Η μουσική αυλαία της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών στο Ίδρυμα Ωνάση ανοίγει την επόμενη Πέμπτη, 6 Οκτωβρίου, με δυο σπουδαίες καλλιτεχνικές φιγούρες της Ιταλίας: τους Gianluigi Trovesi (κλαρινέτα) και Gianni Coscia (ακορντεόν). Με ήχο γεμάτο φρεσκάδα, εσωτερικότητα, αίσθηση της αρμονίας, ανασκευή φόρμας και αυτοσχεδιαστική αντίληψη, οι δυο μουσικοί συνθέτουν ένα μοναδικό μωσαϊκό. Αν πιστέψουμε δε και τα λόγια του Ουμπέρτο Έκο, ο οποίος έχει πει ότι «Η συνεύρεση προφανώς ασυμβίβαστων παραδόσεων είναι επίκληση σε πνεύματα μουσικών οικογενειών που δεν υπήρξαν ποτέ», τότε μια συνομιλία με τον Gianluigi Trovesi δεν μπορούσε παρά να μας κινήσει το ενδιαφέρον...
Ας ξεκινήσουμε με τη βασική σας μουσική παιδεία και τα πρώτα βήματα με το κλαρινέτο...
Αρχικά απέκτησα στο ωδείο δίπλωμα κλαρινέτου, αρμονίας, αντίστιξης και φούγκας με τον μαέστρο Vittorio Fellegara. Tα πρώτα μου βήματα με το κλαρινέτο πραγματοποιήθηκαν στη μπάντα της γενέτειράς μου (Νombre, στην επαρχία Bergamo), η οποία έπαιζε σε αίθουσες χορού. Μετά συνέχισα ως το πρώτο άλτο σαξόφωνο στην ορχήστρα της ιταλικής τηλεόρασης RAI.
Ποιους καλλιτέχνες θεωρείτε ως πρωταρχικές σας πηγές έμπνευσης;
Τους Monteverdi, Stravinski και Bartok, ως προς την κλασική μου παιδεία. Στο πεδίο της τζαζ είναι οι Benny Goodman, Charlie Parker, Ornette Coleman και Εric Dolphy.
Έχετε τη γνώμη πως για τη μουσική μάθηση είναι απαραίτητη η μίμηση;
Μα, φυσικά! Για να μάθει κανείς, μιμείται αρχικά. Η μουσική είναι από τη φύση της μια γλώσσα. Ακόμη και η ομιλούμενη γλώσσα, μαθαίνεται με τη μίμηση.
Έχετε διαβεί ποικίλα μουσικά μονοπάτια. Αλλά από τις αίθουσες χορού στη μπάντα του χωριού σας και από την όπερα στην τζαζ, υπάρχει μια ιδιαίτερη σχέση. Τι είναι στ’ αλήθεια εκείνο που υποστηρίζει τις εκάστοτε καλλιτεχνικές σας επιλογές;
Δεν είναι άλλο από την ίδια την αγάπη για αυτές τις γλώσσες. Η επιθυμία να εμβαθύνεις σε αυτές, ώστε να μπορείς να «παίξεις» μαζί τους.
Νιώθω πως, πέρα από οτιδήποτε άλλο, κυριαρχεί η επαφή σας με τη γη και με τη μουσική παράδοση του Bergamo. Αποτελεί όντως τη βασική σας «πηγή»;
Είναι άκρως σημαντική και ζωογόνος η σχέση μου με την πατρίδα μου, όμως όχι τόσο με το μουσικό της κομμάτι. Δεν αποτελεί για μένα «πηγή». Η γη είναι η ρίζα.
Επιστρέφοντας στην επαφή σας με την τζαζ, ποια ήταν η στιγμή «κλειδί» με αυτό το είδος μουσικής;
Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η συνάντηση με τον Giorgio Gaslini. Ξεκίνησα με το σχήμα του και έτσι σιγά-σιγά συστήθηκα και σε διεθνές επίπεδο.
Το περιβάλλον της τζαζ εκείνης της εποχής διαφέρει πολύ από το σημερινό τοπίο. Κατά τη γνώμη σας, πού έγκειται η πιο σημαντική αλλαγή;
Τότε, ίσως, ήταν πιο έντονη η επιθυμία για πειραματισμό, για ανεύρεση νέων μουσικών δρόμων... Σήμερα; Ποικίλα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε... Νέοι καλλιτέχνες, πολλές ηχητικές μολύνσεις... Όλα είναι διαφορετικά.
