προσπαθώντας να χωρέσω έναν παιδικό μου φίλο ντυμένο με ένα λευκό σεντόνι της μητέρας του. Το Hook είχε οδηγήσει τα παιδικά μου όνειρα σε μέρη που μου επέτρεπαν να πετάω, κάνοντάς με να νιώθω μια μικρή καθημερινή θλίψη την ώρα που με ξυπνούσαν για να πάω σχολείο. Τι ήταν αυτό που έκανε το «κλικ» και μετέτρεψε το Jurassic Park σε μια εμπειρία που ούτε εγώ ούτε κανένας φαντάζομαι εκείνη την εποχή, δεν ξεπέρασε ποτέ;
Καταρχάς, υποσχέθηκε σε μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, ότι θα δουν ζωντανούς δεινόσαυρους -σε μια περίοδο μάλιστα, κατά την οποία το να ήσουν Dino-geek ήταν οριακά cool. Οι προηγούμενες ταινίες του Steven Spielberg, κατά κύριο λόγο αψηφούσαν την σφαίρα της φαντασίας, φέρνοντας στη ζωή εξωγήινους ή παράξενες μυστικιστικές δυνάμεις του παρελθόντος. Οι δεινόσαυροι όμως ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό. Ξέραμε όλοι πως κάποτε περπάτησαν στη Γη και υπήρξαν ο πυλώνας εξέλιξης πολλών ειδών του σύγχρονου ζωικού βασιλείου. Τα κόκκαλά τους βρίσκονταν εκτεθειμένα σε όλα τα μεγάλα μουσεία του κόσμου και σε καμία περίπτωση δεν υπήρξαν ένα ακόμα αποκύημα φαντασίας του ανθρώπου. Η σκηνή όπου η Laura Dern και ο Sam Neil αντικρύζουν για πρώτη φορά «ζωντανό» δεινόσαυρο, ήταν η στιγμή που εκατομμύρια θεατές ανά το κόσμο συνειδητοποιούσαν ότι δεν ήταν προετοιμασμένοι για αυτό που θα ακολουθούσε: σε ένα από τα σπουδαιότερα σπασίματα του τέταρτου τοίχου στην ιστορία του σινεμά, ο Richard Attenborough καλωσορίζει τους πρωταγωνιστές -και ταυτόχρονα τους θεατές της ταινίας- σε μια Κοσμογονία και σε ένα μαγικό πλάνο, που καταδείκνυε με τον πιο εμφατικό τρόπο γιατί ο Steven Spielberg θα είναι εσαεί ο μεγαλύτερος παραμυθάς της μεγάλης οθόνης και ένας από τους πιο άρτιους τεχνικά σκηνοθέτες που γνώρισε ο κινηματογράφος. Η χαρακτηριστική μουσική του John Williams χαϊδεύει τα αυτιά και υγραίνει τα μάτια, καθώς οι θεατές κρατάνε ακόμα την ανάσα τους μην μπορώντας να πιστέψουν ότι ναι, θα δουν τελικά αληθινούς δεινόσαυρους.
Σε δεύτερη φάση, έχοντας περάσει μια μικρή περίοδο από τα μέσα των 80s στην οποία η κριτική δεν ήταν πάντα με το μέρος του -το κυνήγι του πολυπόθητου για εκείνον Oscar, τον είχε βάλει στην τροχιά ενός σινεμά που δεν ταίριαζε στην ιδιοσυγκρασία του- το Jurassic Park έδωσε την δυνατότητα στον Spielberg να γυρίσει στις ρίζες του, δηλαδή στο σασπένς του Jaws και το γνήσιο, ατόφιο λαϊκό υπερθέαμα. Επιστρατεύοντας στοιχεία από τις καλύτερες στιγμές των υπολοίπων του επιτυχιών, δημιούργησε ένα ποτ πουρί το οποίο περιείχε την ιδανική αναλογία οικογενειακής περιπέτειας-αγωνίας-τρόμου, με ολίγον τι από την αγαπημένη του θεματική, αυτή του απόντος πατέρα και της οικογενειακής επανένωσης. Όλα αυτά, σε ένα πακέτο του οποίου η κορδέλα ήταν η πρωτοποριακή δουλειά της ILM στο CGI και των Stan Winston studios στα animatronics των πλασμάτων - συνεργασία που χάρισε μια μοναδική υφή στο οπτικό αποτέλεσμα, το οποίο και ακόμα και σήμερα παραμένει σε μεγάλο βαθμό φρέσκο και μαγευτικό προς τέρψη του αμφιβληστροειδούς. Η πρώτη ταινία που έσπασε το φράγμα του ενός δισεκατομμυρίου στο box-office, ήταν μια full-bonkers Steven Spielberg εμπειρία, που τερμάτιζε σχεδόν ότι απαιτήσεις είχες από τον ίδιο σαν σκηνοθέτη εκείνη την περίοδο.
