φωτογραφίες: Roy Bjørge (1), Christine Sandtorv (2), Day Montenegro (3), Stefan Raduta (7)
Μετά από κανα-δύο ακυρώσεις και πολλή προσπάθεια, οι Enslaved τελικά θα παίξουν ζωντανά στην Ελλάδα. Πώς αισθάνεστε για αυτό;
Προς το παρόν ελπίζουμε πως οι πιλότοι της Scandinavian Airlines (SAS) θα σταματήσουν την απεργία που κάνουν, για να μπορέσουμε να έρθουμε Ελλάδα! (γέλια)
Είναι εν εξελίξει η απεργία;
Ναι, είναι μερικές μέρες τώρα που απεργούν οι πιλότοι της SAS, με την οποία κλείσαμε να έρθουμε Ελλάδα. Ελπίζουμε ότι δεν θα συνεχιστεί πολύ ακόμα (σ.σ.: η απεργία έληξε την επόμενη μέρα από τη συνέντευξη). Ξέρεις, θα είναι πολύ κρίμα να πάει κάτι στραβά την τελευταία στιγμή λόγω μιας αεροπορικής εταιρείας, όταν επιτέλους έχει γίνει τόση προσπάθεια και έγιναν όλα όσα χρειάζονταν για να παίξουμε στην Ελλάδα.
Δεν λέει να ακυρωθεί συναυλία για τρίτη φορά…
(γέλια) Αξιολύπητο θα είναι… Ελπίζω όμως πως δεν θα τραβήξει πολύ. Μπλέκονται χρήματα στη μέση, τα οποία χάνονται με τις πτήσεις που δεν γίνονται. Οπότε δεν θα κρατήσει για πολύ.
Κι εμείς το ελπίζουμε γιατί σας περιμένουμε πώς και πώς, εδώ και χρόνια. Τι θα πρέπει να αναμένουμε από τις συναυλίες σε Αθήνα και σε Θεσσαλονίκη; Θα δώσετε βαρύτητα στα τελευταία σας άλμπουμ ή θα απολαύσουμε ένα best-of σετ;
Βασικά τα τελευταία 2 χρόνια κάνουμε αρκετά επετειακά σόου, τα οποία ξεδιπλώνουν διάφορες περιόδους της ιστορίας των Enslaved. Αλλά αυτό που συνήθως κάνουμε είναι να δείχνουμε στον κόσμο ότι η μπάντα έχει μια μακρά καριέρα· οπότε θέλουμε να παρουσιάζουμε κομμάτια απ' όλη μας τη διαδρομή και να δείχνουμε πως όλα, κατά κάποιον τρόπο, ταιριάζουν μεταξύ τους.
Αυτό σκοπεύουμε να κάνουμε και στις συναυλίες μας στην Ελλάδα. Θα παίξουμε ένα μεγάλο σετ και θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε μια καλή μίξη επιλογών απ' όλη την πορεία του συγκροτήματος. Δεν μπορώ να υποσχεθώ αν θα υπάρχουν τραγούδια από τον κάθε δίσκο ξεχωριστά, αλλά αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι θα υπάρχουν κομμάτια από τις παλιές μέρες της μπάντας, πιο πρόσφατα, αλλά και κομμάτια από το ενδιάμεσο.
Έχοντας ήδη στην πλάτη σας 14 άλμπουμ, πόσο δύσκολο είναι να διαλέγετε κομμάτια για ένα set; Ειδικά όταν κάποια από αυτά είναι και μεγάλα σε διάρκεια και πάντα υπάρχει η πίεση του περιορισμένου συναυλιακού χρόνου…
Είναι δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι άσχημο να έχεις αυτούς τους περιορισμούς. Θα πρέπει να διαλέξεις από πολλά και θα πρέπει να διαλέξεις και κομμάτια που απολαμβάνεις να παίζεις ζωντανά. Συνήθως προσπαθούμε να αλλάζουμε τις setlists και να τις κρατάμε κάπως φρέσκες –πρώτα απ’ όλα για εμάς, έτσι ώστε να δίνουμε καλά σόου.
