Μόλις κυκλοφόρησε ο 2ος δίσκος σου, 6 χρόνια μετά το ντεμπούτο σου. Γιατί υπήρξε αυτή η μεγάλη χρονική απόσταση; Ποιες διαδικασίες «έτρεξαν» στο μεταξύ, μέσα σου και γύρω σου;
Έξι χρόνια ναι, είναι αρκετά μεγάλο διάστημα χωρίς δίσκο. Στο προσωπικό κομμάτι, στα χρόνια που μεσολάβησαν θυμάμαι πως ήθελα να είμαι σίγουρος ότι θα έχω τραγούδια που θα ήταν πραγματικά απόρροια κάποιων εμπειριών. Θα μπορούσα λογικά να είχα βγάλει δίσκο το ‘12 ή το ‘13 ή το ‘14. Ήθελα όμως πρώτα να καταλάβω πού βρίσκομαι, τι κάνω και γιατί. Να κοινωνικοποιηθώ καλλιτεχνικά και να μάθω τη διάδραση με τον κόσμο στην ουσία της.
Δεν ήταν καθόλου εύκολο, ομολογώ. Ευτυχώς που στον δρόμο αυτόν τον οποίον διάλεξα υπήρξαν πολλές ωραίες εμπειρίες, συναυλιακές στιγμές και όμορφες δισκογραφικές συνεργασίες. Για να μπορώ να αποφορτίζομαι και να κάνω αυτό που κάνω, με την ίδια ακριβώς ανάγκη για την οποία ξεκίνησα. Δεν θέλω ποτέ να βγάζω δίσκους επειδή απλώς πέρασαν δύο χρόνια η δυόμιση. Να, τώρα έχω ξεκινήσει να στήνω τον 3ο, ας πούμε.
Rous το 2010, Rous II το 2017 –και στις δύο περιπτώσεις τα εξώφυλλα απεικονίζουν εσένα. Θα έλεγες ότι τα άλμπουμ αποτελούν πορτραίτα του καλλιτεχνικού εαυτού σου, στις δεδομένες χρονικές στιγμές;
Τώρα που το ανέφερες, στον πρώτο δίσκο βλέπω έναν τύπο που του φωνάζουν στο αυτί δυνατά, κι εκείνος κοιτάζει με αλαζονεία και άγνοια φόβου, ενώ στον δεύτερο είναι μόνος του, κοιτάει από κάτω προς τα πάνω, με βλέμμα άλλο, διαφορετικό. Ίσως να είναι αυτά τα 6 χρόνια εκεί. Θα μπορούσες να το πεις κι έτσι, λοιπόν. Από την άλλη, δεν υπήρξε κάποια πρόθεση να περιέχει το εξώφυλλο όλο αυτό το μαύρο κείμενο από πίσω. Και στα δύο εξώφυλλα ήθελα να είμαι ο εαυτός μου, όπως το θέλω και πάνω στη σκηνή.
Παρότι στο μεταξύ επήλθε ορυμαγδός στη χώρα, τα νέα τραγούδια σου, με εξαίρεση το αλληγορικό "Τσίρκο", μάλλον απέχουν από τον κοινωνικό/πολιτικό σχολιασμό, εστιάζοντας σε ζητήματα πιο εσωτερικά και σε ιστορίες σχέσεων. Μίλησέ μου για το πώς επιλέγεις τα θέματα για τα οποία γράφεις και για το πώς λειτουργεί γενικά η δημιουργική διαδικασία που ακολουθείς…
Μου άρεσε πάντα να λέω ιστορίες. Κάποιες από αυτές είναι βιωματικές, κάποιες άλλες είναι ένα μιξ φανταστικών και βιωματικών. Μαθαίνεις τον ήρωά σου, αναπτύσσεις την ιστορία του, και την ακουμπάς σε καταστάσεις και έννοιες που συμβαίνουν στην πραγματικότητα. Αν και σχεδόν τα μισά τραγούδια είναι βιωματικά, πάντα είχα την τάση να τα εμπλουτίζω με εικόνες της φαντασίας μου. Από ’κει και πέρα, πιστεύω ότι τα τραγούδια εξυμνούν τις περισσότερες φορές τους ανθρώπους, τα πάθη τους και τις αξίες τους. Είναι μικρά συστήματα-κόσμοι, που σου δίνουν τη δυνατότητα να ανακαλύψεις με τη σειρά σου ότι μέσα σου βαθιά μπορεί να βρίσκεται κι ένας άλλος ακόμα κόσμος.
