Όταν ετοιμάζει μια performance είναι αεικίνητη, προστατευτική, εγκάρδια, σε εγρήγορση αλλά και σε πλήρη συνειδητότητα της στιγμής. Το ίδιο κι όταν κινείται ανάμεσα στο έργο της – τα γλυπτά αλλά και τα ανθρώπινα πλάσματα που αποτελούν τη σύνθεση του Six Breaths per Minute. Ευγενική, φωτεινή, γλυκομίλητη, παρά το άγχος της προετοιμασίας της performance που έγινε στις 17 Ιουνίου, παρά τις βροχερές συνθήκες και τον πανικό της τελευταίας στιγμής, η performance artist και γλύπτρια Μαρία Λουίζου βρήκε τον χρόνο και είχε την καλοσύνη να μας μιλήσει για το έργο της στο πλαίσιο της έκθεσης «Plasmata II – Ioannina».
Ποιος είναι ο τίτλος του έργου σου και ποια είναι η φιλοσοφία του, τι θες να πεις και να εκφράσεις μέσα από αυτό;
Το έργο μου ονομάζεται Έξι ανάσες το λεπτό – Six breaths per minute. Στην πρακτική μου διερευνώ ερωτήματα όπως: Πού μπορούμε να βρούμε έναν χώρο που μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς για να εκφραστούμε; Είναι το σώμα μας πάντα ένας ασφαλής χώρος; Πώς μπορώ να δημιουργήσω ένα χώρο που να επιτρέπει σε κάποιον να εκφράσει, να ακούσει τη δική του φωνή και να την ακούσουν και οι γύρω; Πώς αισθάνεται κανείς όταν διαταράσσει τις τυπικές κατευθύνσεις του βλέμματος; Πώς η αναπνοή ενεργοποιεί το κύριο μέσο επικοινωνίας μας; Στο έργο Six Breaths per Minute οι ερμηνεύτριες μπαίνουν μέσα σε κεραμικά γλυπτά και ο θεατής παρακολουθεί το σχήμα του σώματός τους να «μπερδεύεται» με το σχήμα των κεραμικών γλυπτών. Επιλέγουν οι ίδιες ποια μέρη του σώματός τους παραμένουν ορατά, ώστε να αισθάνονται άνετα να εκφραστούν. Τα ορατά αυτά μέρη φαίνεται να επεκτείνονται από μεγάλα, γεωμετρικά και οργανικά σχήματα. Αυτή η κεραμική προέκταση μεταμορφώνει την εικόνα του σώματός τους ενώ παράλληλα δημιουργεί έναν πιο ηχηρό χώρο για τις φωνές των ερμηνευτριών. Η μελωδία που ακούμε στη συνέχεια, συμβολίζει ένα αιώνιο μουρμουρητό που σχετίζεται με αυτό που δεν εκφράσαμε, με αυτό που δεν τολμήσαμε να πούμε.
Πώς φτιάχτηκε αυτό το έργο;
Αυτό το έργο είναι χειροποίητο από τη βάση ως την κορυφή του! Με ενδιέφερε να γνωρίσω τις τοπικές παραδόσεις της Ελλάδος πάνω στην κεραμική και έτσι ταξίδεψα σε πολλά μέρη, συλλέγοντας πληροφορίες και αποκτώντας γνώσεις σχετικά με τις τεχνικές δημιουργίας κεραμικών έργων μεγάλου μεγέθους. Δυσκολεύτηκα να βρω τους ανθρώπους που έχουν μάθει παραδοσιακές τεχνικές από παππούδες και προπαππούδες και την συνεχίζουν. Η παρούσα ανάθεση που έγινε από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και μέσω της Δάφνης Δραγώνα ήταν μια ευκαιρία που με ώθησε να μάθω την τεχνική των τεσσάρων χεριών. Μια τεχνική που με εντυπωσίασε και ως πιανίστρια μου θύμισε τα έργα που γράφονται για να παιχτούν από τέσσερα χέρια στο πιάνο. Βασική προϋπόθεση για την εκτέλεσή τους, είναι να μάθεις να αφουγκράζεσαι τον διπλανό σου – χωρίς συμπόρευση και κοινό ρυθμό το αποτέλεσμα είναι άκρως βασανιστικό για όλους. Για αυτό και ερωτεύτηκα τη συγκεκριμένη αγγειοπλαστική ρυθμική τεχνική, τον ρυθμικό χορό που έχουμε εκείνη τη στιγμή με τον τεχνίτη. Μαζί δημιουργούμε ένα μεγάλο εύθραυστο αντικείμενο, κι αν δεν είστε επαρκώς συντονισμένοι το γλυπτό πέφτει. Και τότε ξεκινάμε πάλι από την αρχή. Είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο, συγκέντρωση και ψυχικό σθένος – ειδικά όταν πρόκειται να αντιμετωπίζεις τόσο συχνά την αποτυχία.
Πώς βλέπεις την αλληλοεπίδραση του κόσμου με αυτά τα «πλάσματα» που έφτιαξες στα Ιωάννινα;
Ένιωσα μεγάλη χαρά βλέποντας επισκέπτες κάθε ηλικίας να εξερευνούν το έργο. Όσες φορές έκανα ερωτήσεις σχετικά με την εμπειρία τους για το πώς αισθάνθηκαν όταν δοκίμασαν ν’ ακούσουν την φωνή τους μέσα στα γλυπτά, πήρα τόσο ενδιαφέρουσες απαντήσεις και αναλύσεις, που επεκτείνουν τον «πληθυντικό αριθμό» του έργου.
Τα πήλινα πλάσματα και τα πλάσματα που κατοικούν μέσα τους, αντηχούν με βροντερή φωνή στην Ήπειρο. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα όνειρά μου που έγινε πραγματικότητα και είμαι σίγουρη, πλέον, πως το καταφέραμε όλοι μαζί!
Θα θέλαμε να μας πεις λίγα περισσότερα για τη φωνή και τη σημασία της φωνής στην performance σου;
Με ενδιαφέρει η φωνή που δεν ακούγεται. Το φαντάζεσαι; Να δίναμε βήμα σε τέτοιες φωνές που μάχονται για ν’ ακουστούν; Το έργο μου είναι βήμα για κάθε φωνή. Ονειρεύομαι τη κατασκευή χιλιάδων γλυπτικών φορμών που θα δώσουν καταφύγιο σε μια τέτοια κοινωνία φωνών.
Έτσι, συνθέτω σύγχρονα φωνητικά θρήνου και παρουσιάζω μια σύνθετη γυναικεία μουσική μορφή που παραπέμπει σε τελετουργίες πένθους της Βόρειας Ηπείρου.
Η έρευνά μου για τη δομή του Ηπειρώτικου μοιρολογιού ξεκίνησε, μεταξύ άλλων, το 2016. Ήμουν ακόμα στη σχολή καλών τεχνών, και παράλληλα οι μουσικές μου σπουδές προχωρούσαν με κλασική κατεύθυνση. Σταμάτησε όμως να με ενδιαφέρει η κλασική σύνθεση, η αντίστιξη και η φούγκα. Εστίασα στην παράδοση και συγκεκριμένα στο παραδοσιακό πολυφωνικό Ηπειρώτικο μοιρολόι, μέσω του οποίου οι άνθρωποι συνθέτουν εμπειρικά και πηγάζει από την ανάγκη όπως λέει και η Κατερίνα Μάτσα, «το πένθος από ατομική υπόθεση γίνεται συλλογικό ζήτημα».
Μπορείς εδώ να διαβάσεις περισσότερα για τη Μαρία Λουίζου και το έργο της Six Breaths per Minute