Όταν όμως πρέπει να μειώσουμε αρκετά τον αριθμό των κομματιών (όπως κάνουμε στα φεστιβάλ, όπου έχουμε 45 έως 60 λεπτά στη διάθεσή μας), τότε γίνεται αρκετά δύσκολο. Όταν βέβαια παίζουμε 2 ώρες, είναι πιο εύκολα τα πράγματα· και έχουν κι άλλη δυναμική. Είναι διαφορετικό δηλαδή να παίζουμε ένα τραγούδι από το Vertebrae (2008) σε σχέση με ένα από το Frost (1994): είναι διαφορετικό το συναίσθημα. Όπως και να έχει, είναι μια ενδιαφέρουσα και όμορφη πρόκληση να καταρτίσεις μια καλή setlist, η οποία να καλύπτει όλη την καριέρα των Enslaved. Αυτό θα κάνουμε και στην Ελλάδα, όπως κάναμε και στη Νοτιοαμερικάνικη περιοδεία, απ' την οποία μόλις γυρίσαμε.
Πώς πήγε αλήθεια εκεί;
Ήταν πολύ, πολύ καλά! Πολύ καλύτερα απ' ό,τι περιμέναμε. Η υποδοχή ήταν καταπληκτική και προσωπικά απόλαυσα το γεγονός ότι, όπως και στις επερχόμενες συναυλίες μας στην Ελλάδα, παίξαμε μεγάλα σε διάρκεια σόου και δεν υπήρχαν ένα εκατομμύριο support μπάντες! (γέλια). Για πολλά χρόνια, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις Η.Π.Α. υπήρχαν στις συναυλίες μας 4 έως και 5 μπάντες που άνοιγαν τις βραδιές –οπότε, μέχρι να ανέβουμε στη σκηνή, ο κόσμος ήταν ήδη εξαντλημένος. Χαίρομαι λοιπόν που στην Ελλάδα είμαστε μόνο εμείς και οι Lucifer’s Child, γιατί είναι καλό και για το κοινό. Τα παιδιά θα παίξουν ένα πιο συμπυκνωμένο σετ και μετά θα ανέβουμε εμείς. Δεν θα χρειάζεται έτσι ο κόσμος να περιμένει 4 ώρες για να δει τους headliners.
Αντικατέστησες τον Cato Bekkevold στα ντραμς το 2018, αλλά ήδη δουλεύεις με τους Enslaved από το 2010, αφού συνεργαζόσασταν στο κομμάτι της παραγωγής των 4 τελευταίων δίσκων. Το καταπληκτικό αυτών των άλμπουμ είναι πως παρουσιάζουν τη μπάντα να περνά παρατεταμένη περίοδο 2ης εφηβείας. Πιστεύεις ότι η συμμετοχή σου συνέβαλε στην εικόνα αυτήν;
Το ελπίζω! Αρχικά, εγώ και ο Cato είμαστε αρκετά διαφορετικοί ντράμερ. Εκείνος έχει περισσότερο old-school heavy metal υπόβαθρο, εγώ θα έλεγα ότι είμαι περισσότερο groovy, με 1970s rock υπόβαθρο. Έτσι, όταν παίζω τα κομμάτια live, θα τα ακούσεις ενδεχομένως με λίγο διαφορετική αίσθηση μιας και το στυλ μου είναι πιο κλασικό rock· χωρίς πάντως να χάνεται το heavy metal feeling, αφού τα τραγούδια έχουν γραφτεί έτσι. Τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει αρκετές εμφανίσεις, οπότε έχουμε δέσει όμορφα με τα υπόλοιπα παιδιά και ελπίζω να συνείσφερα κάτι θετικό στη μπάντα μέχρι στιγμής. Αυτό όμως είναι κάτι που θα το κρίνουν οι άλλοι και ιδιαίτερα οι οπαδοί.
