Στον αισιόδοξο τίτλο του νέου σου δίσκου δηλώνεις Happy To Be Here. Το εννοείς;
Ναι, το εννοώ. Η εποχή δεν είναι φωτεινή, αλλά είναι ελπιδοφόρα. Ζούμε τις αλλαγές μέσα από τις οποίες κάτι καινούργιο θα γεννηθεί. Δυστυχώς τις ζούμε με τον πιο κακό, τον πιο άσχημο, τον πιο αισχρό τρόπο που μπορούσαμε να φανταστούμε. Πολύς κόσμος χάνει τη χώρα του, τη ζωή του. Όμως, όπως γράφω και στον στίχο, «happy to be here watching kingdoms fall». Γιατί νομίζω αυτό βλέπουμε: το τέλος μιας εποχής. Και τα τέλη των εποχών έχουν πάντα πάρα πολύ μεγάλη ένταση, αίμα, δάκρυ.
Συνεργάζεσαι εδώ με τον Χρυσόστομο Μουράτογλου, με τον οποίο είχες γράψει 2 κομμάτια και στο Just For A Day, τον προηγούμενο δίσκο σου. Πώς λειτουργεί αυτή η συνεργασία;
Ο συγκεκριμένος δίσκος προέκυψε κυρίως από αυτοσχεδιασμό. Συνήθως βρισκόμαστε στο σπίτι του, πίνουμε ένα κρασάκι, παίρνει την κιθάρα του και αρχίζει να παίζει. Εγώ μπροστά μου έχω ένα μείγμα δέκα στίχων που μου αρέσει. Με το που παίζει μια σειρά συγχορδιών, εγώ είτε μιλάω, είτε βάζω μελωδία, εκείνος προσθέτει κάτι, επιμένουμε σε έναν στίχο… Μπορώ πολύ εύκολα να αυτοσχεδιάσω στη μελωδία και στον στίχο, δεν είναι ανάγκη να έχω κάτι μπροστά μου. Κι αυτό του αρέσει. Εμένα πάλι μου αρέσει που μπορεί να βρίσκει τόσο γρήγορα ωραίες αλληλουχίες συγχορδιών. Κι έχω μια ευκολία στο να λέω βλακείες και μετά να το ακούω και να βγάζω κάτι λογικό από αυτό. Είναι ένα συναισθηματικά ορμώμενο πράγμα, ένα αυθόρμητο πράγμα.
Φαντάζομαι ότι όλο αυτό απαιτεί μια πολύ καλή μεταξύ σας φιλία και επικοινωνία...
Δεν χρειάζεται τόσο καλή επικοινωνία, όσο το να είναι ο καθένας καλός σε αυτό που κάνει. Όταν δύο μουσικοί συναντιούνται, μιλάνε τη γλώσσα της μουσικής. Εμείς βέβαια πηγαίνουμε μετά και για καφέ ή για φαγητό, έχουμε κοινές παρέες. Όμως δεν είναι αναγκαίο.
Κάτι που χαρακτηρίζει τους σόλο δίσκους σου, αλλά και τη δουλειά σου με τους Sharp Ties, είναι ότι εκπέμπουν μια σεξουαλικότητα. Είναι κάτι στον τρόπο που ερμηνεύεις, στις συγκοπές των μελωδιών σου...
Ναι, είναι ένα ρυθμικό πράγμα που κάνω για χρόνια και μ' αρέσει. Νομίζω ότι έχει έρθει από τα ακούσματά μου στη Νότια Αφρική, που ήταν κυκλικά τρία ακόρντα και από πάνω ο τραγουδιστής το 'λεγε το πράγμα, το χόρευε το πράγμα, το ζούσε το πράγμα –ό,τι κι αν ήταν το «πράγμα». Το «πράγμα» στο rock 'n' roll είναι τόσο σωματικό, όσο και εγκεφαλικό. Όσο λοιπόν μου αρέσει να ακούω τη μουσική, τόσο μου αρέσει και να τη ζω, να τη χορεύω, να είναι sexy και funky.
