Σε επίπεδο σημειολογίας, ήταν ορθή η φράση «από το αρχέγονο στο σύγχρονο» την οποία χρησιμοποίησε η διαφημιστική αφίσα της συναυλίας του Ross Daly –την οποία παρεμπιπτόντως συνδιοργάνωσαν το Πέραν («το Καφέ Αμάν της πόλης», όπως αυτοπαρουσιάζεται) και ο ρ/σ Στο Κόκκινο 105,5. Διότι εστίαζε ορθώς στη χρονική συνέχεια, άρα στην επιμονή, σε ό,τι μπορεί να ονομαστεί διαχρονικό. Ορθότερα το έχει επισημάνει πολλάκις ο ίδιος ο Daly, ότι δηλαδή δεν τον ενδιαφέρει η έννοια της παράδοσης γενικά (αφού εν πολλοίς αυτή εμπεριέχει απλώς επαναλαμβανόμενες πρακτικές του παρελθόντος, δίχως την αναφορά σε κανέναν αξιακό κώδικα), αλλά το διαχρονικό που μπορεί κάποιος να βρει μέσα της.
Ίσως λοιπόν να είναι λάθος η εστίαση στην λέξη «παράδοση», έτσι γενικά και αόριστα. Διότι ριζωμένη στο παρελθόν καθώς είναι, μπορεί να μας οδηγήσει σε δύο πολύ σοβαρές στρεβλώσεις: πρώτον, στην πρόσληψή της ως τοτέμ, δηλαδή στη σχεδόν λατρευτική αντιμετώπισή της, στην απόλυτη προσήλωση σε αυτήν και άρα στην έμφαση/εμμονή στην (ιεροποιημένη) τυπολογία της. Δεύτερον, στην αντιμετώπισή της ως κάτι το εξωτικό –σαγηνευτικό μεν και σίγουρα άξιο εκτίμησης και σεβασμού, μα αντιληπτό έξω από τους όρους της καθημερινότητας, άρα με λίγη δύναμη να επηρεάσει (έστω και ανεπαίσθητα) την αντίληψή μας για τα πράγματα.
Το διαχρονικό αντίθετα, προϋποθέτει μια προσεκτική αναζήτηση των στοιχείων εκείνων που θα μπορούν να στηρίξουν ουσιωδώς έναν διάλογο για το σήμερα· την παροχή των εκφραστικών εργαλείων, αν προτιμάτε. Σημαίνει κατ’ ουσίαν ότι οι άκαμπτοι διαχωρισμοί παρελθόντος/παρόντος καθίστανται άνευ νοήματος, αφού με το λεξιλόγιο της παράδοσης συνθέτουμε μια συζήτηση η οποία αφορά το εδώ και το τώρα.
Κάπως έτσι αισθάνομαι ότι λειτουργεί η λογική του Ross Daly. Κάτι τέτοιο τέλος πάντων αποκόμισα βλέποντάς τον στο μικρό πάλκο του Πέραν μαζί με τους εκλεκτούς συνοδοιπόρους του (την Κέλυ Θωμά στη λύρα, τον Περικλή Παπαπετρόπουλο σε σάζι & πολίτικο λαούτο και τη Μαρίτζια Κατσούνα σε κρουστά), να παραδίδει τις συνθέσεις του στις σχέσεις και στον διάλογο μεταξύ των τεσσάρων οργάνων, στην επιτόπια μεταξύ τους δυναμική. Χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη δυναμική, βυθιζόταν στην εσωτερικότητα της μουσικής του, ενώ από αυτήν έβρισκε και την ενέργεια με την οποία οδηγούταν στις φλεγόμενες εξάρσεις της.
Φυσικά μεγάλο ρόλο εδώ παίζει η εκτελεστική δεινότητα, οι αντικειμενικές δυνατότητες των τεσσάρων μουσικών. Συνθήκες αναγκαίες αλλά όχι ικανές από μόνες τους να γίνουν φορείς των παραπάνω. Γιατί χρειάζεται και κάτι άλλο για να εμπεδωθεί η ικανότητα· χρειάζεται να «εργαλειοποιηθεί» κι εκείνη, να γίνει μέσο (όχι ο σκοπός) που θα καταστήσει τον διάλογο περισσότερο πλήρη. Διότι ο σκοπός (ή εν πάση περιπτώσει το ζητούμενο) παραμένει ο διάλογος.
