Το Spotify μου άλλαξε τη ζωή. Όχι το Facebook, ούτε το Twitter, ούτε το Instagram, ούτε το Tik Tok, αλλά το Spotify. «Μα στο Spotify δεν μπορείς να γίνεις influencer ούτε να φλερτάρεις», θα σκεφτείτε -και σε έναν βαθμό θα έχετε δίκιο- παρ’όλα αυτά εμένα αυτή ήταν η εφαρμογή που με δικτύωσε, με έφερε σε επαφή με άτομα παρόμοιας κουλτούρας και αισθητικής με τη δική μου και με οδήγησε μέχρι και να αλλάξω τελείως επαγγελματικό προσανατολισμό. Με αδιάκοπα ενεργή συνδρομή από το 2009 (με αγγλικό λογαριασμό-κομπίνα, αφού στην Ελλάδα δε λάνσαρε παρά το 2013), τα χάνω και η ίδια καμιά φορά στη συνειδητοποίηση ότι έχω περάσει όχι ώρες αλλά εβδομάδες ολόκληρης της ενήλικης ζωής μου ακούγοντας δίσκους και φτιάχνοντας playlists (για εμένα, για άλλους, για ταξίδια, για parties, για χαλάρωση, για χορό, για γυμναστική, για «ατμόσφαιρα», για προθέρμανση πριν από έξοδο, για προετοιμασία πριν από φεστιβάλ, για δουλειά). Με πρόχειρους υπολογισμούς έχω φτιάξει πάνω από 500 λίστες στην εφαρμογή και για πολλές από αυτές έλαβα θερμά, ενθουσιώδη, μέχρι και συγκινητικά σχόλια από φίλους αλλά και αγνώστους που μου δήλωναν ότι τους «έσωσα τη μέρα». Το Spotify είναι εδώ και χρόνια το Νο1 χόμπι μου και παρ’όλα αυτά πριν δω τη σουηδική σειρά 6 επεισοδίων του Netflix, δεν είχα ιδέα ότι αρχικά σχεδιάστηκε ως δωρεάν υπηρεσία και χωρίς τη λειτουργία της playlist.
«Μισό λεπτό, δεν έγιναν έτσι ακριβώς τα πράγματα.»
Με αυτή την ατάκα και με κοντινό σε ένα πρόσωπο με το βλέμμα στην κάμερα κλείνει κάθε ένα από τα 6 επεισόδια του “The Playlist”, έξυπνο σκηνοθετικό τέχνασμα των Per-Olav Sørensen και Hallgrim Haug, το οποίο οδηγεί την ιστορία και προσθέτει σασπένς στην εξέλιξη της πλοκής. «Μα ποια πλοκή, τι ενδιαφέρον μπορεί να έχει η ιστορία μιας tech start-up», ίσως εύλογα διερωτάστε, ωστόσο το “The Playlist” αφενός δεν είναι ντοκιμαντέρ αλλά μυθοπλαστικό biopic (βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα αλλά κυρίως στο βιβλίο του Sven Carlsson “The Spotify Untold”) και αφετέρου είναι έτσι «χτισμένο» ώστε να μπορεί άνετα να το παρακολουθήσει και κάποιος που δεν έχει καν το Spotify app στο κινητό του και δεν έχει ιδέα τι είναι το “Discover Weekly” ή τι σημαίνει “Shuffle”.
Όλα ξεκινούν από μία ιδέα. Αυτό που κάποιοι ίσως δουν ως ανακύκλωση στερεοτύπων γύρω από τους αυτοδημιούργητους entrepreneurs -που ξεκινούν ως ατημέλητοι, ιδιόρρυθμοι, αντικοινωνικοί weirdos και καταλήγουν ζάμπλουτοι, κομψοί, γιάπηδες ομιλητές τουTedX- δεν είναι παρά η αληθινή ιστορία του ιδρυτή του Spotify Daniel Ek (απίθανος στον ρόλο ο Edvin Endre), ο οποίος το 2006, στα 23 του -και ενόσω ζούσε ακόμη με τη μητέρα του- κατάφερε, έχοντας μόλις καρπωθεί μερικά εκατομμύρια από την πώληση μιας άλλης υπηρεσίας που είχε σχεδιάσει, να επινοήσει ένα προϊόν που θα έβαζε φρένο στην ανεξέλεγκτη πειρατεία της μουσικής (ο «κακός», τo The Pirate Bay, αναφέρεται σε κάθε επεισόδιο) και θα άλλαζε τελείως τον τρόπο που λειτουργεί η μουσική βιομηχανία.
Ο ιδρυτής μιας εταιρείας είναι ο σταρ της υπόθεσης, καμία αντίρρηση. Όμως, όπως συχνά όταν μιλάμε για ένα συγκρότημα σκεφτόμαστε μόνο τον frontman και ξεχνάμε όλους τους υπόλοιπους, έτσι και στην περίπτωση των tech start-ups, ο ρόλος των ενορχηστρωτών της οπισθοφυλακής συχνά παραβλέπεται ή αγνοείται. Αυτό είναι που κάνει εξαιρετικά καλά το “The Playlist”, δίνοντας σε κάθε επεισόδιο το βήμα σε διαφορετικό πρόσωπο, προκειμένου να παρουσιάσει την ιστορία από διαφορετικές οπτικές γωνίες: του ιδρυτή, που είχε το όραμα, του συνιδρυτή, που είχε τα λεφτά, του προγραμματιστή, που είχε την ευφυΐα, του ανταγωνιστή (της δισκογραφικής εν προκειμένω), που είχε τις αντιρρήσεις του, του νομικού εκπροσώπου, που αναζητούσε εξισορροπιστικές λύσεις, του καλλιτέχνη, που μέχρι και σήμερα δεν μπορεί να κατανοήσει αν το Spotify τον ωφελεί ή τον ζημιώνει.
