Ο Enrico Rava είναι μάλλον ο πιο αναγνωρισμένος τζαζ μουσικός από την Ιταλία. Γεννημένος στην Τεργέστη το 1939, ανήλθε στο διεθνές στερέωμα στα μέσα της δεκαετίας του 1960 και μια δεκαετία αργότερα αρχίζει να συνεργάζεται με την ECM, κυκλοφορώντας τους δικούς του (αρκετά επιτυχημένους) δίσκους. Έχει κατά καιρούς τριγυρίσει σε πολλά πεδία της τζαζ και έχει συνεργαστεί με πολλούς από την αφρόκρεμά της, ενώ σήμερα, στα 77 πλέον, παραμένει ακμαίος και δημιουργικός. Μας επισκέπτεται, μάλιστα, στο πάντοτε ενδιαφέρον Jazz + Πράξεις της Πάτρας, παίζοντας με το κουαρτέτο του το Σάββατο 10/6 στο Αίθριο του Παλιού Δημοτικού Νοσοκομείου. Ευκαιρία λοιπόν, για εμάς, για μία σύντομη συνομιλία μαζί του…
Θα βρεθείτε στην Ελλάδα για το φεστιβάλ Jazz + Πράξεις· με τι σύνθεση θα εμφανιστείτε και τι περίπου να περιμένουμε;
Θα παίξω με τον Giovanni Guidi, έναν πολύ ταλαντούχο πιανίστα, τον Gabriele Evangelista στο μπάσο και τον Fabrizio Sferra στα ντραμς. Είναι όλοι τους μεταξύ των κορυφαίων μουσικών σήμερα στην Ιταλία και θα παρουσιάσουμε κυρίως δικές μου συνθέσεις, αλλά όχι μόνο.
Με τόσα χρόνια πορείας, υπάρχει συγκεκριμένη περίοδο στην οποία επιστρέφετε με ευχαρίστηση; Ή ίσως κάποια άλλη, που επισκέπτεστε πιο απρόθυμα;
Δεν θέλω να επιστρέφω πουθενά. Μου αρέσει εδώ που είμαι. Δεν θα άλλαζα τίποτα από όσα έκαναν στο παρελθόν.
Πήγατε να ζήσετε στη Νέα Υόρκη γύρω στο 1967, έχοντας ήδη μια κάποια διεθνή αναγνώριση, χάρη στη συμμετοχή σας στο γκρουπ του Steve Lacy. Πώς ήταν η εγκατάστασή σας στην πόλη, με τόσα να τρέχουν στην περίφημη τζαζ σκηνή της;
Μου ήταν πολύ εύκολο. Ήταν κάτι που ήρθε φυσικά, ίσως γιατί ο Steve Lacy με σύστησε στη σκηνή της Νέας Υόρκης. Πράγματι, ο Lacy άνοιξε πολλές πόρτες για μένα.
Ορισμένοι θεωρούν εκείνη την περίοδο, με τη free jazz να τρέχει προς πολλές και διαφορετικές κατευθύνσεις, ως την πιο δημιουργική περίοδο της τζαζ στην μεταπολεμική της ιστορία. Θα συμφωνούσατε;
Ίσως... Δεν είμαι όμως τόσο σίγουρος. Εξαρτάται πώς το βλέπει ο καθένας.
Είπατε ότι δεν θέλετε να επιστρέφετε στο παρελθόν σας. Υπάρχει όμως ένα άλμπουμ ή μια συνεργασία που άλλαξε για εσάς τη ροή των πραγμάτων;
Σίγουρα το άλμπουμ The Pilgrim Αnd Τhe Stars [ECM, 1975] ήταν το πρώτο που μου έδωσε διεθνή αναγνώριση. Εκείνο όμως που μου αρέσει περισσότερο είναι μάλλον το Quartet [ECM, 1976], στο οποίο συμμετείχε και ο Roswell Rudd. Η συνεργασία μου με τον Rudd, βέβαια, συνεχίστηκε και ήταν πολύ σημαντική για μένα. Έμαθα πάρα πολλά κοντά του.