Έχετε ποτέ αναλογιστεί ότι θα μπορούσατε να ανακτήσετε μια πιο συγκεκριμένη εκφραστική διάσταση;
Δεν μου είναι πολύ ξεκάθαρη η ερώτησή σας... Εάν με το «μια πιο συγκεκριμένη εκφραστική διάσταση» εννοείτε μια γλώσσα που να προέρχεται από το «πλούσιο ποτάμι της τζαζ», έχετε υπ’ όψη σας ότι ήδη δουλεύω με το κουαρτέτο μου (σαξόφωνο, κιθάρα, κοντραμπάσο, τύμπανα), το οποίο περιηγείται στο βάθος αυτού του τζαζ ποταμιού –συνομιλώντας είτε με τις «πηγές», είτε με το «δέλτα». Είμαι ένας μουσικός της τζαζ, όμως δεν εμπνέομαι μόνο από αυτήν, μα και από διάφορες άλλες ηχητικές φόρμες.
Μια άλλη δυναμική σας σχέση είναι το ντουέτο με τον Gianni Coscia. Ας μιλήσουμε λίγο και για αυτόν...
Ο Gianni Coscia είναι ο Ποιητής του ακορντεόν! Είμαστε μαζί πάνω από 20 χρόνια, διασκεδάζουμε «παίζοντας» με τη μουσική, αναζητώντας χρώματα, γεύσεις και συναισθήματα. Προερχόμαστε από το μεγάλο ποτάμι της τζαζ, όμως αρεσκόμαστε στο να ταξιδεύουμε και να διερευνούμε με τα μικρά μας όργανα και άλλες θάλασσες και χώματα.
Σε αυτό το σημείο, τι μπορούμε να προσδοκούμε από εσάς; Τι άλλο πλανιέται στον ορίζοντά σας;
Μέσα στον Οκτώβριο κυκλοφορεί από την ΕCM το καινούργιο μας άλμπουμ με τον Gianni, Frère Jacques: Round About Offenbach. Σε είκοσι χρόνια έχουμε ηχογραφήσει ξέρετε 20 δίσκους, με μέσο όρο έναν κάθε 5 χρόνια, ενώ μέχρι το 2013 υπάρχουν στα σκαριά άλλοι τέσσερις! Ο Gianni είναι ακόμη τόσο νέος, έχει απίστευτη ενέργεια... Τον περασμένο Αύγουστο ολοκλήρωσα επίσης ένα έργο με τη Συμφωνική Ορχήστρα Svizzera Italiana πάνω στο μυθιστόρημα του Thomas Mann Το Μαγικό Βουνό. Αυτήν την περίοδο δουλεύω και με παλιούς φίλους (Manfred Schoof, Barre Phillips και Gunter Sommer) πάνω στο “Quartetto Trionfale”. Παράλληλα, βρίσκομαι στο στάδιο της προετοιμασίας ενός έργου με τον τίτλο Trio FisFuz, μαζί με Τούρκους και Γερμανούς μουσικούς. Και φυσικά δεν ξεχνώ το άλμπουμ που ετοιμάζουμε με τον Gianni Coscia για το 2016!
Ας μου επιτρέψετε την περιέργεια: Από πού πηγάζει τούτη η ανεξάντλητη ενέργεια;
Από τον αθλητισμό! Που δεν έχω κάνει ποτέ! Παρ’ όλ’ αυτά με εμπνέει βαθύτατα!
Τελικώς, υπάρχει θέση για χιούμορ στη μουσική;
Ελπίζω να έχω κατανοήσει την ερώτησή σας... Στη μουσική υπάρχει θέση για όλα τα συναισθήματα. Ίσως μάλιστα τα συναισθήματα να προέρχονται από τις δονήσεις, κατ’ επέκταση από τη μουσική. Ο χώρος του χιούμορ στη μουσική βρίσκεται λοιπόν εντός μας. Ψάχνουμε πάντα να παίζουμε με το χιούμορ... Με τον δικό μας τρόπο!
Γνωρίζω καλά ότι έχετε επισκεφθεί ήδη τη χώρα μας. Τι θα μας παρουσιάσετε αυτή τη φορά, παρέα με τον Gianni Coscia;
Έχουμε όντως ξαναπαίξει με τον Gianni στην όμορφη χώρα σας και είμαστε πολύ χαρούμενοι που επιστρέφουμε. Στις 6 Οκτωβρίου θα παρουσιάσουμε στην Αθήνα ένα «Fantastico Concerto» («Φανταστικό Κονσέρτο»). Σας προτείνουμε να ταξιδέψετε μαζί μας για να εξερευνήσουμε τη Μεσόγειο, το Μεγάλο Ποτάμι, το σύμπαν και άλλες τοποθεσίες καθώς και χρώματα, γεύσεις και συναισθήματα. «Παίζοντας», ίσως να καταφέρουμε να σας μεταφέρουμε και μικρές πινελιές από τη δική μας πατρίδα και από την ιταλική πολιτιστική κληρονομιά...