Σε αυτή την ηλικία των 10 ετών, είχα δεδομένο το κινηματογραφικό re-watch των ταινιών που με συνεπαίρναν. Το Jurassic Park όμως, δεν ήθελα και ούτε ζήτησα να το δω δεύτερη φορά, in a shocking twist για τους απορημένους γονείς μου- των οποίων η ατσάλινη υπομονή είχε δοκιμαστεί σκληρά σε ταινίες όπως το Mortal Kombat ή το Waterworld και επιτέλους κέρδιζαν ένα αναπάντεχο ρεπό. Δεν ήθελα να «μολύνω» την σχεδόν θρησκευτική πρωτότυπη εμπειρία: κόσμος να ουρλιάζει, να γελάει, να τινάζεται, να κοιτάζει την οθόνη με ανοικτό στόμα. Να κλείνει τα μάτια στην σκηνή της κουζίνας και να δακρύζει με την στοργική αγκαλιά του Alan Grant στα ανίψια του John Hammond, λίγο μετά το βραδινό τάισμα ενός βραχιόσαυρου. Να χειροκροτεί τον T-Rex του φινάλε, να αγκαλιάζεται βυθιζόμενος ολοένα και πιο βαθιά στην θέση του βλέποντας τους πελεκάνους να πετάνε προς το ηλιοβασίλεμα, λίγο πριν πέσουν τα end credits. Ήταν από τα πρώτα βράδια της νεαρής μου τότε ζωής, που θυμάμαι να μένω ξύπνιος μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες προσπαθώντας να ανακατασκευάσω σκηνές της ταινίας στο μυαλό μου. Το έργο του Steven Spielberg με είχε καθηλώσει. Με την ώθηση που του έδωσε η πελώρια οθόνη και ο κόσμος μπροστά από αυτή, με έκανε πρώτη φορά να πιστέψω 100% στο θαύμα του σινεμά, στην δύναμη που έχει να κάνει την φαντασία πραγματικότητα.
Τα επόμενα χρόνια έφεραν νέους σκηνοθέτες, νέα ρεύματα στο παιχνίδι, νέα γούστα -και μια μικρή φάση φαντασίωσης καριέρας στην παλαιοντολογία- ενώ ο ίδιος ο Spielberg ακολούθησε ένα δρόμο στον οποίο, τις περισσότερες φορές, δεν με βρήκε ένθερμο συνοδοιπόρο. Δεν κατάλαβα ποτέ την ανάγκη του να αυτό-επιβεβαιωθεί ως ένας εκ των σημαντικότερων σκηνοθετών στην ιστορία του παγκόσμιου σινεμά, με το κυνήγι του Oscar και την μετατόπιση της θεματολογίας του σε ακαδημαϊκής φύσεως ιστορικά δράματα. Δεν μπόρεσα να χωνέψω ότι ο άνθρωπος που πίστεψε και αποθέωσε την φιλία ενός μικρού αγοριού με έναν εξωγήινο, θα υπέκυπτε σε απαρχαιωμένους και στενόμυαλους θεσμούς για να αποδείξει την -ήδη κερδισμένη προ πολλού- καλλιτεχνική του επάρκεια.
