Με αφορμή τρεις εμφανίσεις ελληνικών group/καλλιτεχνών που παρακολούθησα πρόσφατα, αλλά και βάσει συζητήσεων και σκέψεων αποφάσισα να γράψω αυτό το αρθράκι, και μάλιστα στη στήλη των live reviews την οποία οποία είχα κάμποσους μήνες να 'τιμήσω' (από εκείνο το mega-review για τον Beck). Δεν ήμουν και τόσο σίγουρος αν θα μπορούσα να εμπνευστώ από το αναμενόμενο. Καλώς ή κακώς κάθε γραπτό είναι πολλές φορές μια απόδραση και για την απόδραση πρέπει να υπάρχει λόγος (ίσως σε ένα ιδανικό κόσμο). Έχουμε δει δεκάδες συγκροτήματα σαν τους Νυχτερινή απόδραση, να κυοφορούνται και να εξελίσσουν στη συνέχεια την αρχικά αχνή ιδέα, ενώ τους Ενδελέχεια, όλο και κάπου τους έχουμε άλλωστε ακούσει, και μάλιστα αυτή τη φορά δεν είχαν να μας πουν κάτι νέο.
Τι είναι όμως αυτό που κάποιο χειμωνιάτικο βράδυ μας συντροφεύει στο γυρισμό με ένα αίσθημα ικανοποίησης; Δεν είναι σίγουρα η συγκίνηση που εγείρεται από το σοκ, το διαφορετικό. Είναι η συγκίνηση που μπορεί να είναι το απόσταγμα μιας ζεστής βραδιάς με φίλους... Σε μακρινές συνοικίες, κάποιο τυπικό βράδυ κάποιου weekend, στο οποίο η καρδιά της πόλης μπορεί να χτυπά έξω από τα μεγάλα clubs στα οποία συνωστίζονται πρόβατα για να κριθούν από κάποιον τυχαίο. Ασφυξία και αποπνικτική ατμόσφαιρα, σακάκια που ενοχλούνται από κλειστές ομπρέλες, ματιές που δεν υπονοούν κάτι... και από την άλλη.. στην άλλη άκρη της πόλης κάτι διαφορετικό. Κι εκεί ο βόμβος της μουσικής αντηχεί στ'αυτιά εκ των υστέρων, η μυρωδιά ενάμιση πακέτου στο μαύρο μπλουζάκι είναι η ίδια, και η καλλιτεχνική πράξη επί σκηνής μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί ως διεκπεραιωτική, αν την ξεχωρίζαμε όμως από την καλλιτεχνική πράξη του κοινού, γιατί έτσι κι αλλιώς μαζί δημιουργούν ζωντανά.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή και για τις μπάντες, που όντως δεν έχουν ουδεμία σχέση, πέρα από την αγάπη για να χωρέσουν κάπου ηχητικά, και όχι να ακολουθήσουν. Ίσως μεγαλύτερη ομορφιά θα είχε αν επιχειρούσαμε να μετατρέψουμε την κριτική σε πραγματική συζήτηση στην οποία μπορούν να παρέμβουν σκόρπιες εντυπώσεις και από άλλα γεγονότα ως παραδείγματα -άλλωστε και ο αναγνώστης του Avopolis μετά τις πολλές ανταποκρίσεις δε νιώθει -φαντάζομαι- και τόσο βολικά περιορισμένος.
Με τόσο φως... ποιος είναι ψεύτικος και ποιος αληθινός, μας έλεγαν κάποτε οι Ενδελέχεια. Σίγουρα, στην ελληνική σκηνή υπάρχουν πολλά αληθινά συγκροτήματα. Αληθινά σ'αυτό που πιστεύουν, ειλικρινή με τους ακροατές, όμως πόσα από αυτά έχουν κατανοήσει την ουσία του καλλιτέχνη; Του ανθρώπου που εμπνέεται και αναζητεί, που δεν επαναπαύεται και επεξεργάζεται την πληροφορία των ακουσμάτων, που χωνεύει τα ερεθίσματα και δημιουργεί κατόπιν; Λίγα ίσως. Πολύ λίγα... Και όσα καταφέρνουν να ξεφύγουν -και όχι γιατί έτσι απλά πρόσθεσαν κάποια νεωτεριστικά στοιχεία στη μουσική τους χωρίς να γνωρίζουν γιατί- ξεχωρίζουν σαν τη μύγα μες το γάλα.