Προσωπικά μπορώ να πω ότι ιντριγκάρομαι λίγο, γιατί τα τραγούδια των τελευταίων ετών έχουν ήδη αρκετά 1970s στοιχεία. Οπότε, όσο και να μου αρέσει η δουλειά που έκανε ο Bekkevold, βρίσκω ενδιαφέρον το τι εξτρά μπορεί να δώσει μια πιο 1970s προσέγγιση στα ντραμς…
Κοίτα… Από την πλευρά του παραγωγού, όταν ηχογραφούσαμε, καθόμουν πάνω από τον Cato με το μαστίγιο για να βγάλει κι εκείνος αυτό το 1970s συναίσθημα! (γέλια)
Δηλαδή ήσουν ο δικτάτορας του στούντιο;
(γέλια) Πες το κι έτσι…
Βασικά, αν δεν κάτω λάθος, η πρώτη σου εμπλοκή με τους Enslaved ήταν σαν μηχανικός ήχου των ντραμς, κατά την ηχογράφηση για το Axioma Ethica Odini (2010)…
Σωστά, αν και με τον Cato είμαστε φίλοι εδώ και 20 χρόνια. Και ήταν ωραίο που ξεκίνησα σαν φίλος του μουσικού και τελικά κατέληξα μέλος της μπάντας. Στο Axioma Ethica Odini έκαναν μόνοι τους σχεδόν όλη την παραγωγή, αλλά χρειάζονταν μεγαλύτερο στούντιο για τα ντραμς· και έτσι μου ζήτησαν να βοηθήσω. Σιγά-σιγά, από τότε, εμπλεκόμουν στις ηχογραφήσεις όλο και περισσότερο. Πιο πολύ συμμετείχα στο RIITIIR (2012), καθώς ήμουν συμπαραγωγός, μέχρι που ανέλαβα τη συνολική τη συνολική παραγωγή του τελευταίου άλμπουμ. Ήταν κατά κάποιον τρόπο ένα είδος προόδου, μέχρι που έγινα και ο μόνιμος ντράμερ της μπάντας. Όταν ο Cato αποφάσισε δηλαδή να σταματήσει την ασχολία του με τη μουσική και εγώ ήμουν ήδη μέρους του ας πούμε «οργανισμού», αποφασίσαμε να λύσουμε το θέμα εκ των έσω. Ήταν επίσης και ένας χρόνος τότε μετά την αντικατάσταση του Herbrand Larsen από τον Håkon Vinje –τότε είχαμε κοιτάξει για κάποιον εκτός του Enslaved κύκλου. Οπότε αυτή τη φορά το γκρουπ κινήθηκε αλλιώς…
Πώς είναι λοιπόν να έρχεσαι από το «παρασκήνιο» και να βρίσκεσαι πλέον μάχιμος στην πρώτη γραμμή, όντας ακόμα πιο ενεργό μέλος;
Είναι όμορφο. Και είναι και κάτι φυσικό, επίσης. Πριν καν οριστικοποιηθεί επίσημα ότι θα είμαι ο επόμενος ντράμερ των Enslaved, είχα αντικαταστήσει του Cato σε 2-3 gigs. Σε ένα μάλιστα από αυτά, στο Beyond The Gates Festival στο Μπέργκεν (2017), είχαμε παίξει και τον πρώτο Enslaved δίσκο, το Vikingligr Veldi (1994)…
Είχε ήδη αποχωρήσει ο Cato τότε; Εσύ απ’ όσο ξέρω ανακοινώθηκες επίσημα σαν μέλος το 2018…
Ναι, είχε ήδη δηλώσει από το 2017 ότι ήθελε να αφιερώσει χρόνο στην οικογένειά του και ιδιαίτερα στην κόρη του. Οπότε εγώ υποτίθεται ότι θα τον αντικαθιστούσα προσωρινά, μόνο για το σόου που σου ανέφερα. Μετά χρειάστηκε κι άλλο χρόνο, οπότε οι συναυλίες έγιναν τελικά τρεις. Δεν είχε πάντως αποφασίσει να φύγει εντελώς από το συγκρότημα, απλά ήθελε ένα διάλειμμα. Κι έτσι βρέθηκα να μπαίνω στους Enslaved κατά τρόπο φυσικό. Νιώθω όμορφα να είμαι με τη μπάντα και ακόμα πιο όμορφα να βγαίνω στη σκηνή, να παίζει το intro από τα ηχεία και να νιώθω το συναίσθημα αυτό και τον ενθουσιασμό.