Προσπαθείτε ακόμα να βρείτε νέους τρόπους για να εκπλήξετε και να προκαλέσετε τον εαυτό σας; Και τι μπορεί να σημαίνουν αυτά τα ρήματα για κάποιον με τις δικές σας εμπειρίες;
Κοίτα, για μένα κάθε φορά που ανεβαίνω στη σκηνή, είναι και μία πρόκληση. Με τη μουσική δεν ξέρεις ποτέ τι θα γίνει. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση για οτιδήποτε.
Ίσως ήταν πρόκληση το άλμπουμ On The Dance Floor (2012), όπου διασκευάσατε συνθέσεις του Michael Jackson. Παρεμπιπτόντως, διαβάζοντας κανείς την κριτική στο allmusic.com βρίσκει το εξής: «Σύμφωνα με τον Rava, δεν είχε πραγματικά υπόψη του τη μουσική του Jackson μέχρι λίγες μέρες πριν τον θάνατό του». Μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο; Δηλαδή, η ποπ έχει την τάση να επιβάλλεται στο ακροαστικό μας πεδίο…
Φυσικά τον ήξερα και μάλιστα από τότε που είχε τους Jackson Five. Και πάντοτε μου άρεσε. Δεν είχα προσπαθήσει όμως ποτέ να βρεθώ πραγματικά κοντά στη μουσική του. Μόνο μετά τον θάνατό του διαπίστωσα ότι ήταν μια πραγματική ιδιοφυΐα.
Πάντοτε σας άρεσε να παίζετε με νεότερους μουσικούς. Τι απολαμβάνετε περισσότερο στη συντροφιά τους;
Δεν επιλέγω τους μουσικούς με τους οποίους θα παίξω λόγω της ηλικίας τους. Δεν είμαι κυνηγός ταλέντων. Επιλέγω εκείνους με τους οποίους μπορούμε να μοιραστούμε λίγο-πολύ το όραμά μου για τη μουσική. Ας είναι 10 χρονών ή 90, δεν έχει σημασία.
Το πρόβλημα είναι ότι στους μουσικούς της ηλικίας μου αρέσει συνήθως να τριγυρνάνε σε όσα έπαιζαν όταν ήταν 20 ή 30 χρονών. Δεν το κάνουν όλοι, αλλά σίγουρα το κάνουν οι περισσότεροι.
Τη σύγχρονη τζαζ πώς τη βρίσκετε; Υπάρχουν πολλοί πραγματικά ταλαντούχοι και άριστα εκπαιδευμένοι μουσικοί σήμερα, αναρωτιέμαι όμως μερικές φορές αν η άρτια τεχνική τους επιβάλλεται στο πεδίο της δημιουργικότητας. Τι λέτε;
Αν θέλω να ακούσω συναίσθημα, ακούω τον Miles [Davis] ή τον Bix [Baiderbecke] ή τον Duke [Ellington] ή τον [Charlie] Parker ή τον Miles ξανά ή ίσως τον Ornette [Coleman] και τον [Sonny] Rollins. Θαυμάζω πολύ τους νέους λέοντες της τζαζ, με όλη την τέλεια τεχνική τους και τις αστείρευτες γνώσεις τους, όμως δεν μπορώ να πάρω την ίδια συναισθηματική φόρτιση. Αλλά είναι δικό μου πρόβλημα, όχι δικό τους.
Σχεδιάζετε κάποια ηχογράφηση στο άμεσο μέλλον;
Ναι! Είναι στα σκαριά μια ηχογράφηση ενός τρίο, με τον Matthew Herbert στα ηλεκτρονικά, τον Giovanni Guidi στο πιάνο και εμένα.
{youtube}AlwKW50GVHo{/youtube}