Όλο αυτό υπάρχει πολύ έντονο και στις ζωντανές εμφανίσεις σου. Θα έλεγες ότι εκεί είναι ο φυσικός σου χώρος;
Ναι, ο φυσικός μου χώρος ήταν πάντα το πάλκο. Φάλτσος-ξεφάλτσος, καλός-κακός, εκεί μου άρεσε να επικοινωνώ. Και όλα τα άλλα δεν μου είναι τόσο απαραίτητα. Αν πρέπει να κάνω βιντεοκλίπ το βαριέμαι, αν πρέπει συνέντευξη τη βαριέμαι, τη φωτογράφιση ακόμα πιο πολύ. Είναι όλα αναγκαία, το καταλαβαίνω. Όμως το πάλκο είναι που αγαπώ. Αυτή την επαφή, την αμεσότητα, που δεν ξέρεις και αναρωτιέσαι: θα είσαι καλός σήμερα; Θα είσαι κακός; Πώς θα σε δεχθούν; Και πάντα πρέπει να κάνεις το καλύτερο που μπορείς. Θυμάμαι όταν κάναμε μια συναυλία που δεν είχαμε πολύ κοινό, ήταν περίπου 100 άτομα. Εκείνο το βράδυ δούλεψα σκληρότερα από όλα τα βράδια. Γιατί όταν έρχεται κάποιος να σε δει και πληρώνει, πρέπει να δουλέψεις και να ιδρώσεις γι' αυτόν.
Θα μπορούσες δηλαδή να είσαι και ένας περφόρμερ που δεν λέει δικά του τραγούδια;
Δεν νομίζω ότι έχω τη φωνή να πω τραγούδια άλλων. Έχω φωνή πολύ περιορισμένη και κάνω αυτό που μπορώ να κάνω καλά. Βέβαια, πολλοί θυμούνται και τις διασκευές που κάναμε με τους Sharp Ties, άρα έχουν περάσει κι εκείνες στο ευρύ κοινό. Αλλά προτιμώ να λέω τα δικά μου κομμάτια.
Μεγάλωσες στη Νότια Αφρική, αλλά έχεις καταγωγή από Ιθάκη...
Από Ιθάκη και Μεσολόγγι. Και όχι από Καλαμάτα, όπως έχει γραφτεί.
Έχεις ζήσει καθόλου σε αυτά τα μέρη; Έχεις μουσικές επιρροές από εκεί;
Όχι, δεν έχω καθόλου, δυστυχώς. Θεωρώ ότι είναι πολύ πλούσια η ελληνική μουσική και την αγαπάω πάρα πολύ. Τα πρώτα μου ακούσματα στη Νότια Αφρική ήταν ελληνικά, ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις –οι δικοί μου ήταν αριστεροί. Ένα από τα πρώτα κομμάτια που θυμάμαι είναι το “Στης Λαρίσης Το Ποτάμι”, που μου αρέσει ακόμα πολύ. Μετά, στο δημοτικό, ανακάλυψα τον Σαββόπουλο και τον Μπάλλο. Τον θεωρώ κορυφαίο δίσκο. Όταν τον έπαιζα στο σπίτι, οι γονείς μου έλεγαν «τι 'ναι αυτό»; Ήταν πολύ ροκ, πολύ μοντέρνο για εκείνους.
Πώς τον ανακάλυψες;
Είχαμε ένα μαγαζί στη Νότια Αφρική που πουλούσε ελληνικά προϊόντα: φέτα, τυριά, δίσκους (γέλια). Μου άρεσε πολύ το εξώφυλλο γιατί ήταν διαφορετικό. Και έτσι το αγόρασα.
Με τους Sharp Ties υπήρξατε το πιο επιτυχημένο αγγλόφωνο συγκρότημα...
Ναι. Θα μας είχαν πάντως περάσει κάποια από τα νέα παιδιά, αλλά δεν πουλάνε πια οι δίσκοι.
Είσαι, σα να λέμε, ο προπάτορας του αγγλόφωνου ροκ στην Ελλάδα;
Δεν θα το έλεγα. Γιατί οι προπάτορες είναι ο Πουλικάκος, οι Aphrodite's Child, οι Sokrates... Θεωρώ ωστόσο ότι οι Sharp Ties άνοιξαν την αγορά για πάρα πολλά από τα μετέπειτα συγκροτήματα. Πολλοί μέσα στη βιομηχανία, που γνωρίζουν, το λένε· από αλλού, όμως, δεν έχουμε πάρει τα εύσημα που μας αναλογούν. Όταν ανοίγεις την αγορά, υπάρχει ένα καλό κι ένα κακό: ξαφνικά περνάς στο πλατύ κοινό, μα χάνεις τους λίγους δικούς σου, τους φανατικούς. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος. Εμείς λοιπόν περάσαμε τότε στην αντίπερα όχθη. Όμως, μετά από εμάς τα αφτιά όλων ήταν πιο ανοιχτά για τα υπόλοιπα ελληνικά συγκροτήματα, ακόμα και για εκείνα με τον ελληνικό στίχο. Εφόσον δηλαδή μπορούσαν 4 παιδιά με αγγλικό στίχο να κάνουν χρυσό δίσκο, φαντάσου τι θα μπορούσε ο ελληνικός στίχος. Αυτή τη δουλειά κάναμε.
