Μέρος Β'
Ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας απέναντι στη θρησκεία;
Δεν είμαστε ακριβώς θρήσκοι. Δεν αρνούμαστε εντελώς το Θεό. Ας πούμε απλώς ότι πιστεύουμε στο Θεό αλλά δεν τον εμπιστευόμαστε.
Πιστεύετε στην ανωτερότητα του αντρικού φύλου;
Ανωτερότητα του αντρικού φύλου; Δεν έχουμε τίποτα εναντίον των αντρών που θέλουν να είναι κατώτεροι των γυναικών, εφόσον οι γυναίκες μας το επιτρέπουν.
Και όσον αφορά τη στάση σας απέναντι στην εξουσία;
Εξουσία;
Ναι, δίνετε την εντύπωση των επαναστατών...
Δεν είμαστε επαναστάτες.
Στην Ελλάδα σας θεωρούν φασίστες. Υπάρχουν φήμες που λένε ότι θα έρθουν πολλοί αναρχικοί στη συναυλία σας.
Ποτέ μας δεν κάναμε διαφορές ανάμεσα στα διαφορετικά είδη κοινού. Αφήνουμε τον κόσμο να μεταφράζει τη μουσική μας όπως επιθυμούν. Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει μόνο ένας τρόπος μετάφρασης, ότι μόνο ένας είναι ο σωστός. Ακόμα και οι ίδιες μας οι ζωές, η κουλτούρα, ο Θεός, η πολιτική, όλα μπορούν να μεταφραστούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Εάν στη χώρα σας το πρόβλημα του ναζισμού και του φασισμού είναι τόσο έντονο... τότε δεν είναι δικό μας λάθος. Πολλά διαφορετικά είδη ανθρώπων έρχονται στις συναυλίες μας. Δεν πιστεύω ότι δίνουμε κίνητρο για κανενός είδους φασιστικής συμπεριφοράς. Απεναντίας θα υποστήριζα το αντίθετο.
Προτιμάτε την εξουσία ή την αναρχία;
Δεν προτιμούμε τίποτα. Για μας η εξουσία είναι ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο. Δεν μας εντυπωσιάζει, αλλά το αναγνωρίζουμε σαν ένα πολύ ισχυρό ιστορικό φαινόμενο. Και αυτό ακριβώς προσπαθούμε να αναλύσουμε διαρκώς, τις σχέσεις δηλαδή ανάμεσα στην κουλτούρα, την ιδεολογία, την πολιτική κλπ.
Πως θα προσδιορίζατε το ιδανικό σύστημα διακυβέρνησης;
(γέλια)... Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου Tolar (πρώην επίσημο νόμισμα της Σλοβενίας).
Σβάστικα ή σφυροδρέπανο; Ποιο από τα δύο έχει μεγαλύτερη ιδεολογική δύναμη;
Είμαι σίγουρος ότι περιμένεις να σου δώσω μια απλή απάντηση... Κοίτα, το πιο ισχυρό πράγμα όσον αφορά τα σύμβολα είναι η άποψη. Είναι ενδιαφέρον ότι υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα το βρίσκουν τόσο συναρπαστικό. Αυτό μόνο αποδεικνύει την δύναμη των συμβόλων. Υπάρχουν γιατί εκφράζουν συναισθήματα, κάτι το υπερφυσικό – αυτό πρέπει να είναι η ενέργεια. Πάρε για παράδειγμα το σύμβολο του σταυρού... το βρίσκεις σε κάθε κουλτούρα ανά τον κόσμο. Και δεν μπορούμε να εξηγήσουμε το γιατί. Απλά οι άνθρωποι υπέγραφαν με σταυρούς; Η’ απλά ήταν τόσο εξεζητημένοι που βάλανε το όνομα του Θεού κάτω από το σταυρό; Στους περισσότερους πολιτισμούς ο σταυρός έχει θετική σημασία αλλά είναι επίσης φορτωμένος με αρνητική ενέργεια – δεν είναι αυτό συναρπαστικό; Επίσης η σβάστικα έχει πολύ μεγάλη ιστορία. Βασικά είναι ένα σύμβολο του ήλιου και της αγάπης. Δυστυχώς τη σήμερον ημέρα η σβάστικα υποδηλώνει κάτι πολύ άσχημο κι αρνητικό... μόνο στην Ευρώπη και την Αμερική είναι συνδεδεμένο με το ναζισμό και το φασισμό... στον υπόλοιπο κόσμο το βρίσκουν ακόμα σαν κάτι το θετικό. Το ήξερες ότι μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Τίτο βραβεύτηκε και παρέλαβε μετάλλιο το οποίο αποτελούταν από σβάστικες; Μπορεί να το δει κανείς στο μουσείο του Τίτο.
