Λίγο πριν την εμφάνιση του Mihalis Kalkanis Group την Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου στο Half Note jazz Club, μιλήσαμε με τον Μιχάλη Καλκάνη, μεταξύ άλλων, για το Emotions (την τελευταία δισκογραφική δουλειά του) τη μουσική του πορεία αλλά και πολλά ενδιαφέροντα ακόμη, σε μια απολαυστική συνέντευξη.
Ποια συναισθήματα σας οδήγησαν στη δημιουργία του Emotions και ποια συναισθήματα θέλετε να επικοινωνήσετε στον κόσμο με αυτή τη δουλειά;
Την περίοδο που έφτιαχνα αυτές τις μουσικές, οι σκέψεις μου είχαν να κάνουν με το ότι η μόνη περίπτωση «να δούμε φως» είναι αν καταφέρουμε ως άτομα και ως κοινωνία να επαναπροσδιορίσουμε και να επανεκτιμήσουμε έννοιες φαινομενικά αντίθετες μεταξύ τους, όπως είναι η Ανατολή, η Δύση, η διαίσθηση, ο ορθολογισμός, το παλιό και το νέο. Επίσης, καθώς μεγαλώνω μου αρέσει να ψάχνω σε μεγαλύτερο βάθος τα συναισθήματα μέσα μου αλλά και να τα εκφράζω στους γύρω μου. Θα μπορούσα να γράψω πολλά για όλες αυτές τις σκέψεις αν ήμουν συγγραφέας, στην περίπτωσή μου επέλεξα να τις μοιραστώ μαζί σας μέσω της ζωντανής ηχογράφησης που πραγματοποιήσαμε με το σχήμα μου Mihalis Kalkanis Group στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Μπορείτε να αντιστοιχήσετε με ένα συναίσθημα κάθε κομμάτι του άλμπουμ αυτού;
Χμμμ, δύσκολη ερώτηση... Το θετικό με την ορχηστρική μουσική είναι ότι αφήνεις χώρο στον ακροατή για να κάνει τις δικές του σκέψεις, εικόνες και να νιώσει τα δικά του συναισθήματα, οπότε δεν θα ήθελα να δώσω μια κατεύθυνση. Παρ’ όλα αυτά, θα δοκιμάσω να σας πω τι συναισθήματα βγάζουν σε εμένα δύο από τα κομμάτια του δίσκου και τα υπόλοιπα κομμάτια θα τα αφήσω για εσάς. Το “Global Dance” είναι ένα κομμάτι που μου βγάζει ενότητα. Η μουσική σε συνδυασμό με τον τίτλο είναι σαν να λέει ότι όλοι, σε όποιον τόπο και να βρισκόμαστε, τα ίδια ζόρια τραβάμε (πρώτο μέρος - αυτοσχεδιασμός με το δοξάρι από το κοντραμπάσο), αλλά ταυτόχρονα βιώνουμε και την ίδια βαθιά ομορφιά της ζωής (δεύτερο μέρος βασικό θέμα με κλαρινέτο). Επίσης, το τελευταίο κομμάτι του δίσκου “For You” αναφέρεται στο όμορφο συναίσθημα που βιώνεις όταν μάθεις να δίνεις πραγματικά στον άλλον, έστω κι αν ξέρεις ότι μπορεί να είναι χωρίς αντίκρισμα.
“Alone” ή “Together”; Πόση μοναξιά και πόση συντροφικότητα επιλέγετε στη ζωή σας και πόση μοναχικότητα και πώς η μοναχική πορεία ενός μουσικού συναντάει τη δημιουργική συμπόρευση του να ανήκεις σε μια μπάντα;
Το πρώτο κομμάτι “Alone” το έγραψα όταν ήμουν για κάποιες μέρες μόνος στο σπίτι μου και ένιωθα ότι παλεύουν μέσα μου από τη μια η μοναξιά κι από την άλλη το βαθύ και ωραίο συναίσθημα που έχεις όταν, παρόλο που είσαι μόνος σου, είσαι καλά! Το δεύτερο κομμάτι, το “Together”, το έγραψα λίγες ημέρες μετά τη γέννηση της κόρης μου, οπότε καταλαβαίνετε… Στη δική μου ζωή επιλέγω και τα δύο πάντως. Αποζητώ μεγαλώνοντας στιγμές με τον εαυτό μου, όπου θέλω να δουλεύω μαζί του, να τον καταλαβαίνω καλύτερα, γνωρίζοντας ότι έτσι θα είναι μετά και οι στιγμές της συντροφικότητας πιο ουσιαστικές και φωτεινές. Στη μουσική η μοναχικότητα αντιστοιχεί με τις στιγμές προσωπικής μελέτης και γραψίματος μουσικής, και η συντροφικότητα με τις στιγμές που βρισκόμαστε με τα υπόλοιπα παιδιά και κάνουμε πρόβες ή παίζουμε ζωντανά. Και σε αυτή την περίπτωση η αφετηρία είναι η ίδια. Έχω δει δηλαδή ότι αν εγώ πρώτα απ’ όλα ως μονάδα είμαι προετοιμασμένος όπως θέλω, τότε μετά και η παρεΐστικη δουλειά κυλάει πολύ πιο όμορφα.