Δυστυχώς δεν αγάπησα όσο ήθελα τα Purple Color, Schindler’s List, Amistad ή το Saving Private Ryan. Εκτίμησα την τεχνική αρτιότητα του τελευταίου και το σοκ του πρώτο μισάωρου – ένα σχολείο για μια ολόκληρη γενιά σκηνοθετών. Το δράμα του Oscar Schindler καταφέρνει πολύ εύκολα να γεμίζει με δάκρυα τα μάτια μου ακόμα και σήμερα, ιδίως όταν το σπαρακτικό θέμα του John Williams έρχεται επιθετικά να ντύσει τις θλιβερές εικόνες των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Δεν μπορώ όμως να μην αποφανθώ κατά του ανόητου κεντρικού σεναριακού άξονα του Saving Private Ryan και κατά του συναισθηματικού εκβιασμού απέναντι στην τραγωδία του Ολοκαυτώματος. Και οι δύο ταινίες μπερδεύουν σε μεγάλο βαθμό την ωμότητα με την απεικόνιση της αλήθειας, κάτι που χαρακτήρισε και το Amistad που κυκλοφόρησε στο ενδιάμεσο. Δεν αντιτάχθηκα ποτέ στην καλλιτεχνική ανησυχία που τον έσπρωξε σε νέες θεματολογίες και την αναζήτηση νέων προκλήσεων – ίσα ίσα αυτό είναι και κάτι αναμενόμενο και θεμιτό για οποιοδήποτε καλλιτέχνη. Με απογοήτευσε όμως το γεγονός, ότι αυτή η στροφή περιείχε σε κάποιες περιπτώσεις ένα είδος άκομψου «συμβιβασμού», με απώτερο σκοπό να γίνει αποδεκτός από τις κριτικές επιτροπές που έδιναν βραβεία και οι οποίοι αναζητούσαν στιβαρά, σοβαροφανή και αποστειρωμένα ιστορικά δράματα εποχής για νικητές, ασχέτως αν αυτά εμπεριείχαν χυδαίες επικλήσεις στο συναίσθημα, αναίτιους τόνους αίματος και γενναίες δόσεις μελοδράματος.
Μετά το δεύτερο Oscar Σκηνοθεσίας για το Saving Private Ryan και απελευθερωμένος οριστικά από την ανάγκη να αποδείξει τα αυτονόητα, ο Spielberg έμοιαζε επιτέλους πλήρης. Αν και η εποχή που ήταν ο κυρίαρχος του Αμερικανικού box-office είχε αρχίσει να φθίνει -ενώ παράλληλα αρκετοί νέοι «παίκτες» είχαν μπει για τα καλά στο παιχνίδι- ο ίδιος δεν έδειξε να πτοείται ιδιαίτερα: Minority Report, Catch me if you can, Munich, The Adventures of TinTin, The Post και West Side Story κέρδισαν την πλειοψηφία κοινού και κριτικών, ενώ παράλληλα του εξασφάλιζαν σχεδόν πάντα μια θέση στις οσκαρικές λίστες της εκάστοτε χρονιάς.
Λίγο πριν την πρεμιέρα της τελευταίας του -αναμενόμενα κατά τα Φελινικά πρότυπα- αυτοβιογραφικής ταινίας The Fabelmans, ο 75χρονος Steven Spielberg θα παραμείνει για πάντα ένας σκηνοθέτης-ορόσημο της κινηματογραφικής pop κουλτούρας, του οποίου τα έργα όχι απλά την διαμόρφωσαν αλλά έγιναν και συνώνυμά της, γεννώντας το σύγχρονο blockbuster πίσω στα 70s. Μέσα σε ένα σάπιο καράβι, με πλήρωμα τρείς άνδρες και έναν πελώριο καρχαρία στο κατόπι τους.
Αυτός είναι και ο δικός μου Steven Spielberg, που καταφέρνει να μιλάει στον ενήλικο αλλά και τον ανήλικο εαυτό μου, με την ίδια γλώσσα. Αυτός που με έμαθε να χαίρομαι τον κινηματογράφο και την σκοτεινή του αίθουσα, να μην λησμονώ ποτέ την ψυχαγωγική φύση των εικόνων του, ούτε την δύναμη που έχει να δίνει μορφή και σχήμα στα όνειρα. Ακόμα και αν αυτά είναι ένας πελώριος Τυραννόσαυρος που περιμένει μια και μόνο κίνηση σου, για να σε κάνει κιμά.