Θα ήταν εύκολο να γράψω κάτι για την κρίση, τη χάλια οικονομική κατάσταση, τα άδεια πορτοφόλια μας. Θα ήταν, όμως, πλεονασμός. Συμβαίνει στην πραγματικότητα και ο καθένας το βιώνει με τον τρόπο του. Δεν θα ήθελα λοιπόν να μπω σε αυτήν τη διαδικασία για να πιάσω το ακροατήριό μου. Άσε που μου φαίνεται και λίγο αστείο... Να είναι κάποιος π.χ. 3 χρόνια στην ανεργία, να έχει εμένα κι άλλους 100 πάνω από το αυτί του να του το υπενθυμίζουμε τραγουδώντας. Υπάρχουν βέβαια τραγούδια εκεί έξω, που αναφέρονται σε αυτές τις καταστάσεις και το κάνουν εύστοχα, με πολύ έξυπνο στίχο, χωρίς να αγγίζουν τα προφανή. Αυτός είναι ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος, που με εξιτάρει να τον δοκιμάσω στο μέλλον.
Το υλικό σου αφήνει συνήθως μια αίσθηση χειροποίητου. Ποιες ηχογραφήσεις διαμόρφωσαν το γούστο σου ως προς το πώς θες να ακούγονται οι δίσκοι σου;
Νομίζω ότι πάντα είχα την τάση να συγκεκριμενοποιώ τις επιρροές μου, σε βαθμό που δεν μιλάμε πάντα για ένα ολόκληρο ηχογράφημα. Οτιδήποτε ακουγόταν «κλειστό», χωρίς πολλούς χώρους και καθαρό, τόσο όσο για να είναι εύηχο και να φτάνει αυτούσιο στα αυτιά σου. Ίσως λανθάνουσα η τάση αυτή. Αλλά θυμάμαι που έλεγε ένας φίλος: «κάνε το λάθος σωστά». Θυμάμαι όταν πρωτοάκουσα το “Six Blade Knife” των Dire Straits. Η μπότα ήταν όλο το τραγούδι. Είχε βέβαια φοβερές κιθάρες και ερμηνεία. Εγώ σαν τη μύγα, πήγα και κόλλησα στη μπότα. Για να πω την αλήθεια, όταν κόλλησα το μικρόβιο της μουσικής, ήταν τραγούδια που με μαγνήτισαν. Έψαχνα να βρω μέσα σε μίξεις πώς παράγονται όλοι αυτοί οι ήχοι. Μου φαινόταν τόσο παράξενο όταν ήμουν παιδί. Aκόμα μου φαίνεται.
Ο νέος δίσκος κυκλοφορεί κι αυτός μέσω της Archangel. Τι έχει να προσφέρει μια εταιρεία στην εποχή του διαδικτύου και της παρακμής της χειροπιαστής μορφής του άλμπουμ; Υπήρξαν πιέσεις από μέρους της για την ύπαρξη μιας εν δυνάμει ραδιοφωνικής επιτυχίας;
Είναι φανερό πια πως οι δισκογραφικές έχουν αλλάξει τον κύκλο εργασιών τους. Υπάρχουν μερικά μικρά labels που συνεχίζουν με τις ίδιες αξίες, και αν μου έλεγε κάποιος ότι τα έχουν δει όλα, θα τον πίστευα. Ο ιδιωτικός τομέας είναι πια για τους θαρραλέους! Για τον συγκεκριμένο δίσκο δεν ήθελα ένα μεγάλο label, αν και μου δόθηκε η επιλογή. Πήγα λοιπόν στην ίδια εταιρεία στην οποία έβγαλα και το πρώτο μου άλμπουμ. Έχοντας ήδη ηχογραφήσει τον δίσκο, πήγα κάπου όπου αισθανόμουν ότι με γνωρίζουν καλύτερα ως τραγουδοποιό. Δεν τέθηκε θέμα πίεσης από κανέναν για ραδιοφωνική επιτυχία.