Πόση μουσική έχει η μέρα σας και τι μουσικές σας αρέσει να ακούτε;
Η ιδανική μέρα μου έχει πολλή μουσική. Ακούω μουσικές, γράφω και μελετάω. Είναι κάπως σαν ο προσωπικός μου διαλογισμός, τον οποίο έχω όλο και περισσότερο ανάγκη μεγαλώνοντας. Αλλά φυσικά οι ιδανικές μου μέρες είναι οι λιγότερες, όπως και για όλους μας. Το πρωί, μου αρέσει να ξεκινώ τη μέρα μου με Stephan Micus ή Mathias Eick. Αν είναι φθινόπωρο ή χειμώνας, συχνά θα ξεκινήσω με κλασική μουσική. Φυσικά, μέσα στη μέρα θα περάσω και σε Ibrahim Maalouf, Portico Quartet κ.λπ. Από τραγουδοποιούς μου αρέσουν πολύ οι δουλειές των Paul Simon, David Byrne, David Bowie κ.ά. Και από ελληνικές νέες δουλειές ξεχωρίζω τους Kadinelia, Νεφέλη Φασούλη και άλλες πολλές.
Ποιοι μουσικοί και ποια μουσικά είδη σας έχουν σημαδέψει κι επηρεάσει;
Σίγουρα πολλές δουλειές της ECM, την οποία γνώρισα μέσα από δίσκους του Jan Garbarek και Keith Jarrett. Αυτό που μου αρέσει και εκτιμώ σε αυτές τις μουσικές είναι η αισθητική αλλά και η δύναμη που βγάζουν μέσα από μια απλότητα που συχνά έχουν. Για τους ίδιους περίπου λόγους βυθίζομαι συχνά και στη neoclassical μουσική, κυρίως με δουλειές του Nils Frahm. Φυσικά, πάντα με μαγεύουν κλασικές συνθέσεις, κάποιες από τις οποίες έχω την τύχη να ερμηνεύω και ως κοντραμπασίστας με την Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων ή την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Επίσης, παραδοσιακές μουσικές της Ηπείρου, της Θράκης και των νησιών, οι οποίες αισθάνομαι ότι φτάνουν στο ίδιο βάθος με τις κλασικές, αλλά από άλλο δρόμο, αφού έχουν βγει μέσα από αυτοσχεδιασμό και από συχνά αυτοδίδακτους μουσικούς.
Πώς βιώσατε την πανδημία; Ήταν δημιουργικός χρόνος για εσάς;
Ήταν μια πρωτόγνωρη και δύσκολη περίοδος και για εμένα φυσικά. Παρ’ όλα αυτά, αισθάνομαι ότι ταυτόχρονα μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω ένα zoom out, να δω καθαρά από πού έρχομαι, πού είμαι και πού στοχεύω σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο. Επίσης, τόλμησα κάποιες αλλαγές τις οποίες είχα και νωρίτερα στο μυαλό μου, αλλά φοβόμουν να τις κάνω. Όσον αφορά τις μουσικές μου, από την πανδημία και μετά αισθάνομαι ότι είμαι στην πιο δημιουργική μου φάση πάντως. Βέβαια δεν ξέρω, για να είμαι ειλικρινής, παρόλο που είμαι αισιόδοξος ως άνθρωπος, υπάρχουν στιγμές που προβληματίζομαι αρκετά. Για να δούμε τι θα μας φέρουν αυτές οι περίεργες μέρες που ζούμε!
Πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη μουσική; Υπήρξαν φορές που το μετανιώσατε ή είχατε δεύτερες σκέψεις;
Νομίζω στην περίπτωσή μου ήρθε κάπως μόνο του, κι αυτό ίσως γιατί είχα την τύχη να μεγαλώσω μέσα σε μια μουσική οικογένεια, σε ένα σπίτι γεμάτο μουσικά όργανα και μουσικές από πολλούς διαφορετικούς κόσμους. Όχι, δεν υπάρχει στιγμή που να το έχω μετανιώσει. Απλά θα ήθελα άλλη μια ζωή στην οποία θα ήμουν παρατηρητής άγριας ζωής - με ειδίκευση στους λύκους και τις αρκούδες!
Τι σας δίνει δύναμη να συνεχίζετε;
Πρώτα απ’ όλα το γέμισμα αυτό που παίρνω μέσα από την εξερεύνησή μου για τη μουσική. Το πως νιώθω όταν διαβάζω βιβλία, όταν μελετάω, όταν γράφω μουσική, όταν τελειώνω ένα κομμάτι και φυσικά όταν το μοιράζομαι με τον κόσμο. Αλλά και κάποιες αληθινές και βαθιές κουβέντες που μοιράζονται μαζί μου κάποιοι άνθρωποι ακούγοντας τη μουσική μου. Όταν, για παράδειγμα, κάποιος μου λέει ότι μαζί της έχει περάσει πολύ δύσκολες αλλά και ωραίες στιγμές. Ή ότι ακούγοντάς την ένιωσε να ξαναβρίσκει τον εαυτό της/του.
