Σε ένα ταξίδι του στη Νότια Αφρική, ο σκηνοθέτης Malik Bendjelloul άκουσε την πιο απίθανη ιστορία μουσικού ever και αποφάσισε να την κάνει ταινία. Ο εν λόγω μουσικός ήταν ο Αμερικανός Sixto Rodriguez, ο οποίος κυκλοφόρησε δύο άλμπουμ στις αρχές του ’70, που όμως δεν «προχώρησαν» εμπορικά. Την ώρα λοιπόν που τα τραγούδια του γίνονταν σύμβολο της επανάστασης κατά του Απαρτχάιντ, ο ίδιος, αγνοώντας τις εξελίξεις αυτές, έπαιρνε την απόφαση να επιστρέψει στην οικοδομή! Το ντοκιμαντέρ Ψάχνοντας Τον Sugar Man μάζεψε πέρυσι όποιο πιθανό κινηματογραφικό βραβείο υπάρχει –συμπεριλαμβανομένου του Όσκαρ– και κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες την επόμενη Πέμπτη 21, του Νοέμβρη. Είχαμε έτσι την τιμή να συνομιλήσουμε με τον πιο διάσημο μουσικό που δεν ακούσατε ποτέ...
Είδα πρόσφατα το Ψάχνοντας τον Sugar Man και μπορώ να εκτιμήσω όλη την επιτυχία και τον θόρυβο που δημιουργήθηκε γύρω από την ταινία κι εσάς προσωπικά. Φαίνεται, ωστόσο, πως η αναμονή ήταν μεγάλη...
Στάθηκε μια απίστευτη εμπειρία... Ευτυχώς είμαι ακόμα εδώ! Η αλήθεια είναι πως το χαίρομαι πολύ. Βρίσκομαι σε περιοδεία εδώ και 1,5 χρόνο για την προώθηση της ταινίας, αλλά και για μεμονωμένες συναυλίες. Μου μένουν άλλα δύο σόου στη Νέα Υόρκη τώρα που μιλάμε και μετά ξεκούραση.
Ηχογραφήσατε δύο άλμπουμ στις αρχές του ’70 και μετά εξαφανιστήκατε. Κάποιοι, όμως, συνέχισαν να ψάχνουν τον Sugar Man. Εσείς θέλατε να «βρεθείτε»;
Ένας μουσικός θέλει η τέχνη του να είναι προσβάσιμη στο κοινό. Όταν λοιπόν τα πράγματα δεν πήγαν καλά με τη μουσική μου καριέρα, έπρεπε να βρω κάτι άλλο, κάτι αληθινό. Επέστρεψα λοιπόν στη δουλειά μου, στις κατασκευές. Αυτή την επιλογή έκανα, έθεσα τον εαυτό μου εκτός μουσικού πεδίου εκείνα τα χρόνια.
Πώς ήταν η συνεργασία με τον Malik Bendjelloul; Είχατε ενδοιασμούς σχετικά με τη συμμετοχή σας στο ντοκιμαντέρ;
Ναι, ήμουν δύσπιστος, διστακτικός κι απρόθυμος. Μα ο Malik κατάφερε να με πείσει. Με επισκέφτηκε στο Ντιτρόιτ αρκετές φορές, γιατί θα ξεκινούσε γυρίσματα τον Φλεβάρη εκείνης της χρονιάς...
Έμαθα πάντως πως χρειάστηκε να σας επισκεφθεί έξι φορές για να σας πείσει...
Ακριβώς! Ήταν πολύ επίμονος. Εγώ πάλι σκεφτόμουν πως η προσωπική μου ζωή θα εκτεθεί και δεν ήμουν σίγουρος αν ήθελα να συμβεί κάτι τέτοιο. Από την άλλη, ως μουσικός, έχεις την ανάγκη να βρεις το κοινό σου. Η ιδιωτικότητα είναι ένα κομμάτι και η επιχειρηματική, εμπορική πλευρά κάτι άλλο. Τελικά όλα πήγαν καλά. Το Ψάχνοντας Τον Sugar Man ήταν η πρώτη ταινία του Malik, κουράστηκε πολύ μα κατάφερε να κερδίσει το Όσκαρ ντοκιμαντέρ. Τόλμησε δε να κάνει όλες τις δύσκολες ερωτήσεις, όπως το πού πήγαν τα λεφτά από τα δικαιώματα... Ακόμα και σήμερα δεν έχει απαντηθεί.