Όταν ακούς σήμερα εκείνα τα τραγούδια, πώς νιώθεις;
Καμιά φορά δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι μπορούσε κάποιος να κάνει κάτι τέτοιο στη δεκαετία του 1980. Τότε η Ελλάδα ήταν το έλα να δεις. Το πώς το κάναμε, δεν έχω ιδέα.
Η εταιρεία σας, είχε πιαστεί απροετοίμαστη;
Ναι, δεν περίμεναν την επιτυχία. Όταν άρχισε να πουλάει το Get That Beat, σταμάτησαν την υπόλοιπη παραγωγή για να τυπώσουν τα πιτσιρίκια (γέλια). Δεν πίστευαν σε εμάς αρχικά, έλεγαν θα πουλήσουμε 1000 δίσκους το πολύ.
Τα παιδιά που φτιάχνουν σήμερα αγγλόφωνο τραγούδι πώς τα βλέπεις;
Είναι φανταστικά, μου αρέσουν πάρα πολύ. Και θα ήθελα να πιστεύω ότι τα έχω επηρεάσει. Δουλεύουν πιο πολύ, αγαπούν τη μουσική τους πιο πολύ, έχουν φοβερό ταλέντο, είναι ακομπλεξάριστα, εκθέτουν αυτό που κάνουν και το πιστεύουν. Ένας από τους λόγους που δούλεψα τόσο σκληρά στον νέο δίσκο, ήταν επειδή έβλεπα τους πιτσιρικάδες να δουλεύουν και προσπάθησα να θυμηθώ τι ήταν εκείνο που με ώθησε κι εμένα τότε να δουλέψω με τους Sharp Ties. Κι αυτό ήταν η αγάπη για τη μουσική, η αγάπη γι' αυτό που κάνω. Με έστειλαν λοιπόν τα πιτσιρίκια πίσω στα στούντιο, στη δουλειά, σε ώρες με στίχους και μελωδίες. Γιατί θεωρώ φοβερή τη δική τους δουλειά.
Θες να μου πεις κάποιους που ξεχωρίζεις;
Ξεχωρίζω πολλούς. Θα πω ενδεικτικά κάποια ονόματα. Η Μόνικα, κατ’αρχάς. Δεν μπορούμε να μη μιλήσουμε για τη συγκεκριμένη κοπέλα, που κάνει αυτό το πράγμα και το κάνει πάρα πολύ καλά. Με χαροποίησε που διάβασα στο Mojo για εκείνη. Όπως επίσης χάρηκα που διάβασα για τον Leon Of Athens. Το ίδιο με την περιοδεία των Rotting Christ στην Αμερική, όπου έγινε το έλα να δεις. Για μένα αυτή η μπάντα σε μερικά χρόνια θα είναι το #1 στη σκηνή της. Μου άρεσε πολύ επίσης η νέα δουλειά του Blend Mishkin, όπως και ένα συγκρότημα που λέγεται Chickn. Και βέβαια ο The Boy, o Αλέξανδρος Βούλγαρης. Ό,τι και να κάνει αυτό το παιδί, είναι πραγματικός δημιουργός. Πολλούς τους βρίσκω στο Facebook και τους στέλνω συγχαρητήρια. Από τον τρόπο που με ευχαριστούν καταλαβαίνω ότι κάποια στιγμή μπορεί να με ακούσανε.
Μετά τη διάλυση των Sharp Ties εσύ χάθηκες για καιρό και βιοπορίστηκες –το κάνεις ακόμα– ως καθηγητής αγγλικών. Είναι μια επιλογή απλά για να ζήσεις ή είναι και κάτι που σε γεμίζει;
Δεν μπορώ να το συγκρίνω με τη μουσική, όμως δεν μπορεί ποτέ το να είσαι καθηγητής να έχει να κάνει με βιοπορισμό. Έχεις μεγάλη ευθύνη για τα παιδιά, να τα κάνεις να σκεφτούν. Έχω δουλέψει εξίσου μακρές ώρες πάνω σε αυτό: για το πρόγραμμα των παιδιών, για τα γραπτά τους, για το πού θέλω να πάνε. Όμως είναι μέρος του χαρακτήρα μου. Αν έπρεπε να καθαρίσω το σπίτι σου, θα το καθάριζα καλά. Έτσι έχουμε μάθει έξω: αυτό που κάνουμε, ό,τι κι αν είναι, να το κάνουμε καλά. Υπάρχει μια ευχαρίστηση σε κάτι τέτοιο. Έχουμε μεγάλη ευθύνη απέναντι στο μέλλον των συγκεκριμένων παιδιών, ειδικά όταν η κοινωνία δεν τους δίνει τίποτα, αλλά τα καταστρέφει μέσω της τηλεόρασης, των προτύπων, των πολιτικών. Μπορώ να διδάσκω και να δέχομαι ότι πολιτικοί με αυτό το ήθος θα έχουν την ευθύνη για το μέλλον των παιδιών; Είναι ανήκουστο... Πολλοί από εμάς τους καθηγητές κάνουμε χίλιες προσπάθειες, αλλά τις βλέπουμε να σαμποτάρονται από φαιδρά υποκείμενα.