Ακολουθούν όλες οι ταινίες του Steven Spielberg σε σειρά προτίμησης:
33. Για Πάντα (1989)
Δραματική κομεντί φαντασίας, η οποίο βλέπεται ευχάριστα αλλά ξεχνιέται την επόμενη ημέρα, η πιο αδύναμη ταινία της καριέρας του Steven Spielberg -πιθανότατα ούτε ο ίδιος θα θυμάται ότι την γύρισε.
32. The Terminal (2004)
Ακατάσχετη μελοδραματική φλυαρία, σε μια κατά τα άλλα ενδιαφέρουσα ιδέα που πέφτει στο κενό, παρασέρνοντας μαζί της την αμήχανη ερμηνεία του Tom Hanks και την άνευρη σκηνοθεσία του Spielberg.
31. Ο Ιντιάνα Τζόουνς και το Βασίλειο του Κρυστάλλινου Κρανίου (2008)
Άγευστο, αδιάφορο, κουρασμένο και με έντονη τη στάμπα του George Lucas των prequels, η 4η εξόρμηση του Indy ήταν ένα λάθος το οποίο τουλάχιστον έδωσε μερικά ωραία memes και το σύγχρονο ανάλογο του “Jump the shark” -το περίφημο “Nuke the fridge”.
30. Amistad (1997)
Ακαδημαϊσμός και επιφανειακή προσέγγιση σε ένα άνισο ιστορικό αντί-ρατσιστικό δράμα καταγγελίας, το οποίο στοχεύει περισσότερο στον εντυπωσιασμό παρά στο να πει κάτι ουσιαστικό.
29. Η Γέφυρα των Κατασκόπων (2015)
Κατασκοπευτική ψυχροπολεμική ταινία με στοιχεία δικαστικού θρίλερ, χάνει τα αυγά και τα πασχάλια στο ιδεολογικό της μέρος, πάσχει από σοβαρές αρρυθμίες στην αφήγηση και αφήνει κερδισμένο μονάχα τον Mark Rylance -νικητή του Oscar Β’ αντρικού ρόλου εκείνη τη χρονιά.
28. 1941: Από που πάνε για το Χόλιγουντ, παρακαλώ; (1979)
Μια επικείμενη απόβαση των Ιαπώνων στο Hollywood, προκαλεί πανικό στους Αμερικάνους και η ανωριμότητα παίρνει τον λόγο από την ψυχραιμία. Αντιπολεμική σάτιρα - φιάσκο ολκής με ένα πελώριο ensemble cast (Dan Aykroyd, John Belushi, Christopher Lee, Toshiro Mifune, John Candy μεταξύ πολλών άλλων) ένα πακτωλό χρημάτων στα σκουπίδια και το πρώτο εμπορικό και καλλιτεχνικό μεγάλο «χαστούκι» στην καριέρα του Spielberg.
27. Lincoln (2012)
Μια μεγάλη ερμηνεία για τον Daniel Day Lewis στο τρίτο του Oscar και ένα αποστειρωμένο ιστορικό δράμα με έντονο διδακτισμό και οριακά κανένα λόγο ύπαρξης εκτός ΗΠΑ. Ο Spielberg δεν καταφέρνει σκηνοθετικά να απογειώσει το έργο, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι μια από τις πιο βαρετές ταινίες της πλούσιας φιλμογραφίας του.
26. Ο Μ.Φ.Γ. (2016)
Κινηματογραφική μεταφορά του αγαπημένου βιβλίου του Roald Dahl, η οποία βρίσκει τον παραμυθά Spielberg σε κέφια αλλά δυστυχώς απευθύνεται, σχεδόν αποκλειστικά, σε μικρότερες ηλικίες.