Αν έπρεπε λοιπόν να ξεχωρίσει κανείς κάτι περισσότερο προσωποποιημένο, θα έμενε σε κάποιες μορφές που έπαιρνε ο εν λόγω διάλογος ή σε ορισμένους από τους τρόπους με τους οποίους εξελισσόταν. Θα ξεχώριζε ας πούμε την υποδειγματική αλληλοκάλυψη του Ross Daly και της Κέλυς Θωμά, τόσο όταν και οι δύο έπαιζαν κρητική λύρα, όσο και όταν ο Daly έπαιρνε το τάρχου (ένα εκπληκτικής ακουστικής έγχορδο, μεγαλύτερο σε μέγεθος και βαθύτερο σε ήχο από τη λύρα). Ιδίως στις τελευταίες περιπτώσεις, ορισμένα ισοκρατήματα στη λύρα από τη Θωμά υποστήριξαν θαυμάσια τα βαθιά σόλο του Daly, ενώ συχνό ήταν και το ανάποδο (ο Daly δηλαδή να στηρίζει τις ακροβασίες της Θωμά).
Θα ξεχώριζε επίσης τα πεντακάθαρα χτυπήματα της Κατσούνα στα κρουστά, έτοιμα πάντα να στηρίξουν και την παραμικρή αλλαγή, μα και ευφάνταστα στον τρόπο με τον οποίον νοηματοδοτούσαν τα μετρήματα. Όπως επίσης και τον δυναμισμό με τον οποίον ο Παπαπετρόπουλος συνόδευσε (με ακρίβεια χιλιοστού) τα πατήματα του Daly: έναν δυναμισμό που, αίφνης, αποκτούσε κάτι το εύθραυστο σε ορισμένα σόλο περάσματά του.
Η συναυλία χωρίστηκε σε τρία μέρη και θα πρέπει να διήρκησε περίπου δυόμιση ώρες. Και έδειξε από την αρχή την ικανότητά της να σε μαγνητίζει, να σε απορροφά: να κερδίζει την προσοχή σου, όχι να την απαιτεί. Το τρίτο μέρος νομίζω ότι ήταν πραγματικά απογειωτικό. Ξεκίνησε με ένα εκπληκτικής συναισθηματικής δυναμικής σόλο του Παπαπετρόπουλου στο πολίτικο λαούτο (εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τον ζεστό ήχο του οργάνου)· και είχε ένα αντίστοιχης δυναμικής κλείσιμο: οι 4 μουσικοί έπιασαν ένα γρήγορο θέμα, το οποίο φούντωνε και ξεφούντωνε διαρκώς για καμιά 15νταριά λεπτά, μέχρις ότου, με την τρελή φόρα που είχε πάρει, να ολοκληρωθεί με ένα εξαιρετικής πυκνότητας ξέσπασμα. Μόνο παράπονο η καθυστερημένη για καθημερινή έναρξη της συναυλίας (γύρω στις 11), η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την κορύφωσή της να την παρακολουθήσουν μόνο μερικές σκόρπιες παρέες...
Μέσα σ’ όλα αυτά (στο κυνήγι του διαχρονικού, για να επανέλθουμε στα παραπάνω), αξίζει να σημειωθεί και ο γνήσιος κοσμοπολιτισμός του Ross Daly. Όχι απλώς γιατί είναι «ένας Ιρλανδός που ζει στην Κρήτη και παίζει παραδοσιακή μουσική». Αλλά γιατί η αυτή η μουσική του έχει καταφέρει να γίνει ένα ενιαίο και αδιαίρετο χαρμάνι, μια μουσική γλώσσα, η οποία έτσι όπως απαρτίζεται από τις παραδόσεις των τριών πλευρών της Μεσογείου (της ευρωπαϊκής, της αφρικανικής και της ασιατικής), καθιστά τα σύνορα μεταξύ των λαών (και ό,τι εκπορεύεται από εκείνα) ένα κακό ανέκδοτο.
{youtube}mWKY2dF-F-o{/youtube}
