Ο τρομπετίστας και συνθέτης Στέλιος Χατζηκαλέας, γιορτάζει τα δέκα χρόνια δισκογραφικής του παρουσίας, με μια μεγάλη συναυλία στο Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός, το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου, μαζί με τρεις από τους πιο αναγνωρισμένους νέους καλλιτέχνες της ελληνικής τζαζ σκηνής, τον Δημήτρη Βερδίνογλου (πιάνο), τον Κώστα Μπατσιώτη (μπάσο) και τον Δημήτρη Κλωνή (τύμπανα).Με το νέο του κουαρτέτο παρουσιάζει υλικό από τους τρεις προσωπικούς του δίσκους αλλά και νέες ακυκλοφόρητες συνθέσεις. Αδράξαμε την ευκαιρία για μια εφ'όλης της ύλης συζήτηση και αναδρομή.
Γεια σου Στέλιο. Ήταν Οκτώβριος του 2023 όταν και ανέβασες στην προσωπική σου σελίδα το εξής post
Πάνε τρία χρόνια από τότε που κυκλοφόρησε το Dignity, το υλικό του οποίου προέρχεται και από εκείνους τους τόπους. Έχει αλλάξει πια εντός σου εκείνη η μουσική εξιστόρηση;
Κατ’ αρχήν να πω πως το Dignity το θεωρώ το πιο ολοκληρωμένο έργο μου από όλες τις πλευρές. Όλα τα κομμάτια γράφτηκαν στο χαρτί μέσα σε 10 περίπου μήνες. Δεν νομίζω να έχω περάσει ξανά ένα τόσο δημιουργικό διάστημα όπου κάθε μέρα έγραφα και κάτι καινούριο. Μία νέα μελωδία, δυο τρία καινούρια ακόρντα, άλλαζα συνέχεια τα μέρη, τους τίτλους, τις μπασογραμμές, τα τούττι, τα σόλο κτλ. Σχεδόν τα πάντα άλλαζαν μέρα με τη μέρα. Επίσης ήταν η πρώτη φορά που τα περισσότερα μέρη του πιάνο, του κοντραμπάσο και της κιθάρας ήταν γραμμένα νότα-νότα και τα περιθώρια γι αυτοσχεδιασμό αρκετά στενά, ειδικά όταν γράφονταν για ένα τζαζ σύνολο. Υπό αυτή την έννοια θα μπορούσε ο δίσκος αυτός να είναι ένα αυτοτελές track χωρίς να είναι απαραίτητα χωρισμένος με επιμέρους κομμάτια. Όπως είναι το The Koln Concert πχ του Jarrett. Η αλήθεια είναι πως το είχα προτείνει τότε στον παραγωγό, αλλά η ιδέα απορρίφθηκε δια ροπάλου…
Γι αυτό και το Dignity το αγαπώ ιδιαίτερα. Και από τη στιγμή που αποτυπώθηκε η συγκεκριμένη μουσική εξιστόρηση σε δίσκο, και να ήθελα δεν μπορεί να αλλάξει πλέον. Άσε που δεν είναι απλά η εξιστόρηση ενός δίσκου αλλά θυμάμαι ακόμα και τώρα την ιστορία της κάθε νότας που έμπαινε στο χαρτί.
Αξιοπρέπεια λοιπόν ήταν η τιτλοφορία του δίσκου. Είσαι φύση και θέση αυστηρός απέναντι στα ζητούμενα και τους στόχους σου ως μουσικός στην ελληνική σκηνή;
Παλαιότερα ήμουν πολύ πιο αυστηρός με όλους και φυσικά με τον εαυτό μου. Πλέον έχω χαλαρώσει αρκετά και απολαμβάνω και άλλα πράγματα πέραν της μουσικής, της τρομπέτας και της δουλειάς. Αξιοπρέπεια θεωρώ πως είναι πλέον και η ειλικρίνεια απέναντι στους φίλους και τις φίλες μου, στη σύντροφό μου, στους μαθητές και τις μαθήτριές μου και ο απόλυτος σεβασμός στον προσωπικό ελεύθερό μου χρόνο που, όπως πολύ καλά ξέρεις, τον αφιερώνω στη θάλασσα και την ιστιοπλοΐα. Έχω αποδεχθεί πως όλα αυτά αποτελούν και φύση αλλά και εξέλιξη του μουσικού μου γίγνεσθαι ενώ ταυτόχρονα μου δημιουργούν και νέες εμπειρίες που σίγουρα στο μέλλον θα αποτελέσουν και ακουστικά γεγονότα ώστε να αποτυπωθούν σε νέες μουσικές δημιουργίες.