25. Ο Πόλεμος των Κόσμων (2005)
Ο Tom Cruise τρέχει ( . . . ) για να σώσει την οικογένειά του από μια τρομακτική επίθεση εξωγήινων πλασμάτων, καθώς ο Steven Spielberg ξεφυλλίζει το κλασσικό βιβλίο του H.G.Wells με λιγότερο δραματουργικό βάρος, περισσότερη αντιτρομοκρατική υστερία και το πιο anti-climactic finale της καριέρας του.
24. Ready Player One (2018)
Η pop κουλτούρα του 20ου αιώνα γίνετε παιχνίδι στα χέρια του Spielberg, o οποίος αποτείνει τον δικό του φόρο τιμής σε αυτή. Μέσα όμως στη videogame αισθητική και τις ατελείωτες σινεφίλ αναφορές, κάπου η κεντρική ιδέα δίνει σταδιακά τη θέση της στον CGI συρφετό, τη επανάληψη και την έλλειψη συναισθηματικού βάθους.
23. O Χαμένος Κόσμος: Jurassic Park (1997)
“Jurassic Park” reloaded με άφθονο αίμα, έξτρα διαμελισμούς, περισσότερους δεινόσαυρους, 1-2 σκηνές ανθολογίας, ξέφρενη απενεχοποιημένη διασκέδαση, χλιαρό όμως κεντρικό story και δυστυχώς απόν το στοιχείο της έκπληξης.
22. To Πορφυρό Χρώμα (1985)
Μελοδραματικό αντί-ρατσιστικό δράμα το οποίο αποτέλεσε και την πρώτη σοβαρή απόπειρα του Spielberg για Οσκαρικό θρίαμβο -έμεινε όμως με το αρνητικό ρεκόρ των 11 υποψηφιοτήτων και 0 αγαλματιδίων.
21. Το Άλογο του Πολέμου (2011)
Επιστροφή στην οικογενειακή περιπέτεια και τις “Ε.Τ.” καταβολές, καθώς ένα αγόρι ψάχνει το άλογό του στην κατεστραμμένη Ευρώπη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συγκίνηση και θέαμα, κλείσιμο του ματιού στον John Ford και ένα, κατά τα άλλα, ελαφρώς ξεπερασμένο και λίγο παλιομοδίτικο σινεμά άλλης εποχής.
20. Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν (1998)
Σκηνοθετικός άθλος και μια από τις πιο άρτια τεχνικά ταινίες των τελευταίων δεκαετιών, σφράγισε οριστικά και αμετάκλητα τον τρόπο με τον οποίο θα γυρίζονται οι πολεμικές ταινίες μετά από αυτήν. Δυστυχώς η ανόητη κεντρική ιστορία και η αφέλεια του σεναρίου, στερούν από την οπτική της τελειότητα το απαιτούμενο βάθος και ουσία -χαρίζουν όμως στον Spielberg το δεύτερό του Oscar σκηνοθεσίας.
19. A.I.: Τεχνητή Νοημοσύνη (2001)
Μια ανολοκλήρωτη ιδέα του Stanley Kubrick, στα χέρια του φίλου του Steven Spielberg μετατρέπεται σε ένα άνισο sci-fi παραμύθι για τον Pinocchio και τον μύθο του αγοριού που προσπαθεί απεγνωσμένα να γίνει αληθινός άνθρωπος.
18. The Post: Απαγορευμένα μυστικά (2018)
Σαν ένα αναπάντεχο prequel του “All the President’s Men”, ο Spielberg φτιάχνει εδώ ένα συναρπαστικό πολιτικό θρίλερ για την ελευθερία του Τύπου και την δημοσιογραφική δεοντολογία, πατώντας πάνω στην κληρονομιά των Κώστα Γαβρά και Alan J. Pakula.
17. West Side Story (2021)
Remake-όνειρο ζωής του κλασσικού musical του 1957 από τον Spielberg, σε μια καλογυαλισμένη και ανανεωμένη version, η οποία αγκαλιάζει την πρωτότυπη ταινία, χωρίς ταυτόχρονα να φοβάται να πατήσει στα δικά της πόδια -εισάγοντας μερικές σύγχρονες προβληματικές στο σενάριο.
