Το ντουέτο των Streifenjunko (Eivind Lønning & Espen Reinertsen) μας έρχεται από τη Νορβηγία. Η μουσική τους είναι γεμάτη με παράδοξους ήχους από τρομπέτα και σαξόφωνο, που ασκούνται σε ό,τι ονομάζεται «extended techniques», μια μέθοδο δηλαδή η οποία «απαιτεί από τον μουσικό να χρησιμοποιεί ένα όργανο με τρόπους έξω από τις παραδοσιακά εδραιωμένες νόρμες» (όπως το θέτει ο συνθέτης Matthew Burtner σε ένα παλαιότερο άρθρο του στο Newmusicbox.org). Προσθέστε και το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού και θα έχετε πιο πλήρη εικόνα.
Παρ' όλα αυτά, ο Reinertsen επιχειρεί να μας πείσει για την απλότητα του εγχειρήματος (κάτι θα ξέρει βέβαια ο άνθρωπος!), ρίχνοντας στο τραπέζι ακόμα και μια ομοιότητα της μουσικής τους με τα τζαζ standards. Κυριακή κοντή γιορτή που λένε, η εμφάνισή τους στην Αθήνα είναι προγραμματισμένη για την 3η μέρα του φετινού Borderline Festival (6-8 Μαρτίου, στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών), οπότε και θα έχουμε τη δυνατότητα να το διαπιστώσουμε με τα αυτιά μας…
Έκανα μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο σχετικά με το όνομά σας, αλλά δεν βρήκα κάτι συγκεκριμένο. Τι σημαίνει;
Ξέρουμε ότι είναι το γερμανικό όνομα ενός πουλιού το οποίο θεωρητικά ζει στη Λατινική Αμερική. Αν θυμάμαι σωστά, επί της ουσίας προέκυψε από ένα λάθος. Νομίζαμε ότι σήμαινε κάτι αρκετά κουλ, ότι παρέπεμπε σε κάτι ηφαιστειακό! Το αγγλικό όνομα, βλέπεις, είναι Volcano Junko… Ελπίζουμε το πουλί να είναι ΟΚ μ’ αυτό το μπέρδεμα!
Πότε αρχίσατε να παίζετε μαζί; Πώς και αποφασίσατε να «κλειδώσετε» σ’ αυτό το κάπως ασυνήθιστο format;
Φοιτούσαμε μαζί στο τζαζ κονσερβατόριο του Τρόντχαϊμ, γρήγορα γίναμε φίλοι και αρχίσαμε να παίζουμε μαζί σε διάφορα συγκροτήματα. Σε κάποια φάση ξεκινήσαμε να κάνουμε πρόβες οι δυο μας, παίρνοντας έμπνευση από ορισμένους δίσκους που ακούγαμε τότε. Κάποιοι πολύ έμπειροι μουσικοί ασχολούνταν με ό,τι φάνταζε σε εμάς ως κάτι πολύ πρωτοποριακό, στο ευρύ πεδίο που ονομάζεται extended techniques. Υποθέτω ότι δεν σκεφτόμασταν τότε ότι θα προέκυπτε κάποιο σχήμα, απλώς μας άρεσε πολύ να παίζουμε μαζί και να δοκιμάζουμε την όποια ηλίθια ιδέα ερχόταν στο μυαλό μας.
Μοιραζόμασταν επίσης ένα διαμέρισμα και, αφού έτσι κι αλλιώς ηχογραφούσαμε τις πρόβες, συνηθίζαμε έπειτα να τις ακούμε στο σπίτι. Με τον καιρό, αποκτήσαμε μια εμπιστοσύνη στη μουσική μας· συνειδητοποιήσαμε δηλαδή ότι ήταν αρκετά ενδιαφέρουσα και από μόνη της, όχι απλώς ως ένα στοιχείο μέσα σε κάτι ευρύτερο. Και φυσικά συνειδητοποιήσαμε ότι ήμασταν μέρος μιας μακράς ιστορίας γεμάτη με μουσικούς που –μέσα στο πλαίσιο του αυτοσχεδιασμού– μεταχειρίζονται τα όργανά τους με παρόμοιο τρόπο. Νιώθουμε ότι χρωστάμε πολλά σε όλους εκείνους τους μουσικούς που κάνανε κάτι παρόμοιο, πολύ πριν από εμάς.