Στην πορεία σας τι αλλαγές έχετε κάνει ο ίδιος, τι έχετε δει να αλλάζει στα μουσικά πράγματα της χώρας μας και τι θα θέλατε να δείτε να αλλάζει στο μέλλον;
Αυτό που προσπαθώ να κάνω μεγαλώνοντας είναι να βρίσκω περισσότερο χρόνο για τις δικές μου μουσικές και να καταναλώνω την ενέργειά μου σε λιγότερα μέτωπα στοχεύοντας σε μεγαλύτερο βάθος. Στην Ελλάδα στις αρνητικές αλλαγές βάζω πρώτο-πρώτο τη μόδα της trap -αν και δεν το κατατάσσω καν ως αλλαγή στα μουσικά πράγματα γιατί δεν το θεωρώ μουσική. Μία από τις θετικές αλλαγές που βλέπω πάντως είναι ότι αυξάνονται τα φεστιβάλ και οι θεσμοί που προωθούν και αναδεικνύουν αξιόλογες μουσικές και παραστάσεις και που χωρίς τη στήριξη τους θα ήταν συχνά αδύνατον να πραγματοποιηθούν. Αλλά σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης τα βήματα είναι πολύ αργά. Παρ’ όλα αυτά, κάτι που βλέπω και μου δίνει χαρά είναι ότι η νέα γενιά μουσικών ασχολείται πολύ σοβαρά και δημιουργικά με διαφόρων ειδών projects!
Σας επηρεάζει η επικαιρότητα στη δημιουργία της μουσικής σας;
Αν θέλεις η μουσική που γράφεις να έχει ειλικρίνεια και αυθεντικότητα, πρέπει να βγαίνει από κάπου εκεί βαθιά μέσα σου. Κι από εκεί βαθιά δεν γίνεται να μη σε επηρεάζει το τι συμβαίνει γύρω σου. Βέβαια, άλλο πράγμα οι μεγάλες μακροχρόνιες αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας, και τις οποίες σίγουρα δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αγνοούμε, και άλλο η επικαιρότητα με τις μαύρες ειδήσεις, αυτή η απαράδεκτη δουλίτσα που κάποιοι κάνουν να μας βομβαρδίζουν με ό,τι χειρότερο συμβαίνει στον κόσμο κάθε μέρα γιατί απλούστατα πουλάει. Με παρηγορεί κάπως να πιστεύω ότι σε όσες αρνητικές ειδήσεις διαβάζουμε αντιστοιχούν καθημερινά άλλες τόσες θετικές, οι οποίες φυσικά δεν φτάνουν ποτέ σε εμάς.
Τι σημαίνει jazz για εσάς;
Αυτοσχεδιασμός, πειραματισμός, ελευθερία.
Αν δεν ζούσατε στο σήμερα, σε ποια εποχή θα θέλατε να ήσασταν μουσικός;
Χμμ... την εποχή των 60s-70s ίσως, κι αυτό γιατί ήταν μια εποχή κατά την οποία, όπως το έχω στο μυαλό μου τουλάχιστον, υπήρχαν κινήματα και παρέες που απαρτίζονταν όχι μόνο από μουσικούς μεταξύ τους, αλλά από καλλιτέχνες γενικότερα. Με γοητεύει και μου λείπει αυτό σήμερα. Να είμαι σε μια παρέα με συγγραφείς, ηθοποιούς, ζωγράφους, άντε και κανέναν μουσικό (γέλια)!
Για τι είδους ταινία θα θέλατε να γράψετε soundtrack και γιατί σας εξιτάρει αυτή η διαδικασία;
Δύσκολα θα μπορούσα να πω το είδος. Η αγαπημένη μου πάντως ταινία είναι το Paris Texas του Wim Wenders. Πολύ ατμοσφαιρικό road movie με πολύ δυνατά συναισθήματα. Με εξιτάρει πολύ, όπως και κάθε άλλη συνομιλία της μουσικής μου με άλλες τέχνες - νομίζω η μουσική μου αφήνει «χώρο» για κάτι τέτοιο. Το έχω δει στον δεύτερό μου δίσκο World Echoes in Athens, όπου η μουσική μου συνομίλησε με τις φωτογραφίες του Τάσου Βρεττού, στο single μου “Believe” με την ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη μέσω της αφήγησης του Δημήτρη Καταλειφού, αλλά και στη μικρή μήκους της Εβίτας Σκουρλέτη με τίτλο Realitât!
Ποιο κομμάτι θα αφιέρωνες στο 2023 από το “Emotions” και γιατί;
Το “Together”! Είναι ένα κομμάτι που έγραψα Πρωτοχρονιά, λίγες μέρες μετά τη γέννηση της κόρης μου, ενώ ένιωθα αυτό το σπάνιο αίσθημα της πληρότητας. Εύχομαι να είναι μια χρονιά που θα επανεκτιμήσουμε την αξία της σχέσης μας με τον εαυτό μας αλλά και με τους ανθρώπους γύρω μας. Πόσα χρόνια ακόμη αλληλοφάγωμα και «η πάρτη μας»; Για να δούμε!...