Με το να γράφετε μουσική θελήσατε ποτέ να προωθήσετε έτσι την πατρίδα σας;
Αν το θελήσαμε; Μα αυτό δεν κάνουμε ήδη;
Έχω την αίσθηση ότι είστε πολύ πιο δημοφιλείς σε άλλες χώρες παρά στην Σλοβενία. Σας ενοχλεί αυτό;
Τι να σου πω... κοίτα πως έχουν τα πράγματα. Η Σλοβενία είναι μία χώρα 2 εκατομμυρίων. Εμείς παίζουμε και δίνουμε συναυλίες σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο το Μόναχο έχει πληθυσμό 2 εκατομμυρίων, το Αμβούργο είναι τεράστιο.... Παίζουμε σε πολύ μεγάλες πόλεις. Ακόμα και στη Σλοβενία παίζουμε αρκετά. Δίνουμε πολύ περισσότερες συναυλίες στη Σλοβενία σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη ή τον κόσμο. Μέσα σε ένα χρόνο δίνουμε περίπου 10 συναυλίες στη Σλοβενία. Γύρω στους 15 με 20 χιλιάδες κόσμο μας παρακολουθεί, συν το τηλεοπτικό κοινό. Είμαι σίγουρος ότι ετήσια στη Σλοβενία (συμπεριλαμβανομένης και της τηλεόρασης) 200.000 άνθρωποι βλέπουν τις παραστάσεις μας. Αυτός είναι ένας τεράστιος αριθμός αν σκεφτείς ότι είμαστε μόλις 2 εκατομμύρια. Οπότε δεν συμφωνώ με αυτό που λες. Μόνο ο αριθμός σ’όλο τον κόσμο είναι μεγαλύτερος. Αυτό είναι φυσιολογικό. Τί είναι η Σλοβενία μπροστά σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο μαζί;
Μου έκανε εντύπωση όταν συνειδητοποίησα την ενέργεια που περιβάλλει το όνομα των Laibach εδώ στην Ελλάδα.
(γέλια).. Τώρα καταλαβαίνεις πόσο σημαντικό είναι το όνομα! Οι Σλοβένοι δεν ξέρουν τί έχουν.
Η σελίδα σας στο διαδίκτυο δεν είναι στα Σλοβένικα. Είναι αυτό μια μορφή «τιμωρίας» επειδή δεν εκτιμούν αυτό που έχουν;
Δεν θα αψηφούσα τη Σλοβενία έτσι εύκολα. Η Σλοβενία είναι μια χαρά. Εάν δεν ήταν, τότε θα επιλέγαμε να ζούσαμε κάπου αλλού. Όλοι μας ρωτούν γιατί επιμένουμε να ζούμε ακόμα εδώ. Ζούμε εδώ λοιπόν, επειδή είναι καλύτερα από οπουδήποτε αλλού. Η γεωγραφική της θέση παίζει επίσης μεγάλο ρόλο για μας, η τοποθεσία της είναι φαινομενική. Και πολύ φοβάμαι ότι οι Σλοβένοι δεν το αναγνωρίζουν αυτό. Παραείναι καταθλιπτικοί. Δεν έχουμε αρκετά πατριωτικά αισθήματα προς τη χώρα μας αλλά την υποστηρίζουμε πραγματικά. Και λυπούμαστε που η Σλοβενία δεν αναγνωρίζει σε εμάς τη προοπτική που έχουμε, θα μπορούσαν να τη χρησιμοποιήσουν καλύτερα. Τα μέσα ενημέρωσης της χώρας μας μας αγνοούν επειδή δεν ανήκουμε στο όλο συφερτό της κλασσικής ποπ μουσικής, της ποπ κουλτούρας. Δεν αισθανόμαστε πάντως άσχημα γι’αυτό.
Και για το τέλος... είμαι περίεργη εάν έχετε τίποτα αναμνήσεις από την εμφάνισή σας στην Αθήνα το 1992; Πώς ήταν η συναυλία;
Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα συναυλία. Παίζαμε κάπου σε ανοιχτό μέρος, σε κάποιο αμφιθέατρο. Ο άνεμος φυσούσε διαολεμένα. Περίεργο και μπερδεμένο κοινό ήρθε να μας δει. Απ’ όσο θυμάμαι τη συναυλία την οργάνωσαν άτομα συνδεδεμένα με το κουμμουνιστικό κόμμα. Επίσης θυμάμαι κάποιοι μαύροι ήρθαν και ανέμιζαν περίεργες σημαίες.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από την επερχόμενη εμφάνισή σας εδώ;
Πιστεύω ότι ο κόσμος θα εκπλαγεί. Πολύ πιθανόν να πάρει κάτι διαφορετικό σε σύγκριση με αυτό που περιμένουν.
Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας. Ελπίζω να σας δω το Φεβρουάριο.
Κανένα πρόβλημα! Τα λέμε, γεια χαρά!