 |
Οι Ενδελέχεια ανήκουν σ'αυτά. Έστω και καθυστερημένα κατόρθωσαν να βρουν το δικό τους στίγμα. Στις τελευταίες δουλειές τους θα βρει κανείς ηλεκτρονικά στοιχεία, θα βρει κανείς drum n bass-ιζοντες ρυθμούς που ποτέ δε γίνονται drum n bass, θα βρει trip-hop στοιχεία λίγο πιο έγκαιρα από την τωρινή (μασημένη αρκετά όμως πλέον) τσιχλόφουσκα, θα βρει την "αγάπη" για τις παραδοσιακές ελληνικές φόρμες, όλα αυτά με πηγαίο λυρισμό και κιθαριστικό θόρυβο. Πρόοδος σημαντική σε σχέση με τις πρώτες τους δουλειές, αλλά και παρακαταθήκη για κάτι παραπάνω την επόμενη φορά. Ζωντανά, 2 Σάββατα πριν, στη μουσική σκηνή "Στον Αέρα", δεν ασχολήθηκαν με την εκτέλεση νέου υλικού, περιοριζόμενοι σε μάλλον συμβατικές προσεγγίσεις του παλιού και στις διασκευές που εμπεριέχονται στο τελευταίο τους cd single, οι οποίες προσαρμόζονται στον ήχο τους (με κορυφαία αυτή του 'Στην αρχή των τραγουδιών' του Ν.Ξυδάκη). Δεν επιχείρησαν να ξεφύγουν, ούτε από τα κομμάτια, ούτε ως μουσικοί, πέρα από ελάχιστες εξαιρέσεις, ίσως και γιατί το κοινό δεν το επέτρεψε -είπαμε άλλωστε ότι η πράξη αυτή έχει δύο μέρη. Όμως, επειδή ακριβώς είναι για δύο μέρη, η ευθύνη ίσως βαρύνει κάπως και τους ίδιους. Και για να μην με καταλάβαιτε λάθος, περάσαμε υπέροχα, μόνο που σε καμία στιγμή δεν αισθανθήκαμε ότι περνάμε σε κάτι ανώτερο, πέρα από τη διασκέδαση. Όχι απαραίτητα κακό.
 |
Πάμε και στη δεύτερη περίπτωση. Δύο Κυριακές πιο πριν βρέθηκα σε ένα ζεστό κλίμα σε μια εμφάνιση ενός νέου group (Νυχτερινή Απόδραση) που βρίσκεται στα πρώτα του βήματα και αντί να αναζητεί ένα συγκεκριμένο μονοπάτι, μαλλον βολοδέρνει (με την καλή έννοια) στην αναζήτηση του χώρου που θα κινηθεί. Μια καλή αρχή για ένα group που δε βλέπει τη μουσική με την αρνητική λογική της μακροχρόνιας σχέσης.
Σίγουρα η μουσική τους πηγάζει από την ελληνική ροκ της δεκαετίας του 70, περνώντας έντεχνα ελληνικά στοιχεία -ουσιαστικά επιχειρώντας να χωρέσουν στην λεπτή τομή ηλεκτρισμού, λυρισμού και παραδοσιακού ελληνικού στοιχείου- αλλά ειδικά ζωντανά η όλη παρουσία τους αποτέλεσε μία έκπληξη, για διάφορους λόγους.