Ασχοληθήκατε λοιπόν με αυτές τις περίεργες τεχνικές. Μήπως συν τοις άλλοις ήταν για σας και μια απόδραση από ένα πιθανό μέλλον εντός του τζαζ κόσμου; Όχι, δεν έχει να κάνει μ’ αυτό. Άλλωστε δεν αισθανθήκαμε ποτέ ότι έχουμε φύγει από το ευρύ πλαίσιο της τζαζ, το ντουέτο ήταν πάντα κάτι παράλληλο. Είναι ίσως περίεργο που στο λέω, αλλά νομίζουμε πως οι ίδιες οι φόρμες των τραγουδιών μας είναι παραδοσιακές, αρκετά απλές –ίσως και με κάποια σύνδεση με τα τζαζ standards. Μας αρέσουν αυτές οι απλές τραγουδιστικές φόρμες και για να το καταδείξουμε αισθανθήκαμε την ανάγκη να κάνουμε τους ήχους να ακούγονται αρκετά απλοί.
Θα ήταν υπερβολικά πολύπλοκο αν ασκούμασταν σε μελωδικές ή αρμονικές δομές με μόνο δύο πνευστά· το αποτέλεσμα θα απέκλειε πολλά και, επιπλέον, θα ήταν πολύ δύσκολο για εμάς να καταφέρουμε να κάνουμε αυτές τις δομές να ακούγονται ενδιαφέρουσες. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούμε μας φάνηκαν ως ο κατάλληλος τρόπος να κάνουμε το όλο πράγμα να δουλέψει.
Επομένως, αν δεν είναι οι αρμονικές ή οι ρυθμικές ακολουθίες, τι είναι αυτό που δίνει στη μουσική σας την ικανότητα να εκφράσει σκέψεις, συναισθήματα κ.ο.κ.;
Δεν προσπαθούμε ποτέ να επικοινωνήσουμε τις σκέψεις ή τα συναισθήματά μας μέσα από τη μουσική· είναι οι μουσικές δομές και οι ήχοι που μας εξιτάρουν. Φυσικά, οι ακροατές μας είναι ελεύθεροι να αισθανθούν και να σκεφτούν το οτιδήποτε…
Και μιλάμε μόνο για φυσήματα σωστά; Εννοώ, χωρίς καθόλου ηλεκτρονικά…
Σωστά. Συνήθως παίζουμε ακουστικά, μόνο μια τρομπέτα και ένα σαξόφωνο.
Αν το καταλαβαίνω σωστά, χρησιμοποιείτε τον αυτοσχεδιασμό αλλά, ας πούμε, το τελευταίο σας άλμπουμ (Sval Torv) δεν είναι ακριβώς αυτοσχεδιαστικό, καθώς χρησιμοποιήσατε ηχογραφήσεις σαν μια είδους σημειογραφία. Θα μπορούσες να επεκταθείς λιγάκι σε αυτό;
Καλά το καταλαβαίνεις, αν θεωρήσεις τη σημειογραφία ως έναν τρόπο να θυμάσαι και να εκλεπτύνεις μια ιδέα. Παίζουμε, ηχογραφούμε και ακούμε αυτό που γράψαμε και μετά ξανά το ίδιο, μέχρι να αισθανθούμε ότι έχει ανακύψει ένα κάποιο μουσικό σχήμα. Όταν συμβεί κάτι τέτοιο και το σχήμα έχει πια ξεκαθαρίσει αρκετά στο μυαλό μας, μπορούμε να αυτοσχεδιάσουμε πάνω του χωρίς να το χάνουμε –περίπου σαν να ήταν ένα τζαζ standard. Αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτά τα τραγούδια ή τα σχήματα δεν τα έχουμε και τόσο εύκολα, δεν μας συμβαίνουν τόσο συχνά.
Ποια είναι η γενική σας διάθεση απέναντι στον αυτοσχεδιασμό; Θεωρείτε ότι οι αρχές του μπορούν να είναι χρήσιμες ακόμα και εκτός της μουσικής;
Μου είναι πολύ δύσκολο κατανοήσω τι ακριβώς είναι ο αυτοσχεδιασμός. Μου έρχεται στο νου ο Eivind και το πώς αυτοσχεδιάζει στις κινήσεις του κυνηγώντας συνεχώς το μπαλάκι σε ένα γήπεδο σκουός (του αρέσει πολύ το σκουός!). Κατά κάποιον τρόπο δεν είναι πολύ διαφορετικό και στη μουσική. Ο αυτοσχεδιασμός πάντως είναι εξίσου χρήσιμος τόσο μέσα στη μουσική, όσο και εκτός –ή και σε όλα τα ενδιάμεσα.