Στο μεταξύ, έγραφες στίχους για τους Πυξ Λαξ. Αυτό πώς προέκυψε;
Ο Μάνος Ξυδούς και ο Θόδωρος Σαραντής, που δούλευαν στην τότε ΕΜΙΑΛ, είναι οι άνθρωποι στους οποίους χρωστάω τα πάντα σε σχέση με τη μουσική. Εκείνοι δούλεψαν τους Sharp Ties τότε, χωρίς αυτούς δεν θα είχα την καριέρα που έκανα. Και χρωστάω πολλά και στους αδερφούς Σπυρόπουλους, τον Βασίλη και τον Νίκο, από τη Σπυριδούλα. Για μένα είναι εξαίσιοι μουσικοί και ζωντανή ιστορία της ελληνικής ροκ μουσικής. Οι δυο τους μας πήγαν στην εταιρεία, αφού μας γνώρισαν όταν τους κάναμε support, στο Skylab, στην Πλάκα, το 1980. Τότε η Ελλάδα έπαιζε ροκ κι εμείς παίζαμε new wave punk (γέλια). Απίστευτο! Και ήταν δικό μας υλικό, για το οποίο επέμενα, γιατί το έκανα ήδη στη Νότια Αφρική. Και ήταν μια παράδοση της punk σκηνής, ούτως ή άλλως, το να παίζεις δικά σου κομμάτια.
Και τι σε έκανε να επιστρέψεις μετά από χρόνια ως σόλο καλλιτέχνης;
Ο Μάνος Ξυδούς μου είπε να τραγουδήσω κάποια κομμάτια των Πυξ Λαξ. Ο Μάνος το πήγαινε για το εξωτερικό, το ήθελε. Γι’ αυτό και έφερε τον Eric Burdon, τον Marc Almond, τον Steve Wynn για να κάνουν το Χαρούμενοι Στην Πόλη Των Τρελών. Εγώ ήθελα οπωσδήποτε να δουλέψω σε αυτό, ήταν άνθρωποι με πρεστίζ. Ήμουν και στην αφάνεια για πολύ καιρό, οπότε ήταν μία ευκαιρία να ξαναμπώ στο κόλπο. Αυτό που έχω χαρεί στα χρόνια από όταν επέστρεψα –από το 2000– είναι ο σεβασμός του κόσμου. Δεν έχω αποκτήσει το μεγάλο κοινό, όμως επειδή ξέρω τι θυσίες θέλει το μεγάλο κοινό, δεν με πειράζει τόσο πολύ. Στη δική μου ηλικία δεν μπορείς να κάνεις τέτοιες θυσίες. Αλλά και τότε που είχα την ευκαιρία, δεν τις έκανα. Προτίμησα να μείνω σπίτι μου, να κάνω μαθήματα φωνητικής και σύνθεσης, να κάνω παραγωγές. Προτίμησα να είμαι αφανής, όμως με κάποιο τρόπο θα ασχολούμαι πάντα με τη μουσική, με αυτό που αγαπάω.
Σε βλέπω πολύ κομψά ντυμένο. Μου θυμίζεις τον πατέρα μου, που ως καθηγητής πήγαινε πάντα με κοστούμι και γραβάτα στο σχολείο, ως ένδειξη σεβασμού στους μαθητές του, όπως έλεγε. Εσύ για ποιους λόγους έχεις κάνει αυτή την επιλογή;
Ο πατέρας σου έχει δίκιο. Εγώ δεν φοράω πάντα γραβάτα ή κοστούμι, όμως είμαι πάντα καθαρός, δεν τρώω ποτέ σκόρδο όταν διδάσκω, φοράω ωραία αρώματα. Έτσι βλέπει ο μαθητής ότι τον εκτιμάς. Δεν μπορεί να είναι όλα χύμα στο κύμα. Πήγα και είδα τη συναυλία των Editors και φορούσα καλά ρούχα, μόνο γραβάτα δεν είχα. Και μου λέει μια κοπέλα: «κύριε, δικό σας είναι το μέρος;» (γέλια) Και ως περφόρμερ φοράω κυριλέ ρούχα, γιατί προσπαθώ να σπάσω τα στερεότυπα: ότι οι ροκάδες είναι έτσι, πίνουν, κάνουν ναρκωτικά κλπ. Όταν κάποτε ρώτησαν τον Tom Waits «πού θα σας βρούμε, στο μπαρ του ξενοδοχείου;», εκείνος είπε: «όχι παιδιά, στο γυμναστήριο».