Αναφέρθηκες πριν λίγο στην αντικατάσταση του Herbrand Larsen από τον Håkon Vinje (πλήκτρα και καθαρά φωνητικά). Ποια είναι τα καινούργια στοιχεία που έφερε ο τελευταίος στη μπάντα;
Βασικά, γνωρίζω τον Håkon εδώ και καιρό, μιας και είχα κάνει παραγωγή για την άλλη του μπάντα, τους Seven Impale. Είναι αστείο πώς όλο το πράγμα πάει κυκλικά. Ο Ivar Bjørnson είχε δει ζωντανά τους Seven Impale το 2013 και με είχε πάρει τηλέφωνο γεμάτος ενθουσιασμό, λέγοντας: «μόλις είδα μια καταπληκτική progressive μπάντα, πρέπει να τους κάνεις παραγωγή…». Και μετά από μερικά χρόνια ο Håkon είναι μέλος των Enslaved! Η πλάκα είναι ότι, όταν ο Herbrand είχε αποχωρήσει, υπήρχαν σκέψεις να τον αντικαταστήσω εγώ στα πλήκτρα και στα φωνητικά! (γέλια).
Υπάρχει κάτι που δεν κάνεις;
(γέλια) Κοίτα, περισσότερο τραγουδάω απ' ότι παίζω πλήκτρα, οπότε αυτό θα ήταν μια πραγματική πρόκληση για εμένα. Το συζητήσαμε με τα παιδιά πίνοντας κοκτέιλ στο Βερολίνο, όπου βρισκόμασταν εκείνη την ημέρα, αλλά τώρα που το σκέφτομαι δεν ήταν καλή ιδέα· ευτυχώς που ψάξαμε για πληκτρά. Και αυτή είναι και η κύρια διαφορά μεταξύ των δύο παιδιών: ο Herbrand κανονικά ήταν κιθαρίστας και μετά ασχολήθηκε με τα πλήκτρα, αν και κυρίως ήταν αφοσιωμένος στα φωνητικά. Ο Håkon, πάλι, ήταν πληκτράς και έπρεπε να αναλάβει και τα φωνητικά μιας και δεν είχε κάνει ποτέ του κυρίως φωνητικά στο παρελθόν (στους Seven Impale έκανε κάποια δεύτερα, αλλά ποτέ τα βασικά). Έτσι έπρεπε να το δουλέψει. Αλλά αυτό που έφερε στους Enslaved, είναι έναν καλό τεχνικά και καθαρόαιμο πληκτρά. Επίσης έφερε και αρκετή ενέργεια. Και είναι αστείο… Ακούει τόσο πολύ 1970s μουσική ενώ είναι νέος στην ηλικία και μεγάλωσε θέλοντας να μοιάσει στον ...Jon Lord! (γέλια).
Θα έχει ενδιαφέρον πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση στον επόμενο δίσκο, γιατί εγώ θεωρώ τον εαυτό μου τόσο ντράμερ, όσο και τραγουδιστή. Είχαμε ήδη πολλά διπλά φωνητικά και τώρα κάνουμε και τριπλά φωνητικά, μιας και ο Ivar τραγουδά κι αυτός αρκετές φορές. Οπότε το όλο θέμα με τα φωνητικά εξελίσσεται συνέχεια στους Enslaved. Και όλοι μας κάνουμε πολλά φωνητικά και με τα side projects μας…
Ποιο είναι το αγαπημένο σου Enslaved άλμπουμ, από αυτά στα οποία έχεις συμμετάσχει; Προσωπικά υπεραγαπώ το RIITIIR…
Είναι πολύ δύσκολο να σου απαντήσω αντικειμενικά. Πάντως το RIITIIR μου αρέσει και εμένα πολύ. Υπάρχουν πολλά όμορφα κομμάτια εκεί μέσα. Ίσως κάποια να μην έπρεπε να είναι τόσα μεγάλα, αν ήμουν λίγο κριτικός απέναντί τους. Από την άλλη, ποιο θα μπορούσες να αφήσεις έξω; Νομίζω ωστόσο ότι ήμασταν πιο εστιασμένοι στον τελευταίο μας δίσκο, το E (2017).
