Οι στίχοι του Νίκου Καββαδία και η μελοποίησή τους από τον Θάνο Μικρούτσικο, είναι διαχρονικοί «καταληψίες» της ποιητικής μας μνήμης· της μνήμης εκείνης που συνδέεται με τον έρωτα, σύμφωνα με τον Ουμπέρτο Έκο. Τραγούδια αγαπημένα με λέξεις παράξενες, ταξιδιωτικές από μόνες τους, ακόμα και χωρίς την επεξήγηση ή την ετυμολογία τους. Από το "Kuro Siwo" του 1979 μέχρι τη "Μαρέα" του 2005, ο συνθέτης συμπορεύεται με τον ποιητή κι εμείς «επωφελούμαστε» από το πάντρεμά τους, συγκινημένοι και ταξιδεμένοι αταξίδευτοι. Όσες φορές και να ακούσω εκείνο το σπαρακτικό, αλλά και ωμά ρεαλιστικό «εκτός από τη μάνα σου κανείς δεν σε θυμάται», νιώθω τον ίδιο κόμπο στον λαιμό. Και –ω, τι μαζοχισμός ή τι ανάγκη για συγκίνηση και κάθαρση– αυτόν αποζητώ κι ας έχει μετατραπεί εσχάτως σε ...γόρδιο κόμπο. Πρόβλημα και λύση.
Με την προσμονή αυτή και με τη διάθεση του ποιητικώς ερωτευμένου βρέθηκα το βράδυ της Δευτέρας στο θέατρο Badminton για να παρακολουθήσω την παράσταση «Θάνος Μικρούτσικος - Νίκος Καββαδίας, Ταξίδι στο Σταυρό του Νότου», σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Είχα μεγάλη περιέργεια να δω τον τρόπο με τον οποίο ο Μικρούτσικος θα πήγαινε τη σχέση του με την ποίηση του Καββαδία ένα βήμα παραπέρα, λίγο παρακάτω.
Κατά την άποψή μου, ο Μικρούτσικος έχει πετύχει απολύτως στις μελοποιήσεις του στον Καββαδία. Μελωδίες που φαντάζουν (αλλά δεν είναι και τόσο) απλές υπηρετούν στο έπακρο τα –πολλές φορές– πυκνά λόγια του ποιητή, αφήνοντας χώρο στη φαντασία του ακροατή και «αναγνώστη» ώστε να ταξιδέψει και να πλάσει τον κόσμο κάθε τραγουδιού. Με τον τρόπο αυτόν, το κοινό «ταξιδεύει» εδώ και 37 χρόνια: κρατώντας το τιμόνι που του παρέδωσε ο συνθέτης στα χέρια, καθώς, δια χειρός Μικρούτσικου, η ποίηση του Καββαδία δίνει ελευθερίες στον ακροατή, κάπως σα να του παραδίδει το πηδάλιο του πλοίου. Αυτές τις ελευθερίες στερεί όμως στον θεατή η παράσταση που είδα στο Badminton. Και εξηγούμαι.
Τα φανταστικά ταξίδια που βιώνει κανείς ακούγοντας τους δίσκους Σταυρός Του Νότου (1979) και Γραμμές Των Οριζόντων (1991) περιορίζονται αισθητά στην παράσταση του Μουμουλίδη. Η σκηνοθεσία και οι ιστορίες, ακόμα-ακόμα και τα πρόσωπα των ηθοποιών (ανεξάρτητα από τις ερμηνείες τους), λειτουργούν περιοριστικά στις προσλαμβάνουσες του θεατή. Πολλές φορές, μάλιστα, τα επί σκηνής δρώμενα φαντάζουν ασύνδετα: σαν ιστορίες σκόρπιες από τη ναυτική ζωή.
Προφανώς, τα γεγονότα που βλέπουμε να διαδραματίζονται σχετίζονται με τη ζωή, τις εμπειρίες και τις αφηγήσεις του ποιητή και με τα τραγούδια που προηγούνται και έπονται (ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να συμβαίνει). Αλλά αυτό –στη δική μου αντίληψη– δεν κατέστη σαφές σε όλες τις περιστάσεις. Δεν έχουμε εδώ να κάνουμε με μια βιογραφία του Νίκου Καββαδία, στην οποία παρεμβάλλονται τα τραγούδια. Στο Badminton συμβαίνει κάτι άλλο, κάτι που δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρο στα μάτια του μέσου θεατή. Και όλο αυτό, μέσα από ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο, στο οποίο μας έχει συνηθίσει εδώ και χρόνια ο συγκεκριμένος χώρος: αυτό του μεγάλου θιάσου και της υπερπαραγωγής.
Αλλά, αν τα μάτια του θεατή «κουράζονται», δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα αυτιά του. Τα τραγούδια είναι παρόντα και αποφορτίζουν την ατμόσφαιρα όπου χρειάζεται, αποτελώντας και μια υπενθύμιση για το τι ακριβώς συμβαίνει στη σκηνή. Μια προσεγμένη, κουρδισμένη, προβαρισμένη και λαμπερή ορχήστρα (Νίκος Κασσαβέτης/τύμπανα, Γιάννης Γρυπαίος/μπάσο, Νικηφόρος Παπαναγής/κιθάρα, Γιάννης Τσόλκας/πιάνο, Βασιλική Μαζαράκη/βιολί, Βασίλης Ραψανιώτης/βιολί, Κώστας Κατσιφέρης/βιόλα, Μιχάλης Πορφύρης/τσέλο & Θύμιος Παπαδόπουλος/φλάουτο, κλαρινέτο, σαξόφωνο και επιμέλεια ορχήστρας) συμβάλει τα μέγιστα στην παρουσίασή τους. Και με τη βοήθεια των ερμηνειών της Ρίτας Αντωνοπούλου –πρωτίστως– και του Κώστα Θωμαΐδη, δίνει ωραίες εκδοχές αγαπημένων μουσικών έργων.
Ο ίδιος δε ο Θάνος Μικρούτσικος παραμένει καταιγιστικός και εντυπωσιακός, είτε ερμηνεύοντας με περίσσιο συναίσθημα το "Μαχαίρι" και τους "7 Νάνους Στο s/s Cyrenia" καθισμένος στο πιάνο, είτε διευθύνοντας την ορχήστρα με τις γνωστές κοφτές κινήσεις των χεριών του και τις παθιασμένες φωνές του να προκαλούν ρίγη συγκίνησης.
Στον δρόμο της επιστροφής, κολλημένος στην κίνηση που προκαλείται κάθε φορά κατά την έξοδο από το Badminton, ένιωσα μετέωρος. Μάλλον έπεσα θύμα υψηλών προσδοκιών. Ή δεν κατάλαβα καλά. Ο έρωτας, όμως, δεν έχει λογική. Αυτό το ξέρει ο καθένας. Έτσι, έβαλα να ακούσω τους "Εφτά Νάνους" δυνατά και ανατρίχιασα από συγκίνηση εκεί που η Χαρούλα λέει: «…μα είναι κάτι πιο βαθύ που με λερώνει, γιε μου πού πας; Μάνα θα πάω στα καράβια».
{youtube}E0QWW19x_78{/youtube}
