Ανακαλύπτοντας εκ νέου εντός της την Ελληνική παράδοση όταν βρέθηκε στο Βερολίνο, η Maroulita de Kol έπλασε τις ψυχικές της διεργασίες σε μουσικά κομμάτια, που μετουσιώθηκαν στα σόλο έργα Anatélo (EP) και Anásana (LP) τα οποία κυκλοφορήσαν το 2023 από την βρετανική δισκογραφική Phantom Limb.
Έχοντας σπουδάσει κλασικό πιάνο και παραδοσιακό τραγούδι και έχοντας ένα άρρηκτο δεσμό με την Ελλάδα βρίσκεται σε μια εκτεταμένη και συνεχή κατάδυση στις μυθολογίες, τις τέχνες και τις αφηγήσεις των προγόνων της.
Με αφορμή την ζωντανή παρουσίαση, για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, της δισκογραφικής δουλειάς της, την Παρασκευή 14 Ιουνίου στο Πλύφα, μιλήσαμε με την Maroulita de Kol για τη σχέση της με την μουσική και την Ελλάδα, την παράδοση, την μύηση, και τον πειραματισμό, την ελευθερία και την ουσία της θηλυκότητας.
Στις 14/06 παρουσιάζεις την τελευταία σου δισκογραφική δουλειά, «AnásanA» στο χώρο του Πλύφα. Πες μας λίγα λόγια για τη σύλληψη του άλμπουμ και τη δημιουργία του.
Το AnásanA είναι το πρώτο μου σόλο άλμπουμ. Είναι ηχογραφημένο σε πραγματικό χρόνο σε “one take”, όπως κανείς αναπνέει. Ξεκίνησε από ένα μάντρα και το μάντρα έγινε κομμάτι και το κομμάτι έγινε άλμπουμ. Κάτι σαν ξόρκι για να ξεπεραστεί η απομόνωση του πρώτου lockdown κατά τη διάρκεια της Άνοιξης του 2020. Αποτελείται από μουσική που αναπτύσσεται μέσα από πιανιστικό αυτοσχεδιασμό και τεχνικές ελεύθερου φωνητικού συνειρμού σε συνδυασμό με τη χρήση field recordings, καθώς και ηλεκτρονικών. Μερικές φορές καταλήγουν σε ηλεκτροακουστικές συνθέσεις άλλες φορές σε ξόρκια, άλλες φορές σε μουσικά κομμάτια.
Ο ήχος μου είναι εμπνευσμένος από τη φύση καθώς και από το αστικό περιβάλλον του Βερολίνου όπου και έχει συλληφθεί. Κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, αντλώ από τις σπουδές μου στη δυτική τονική μουσική καθώς και από την εμπειρία μου με την ελληνική παραδοσιακή μουσική: την πολυρυθμία της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, τα διαφορετικά ιδιώματα από περιοχή σε περιοχή, τους τρόπους, τους σκοπούς αλλά και τις εξαιρετικές δυνατότητες της ελληνικής γλώσσας. Είναι όλα αυτά που με ενδιαφέρουν από τις παραδόσεις που έχω έρθει σε επαφή - να τις αναμειγνύω και να τις μεταφράζω σε μια σύγχρονη μουσική γλώσσα, εξάγοντας τη βαθιά ουσία τους και να την φέρνω στο εδώ και τώρα.
Πάνω από όλα αυτό το άλμπουμ ήταν και είναι για μένα μια πράξη ελευθερίας και ομορφιάς. Μία απο-αποικιοποίηση του μυαλού μου από όλα τα που έχει εκτεθεί ώστε να ξαναμάθω πώς να είμαι σε αυτόν τον νέο κόσμο ομορφιάς και ευκολίας που έφτιαξα για τον εαυτό μου και έπειτα να τον προσφέρω στον κόσμο.
