Μια πολύ ιδιαίτερη βραδιά απολαύσαμε οι λίγοι, πλην αξιοπρεπέστατοι σε αριθμό, παρευρισκόμενοι το Σάββατο στο Ηρώδειο, όπου δύο βωβές ταινίες από το αρχείο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος δέχθηκαν τη μουσική επένδυση του διακεκριμένου Έλληνα συνθέτη Φίλιππου Τσαλαχούρη, στα πλαίσια του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου.
Στις ζεστές ακόμη κερκίδες του Ωδείου μαζεύτηκαν από τις 20.30 κιόλας περίπου 2.000 θεατές, μπροστά στους οποίους παρουσιάστηκαν δύο αποκατεστημένα φιλμ του ελληνικού κινηματογράφου, το Δάφνις και Χλόη (1931) του Ορέστη Λάσκου και η Αστέρω (1929) του Δημήτρη Γαζιάδη.
Γύρω στις 21:15, και με το ημίφως του σούρουπου να λούζει ακόμη τις αψίδες του Ηρώδειου, το μεγάλο πανί φωτίστηκε και ο Φίλιππος Τσαλαχούρης πήρε θέση μπροστά στο πιάνο, στο κέντρο της επιβλητικής εξέδρας. Ήπια και αρκετά διακριτικά, συνόδευσε στη συνέχεια τις πρώτες σκηνές της κινηματογραφικής διασκευής του βουκολικού ειδυλλίου του Λόγγου, ο οποίος κι έγραψε το ομώνυμο μυθιστόρημα στη Ρώμη του 2ου αιώνα μ.Χ.
Σχεδόν 18 αιώνες μετά, ο Ορέστης Λάσκος κινηματογράφησε αυτήν την ιστορία έρωτος, στη θέαση της οποίας αντιλαμβάνεται κανείς μέχρι σήμερα την πρωτοπορία και την τόλμη με την οποία την προσέγγισε, παρουσιάζοντας λ.χ. το πρώτο γυμνό στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, στην περίφημη πλέον σκηνή του λουτρού της Χλόης. Έτσι, το βράδυ του Σαββάτου, με τα θέματα της αθωότητας, της αναγνώρισης, της επιθυμίας, του έρωτα και της εξουσίας να επενδύονται μουσικά από το πιάνο του Φίλιππου Τσαλαχούρη, το έργο του Λάσκου ξαναζωντάνεψε στο επιβλητικό θέατρο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου.
Έπειτα από ένα αναγκαίο 20άλεπτο διάλειμμα –διότι ειδυλλιακό μεν το Ηρώδειο, αρκετά άβολο δε για εκδηλώσεις που ξεπερνούν τις 2 ώρες– ο συνθέτης ξανανέβηκε μετά χειροκροτημάτων στη σκηνή και η δεύτερη ταινία του προγράμματος ξεκίνησε να παίζει, κλέβοντας κατά γενική ομολογία τις εντυπώσεις, κρίνοντας από όσα ακούγονταν ακόμη και μετά το τέλος της προβολής.
Σε αντίθεση με το φυσικό, άγριο τοπίο της Λέσβου, όπου γυρίστηκε το Δάφνις και Χλόη, η Αστέρω του Δημήτρη Γαζιάδη (βασισμένη στην ομώνυμη ιστορία του Παύλου Νιρβάνα) εκκινεί από το αστικό τοπίο της Αθήνας του 1920, το οποίο ερχόταν σε μια πολύ ενδιαφέρουσα αντιδιαστολή με το εκσυγχρονισμένο περιβάλλον που μας περιέβαλλε. Σύντομα όμως το σκηνικό μεταφέρθηκε στη γραφική ύπαιθρο, για να ξετυλιχτεί η βουκολική περιπέτεια των δύο βοσκόπουλων, της Αστέρως και του Θύμιου.
Με μεγαλύτερη δραματικότητα και με περισσότερες εντάσεις και κλιμακώσεις, ο Τσαλαχούρης προσέγγισε πολύ εύστοχα την κινηματογραφική ένταση της ταινίας, η οποία αποδιδόταν αριστουργηματικά, λαμβάνοντας υπόψη το πλαίσιο και τα μέσα της εποχής. Έτσι, ο έρωτας, το ψέμα, η τρέλα, η πάλη, η αγωνία και η κάθαρση της ιστορίας της Αστέρως, είχαν έπειτα από 90 σχεδόν χρόνια το δικό τους μουσικό θέμα, αντάξια έντονο και δραματικό.
Μερικά λεπτά πριν τα μεσάνυχτα έλαβε τέλος και η δεύτερη προβολή και έτσι το αφιέρωμα στις δύο ταινίες ολοκληρώθηκε, με το χειροκρότημα του κοινού να φέρνει ακόμη μία φορά στη σκηνή τον Φίλιππο Τσαλαχούρη.
Πέραν της μουσικής επένδυσης των δύο διάσημων ταινιών, μεγάλο ενδιαφέρον είχαν και οι ιστορίες πίσω από την αποκατάστασή τους, που συμβάλλουν σημαντικά (σε μια δεύτερη ανάγνωση) τόσο στον τρόπο με τον οποίον προβλήθηκαν, όσο και στον τρόπο με τον οποίον προσλαμβάνονται στο σήμερα. Αφενός, το Τμήμα Αποκατάστασης της Ταινιοθήκης της Ελλάδος είχε την ευκαιρία να φέρει εις πέρας την αποκατάσταση του Δάφνις και Χλόη το 1992 με την παρουσία και βοήθεια του ίδιου του Ορέστη Λάσκου, ο οποίος αντιμετώπισε δημιουργικά τη διαδικασία, προσπαθώντας να «ξαναθυμηθεί». Από την άλλη, η κινηματογραφική επιστροφή της Αστέρως –έργου που θεωρήθηκε σταθμός για το είδος της «φουστανέλας»– οφείλεται στην εύρεση μιας κόπιας με γαλλικούς μεσότιτλους το 2003, στη Γαλλική Ταινιοθήκη.
Παρά λοιπόν τη μικρή προσέλευση κόσμου, η προβολή ταινιών στο Ηρώδειο και δη με ζωντανή μουσική, ήταν ένα από τα ομορφότερα και πιο ξεχωριστά στιγμιότυπα του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. Πολύ ευχάριστο θα ήταν να δούμε την Ταινιοθήκη της Ελλάδος να ξαναβγάζει σύντομα κι άλλες ταινίες αρχείου από τις αίθουσες της Μεγάλου Αλεξάνδρου, παρουσιάζοντάς τις στο κοινό συνοδεία τολμηρών μουσικών παραγωγών.
{youtube}e5wKLTmac0w{/youtube}