Νέα παιδιά παίζουν σε διάφορες μικρές σκηνές, η δισκογραφική παραγωγή όλο και εμπλουτίζεται κι οι ακροατές δεν αντιμετωπίζουν την jazz ως δυσνόητο εστέτ άκουσμα. Βλέπεις πράγματι εξέλιξη στις συνθήκες και στους Έλληνες μουσικούς που παίζουν jazz;
Φυσικά! Και χαίρομαι ιδιαίτερα που το αναγνωρίζεις και εσύ! Παρόλο που οι σκηνές είναι ελάχιστες πλέον στην Αθήνα, το νέο υλικό που παράγεται στον ευρύτερο χώρο της τζαζ και της αυτοσχεδιαστικής μουσικής γενικότερα είναι όχι μόνο αξιόλογο αλλά και επίκαιρο, φρέσκο, ζωντανό και τρομερά ενδιαφέρον. Ακόμα και οι ίδιοι οι μουσικοί δημιουργοί δεν τους ενδιαφέρει να φτιάξουν κάτι που μόνο οι ίδιοι και άλλοι δύο-τρεις μουσικοί θα κατανοήσουν αλλά προσεγγίζουν πλέον και ακροατές από άλλα μουσικά είδη καθώς η ποιότητα της δημιουργίας τους είναι τρομερή. Από την άλλη βέβαια, εξέλιξη στις εργασιακές συνθήκες δεν βλέπω καμία. Ίσα ίσα μόνο οπισθοδρόμηση παρατηρώ αλλά αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το επάγγελμα των μουσικών. Είναι ίσως δόγμα των καιρών.
Διδάσκεις σε μουσικό σχολείο. Αναγκαία συνθήκη, μέσο μεγαλύτερης καλλιτεχνικής ελευθερίας, πεδίο έμπνευσης; Πως λειτουργεί τελικά ο ρόλος του δασκάλου;
Αποτέλεσε αναγκαία συνθήκη με σκοπό να υπάρχει μεγαλύτερη καλλιτεχνική ελευθερία και λιγότερο πεδίο έμπνευσης. Θα μπορούσε να είναι και πεδίο έμπνευσης αρκεί να μην υπήρχε όλη αυτή η γραφειοκρατία που θεριεύει στο ελληνικό δημόσιο. Προσπαθώ ο ρόλος μου απέναντι στους μαθητές και τις μαθήτριές μου να είναι περισσότερο συμβουλευτικός ώστε κάθε παιδί να μπορέσει να αναπτύξει την προσωπική του μουσική ταυτότητα ξεχωριστά και μοναδικά. Σε αυτό βοηθάει και το ότι στα Μουσικά Σχολεία το μάθημα της τρομπέτας δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών και συγκεκριμένη ύλη που πρέπει να βγει μέχρι το τέλος της χρονιάς. Οπότε έχουμε όλη την πολυτέλεια του χρόνου με κάθε παιδί ξεχωριστά να δουλέψουμε στην ανάπτυξη της μουσικής του προσωπικότητας. Προφανώς υπογείως τα ωθώ προς τη τζαζ και την αυτοσχεδιαστική μουσική αλλά κάποια μου ξεφεύγουν… θα δουν τι θα πάθουν τώρα που δίνουμε βαθμούς!
Πάνε χρόνια από τα Urban Stories (με το "In Search For Alex" για τον Γρηγορόπουλο) και The Froth on the Daydream (με τον τίτλο δανεισμένο από τον Μπορίς Βιάν), μα τελικά σε κάθε δίσκο σου υπάρχει ένα statement. Προκύπτει ή στοχεύεις σε αυτό;
Και τα δύο. Στο Urban Stories προέκυψε διότι έγραφα ένα κομμάτι που το είχα συνδέσει με κάποια καθημερινή αστική εμπειρία. Είτε όπως σωστά αναφέρεις το "In Search For Alex", είτε το "Moonlight in Amsterdam". Μικρές ιστορίες βγαλμένες από αστικά τοπία οι οποίες μετατράπηκαν σε μικρά tracks. Σίγουρα θα μπορούσαν να είναι και μικρά τραγούδια για κάθε μία από αυτές. Στο The Froth on the Daydream στόχευσα εξ αρχής σε αυτό. Ήθελα να φτιάξω ένα δίσκο εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του Βιάν καθώς η νουβέλα αυτή με σημάδεψε συναισθηματικά. Όσον αφορά το Dignity, θεωρώ πως αν δεν είχα πάει στην Παλαιστίνη δεν θα υπήρχε.
Miles Davis, Chet Baker, Enrico Rava. Κατατάσσεις τον τρόπο που παίζεις στην παράδοση των Ευρωπαίων τρομπετιστών παρά στην αμερικανική σκηνή;
Ναι σίγουρα. Η ευγένεια στον ήχο και η ποιητική των ευρωπαίων είναι στοιχεία που με αγγίζουν περισσότερο. Πέραν του Rava που ανέφερες λατρεύω πχ τους Mathias Eick, Arve Henriksen. Φυσικά ακούω και πολλούς Αμερικάνους όπως οι Phillip Dizack, Jeremy Pelt, Sean Jones ή ο Tom Harrell από τους πιο παλιούς.