Στο οποίο ήσασταν πιο ευθείς και λιγότερο progressive ή και πειραματικοί σε σχέση με το RIITIIR…
Ναι, νομίζω ότι έτσι είναι. Ξέρεις, το RIITIIR ήταν λίγο ...αλλού! (γέλια). Αλλά ταυτόχρονα είχε απίστευτα κομμάτια, σαν το "Roots Οf the Mountain", το "Death Ιn Τhe Eyes Οf Dawn" ή το ομώνυμο. Και είναι ένας δίσκος που περιέχει όλα τα στοιχεία τα οποία αντιπροσωπεύουν τους Enslaved –υπάρχουν ασφαλώς και στο Ε, όμως εκεί είναι πιο εστιασμένα. Επίσης, πολλές φορές, ακόμα και όσον αφορά άλλους καλλιτέχνες, τα αγαπημένα μου άλμπουμ μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το πότε ανακάλυψα την κάθε μπάντα ή σε τι διάθεση ήμουν όταν άκουσα ή αγόρασα κάποιο άλμπουμ για πρώτη φορά. Ξέρεις, κάποιες φορές έχουμε σαν αγαπημένους δίσκους που είναι περίεργοι στο ιστορικό ενός γκρουπ, τους οποίους λίγοι θα θεωρούσαν ως αγαπημένους. Οπότε είναι δύσκολη ερώτηση για να δώσω μια κατηγορηματική απάντηση. Πολλά επίσης κι από τα παλιότερα άλμπουμ των Enslaved έχουν μέσα πράγματα που εκτιμώ πολύ.
Βέβαια η μπάντα έχει αλλάξει αρκετά ύφος από τα παλιά της άλμπουμ, αλλά εύκολα καταλαβαίνεις πως είναι οι ίδιοι τύποι που παίζουν. Υπάρχει μια ταυτότητα στη μουσική σας, παρά τους πειραματισμούς, η οποία έχει μείνει αναλλοίωτη στο πέρασμα των ετών…
Ναι. Δεν μας αρέσει να κάνουμε πράγματα που κάνουν άλλες μπάντες. Π.χ. δεν μπορούμε να πούμε ότι αφήνουμε τα ακραία φωνητικά. Δεν το θέλουμε κιόλας. Είναι μέρος των Enslaved, όπως είναι και τα γρήγορα ντραμς ή τα riffs. Το ενδιαφέρον δεν βρίσκεται άλλωστε στο να τα πετάξεις έξω και να παίξεις κάτι διαφορετικό, αλλά στο να τα κρατήσεις και να δεις πώς μπορείς να τα μπλέξεις με άλλα στοιχεία ή και είδη μουσικής, ώστε και να βγάλεις ένα ιντριγκαδόρικο αποτέλεσμα και να μπορέσεις να αναπτύξεις το ύφος σου. Ελπίζω και πιστεύω ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε μια ταυτότητα στη μουσική μας. Ότι θα ακούς τα τραγούδια μας και θα καταλαβαίνεις πως είναι Enslaved. Ελπίζω επίσης ότι πάντα θα περιλαμβάνουν και την επιθετικότητα, η οποία είναι κι αυτή κεντρικό χαρακτηριστικό της μουσικής μας.