Η ψυχράδα των στούντιο κομματιών που είχα ακούσει είχε αντικατασταθεί από τη ζωντάνια που τροφοδοτούσε και η παρουσία του κοινού (αλλά κυρίως η αίσθηση του νέου μουσικού ότι παίζει μπροστά σ'αυτό), τα πανέμορφα κρουστά έδιναν το στοιχείο της διασκευής σε κάθε κομμάτι που έπαιζαν, και -κυρίως- τα φωνητικά από τέσσερις κοπέλες που δε συνάχθηκαν από κάποιον τυχάρπαστο manager μέσω γραφείου μοντέλων ήταν το στοιχείο που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Κοινό μυστικό ότι τα περισσότερα ελληνικά group δε γνωρίζουν να κάνουν φωνητικά. Συνήθως αυτό αφήνεται στην κεντρική φιγούρα και η συμμετοχή των υπολοίπων είναι υποτυπώδης και πολλές φορές ασύγχρονη. Εδώ, λες και τα τέσσερα κορίτσια συνεννούνταν με κλειστά μάτια (αλλά και με χαμόγελα) όχι μόνο στο παίξιμο, αλλά και στην ερμηνεία των κομματιών.
Ως μπάντα είναι επίσης αρκετά δεμένη για την ηλικία της, και έχουν και ορισμένες αξιοπρεπείς (όχι όμως και απογειωτικές) συνθέσεις της Αρετής Κοκκίνου. Δεν έχουν λοιπόν να φοβηθούν τη νέα τεχνολογία και να παίξουν και με ηλεκτρονικά στοιχεία δημιουργώντας ένα περίεργο χαρμάνι που θα κάνει πιο φρέσκο τον ήχο τους, αλλά και ίσως ότι πιο ξεχωριστό ακούσαμε τελευταία ως στυλ. Όλα τα υπόλοιπα τα έχουν. Γνωρίζουμε βέβαια πόσο δύσκολο είναι για μια νέα μπάντα να κάνει αυτό που θα ήθελε ή έστω να δοκιμάσει αυτό που θα ήθελε. Βάζουμε tick στο όνομά τους και αφήνουμε τη δουλειά και την περαιτέρω αναζήτηση στους ίδιους.
Και πάμε στο τελευταίο και πιο φρέσκο συναυλιακό, την εμφάνιση του Νίκου Ζιώγαλα στη μουσική σκηνή "Στον Αέρα".
Με τη βοήθεια του mr.Κοργιαλά στα φωνητικά και μιας σχετικά καλής μπάντας πέρασε απο το παραδοσιακό ελληνικό στο ηλεκτρικό στοιχείο και πάλι, τονίζοντας όμως την πρώτη του -αγαπημένη του όλο και περισσότερο όσο περνά ο καιρός- πλευρά, αλλά με κύριο ατού την επικοινωνία με το κοινό. Σημαντικό πράγμα για ένα καλλιτέχνη να μιλά επί σκηνής, να επικοινωνεί κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης, να γίνεται ένα -μπάντα και κοινό. Τα σχόλια, η ατμόσφαιρα, το κέφι, οι στιγμές που πρότεινε κάτι, το δέσιμο κοινού και μπάντας ήταν στοιχεία που είχα αρκετό καιρό να δω. Είναι σημαντικός μουσικός ο Νίκος Ζιώγαλας. Ίσως σημαντικότερος απ'ότι μερικές συμβατικές στιγμές του που προβάλλονται αφήνουν να εννοηθεί. Και πολύ σεμνός επίσης. Γενικά όμορφη παρουσία και έκπληξη για μένα.
Ήθελα και θέλω να δω και άλλους Ελληνες καλλιτέχνες, μετά από ένα (πολύ σημαντικό για την κρίση τους) overdose βρετανικών καλλιτεχνών επί ένα χρόνο. Είναι σημαντικό να βλέπεις αριστερά και δεξιά, να γεμίζεις εμπειρίες, να γνωρίζεις, να θαυμάζεις, να απορρίπτεις. Είναι επίσης σημαντικό να ξαναγυρίζεις πίσω φορτωμένος με όλα αυτά, όχι ως ψώνιο, αλλά με την ίδια (και ίσως και μεγαλύτερη χαρά) για την κοντινή γνωριμία με τη μουσική μας. Όχι ως κριτής των πάντων, αλλά ως άλλη μια άποψη ενός ανθρώπου που ζει για τη μουσική και όχι από αυτήν. Όπως άλλωστε και μια πλειάδα Ελλήνων καλλιτεχνών... Εις το επανιδείν...