Φωτογραφία: Tomas Bako, Le Guess Who Festival, Ολλανδία 2023
Το Νερό – Το Σύμπαν – Η Μάγισσα – Το Δέντρο κι ο Καύκος. Οι τίτλοι των κομματιών σου θυμίζουν τη Μεγάλη Αρκάνα. Κι όπως στις κάρτες Ταρώ, που αφηγούνται το ανθρώπινο ταξίδι μέσα από συμβολισμούς και αναπαραστάσεις ως την πλήρωση της ψυχής, αισθάνομαι πως το άλμπουμ σου λέει τη δική του ιστορία. Τι αναπαριστούν, αυτά τα πέντε σύμβολα, για εσένα;
Οι τίτλοι των κομματιών έχουν προέλθει από πνευματικές ή ψυχικές καταστάσεις στις οποίες είχα βρεθεί τα τελευταία χρόνια - μεταφρασμένες και ξορκισμένες μέσα από την αποτύπωση τους σε μουσική. Ξεκινώντας από τον Νερό - έναν ύμνο στη θηλυκή αρχή - και μία σπουδή πάνω στις ποιότητες του στοιχείου του Νερού - ήταν ο τρόπος μου να εισέλθω στην πολύ προσωπική μου δημιουργία – στο αποτύπωμά μου. “Το Νερό” είναι μια μεταφορά για τις ειδικές δυνάμεις που ο καθένας από εμάς πρέπει να καλλιεργήσει προκειμένου να χειριστεί τις μεγάλες αποκαλύψεις για τον εαυτό του. Για να μπορέσει να πραγματοποιήσει τις μεγάλες αλλαγές. Για να ανακαλύψει την απεραντοσύνη του.
Στο “Σύμπαν” προχωράμε στη σχέση του ανθρώπου με τον Κόσμο-και είναι ένα ξόρκι που απευθύνεται στο σύμπαν με την ερώτηση: “Πώς μπορώ να σε υπηρετήσω;» σε μια προσπάθεια να κάνουμε μια νοητική μετατόπιση προς μια πιο υγιή σχέση με αυτό και με τον κόσμο γύρω μας. Να συνδεθούμε και να ανυψώσουμε τη συνείδηση μας απομακρύνοντας την προσοχή μας από τους περιορισμούς μας και να αρχίσουμε να συλλαμβάνουμε και να βιώνουμε μια διευρυμένη ζωή μέσα από αυτή τη σκέψη: είμαστε το σύμπαν.
“Η Μάγισσα” είναι ένας ύμνος στη Ζωή. Είναι μια πρόσκληση για συμμετοχή στη ροή της Ζωής. Στο τέλος τραγουδάω για πολύ ώρα Έλα - Έλα!
Έλα να μοιραστούμε τους εαυτούς μας. Έλα να επικοινωνήσουμε. Έλα να ζήσουμε! Η Μάγισσα προέρχεται από το κέντρο της καρδιάς μας. Είναι καθαρή αγάπη για τη ζωή.
Έπειτα προχωράμε στη σχέση με τους άλλους ανθρώπους και “το Δέντρο”. Το Δέντρο είναι ένας ύμνος στην ανθρώπινη φιλία. Το είδος της φιλίας που είναι τόσο ελεύθερο και ασφαλές που δημιουργεί μια μορφή χώρου στον οποίο μας επιτρέπεται να είμαστε αυτό που πραγματικά είμαστε. Το είδος της φιλίας που επαναπροσδιορίζει την οικειότητα, σε μια σχεδόν αρχετυπική μορφή.
Και στο τέλος “Ο Εραστής”, ο Καύκος, είναι ένα παλιό ριζίτικο τραγούδι από το νησί της Κρήτης. Κανείς δεν ξέρει ποιος το έγραψε και αν το άτομο αυτό ήταν άνδρας ή γυναίκα, αλλά το κομμάτι αυτό είναι ένα από τα λίγα βαθιά φεμινιστικά τραγούδια της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Ο Καύκος είναι για μένα ένας ύμνος στην ελευθερία και αποτελεί τον επίλογο ενός άλμπουμ με πολύ παρόμοιο θέμα: την απελευθέρωση της γυναίκας. Γυναίκα ελεύθερη να επιλέξει. Να ζήσει τη ζωή όπως ακριβώς τη θέλει. Ως συνειδητό παλλόμενο ελεύθερο ανθρώπινο ον.