Αν και η ταινία διαθέτει τις καλλιτεχνικές αρετές της, δεν παύει να βασίζεται στην απίστευτη προσωπική σας ιστορία. Θεωρείτε πως οι έπαινοι που συγκέντρωσε, σας ανήκουν;
Ασφαλώς θα ακούσετε τα τραγούδια μου, την κιθάρα μου, τη φωνή μου... Ναι, είναι το δικό μου υλικό, μα υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δούλεψαν σκληρά για αυτήν την ταινία. Εγώ δεν είχα ιδέα για τη Νότια Αφρική και την Αυστραλία. Δεν το είχα μάθει μέχρι το 1997, όταν εμφανίστηκε κάποιος με το πρώτο μου άλμπουμ στο χέρι και μου ζήτησε να περιοδεύσω στη Νότια Αφρική. Δύσκολοι καιροί...
Παρακολουθήσατε την τελετή των Όσκαρ;
Όχι! Βρισκόμουν τότε στη Νότια Αφρική, για συναυλία. Με είχαν βέβαια καλέσει για να παραβρεθώ, αλλά το ταξίδι ήταν μεγάλο. Το να μην πάω φαινόταν μια προφανής επιλογή, δεν ήξερα καν άλλωστε αν θα κερδίσουμε...
Μετά το 1998 και την επιτυχία στη Νότια Αφρική ακολούθησαν και μερικές συναυλίες στην Ευρώπη. Για την Αμερική ωστόσο παραμείνατε ένας άγνωστος. Τι έχει αλλάξει τώρα, μετά την κυκλοφορία της ταινίας;
Τα πάντα! Το τελευταίο διάστημα βρέθηκα καλεσμένος στις εκπομπές του David Letterman και του Jay Leno, ενώ έπαιξα και στο Radio City στη Νέα Υόρκη. Μεγάλη αλλαγή.
Οι συνάδελφοί σας στην οικοδομή, τι λένε για όλα αυτά;
Είναι σαστισμένοι! Μα και για μένα παραμένει μια έκπληξη. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που συμβαίνουν όλα αυτά. Ένας άγνωστος εμφανίστηκε κι άλλαξε εντελώς τη ζωή μου.
Ίσως ορισμένοι σκεφτούν ότι κερδίζετε πολλά χρήματα πλέον. Εσείς όμως λέτε σ' ένα από τα τραγούδια σας ότι «Μπορείτε να κρατήσετε τα σύμβολα της επιτυχίας». Ο καλλιτέχνης οφείλει να είναι ένα πρόσωπο που αποκλείει τα υλικά αγαθά;
Λες και γνωριζόμαστε καιρό! Επιλέγω μια λιτή ζωή και προτιμώ να προσαρμόζομαι σ’ αυτήν. Θεωρώ πως είναι σημαντικό, γιατί ποτέ δεν ξέρεις αν κάποιος τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια σου. Η μόνη αλήθεια είναι να είσαι παραγωγικός και να προετοιμάζεις τον εαυτό σου, έχοντας τον συγκεκριμένο στόχο. Έτσι εμείς οι δυο μπορούμε και μιλάμε με αφορμή το ότι η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα.
Στην ταινία ένας συνάδελφός σας, σας παρομοίασε με μεταξοσκώληκα που μετουσιώνει τη ζωή...
Δεν θυμάμαι ποιος το λέει, αλλά είναι μια θαυμάσια σκέψη. Με ενδιαφέρει η μεταμόρφωση και η προσπάθεια να την εκλογικεύσεις.
Τα τραγούδια σας έγιναν σύμβολο διαμαρτυρίας κατά του Απαρτχάιντ. Τώρα που δουλεύετε για ένα νέο άλμπουμ, νιώθετε πως έχετε την ευθύνη να ξανατραγουδήσετε ένα "Establishment Blues";
Ναι, και μάλιστα την αποζητώ αυτήν την ευθύνη! Πολλές φορές οι νέοι δεν έχουν κάποιον για να συγκρίνουν τις εμπειρίες τους. Αυτό είναι και το θέμα του "Establishment Blues". Βέβαια τα συμπεράσματα πάντα αργούν: για να βγουν τα πορίσματα χρειάζεται χρόνος. Κάθε 10 με 15 χρόνια, οι νέοι κάθε γενιάς θέλουν να μάθουν, να διδαχθούν τι έχει προηγηθεί, ενώ έχουν και την ανάγκη να ελπίζουν. Μακάρι στο μέλλον τα περισσότερα από τα προβλήματα που προηγούνται, να έχουν επιλυθεί.
Κατά τη γνώμη σας λοιπόν, ποια είναι η ωμή αλήθεια σήμερα; (σ.σ.: Cold Facts λεγόταν το πρώτο του άλμπουμ)
Η βαθιά επιρροή που έχει η οικονομική κατάσταση, η βία και η τυχαιότητα με την οποία ασκείται. Για παράδειγμα, υπάρχουν δυσεπίλυτα προβλήματα στην Κένυα ή στη Συρία. Οφείλεις να είσαι ενήμερος. Με θεωρώ μουσικό με πολιτικά ενδιαφέροντα: εμπνέομαι από τα όσα διαβάζω.