Το Dignity προηγείται του lockdown. Δεν έχεις το άγχος της επικαιροποίησης μέσα από συχνότερες κυκλοφορίες και εμφανίσεις;
Το Dignity ηχογραφήθηκε όντως λίγο πριν το lockdown αλλά κυκλοφόρησε αμέσως μετά, το 2021. Έτσι κι αλλιώς μεταξύ της ηχογράφησης και της κυκλοφορίας του δεν γινόταν τίποτα. Όλα ήταν κλειστά. Θυμάμαι δουλεύαμε τις μίξεις του δίσκου και ακόμα και οι ηχολήπτες πήγαιναν αραιά και πού στο στούντιο για να το δουλέψουνε. (Οι μίξεις έγιναν στη Γαλλία στο La Buissonne Studios). Οπότε θεωρώ πως ήταν το ίδιο επίκαιρο. Έτσι κι αλλιώς οι συναυλίες ήταν απαγορευμένες, τα εργοστάσια κοπής των δίσκων δεν λειτουργούσαν οπότε μπήκε και αυτό στην καραντίνα όπως και όλος ο πλανήτης.
Πώς προέκυψε το σχήμα που σε πλαισιώνει στο επικείμενο live και τι θα παρουσιάσετε;
Το New Quartet δημιουργήθηκε πρωτίστως από την ανάγκη εξερεύνησης νέου ήχου. Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιώ ηλεκτρικό μπάσο στο γκρουπ αλλά και που πειραματίζομαι με τη συνύπαρξη ηλεκτρικού και ακουστικού πιάνο. Μια πρώτη προσπάθεια να προσεγγίσω διακριτικά τον ηλεκτρικό ήχο σε κομμάτια που έχουν ήδη κυκλοφορήσει σ’ ένα αμιγώς ακουστικό setup τα προηγούμενα χρόνια αλλά και νέες συνθέσεις που για πρώτη φορά θα περάσουν από το χαρτί στη ζωντανή τους παρουσίαση. Ένα πείραμα ας πούμε που ανάλογα τα αποτελέσματά του, μπορεί να μας οδηγήσει σε νέα στιλιστική κατεύθυνση όταν θα έρθει η ώρα της ηχογράφησης του νέου υλικού στο στούντιο. Με τα υπόλοιπα παιδιά (Βερδίνογλου, Πατσιώτης, Κλωνής) γνωριστήκαμε πριν πολλά χρόνια μέσα από διαφορετικά γκρουπς και είμαστε αρκετά φίλοι πλέον. Όλοι τους είναι και συνθέτες με τα δικά τους προτζεκτς (τα οποία είναι εκπληκτικά και αξίζει να τα αναζητήσετε). Αυτό το χαρακτηριστικό είναι που δίνει ιδιαίτερη δυναμική και στο δικό μου υλικό καθώς το αντιμετωπίζουν ως ομαδική συνδημιουργία και όχι απλά ως sidemen. Είναι μαγικό διότι κάθε κομμάτι που θα παίξουμε αποτελεί και μια περιπέτεια επι σκηνής που δεν ξέρουμε εκ των προτέρων πως θα εξελιχθεί.
Έχεις κάποια σχέδια για το άμεσο μέλλον;
Δύσκολη ερώτηση γιατί δεν συνηθίζω να προγραμματίζω. Έχουμε λάβει κάποιες κλήσεις να παίξουμε το καλοκαίρι σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και με αφορμή αυτά ίσως κανονίσουμε και μια περιοδεία. Όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο καλά θα περάσουμε στη συναυλία στον Παρνασσό στις 24/2.
Και κάτι για το τέλος. Ξεχώρισες κάποιες κυκλοφορίες τη χρονιά που μας πέρασε; Άκουσες κάτι από το παρελθόν που επανεκτίμησες ή έμαθες;
Έχω ακούσει τον τελευταίο καιρό ενδιαφέρουσες δουλειές όπως το Tales του Markus Stockhausen αλλά και το Little Opener της Αγγλίδας τρομπετίστριας Laura Jurd με την οποία παίζαμε και μαζί στη Euroradio Jazz Orchestra. Όπως επίσης ο δίσκος When We Leave του αγαπημένου μου Mathias Eick. Εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, σίγουρα ο Tigran Hamasyan είναι ένας μουσικός που θαυμάζω και παρακολουθώ στενά. Στην τελευταία του δουλειά με τίτλο StandArt παίζουν σημαντικοί μουσικοί που αποτελούν ορόσημο στο παγκόσμιο τζαζ στερέωμα όπως ο Mark Turner κι ο Ambrose Akinmusire. Πρόσφατα άκουσα και το νέο δίσκο του Aaron Parks με το σχήμα του Little Big, το οποίο δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει αλλά θεωρώ πως εκφράζει απόλυτα τη νέα τάση στη σύγχρονη τζαζ δημιουργία.
Κι ένας δίσκος που άκουσα από το παρελθόν και τον επανεκτίμησα δεόντως είναι των Wu-Tang Clan, Enter the Wu-Tang (36 Chambers)!
Ο Στέλιος Χατζηκαλέας γιορτάζει δέκα χρόνια δισκογραφικής παρουσίας, μαζί με τρεις από τους πιο αναγνωρισμένους νέους καλλιτέχνες της ελληνικής τζαζ σκηνής, το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός. Περισσότερα εδώ.