Παίζετε μαζί και στο κουιντέτο Koboku Senju. Η προσέγγισή σας εκεί είναι παρόμοια;
Οι Koboku Senju έχουν μετατραπεί σε ένα αληθινά αυτοσχεδιαστικό σχήμα. Δεν υπάρχουν εκεί προειλημμένες αποφάσεις. Στην αρχή κινούμασταν βάσει ορισμένων προσχεδιασμένων θεμάτων, αλλά όχι πια. Δυστυχώς, εξ αιτίας της μεταξύ μας απόστασης, παίζουμε μαζί πολύ σπάνια –μια φορά τον χρόνο ή και λιγότερο (σ.σ.: όπως ίσως μαρτυρά και το όνομα, εκτός από Νορβηγούς, στο σχήμα συμμετέχουν και Ιάπωνες μουσικοί). Αλλά είναι μια πραγματική έμπνευση να παίζουμε και να ταξιδεύουμε μαζί.
Συμμετέχετε επίσης και σε ορισμένα πρότζεκτ της Trondheim Jazz Orchestra, όπως και στο ανσάμπλ του Christian Wallumrød. Θα έλεγες ότι βρίσκετε έτσι επαφή με μία κάπως πιο «συμβατική» μορφή μουσικής;
Όσο αφορά την Trondheim Jazz Orchestra, αλλάζει συνέχεια: και το line-up και ο συνθέτης. Οπότε είναι δύσκολο να πω γενικώς το οτιδήποτε, αν και θα μπορούσες να πεις ότι συνήθως όντως μας φέρνει κοντύτερα στην τζαζ. Απ’ την άλλη, η ορχήστρα του Wallumrød είναι ειλικρινά μία από τις αγαπημένες μου. Ο Christian είναι ένας θαυμάσιος συνθέτης με όμορφες και εμπνευσμένες ιδέες, οπότε το ανσάμπλ του είναι μοναδικό, καθόλου συμβατικό.
Υπάρχει κάποιο πρότζεκτ στο οποίο έχετε συμμετάσχει που να θεωρείς ότι ήταν το πιο απαιτητικό;
Δεν μου έρχεται κάποιο συγκεκριμένο. Αλλά το να παίζουμε με ενισχυόμενο ήχο, μ’ ένα PA, είναι κάτι αρκετά διαφορετικό από το να παίζουμε ακουστικά, οπότε μπορεί να χρειάζεται μια κάποια ειδική προετοιμασία.
Σχετικά με την εμφάνισή σας στο Borderline, τι έχετε κατά νου;
Οι τελευταίες συναυλίες που έχουμε δώσει ήταν αρκετά αυτοσχεδιαστικές, κάποιες απ’ αυτές χωρίς κανένα προσχέδιο. Στηριζόμαστε βέβαια σε μια σιωπηλή μεταξύ μας συμφωνία, ακολουθούμε ο ένας την ιδέα και τα αυτοσχέδια θέματα του άλλου. Γενικώς, αυτήν την περίοδο μας φαίνεται σωστό να μην προσχεδιάζουμε και τόσο τα πράγματα, επομένως πιθανότατα και στο Borderline η συναυλία θα ακολουθήσει έναν τέτοιον δρόμο. Περιμένουμε πάντως με αρκετή ανυπομονησία αυτή τη συναυλία! Θα είναι η πρώτη μας επίσκεψη στην Αθήνα και είμαστε πολύ χαρούμενοι για την πρόσκληση.
Κάποια άλλα σχέδια για το μέλλον; Κάποια ηχογράφηση ίσως;
Έχουμε, ίσως, αναβάλλει αρκετό καιρό τα σχέδια για έναν νέο δίσκο. Θέλουμε να κάνουμε έναν δίσκο διαφορετικό από τους δύο προηγούμενους, απλώς δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο για εμάς το πώς. Τέλος πάντων, δεν βιαζόμαστε. Τελευταία παίζουμε αρκετά με ένα υπέροχο ντούο, τους Sheriffs Of Nothingness και είμαστε ψημένοι να κάνουμε πρώτα μια ηχογράφηση μαζί τους. Θα δούμε…
{youtube}4pQMxnQMduE{/youtube}