Πείτε μας λίγα λόγια για το νέο άλμπουμ...
Μετά το τέλος της περιοδείας θα επικεντρωθώ σε αυτό. Έχω ήδη κάποιες επιλογές και θέλω σίγουρα να γράψω νέα τραγούδια. Έχω επίσης ήδη μιλήσει με κάποιους παραγωγούς, όπως τον Steve Rowland και τον David Holmes. Έχουμε βάλει τα πράγματα σε μια σειρά.
Γεννηθήκατε στο Ντιτρόιτ, το οποίο μας έχει δώσει καλλιτέχνες όπως η Aretha Franklin, η Ella Fitzgerald, ο Marvin Gaye (μεταξύ άλλων). Ποιες θεωρείτε ως καλλιτεχνικές σας συγγένειες;
Aretha Franklin, τι υπέροχη φωνή! Και να φανταστείς πως ξεκίνησε από μια χορωδία... Ναι, υπάρχει μια μουσική παράδοση στο Ντιτρόιτ και είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό. Υπάρχουν επίσης και πολλά νέα σχήματα. Το καλό με τη μουσική είναι ότι πρόκειται για μια τέχνη που προσπαθεί να προσεγγίσει άμεσα τους ανθρώπους, διαδικασία η οποία σε αλλάζει.
Πολλά περιοδικά μουσικής με κύρος, έχουν την προσοχή τους στραμμένη πάνω σας αυτήν τη στιγμή. Πιστεύετε ότι έχασαν την ευκαιρία τους πριν από 40 χρόνια;
Χα, χα! Νομίζω πως είναι δίκαιο για τους ανθρώπους με τους οποίους δούλεψα μαζί. Με τα χρόνια αποδείχθηκαν σωστοί. Αισθάνομαι δικαιωμένος γιατί το ενδιαφέρον τους για μένα δικαιολογήθηκε.
Από την αποτυχία των πρώτων δύο άλμπουμ, στη σημερινή αναπάντεχη επιτυχία: πώς διαχειρίζεστε τη νεοαποκτηθείσα φήμη στην ηλικία των 70;
71 για την ακρίβεια! Είναι λίγο άβολο, μα και μαγικό ταυτόχρονα. Αισθάνομαι δικαιωμένος όταν βρίσκομαι στον δρόμο. Δεν έχω ιδέα για τα charts. Με ενδιαφέρει η ανταπόκριση του κοινού που έρχεται στις συναυλίες.
Το οποίο κοινό φαίνεται πως συνδέεται έντονα με τα τραγούδια σας, αν και γράφτηκαν πριν από 40 χρόνια. Πώς το εξηγείτε; Οι καιροί δεν αλλάζουν;
Το μυστικό είναι να στοχεύεις στην ειλικρίνεια του συναισθήματος. Οι άνθρωποι συγκινούνται με τα τραγούδια μου, κάτι που με ευχαριστεί. Από την άλλη, σκέφτομαι ότι δεν έχω έλεγχο αυτής της συναισθηματικής απόκρισης. Αν δεν τους άρεσα ως άνθρωπος, μπορεί να μην άρεσαν και τα τραγούδια μου. Είναι σίγουρα ένα πνευματικό ζήτημα και χρειάζεται ισορροπία.
Έχετε τραγουδήσει πως «Το πιο γλυκό φιλί που γεύτηκα, είναι αυτό που ποτέ δεν δοκίμασα». Τώρα που δοκιμάσατε το γλυκό φιλί της επιτυχίας, νιώθετε περισσότερο ικανοποιημένος;
Πιο σίγουρος, όχι πιο ικανοποιημένος. Αισθάνομαι δημιουργικά ελεύθερος. Μερικές φορές χρειάζεσαι ένα έναυσμα για να δεις ξεκάθαρα τον στόχο σου. Χαίρομαι λοιπόν που είμαι σε θέση να κάνω αυτό που αγαπώ.
Και τέλος, τι είναι πιο σημαντικό; Να είσαι διάσημος ή ο «σκοπός που σταυρώνει το μυαλό των άλλων»;
Έχεις καταλάβει βέβαια τι θα απαντήσω! Θέλω να αποτελώ μια κοινωνική αντανάκλαση. Οι προσωπικοί, ατομικοί στόχοι είναι ιδιαίτεροι. Για πολλούς η επιτυχία δείχνει μονόδρομος και για εκείνους είναι κάτι θεμιτό. Δεν ξέρω καν αν υπάρχει μια γενική απάντηση... Θέλω πάντως να παραμείνω ανοιχτός στο μυαλό, στο συνειδητό των ανθρώπων του 21ου αιώνα. Ζούμε απίστευτες στιγμές.
{youtube}qyE9vFGKogs{/youtube}