Για να συνεχίσω την αναλογία με το συγκρότημα, όπως μια μπάντα συχνά ξεκινάει με ένα καλλιτεχνικό όραμα και στην πορεία, όταν αρχίζει να μιλάει το χρήμα, ξεπουλιέται -με αποτέλεσμα κάποια μέλη της να αποχωρούν για ιδεολογικούς λόγους και κάποια άλλα να μεταλλάσσονται σε υπηρέτες της βιομηχανίας- έτσι και στην περίπτωση του “The Playlist”, οι διάφοροι παίκτες του Spotify έρχονται από νωρίς αντιμέτωποι με το δίλημμα «να ταχθώ με τη δισκογραφική ή τον καλλιτέχνη» πράγμα που εξελίσσεται σε κεντρικό δραματουργικό στοιχείο της υπόθεσης, ενώ αποτελεί και κύριο μειονέκτημα της ίδιας της υπηρεσίας, ακόμα και τώρα, 16 χρόνια μετά την ίδρυσή της.
Στο μεταξύ, η ίδια αφήγηση μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε ανάλογο εταιρικό success story: όλα ξεκινούν ρομαντικά, από το όραμα ενός computer geek μπροστά σε μια οθόνη, η ιδέα παίρνει σάρκα και οστά και -μπουμ!- από τη μια στιγμή στην άλλη το geek έχει βρεθεί να διευθύνει ένα ανεξέλεγκτα αναπτυσσόμενο καπιταλιστικό μόρφωμα χωρίς ταβάνι και χωρίς φραγμούς. Όχι τυχαία, για να τονιστεί αυτή ακριβώς η αλήθεια, στα πρώτα επεισόδια η start-up απεικονίζεται ως «παιδική χαρά για προγραμματιστές», με τους υπαλλήλους να συμπεριφέρονται σαν λυκειόπαιδα που κάνουν συνεχώς φασαρία και παίζουν ping pong στα διαλείμματα, ενώ προς το φινάλε ο Ek έχει γίνει δισεκατομμυριούχος, τα σπίτια και τα γραφεία μοιάζουν με μουσεία μινιμαλισμού, η εταιρεία έχει αποκτήσει αυστηρή δομή μεγαλοεπιχείρησης, ενώ ο βασικός προγραμματιστής (στον οποίο οφείλεται η ίδια η ύπαρξη του app) έχει έρθει σε ρήξη με τους άλλους διευθυντές και έχει αποχωρήσει από το πρότζεκτ.
Παράλληλα, ο καλλιτεχνικός κόσμος έχει αρχίσει να αντιτίθεται στην αλλαγή που έφερε το streaming. «Ναι, η μουσική μου έγινε γνωστή χάρη στο Spotify, αλλά τα likes δεν πληρώνουν το νοίκι» δηλώνει αγανακτισμένα η επικεφαλής του κινήματος Bobbi T (μη υπαρκτός χαρακτήρας, τον οποίο ενσαρκώνει η Σουηδή τραγουδίστρια Janice Kamya Kavander). Στο τελευταίο επεισόδιο (και ειδικά μέσα από το κλείσιμο ματιού που εμπεριέχει το αντισυμβατικό φινάλε) γίνεται απολύτως σαφές: δεν ξέρουμε αν και πότε θα υπάρξει νέα επανάσταση στη μουσική βιομηχανία, πάντως η τέλεια συνταγή που θα ικανοποιεί και τους χρήστες, και τα labels, και τους καλλιτέχνες δεν έχει ακόμη βρεθεί. Αυτό είναι το δεύτερο πράγμα που κάνει καλά το “The Playlist”, καταφέρνοντας να κρατήσει ιδανική απόσταση ανάμεσα στα δύο άκρα «αυτοί οι τύποι άλλαξαν τον κόσμο» και «αυτοί οι τύποι τσεπώνουν τα λεφτά των μουσικών».
Το να φτιάξεις μια playlist απαιτεί τέχνη. Δεν αρκεί να βρεις τα σωστά τραγούδια και να τα βάλεις στη σειρά, πρέπει να προσέξεις τις λεπτομέρειες, να εντοπίσεις τις αδυναμίες, να διαγράψεις ό,τι «κλωτσάει», να μπλέξεις σωστά παλιά και νέα κομμάτια, να μην πας με τα «σίγουρα», να κινηθείς τολμηρά. Ομοίως και στην corporate αρένα. Το Spotify ήθελε να μετατρέψει τη μουσική σε αγαθό διαθέσιμο σε όλους («όπως το ρεύμα ή το νερό») και τα κατάφερε περίφημα, αλλά όχι άριστα. Αν η λύση του music streaming εξακολουθήσει να αποδεικνύεται μη βιώσιμη για τους δημιουργούς, μια νέα εφεύρεση θα φέρει τα πάνω-κάτω. Το σημαντικό είναι να προλάβεις εγκαίρως να αναγνωρίσεις την ανάγκη για reshuffling.
Η σουηδική σειρά έξι επεισοδίων The Playlist είναι διαθέσιμη στο Netflix.