Γεννημένη στην Ελλάδα, ζώντας στη Γερμανία. Πώς επηρεάζουν τα δύο αυτά, τόσο διαφορετικά, τοπία (ναι, κι ας λένε ακόμη πως η Αθήνα είναι το Νέο Βερολίνο), τη δημιουργική σου διαδικασία;
Ζώντας στο Βερολίνο τα τελευταία περίπου 12 χρόνια, ανέπτυξα μία πολύ ρομαντική αγαπησιάρικη ίσως και ιδεατή σχέση με την Ελλάδα, καθώς δεν λάμβανα τα αρνητικά της πια στην καθημερινότητα μου, οπότε ζούσα μέσα σε μία κατάσταση νόστου για τη χώρα του Ήλιου, όπως τη λέω. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι η σχέση μου με την παραδοσιακή ελληνική μουσική ξεκίνησε με τη μετακόμιση μου στο Βερολίνο και ακολούθησε από μία μεγάλη βουτιά σπουδής πάνω στη μουσική της χώρας μου. Επιπλέον, οι αναμνήσεις μου από το τοπίο της φύσης της Ελλάδας - το φως και τα στοιχεία - τα βουνά, τη θάλασσα - τα ζώα είναι αποτυπωμένες στο δίσκο. Από το Βερολίνο πήρα όποια αγάπη έχω στον ηλεκτρονικό ήχο καθώς και την άπειρη διάθεση για πειραματισμό και ελευθερία έκφρασης. Μεγάλη σπουδή και αυτό. Εδώ και κάποιους μήνες όμως, έχω μετακομίσει μόνιμα πίσω στην Ελλάδα και είμαι πανευτυχής!
Αμέσως μετά την παρουσίαση του δίσκου σου, 20-24 Ιουνίου θα διδάξεις πολυφωνικό τραγούδι σε retreat στο Πήλιο. Πριν από κάποιους μήνες, στα πλαίσια ενός φεμινιστικού σεμιναρίου, βίωσα για πρώτη φορά τη μαγεία του πολυφωνικού τραγουδιού. Τη σύνδεση, τη συγκίνηση, το κοινό βίωμα που θεραπεύεται μέσα από το μοίρασμα. Λίγο καιρό μετά έτυχε να δω ένα ντοκιμαντέρ για τα καφενεία της Λέσβου, στα οποία το τραγούδι και η μουσική γύρω από το τραπέζι ήταν σημαντικό μέρος της ντόπιας κουλτούρας. Σημεία της παράδοσης, γενικά, που απουσιάζουν από την σύγχρονη καθημερινότητα της αποξένωσης, σε ένα διευρυμένο τουλάχιστον βαθμό.
Ποια είναι η δική σου εμπειρία, δεδομένου μάλιστα πως οι δημιουργίες σου φέρνουν πολύ έντονα παραδοσιακά έως προχριστιανικά/αρχαιοελληνικά στοιχεία;
Εδώ και 3 χρόνια περίπου τρέχω τακτικούς κύκλους πολυφωνικού τραγουδιού όπου ασχολούμαι με τις παραδόσεις και τις μυθολογίες της Ελλάδας και διαφόρων χωρών των Βαλκανίων. Για μένα ο πολυφωνικός κύκλος είναι ένας θεραπευτικός χώρος και σωματικά και ψυχικά και πιστεύω ότι το τραγούδι είναι γενετήσιο δικαίωμα όλων των ανθρώπων. Καταρχάς σε φυσικό επίπεδο, μόνο και μόνο η χρήση της φωνής μας, φέρνει δόνηση στο σώμα μας και κουνάει την ενέργεια με αποτέλεσμα να νιώθουμε ανανεωμένοι μετά από το τραγούδι.
Έπειτα το να ενώνουμε τις φωνές μας με άλλες φωνές είναι συγκλονιστική εμπειρία. Στημονοφωνία-δηλαδή όταν όλοι τραγουδάνε το ίδιο-νιώθει κανείς να εξαϋλώνεται, να γίνεται ένα με όλους τους άλλους - και στην πολυφωνία αρχίζει κανείς να παίρνει τον χώρο που του αναλογεί, να φτιάχνει σχέσεις και να γεύεται τη μαγεία της μουσικής σε άλλο επίπεδο. Επίσης όταν ερχόμαστε σε επαφή με τις ιστορίες των προγόνων μας μέσω της παραδοσιακής μουσικής, επικοινωνούμε ουσιαστικά με αυτούς, γινόμαστε οι συνεχιστές τους, οι φορείς τους στη φυσική πορεία του χρόνου και έτσι καταλαβαίνουμε καλύτερα και τους εαυτούς μας και μπορούμε να ανοίξουμε την αντίληψη μας για το παρελθόν, άρα και για το παρόν και το μέλλον. Τέλος, όπως συνηθίζω να λέω ο καθένας από εμάς έχει κάτι να πει στους άλλους, κάτι που αξίζει να το αγαπήσουμε, να το τραγουδήσουμε ή ακόμα και να το γιορτάσουμε!
Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον σου για τα συγκεκριμένα μουσικά ιδιώματα;
Είναι αξιοσημείωτο ότι το ενδιαφέρον μου για τα παραδοσιακά μουσικά ιδιώματα ξεκίνησε όταν μετακόμισα στο Βερολίνο το 2012. Πιστεύω ότι υπήρχε μέσα μου κάτι πολύ αντιδραστικό για την ελληνική παραδοσιακή μουσική, κάτι που το παρατηρώ τώρα σε άλλους Έλληνες, κάτι που είναι συνδυασμένο με κάτι παλιακό, υποχρεωτικό, εθνικιστικό και άλλα τέτοια επίθετα. Όταν λοιπόν έφυγα, βγήκα από αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα άρχισε να μου λείπει και έτσι άρχισα στ’ αλήθεια καταρχάς να ακούω παραδοσιακή μουσική και έπειτα να τη μελετάω.
Άρχισα να βλέπω λοιπόν τον πλούτο στο περιεχόμενο αυτής της μουσικής, κάτι που ποτέ δεν είχα βρει για παράδειγμα στη δυτική μουσική, και να συνδέομαι εκούσια για πρώτη φορά με όλο αυτό το υλικό - τις ρίζες μου. Από εκείνη τη στιγμή βρίσκω απόλυτα συναρπαστική αυτή την επαφή. Μέσω της μουσικής αισθάνομαι σαν μαγικά να μεταφέρομαι από τόπο σε τόπο, να γεύομαι τα φαγητά της κάθε περιοχής, να περπατάω στα διαφορετικά τοπία που τόσο παρόντα είναι μέσα στη μουσική του κάθε τόπου και να ακούω ιστορίες από γέρους και νέους - τα πάθη τους, τους καημούς τους, τις ανησυχίες και τα χωρατά τους. Μαγεία!
Φωτογραφία: Tomas Bako, Le Guess Who Festival, Ολλανδία 2023
Έχεις πειραματιστεί και με άλλα μουσικά είδη; Κι αν ναι, πως προέκυψε η επιλογή αυτού του ιδιαίτερου μείγματος παράδοσης (με την ευρεία έννοια) και πειραματισμού (τα πιο ατμοσφαιρικά/ambient) στοιχεία των δίσκων σου;
Πέρα από την άπειρη κλασσική μουσική που έχω παίξει σαν κλασική πιανίστρια, όταν πήγα στο Βερολίνο έκανα ένα πέρασμα από την ελεύθερη αυτοσχεδιαστική και noise σκηνή που άνθιζε τότε. Χαρακτηριστικό αυτού του είδους μουσικής είναι πολλές φορές ο συνεχόμενος ήχος, το drone. Στα ελληνικά το λέμε ίσο ή ισσοκράτη. Αυτό φέρνει τον ακροατή σε μία διαλογιστική κατάσταση. Το ίδιο εφέ έχει και η ηλεκτρονική μουσική με τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Νομίζω από εκεί έρχεται η αγάπη μου για την ambient μουσική. Έπειτα σαν τραγουδίστρια, έχω κυρίως τραγουδήσει παραδοσιακή μουσική καθώς στο Βερολίνο είχα πολλές μπάντες που παίζαμε αυτή τη μουσική και κάναμε πανηγύρια, οπότε όταν άρχισα να τραγουδώ ελεύθερα πια, είχα μέσα μου αυτά τα ιδιώματα. Δεν ήταν επιλογή, ήταν κάτι σαν φυσικό επακόλουθο. Ήταν αυτό που χαιρόμουν να κάνω!
Τι να περιμένουμε από τη ζωντανή παρουσίαση του δίσκου;
Να περιμένετε πολύ “ζωντανή” μουσική! Με τον συνεργάτη μου Γιώργο Σταυρίδη, που παίζουμε γύρω στα 10 χρόνια πλέον μαζί, έχουμε επιμεληθεί αυτοί οι δύο άκρως αυτοσχεδιαστικοί δίσκοι να αποδωθούν με όση περισσότερη ελευθερία και ζωντάνια γίνεται. Ετοιμαστείτε για άκρως εσωτερικές διαλογιστικές στιγμές, όσο και για δυνατές εκρήξεις καθώς και για κάποιες διασκευές από αγαπημένα παραδοσιακά κομμάτια.
Η Maroulita de Kol έρχεται την Παρασκευή 14 Ιουνίου στο Πλύφα να παρουσιάσει για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό τον full-length δίσκο Anásana και το EP Anatélo μαζί με τον κρουστό Γιώργο Σταυρίδη. Περισσότερα εδώ.