16. Η Λίστα του Σίντλερ (1993)
Η αληθινή ιστορία του Oscar Schindler και ο ρόλος του στο Ολοκαύτωμα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρά τις καλές προθέσεις και την -αδιαμφισβήτητη- τεχνική αρτιότητα του τελικού αποτελέσματος, το βραβευμένο με 7 Oscar ιστορικό δράμα διακατέχεται από μια άκομψα επιθετική επίκληση στο συναίσθημα και στερείται του βάθους που θα άρμοζε καλύτερα σε ένα τόσο δύσκολο θέμα, προς χάριν του μελοδράματος. Ήταν όμως και αυτά τα στοιχεία που λειτούργησαν, τόσο υπέρ της δημοφιλίας της ταινίας όσο και υπέρ του ίδιου του Spielberg, χαρίζοντάς του επιτέλους το πρεστίζ του «σοβαρού» δημιουργού που τόσο απεγνωσμένα αναζητούσε, μαζί με το πρώτο του Oscar σκηνοθεσίας.
15. Οι Περιπέτειες του Τεντέν: Το Μυστικό του Μονόκερου (2011)
Ο χάρτινος ήρωας του Hergé μεταπηδάει στο 3D animation και ο Spielberg θυμάται τις παλιές καλές ημέρες του Indiana Jones, στήνοντας την κεντρική ιστορία γύρω από εξωφρενικές καταδιώξεις, χιουμοριστικά gags και έναν φρενήρη ρυθμό, στη μοναδική animated ταινία της καριέρας του.
14. Μόναχο (2005)
Αναπάντεχα ώριμη αντιμετώπιση ενός φλέγοντος παγκοσμίου ζητήματος εδώ και δεκαετίες από τον Steven Spielberg, ο οποίος καταγράφει, σε αυτό το κατασκοπευτικό θρίλερ, τον μάταιο αγώνα εκδίκησης μιας ομάδας πρακτόρων της Mossad απέναντι στους Παλαιστίνιους, που οργάνωσαν το τρομοκρατικό χτύπημα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, το 1972.
13. Minority Report (2002)
Βασισμένο στη μικρού μήκους ιστορία του Philip K. Dick, το μελλοντολογικό αυτό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας θέλει τον Tom Cruise να τρέχει (τι πιο σύνηθες θα μπορούσε να πει κανείς) για τη ζωή του, όταν από υπεύθυνος του Προγράμματος Πρόληψης Φόνων της αστυνομίας -το οποίο κάνει αυτό ακριβώς που λέει η ονομασία του, προλαμβάνει δηλαδή φόνους πριν αυτοί συμβούν μέσω μιας ιδιαίτερης τεχνολογίας- θα εμφανιστεί ως μελλοντικός δολοφόνος στα προγνωστικά της υπηρεσίας. Ευκαιρία για τον Steven Spielberg να «παίξει» με την “Blade Runner”-ική φύση του πρωτότυπου υλικού, βαδίζοντας σε πιο «σκοτεινά» μονοπάτια από αυτά που μας είχε συνηθίσει μέχρι τότε.
12. Κάπτεν Χουκ (1991)
Μεγάλη εμπορική αποτυχία της εποχής και μονίμως στην προσωπική «μαύρη λίστα» του ιδίου του Spielberg, το Hook είναι μια παρεξηγημένη περίπτωση ταινίας: παρά τις προφανέστατες παθογένειές του, περικλείει σε μεγάλο βαθμό όλη τη μαγεία των αγαπημένων θεματικών του παραμυθά Spielberg και μια έξυπνη κεντρική ιδέα -αυτή της ενηλικίωσης του αιώνιου παιδιού Peter Pan. Πελώριο cult-following και μια από τις πολύ αγαπημένες ταινίες μιας ολόκληρης γενιάς θεατών.