Ξέρεις, αυτό είναι λίγο αγχωτικό. Όταν συνεργάζεσαι με άτομα που γνωρίζουν τη δουλειά αυτή, έχεις παράλληλα και την τύχη να μην σου ασκούνται πιέσεις τέτοιου είδους, επειδή γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι μια ραδιοφωνική επιτυχία ή ένα ραδιοφωνικό τραγούδι, είναι από τη φύση τους επιτυχίες ή ραδιοφωνικής φύσης. Αν δηλαδή ένα τραγούδι έχει τέτοια δυναμική, δεν μπορεί να το εμποδίσει κανείς. Το τι πιστεύουμε καμιά φορά εμείς οι καλλιτέχνες για την ίδια μας τη δουλειά, αν είναι ραδιοφωνική ή όχι, συνήθως είναι λάθος. Και είναι φυσιολογικό. Περισσότερο επειδή έχουν προηγηθεί τόσες διαδικασίες για να βγάλουμε προς τα έξω τα τραγούδια, ώστε στο τέλος γινόμαστε γραφικοί στις απόψεις μας για το αν θα έπρεπε να τα παίζουν ή όχι. Βέβαια, και τα ραδιόφωνα έχουν την αμαρτωλή ιστορία τους. Αυτό όμως είναι ένα άλλο θέμα.
{youtube}uvCEXxRi-kA{/youtube}
Μετά τη μεγάλη επιτυχία του "Εξαιρέσεις", είχες μία ακόμα ανάλογη στιγμή με το "Ένα Φιλί", που γράψατε με τον Νίκο Μωραΐτη για τη Χάρις Αλεξίου. Σε απασχολεί το να γράφεις τραγούδια που θα αγγίζουν τους πολλούς ή είναι κάτι που απλώς σου τυχαίνει;
Όταν ξεκινάς να γράφεις τραγούδια, εκφράζεις κάτι δικό σου. Στη συνέχεια, με τον καιρό, συνειδητοποιείς ότι εκεί που έγραφες ουσιαστικά για την πάρτη σου, υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που είναι σαν την πάρτη σου. Και χωρίς να το καταλαβαίνεις, τους φέρνεις πιο κοντά ένα βήμα ακόμα –με ένα τετράστιχο, με μια μελωδία. Είναι σαν να υπάρχει ένας κώδικας επικοινωνίας, τον οποίον γνωρίζεις βήμα-βήμα. Αν δούμε τετραπέρατους καλλιτέχνες, όπως τον David Bowie ή τον Bob Dylan για παράδειγμα, γίνεται φανερό πως όχι μόνο αποκωδικοποίησαν τη γλώσσα αυτή, αλλά την ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό. Γι’ αυτό και μπόρεσαν να ταξιδέψουν στα πέρατα της συγκεκριμένης τέχνης. Άρα πιστεύω πως η επιτυχία ούτε τυχαίνει, αλλά ούτε συμβαίνει επειδή είσαι σε θέση να τη σχεδιάσεις.
