«Η Argerich είναι 75 ετών, αλλά η είδηση της ηλικίας της δεν έχει φτάσει στην ίδια, ούτε στα δάχτυλά της».
Αυτά έγραφε ο Guardian το καλοκαίρι του 2016 για την εμφάνιση της Martha Argerich στο The Proms 2016 και τη συγκλονιστική της ερμηνεία στο 1ο κονσέρτο του Franz Liszt. Κι αν κάτι έγινε άμεσα διαπιστώσιμο το βράδυ της Παρασκευής στο Ηρώδειο, ήταν ότι και σήμερα, με 2 χρόνια παραπάνω στα χέρια της, η πιανίστρια από την Αργεντινή δεν λέει να κόψει ταχύτητα. Παραμένει ένας χείμαρρος, το μουσικό πνεύμα του οποίου δεν λέει –ευτυχώς– ν' αγγίξει το ρίγος του χρόνου.
Για όλους εμάς που μεγαλώσαμε με γαλλογερμανικά και πιάνο και βλέπαμε στον ύπνο μας τις παρτιτούρες του Μπαχ, με το άγχος κάθε καλοκαίρι μην μπερδέψουμε τις θέσεις των δακτύλων στις εξετάσεις του ωδείου, η Martha Argerich είναι ένα από τα ύψιστα αντικείμενα του πιανιστικού θαυμασμού. Και για τον παγκόσμιο μουσικό κόσμο είναι ίσως η πιο σπουδαία πιανίστρια εν ζωή: από τα λίγα ονόματα του κλασικού ρεπερτορίου που έχει εκλάβει διαστάσεις θρύλου και που είναι ευρέως γνωστό κι αγαπητό ακόμα και σε κοινό μηδαμινά εξοικειωμένο με το έργο του Francis Poulenc, το οποίο ήταν και το κύριο ερμηνευτικό αντικείμενο στη φετινή παράστασή της στο Ηρώδειο.
Η αγάπη αυτή ήταν χειροπιαστή στην ατμόσφαιρα καθόλη τη διάρκεια του πρώτου μέρους της βραδιάς, με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών να ερμηνεύει υπό τη διεύθυνση του Στέφανου Τσιαλή τη Συμφωνία σε Ρε Ελάσσονα του Cezar Franck. Οι περίπλοκοι κυκλικοί ακροβατισμοί του Βέλγου συνθέτη του ύστερου ρομαντισμού κατάφεραν στα χείλη και στα χέρια των ταλαντούχων μελών της Κρατικής Ορχήστρας να προσελκύσουν το ενδιαφέρον, αν και άπαντες στο Ηρώδειο ανυπομονούσαν για τη στιγμή που τα δύο grand pianos –τα οποία βρίσκονταν στριμωγμένα και άψυχα στο πίσω μέρος τη σκηνής– θα καταλάμβαναν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που τους άξιζε.
Η στιγμή αυτή ήρθε στο δεύτερο μέρος, με την αναδιάταξη της ορχήστρας να συγκεντρώνει τα βλέμματα και την προσμονή να μεγαλώνει όλο και περισσότερο. Χαρακτηριστικό του βαθμού στον οποίον αναμενόταν η Argerich ήταν το χειροκρότημα που έλαβε ο βοηθός της άμα τη εμφανίσει του με τις παρτιτούρες ανά χείρας: το κοινό του Ηρωδείου ανυπομονούσε για πιανιστική δράση και ο αργεντίνικος μύθος της Martha Argerich ήταν εκεί για να του την προσφέρει.
Με τη χαρακτηριστικά ατίθαση γκρίζα κόμη της –οιονεί σύμβολο του εν πολλοίς αντισυμβατικού μουσικού, αλλά και προσωπικού της βίου– η Μartha Argerich έκανε την είσοδό της απλά και ταπεινά, καταχειροκροτούμενη· και πήρε θέση απέναντι από τη μαθήτριά της, την ταχύτατα ανερχόμενη πιανίστρια Θεοδοσία Ντόκου, προκειμένου να ερμηνεύσουν μαζί το Κονσέρτο για Δύο Πιάνα σε Ρε Ελάσσονα του Poulenc, πάντα με την πολύτιμη σύμπραξη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών.