11. Η Μονομαχία (1971)
Ένα αφηνιασμένο φορτηγό με έναν αόρατο για τους θεατές οδηγό, κυνηγάει μανιασμένα και δίχως κάποιον προφανή λόγο το αυτοκίνητο ενός καθημερινού ανθρώπου. Πρώτη ταινία του σκηνοθέτη -μια σπουδή πάνω στο σασπένς και τον Alfred Hitchcock. Από τις στάχτες αυτής της άνισης «μάχης» θα γεννηθεί μερικά χρόνια αργότερα το Jaws, ενώ θα αναδειχθούν ταυτόχρονα τα βασικά χαρακτηριστικά της σκηνοθετικής αρτιότητας που θα χαρακτήριζε στο μέλλον το φαινόμενο Steven Spielberg.
10. Το εξπρές του Σούγκαρλαντ (1974)
Η Goldie Hawn και ο William Atherton απαγάγουν τον γιο τους λίγο πριν αυτός δοθεί σε ανάδοχη οικογένεια και έτσι ξεκινάει ένα ανθρωποκυνηγητό σε όλο το μήκος και πλάτος του Texas για την σύλληψη τους. Ασυνήθιστη για τα δεδομένα του Spielberg μίξη κωμικής περιπέτειας και τραγωδίας, η οποία φωτίζει την σκοτεινή πλευρά του Αμερικάνικου Ονείρου δίνοντας ένα βίαιο τέλος στην ανεμελιά των ‘60s.
9. Η Αυτοκρατορία του Ήλιου (1987)
David Lean-ικό μεγάλο σινεμά εποχής, στο οποίο ο Spielberg βρίσκει τη χρυσή τομή ανάμεσα στο θέαμα, τη συγκίνηση και το βραδυφλεγές ιστορικό δράμα. Μεγάλα του όπλα, η εντυπωσιακή παραγωγή και η ερμηνευτική αποκάλυψη του πιτσιρικά Christian Bale, ο οποίος αναζητά τους γονείς -και την τύχη- του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ιαπωνικής επαρχίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
8. Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Ναός του Χαμένου Θησαυρού (1984)
Όταν ο όρος prequel ήταν ακόμα σχεδόν άγνωστος, ο Indy κατηφόρισε στην Ινδία για να σώσει μια φυλή γηγενών από μια ομάδα θρησκευτικών φανατικών με έφεση στο ξερίζωμα καρδιών, στην πιο καλά καμουφλαρισμένη -ως οικογενειακή περιπέτεια- ταινία τρόμου του σύγχρονου Hollywood.
7. Πιάσε με αν μπορείς (2002)
Το παιχνίδι γάτας και ποντικιού δεν ήταν ποτέ πιο απολαυστικό, από αυτή εδώ την «μονομαχία» του πράκτορα του FBI Tom Hanks και του πιτσιρικά πλαστογράφου Leonardo Di Caprio. Ο πρώτος αφιερώνει κάθε σπιθαμή προσωπικού του χρόνου στον εντοπισμό του δεύτερου, ενώ ο Di Caprio βυθίζεται ολοένα και πιο βαθιά στην παρανομία, μην μπορώντας να διαχειριστεί το διαζύγιο των γονιών του. Ο John Williams γράφει το ίσως καλύτερό του soundtrack τα τελευταία 20 έτη, ο Steven Spielberg σκηνοθετεί με ωριμότητα και παιχνιδιάρικη διάθεση, oι πρωταγωνιστές δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό - ο Di Caprio αυτής της ταινίας είναι ο καλύτερος Di Caprio που έχουμε δει ποτέ- και το “Catch me if you can” μετατρέπεται σε μια γλυκόπικρη κωμική περιπέτεια, που ενσωματώνει όλες τις αρετές του δημιουργού της.
6. Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η Τελευταία Σταυροφορία (1989)
Ο Indy μας συστήνει τον πατέρα του, καθώς εξορμούν παρέα στην αναζήτηση του Ιερού Δισκοπότηρου κόντρα στους συνήθεις ύποπτους Ναζί. Η σπάνια χημεία Harrison Ford και Sean Connery δημιουργεί ένα κλασσικό πλέον ζευγάρι πρωταγωνιστών, ενώ ο Spielberg επισκέπτεται αγαπημένες του θεματικές και σκηνοθετεί μια περιπέτεια γεμάτη απίθανες σκηνές καταδίωξης, φοβερό ρυθμό, εξαιρετικές δόσεις χιούμορ και γνήσιο συναίσθημα.