Ίσως δεν είσαι ο κατάλληλος να απαντήσεις την επόμενη ερώτηση, αλλά επειδή μιλάμε μαζί σήμερα και όχι με τον Grutle Kjellson, θα ήθελα να σε ρωτήσω: πόσο σημαντική είναι για τους Enslaved η όλη ρούνικη θεματολογία που έχετε στους στίχους και στα εξώφυλλα;
Σίγουρα δεν είναι για εμένα αυτή η ερώτηση και έτσι δεν θα ήθελα να δώσω μια απάντηση εκ βαθέως. Ίσως ο Grutle ή o Ivar να είναι οι πιο κατάλληλοι. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι η μυθολογία, οι Ρούνοι και η σημασία τους είναι σίγουρα μια πηγή έμπνευσης για εμάς· και το όμορφο είναι πως υπάρχει αρκετός χώρος για διάφορες ερμηνείες. Μπορεί δηλαδή ο καθένας να χρησιμοποιήσει τα σύμβολα και το τι σημαίνουν στην καθημερινή του ζωή, βρίσκοντας νοήματα που να σημαίνουν κάτι διαφορετικό για τον ίδιο. Οπότε είναι μια υπόθεση αρκετά προσωπική για τον καθένα που ασχολείται με αυτά, πώς και σε ποιον βαθμό μπορεί να ταυτιστεί μαζί τους.
Είπες νωρίτερα πως έχετε κάνει διάφορα πράγματα τα τελευταία χρόνια για να γιορτάσετε τις διάφορες επετειακές συγκυρίες που είχατε στη μπάντα. Σε κάτι παραπάνω από ενάμιση χρόνο οι Enslaved συμπληρώνουν 30 χρόνια ζωής. Θα κάνετε και τότε κάτι επετειακό; Ή είναι πολύ νωρίς ακόμα να το συζητάμε;
Ναι! Το κακό είναι ότι, πλέον, ο χρόνος μεταξύ των επετείων γίνεται μικρότερος και μικρότερος, δεν υπάρχει σωτηρία! (γέλια) Σοβαρά όμως, είναι ακόμα νωρίς για να πω το οτιδήποτε. Σίγουρα θα κάνουμε κάτι όμορφο για τους οπαδούς, αλλά δεν ξέρω ακόμα τι. Ίσως έρθουμε να παίξουμε στην Ακρόπολη! (γέλια)
Αυτό θα παραήταν ξεχωριστό. Ή ακόμα καλύτερα να παίζατε στο Ηρώδειο! Αν και είναι πολύ δύσκολο για μια metal μπάντα να παίξει εκεί…
(γέλια) Ναι, το ξέρω αυτό το θέατρο. Έχω δει αποσπάσματα από κάποιες συναυλίες εκεί. Δεν ξέρω… Αλλά ξέρεις κάτι; Ας το βγάλουμε προς τα έξω: το 2021 οι Enslaved έχουν την 30ή τους επέτειο. Και ποτέ δεν ξέρεις… Μπορεί να γίνει κάτι.
Σχέδια για καινούριο δίσκο, υπάρχουν;
Οπωσδήποτε! Ο Ivar μάλιστα έχει αρχίσει να μας στέλνει καινούριο υλικό, το οποίο ακούγεται πολύ υποσχόμενο. Σχεδιάζουμε να μπούμε στο στούντιο αργότερα μέσα στη χρονιά, μιας και λίγο-πολύ τα σόου για την προώθηση του E αραιώνουν και κοντεύουν στο τέλος τους. Λογικά θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2020.
Κλείσε όπως θες…
Ελπίζουμε να δούμε πολλούς από τους φίλους των Enslaved στις συναυλίες μας στην Ελλάδα. Αν και αυτές οι συναυλίες θα έπρεπε να έχουν γίνει 20 χρόνια πριν, ποτέ δεν είναι αργά. Όλη αυτή η προσμονή να επισκεφθούμε τη χώρα σας, μας δίνει πάντως επιπλέον κίνητρο: να έρθουμε, να δώσουμε όμορφες συναυλίες και να περάσουμε όλοι καλά, κι εσείς κι εμείς. Έχετε μια όμορφη χώρα, την έχω επισκεφθεί κάποιες φορές στο παρελθόν και εκτιμώ πολύ και τους ανθρώπους εκεί.
{youtube}Y8HX_vGPCz8{/youtube}