Στον ημίωρο διάλογο που ακολούθησε η Argerich δικαίωσε για μία ακόμα φορά τη φήμη της τεράστιας ποιότητάς της, ενώ η Ντόκου στάθηκε κάτι παραπάνω από άξια συνοδοιπόρος αυτού του μύθου. Εντυπωσιακή ταχύτητα και ακρίβεια από μια αγέραστη μουσική ιδιοφυΐα, απέναντι στο έντονο πιανιστικό πάθος και την άρτια τεχνική μιας ανερχόμενης πλην σπουδαίας δεξιοτεχνίας χάρισαν στους παρευρισκόμενους μια μουσική εμπειρία μεγάλης αξίας, η οποία κύλησε όπως κυλούν όλες οι ακροάσεις αντίστοιχου βεληνεκούς: σαν αέρας ανάμεσα στις καμάρες του Ηρωδείου, κάνοντας τον χρόνο να περνάει σε υπερδιπλάσια από την κανονική του ταχύτητα, παρασυρμένος κι εκείνος από ό,τι διαμειβόταν πάνω στα δύο κλαβιέ.
Η ερμηνεία τους καταχειροκροτήθηκε τόσο κατά τη διάρκειά της, όσο και στο τέλος της, για να δώσει σκυτάλη στην πλέον φορτισμένη στιγμή της βραδιάς: τη στιγμή που η Argerich και η τιμητική προσκεκλημένη της, η διεθνούς φήμης πιανίστρια Ντόρα Μπακοπούλου, θα ερμήνευαν το Καταραμένο Φίδι του Μάνου Χατζιδάκι. Ήταν μια μεγαλειώδης επίκληση στο συναίσθημα, με τις χαρακτηριστικές αρμονίες να κραυγάζουν την ελληνικότητά τους και το χατζιδακικό γονίδιο να αποδίδει φόρο τιμής στη φτωχή πλην τίμια λατέρνα, η οποία έκανε καριέρα στις ταινίες του Φιλοποίμενα Φίνου και στις κοντινές γειτονιές της Πλάκας.
Την έκλυση αυτή της συγκίνησης και τον ενθουσιασμό που επισύρουν πάντα έστω και δύο νότες από το οπλοστάσιο του Χατζιδάκι διαδέχτηκε –εν είδει μουσικού επιδόρπιου– το πιο ανάλαφρο και τελευταίο μέρος του προγράμματος, το Καρναβάλι των Ζώων του Camille Saint-Saëns. Η Argerich κι ο Στέφανος Τσιαλής υποδέχτηκαν πάλι στη σκηνή τη Θεοδοσία Ντόκου, καθώς και τη Γαλλίδα ηθοποιό Annie Dutoit (κόρη της Argerich από τον δεύτερο της γάμο με τον μαέστρο Charles Dutoit), η οποία και ανέλαβε τα αφηγηματικά μέρη της διάσημης ορχηστρικής σουίτας.
Σοβαρότητα μα όχι σοβαροφάνεια, χαριτωμένη πρόζα και παιχνιδιάρικη διάθεση από όλους τους συντελεστές, σε στιβαρό συνδυασμό με υψηλή τεχνική, χάρισαν στο έργο αυτό –που οι πιο πολλοί έχουν στο μυαλό τους ως soundtrack νηπιαγωγικών δραστηριοτήτων– την αίγλη του ιδανικού κλεισίματος της εμφάνισης της Martha Argerich στο Ηρώδειο. Η οποία στο τέλος έμοιαζε αδύναμη να πιστέψει το πόσες φορές έπρεπε να υποκλιθεί για να ευχαριστήσει τον κόσμο, που τη χειροκροτούσε όρθιος, εξαναγκάζοντάς την να επιστρέψει στο πιάνο για να ερμηνεύσει (πάντα με τη συνδρομή της Θεοδοσίας Ντόκου) το Φινάλε του Καρναβαλιού για δεύτερη φορά· σε μια τήρηση της παράδοσης του encore, της οποίας σπάνια γινόμαστε μάρτυρες σε συναυλίες κλασικής μουσικής.
Και τι να περισσέψει μετά από μια τέτοια βραδιά, παρά άκρατος θαυμασμός για μια τόσο διακεκριμένη καλλιτέχνιδα, που με τη σφραγίδα της και το εκτόπισμά της μετατρέπει ένα πρόγραμμα με σχεδόν μηδενικές αβάντες –τουλάχιστον για το ελληνικό κοινό– σε θρίαμβο της μουσικής ποιότητας. Και τι άλλο μένει να ευχηθούμε παρά τα δάχτυλά της να συνεχίσουν να τρέχουν πιο γρήγορα απ' τον χρόνο, αγνοώντας τον επιδεικτικά και χαρίζοντάς μας ακόμα περισσότερες ερμηνείες αυτής της καθαρότητας που τόσο έχουμε ανάγκη.
{youtube}13HW5SQe4E4{/youtube}