5. Jurassic Park (1993)
«Όταν οι δεινόσαυροι κυριαρχούσαν στη Γη» ή αλλιώς όταν ο Spielberg άλλαζε το σύγχρονο blockbuster για δεύτερη φορά στη καριέρα του, με μια ταινία που καθόρισε τα ‘90ς και η αξία της παρέμεινε αναλλοίωτη στο χρόνο, σαν ένα προϊστορικό κουνούπι τυλιγμένο μέσα σε κεχριμπάρι.
4. Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου (1977)
Η μοναδική ταινία του σκηνοθέτη κατά την οποία πίστεψε στο πνεύμα της παιδικής ηλικίας και την αισιοδοξία που πηγάζει από αυτή, πιο βαθιά από οποιαδήποτε άλλη ταινία της φιλμογραφίας του. Ακολουθεί την προσπάθεια αποκρυπτογράφησης μιας σειράς αινιγματικών ουράνιων μηνυμάτων από τον Richard Dreyfus, ο οποίος αποποιούμενος σταδιακά κάθε είδους ενήλικης σύμβασης ή υποχρέωσης προς χάριν του στόχου του, κινδυνεύει να χάσει την εμπιστοσύνη της οικογένειάς του. Βαθύς ουμανισμός και μια σπάνια ευαισθησία πλημμυρίζει κάθε λεπτό της ταινίας, καθώς οδηγούμαστε προς το φαντασμαγορικό και κλασσικό φινάλε, σε μια από τις σπουδαιότερες ταινίες του Steven Spielberg αλλά και της ολόκληρης της δεκαετίας του ’70.
3. Οι Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού (1981)
To “Riders of the Lost Arc” ήταν κάτι πολύ παραπάνω από ένα ξέφρενο rollercoaster περιπέτειας και δράσης. Το «παιδί» των Spielberg και Lucas έγινε η βάση κάθε σύγχρονης περιπέτειας που γέννησε το Hollywood τα τελευταία 40 χρόνια και μια ταινία – συνώνυμο της «φυγής» που μπορεί να προσφέρει ο Κινηματογράφος, στην καλύτερη και πιο ανόθευτα αγνή της μορφή.
2. Τα Σαγόνια του Καρχαρία (1975)
Το πρωτόλειο blockbuster -και o λόγος που κάποιοι μέχρι και σήμερα φοβούνται το νερό- είναι ένα υποδειγματικό θρίλερ σασπένς και αγωνίας που παίζει με αρχέγονους φόβους, εμποτίζοντας παράλληλα την γνήσια ψυχαγωγική φύση του με μια διακριτική -μα πάντα επίκαιρη- πολιτική παρατήρηση. Ο Spielberg είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού, μπαίνει στη λίστα με τους υπολοίπους δημιουργούς των 70ς που άλλαξαν το σύγχρονο Αμερικανικό σινεμά και παραδίδει το απόλυτο διαχρονικό του αριστούργημα.
1. Ε.Τ. ο Εξωγήινος (1982)
O Elliot είναι ένα μοναχικό παιδί, το οποίο θα βρει τον καλύτερο του φίλο στο πρόσωπο ενός ξένου -και όχι μάλιστα από κάποιο διπλανό προάστιο του Los Angeles. Αυτός ο «ξένος» θα ενσαρκώσει όλα τα ιδανικά -και τις ψυχαναλυτικές αρετές– ενός «φανταστικού» φίλου, δίνοντας μοναδικό νόημα στις πιο άδειες στιγμές της καθημερινότητάς του Elliot, αξία σε κάθε φαινομενικά ανούσια σκέψη, οδηγώντας τον σιγά-σιγά στην ενηλικίωση. Η αθωότητα και η φαντασία θα κυριαρχήσουν της ενήλικης πεζής πραγματικότητάς, καθώς ο Spielberg αγγίζει τα όρια της καλλιτεχνικής του φύσης, κατασκευάζοντας το απόλυτο σύγχρονο παραμύθι του παγκόσμιου κινηματογράφου.