Τον τελευταίο καιρό γίνεται έντονη συζήτηση γύρω από το σκάνδαλο της ΑΕΠΙ, με τους καλλιτέχνες να έχουν χωριστεί σε στρατόπεδα. Ποια η δική σου θέση και οι εντυπώσεις σου από όλο αυτό;
Πρόκειται για ένα σκάνδαλο με πολλές προεκτάσεις, στην κοινωνία και στον πολιτισμό. Η ΑΕΠΙ, η οποία διαχειρίζεται την πνευματική μας ιδιοκτησία, φέρεται να είχε την «πολυτέλεια» να μην δηλώνει όλα τα έσοδα στον ισολογισμό της. Παράλληλα έχασε και το τρένο της εποχής, με έναν μηχανισμό συλλογής δικαιωμάτων πεπερασμένου τύπου, πιστεύω. Αν σκεφτεί κανείς ότι περίπου το 75% των δικαιωμάτων προέρχεται από χρήστες –δηλαδή καταστήματα, χώρους εστίασης και γενικά χώρους όπου γίνονται δημόσιες εκτελέσεις– γίνεται φανερό ότι σε άλλους τομείς, όπως διαδίκτυο, ραδιόφωνο, τηλεόραση κ.ά., είτε δεν έγιναν οι κατάλληλες συμφωνίες, είτε αφέθηκαν σε δεύτερη μοίρα.
Πάντα πίστευα ότι η μουσική εξελίσσεται παράλληλα με την τεχνολογία. Συνεπώς θα έπρεπε και η συγκεκριμένη εταιρεία να συμβαδίσει με αυτήν την εξέλιξη, τόσο στον τομέα της είσπραξης, όσο και σε εκείνον της διανομής. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει. Μέσα τώρα σε ένα σωματείο, είναι λογικό οι δημιουργοί να έχουν διαφορετικές γνώμες και τάσεις ως προς τη δράση. Αν δεν συνέβαινε αυτό, τότε τα σωματεία θα ήταν αχρείαστα. Τον τελευταίο καιρό ακούστηκε ότι υπάρχει πόλεμος μεταξύ καλλιτεχνών. Υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες. Ποτέ, όμως, ο κύριος στόχος δεν ήταν διαφορετικός. Χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω τα γεγονότα και να προσποιούμαι ότι δεν υπάρχει η παραμικρή τριβή, είμαι βέβαιος ότι στο τέλος δεν θα υπάρχουν δύο και τρία στρατόπεδα, αλλά ένα και ενωμένο.
Πρέπει να εξυγιανθεί η κατάσταση μέσα στην ΑΕΠΙ και σταδιακά να περιέλθει στα χέρια των καλλιτεχνών. Τα πνευματικά μας δικαιώματα πρέπει να τα διαχειρίζεται ένας ΜΗ κερδοσκοπικός οργανισμός και όχι μια Α.Ε., μέσω ισολογισμών-φαντασμάτων. Πρέπει να έρθουν κοντά στη δράση ακόμα περισσότεροι δημιουργοί. Ακόμα και εκείνοι που θεωρούν ότι ο όγκος του έργου τους δεν είναι μεγάλος. Δεν έχει σημασία. Τους αφορά όλους.
Πώς σκοπεύεις να κινηθείς ως προς την προώθηση του νέου υλικού; Πέρα από τις απαραίτητες ζωντανές εμφανίσεις, ποια άλλα μέσα προώθησης σε ενδιαφέρουν;
Οι ζωντανές εμφανίσεις έχουν τον ρόλο τους, η διάδραση με το κοινό μού είναι απαραίτητη και μού δίνει κίνητρα. Από εκεί και πέρα, επιδιώκω όσο πιο συχνά μπορώ να έρχομαι σε επικοινωνία με τους #cyberous φίλους μέσα από το κανάλι RousMusic στο YouTube, κάνοντας live streaming εκπομπές με live sets ζωντανά από το στούντιό μου, και συζητώντας μαζί τους real time. Αυτό είναι ένα project που θα το δουλέψουμε κι άλλο και στο μέλλον θα προβάλλουμε πολλά και διαφορετικά πράγματα μέσα από αυτό. Μού αρέσει πολύ αυτός ο τρόπος επικοινωνίας.
{youtube}tPt9N7fyWNw{/youtube}