Τώρα με το ίντερνετ, τα στερεότυπα έχουν εξαπλωθεί ακόμα περισσότερο. Διάβασα ένα άρθρο που αποκαλούσε το ίντερνετ «art of bullshit». Από πιτσιρίκι τα στερεότυπα ήθελα να τα σπάω, δεν αξίζουν τίποτα, παρασυρόμαστε πολύ εύκολα εξαιτίας τους. Αυτή είναι λοιπόν η δική μου αντίσταση. Δεν ξέρω αν είμαι ροκάς, ούτε με ενδιαφέρει. Ποιοι είναι οι ροκάδες; Οι μαλλιάδες που πάνε στην πλατεία με τα καφεδάκια τους, κάθονται δέκα ώρες και λένε διάφορες μαλακίες; Με ρωτούν πολλοί «τι είναι αυτά που φοράς;» Τι σε ενδιαφέρει τι φοράω, πώς ζω, ποιος είναι ο σεξουαλικός μου προσανατολισμός; Αυτό κάνω. Δεν σου αρέσει; Μη με ακούς. Σου αρέσει; Πάρε τον δίσκο. Κι όταν κανείς δεν θα αγοράζει τον δίσκο, ΟΚ, θα σταματήσω. Κάτι βέβαια που μπορεί και να γίνει πολύ σύντομα.
Έχοντας ζήσει τις καλές εποχές της δισκογραφίας, πώς σου φαίνεται η σημερινή κατάσταση;
Επειδή ζω τα παιδιά και βλέπω τις συνήθειές τους, νομίζω ότι ο πολύς κόσμος δεν ακούει μουσική πια. Όταν ρωτάς κάποιον τι ακούει και σου λέει «τα πάντα», σημαίνει ότι δεν ακούει. Όλα όμως τα πράγματα έχουν τα πάνω και τα κάτω τους. Μου κάνει εντύπωση στην Ελλάδα ότι, όποτε πηγαίνω σε συναυλία, είναι φίσκα. Και λες «ποιοι είναι αυτοί; Πού βρέθηκε αυτός ο κόσμος;» Σημαίνει πάντως ότι υπάρχει ακόμα κοινό που αγοράζει δίσκους, που το ενδιαφέρει η μουσική. Απλώς τώρα η καλή μουσική από mainstream έχει γίνει πιο underground. Σχεδόν πάντα έτσι ήταν, βέβαια. Κι εκείνος που θέλει την καλή μουσική, θα τη βρει. Παλιά οι εταιρείες είχαν άτομα που απλά τύχαινε να δουλεύουν εκεί γιατί δεν υπήρχε αλλού να δουλέψουν. Με τα παιδιά στη Feelgood χαίρομαι, γιατί πηγαίνω και μιλάω μαζί τους για το αντικείμενο –και με καταλαβαίνουν.
Η μουσική πάντως δεν θα πεθάνει ποτέ, όσο κι αν υπάρχουν δυσκολίες. Αλλάζουν τα πράγματα και πρέπει και οι καλλιτέχνες να ακολουθήσουν τις αλλαγές. Π.χ. η εμπειρία του live, του να περάσεις καλά σε μια αίθουσα με 1000 ή με 100 άτομα, τώρα έχει γίνει πιο σημαντική. Άρα απλώς αλλάζουν οι φόρμες.
Λίγο πριν πατήσω το record, μου είπες ότι σε ρωτάνε γιατί γράφεις συνέχεια για γκόμενες. Αλλά μόνο για γκόμενες δεν γράφεις, λες. Για τι γράφεις, λοιπόν;
Χρησιμοποιώ τη γυναίκα ως σύμβολο, ως μεταφορά. Π.χ. το πρώτο κομμάτι λέγεται “Devil On The Fly”, αλλά ο διάβολος δεν είναι η γυναίκα, είναι ο χρόνος. Το “Holy Cheater” είναι επίσης για τον χρόνο, για την απίστευτη αγάπη που τρέφουμε για το παρελθόν. Το “Cookie Ride” είναι για οτιδήποτε σε παίρνει στην άλλη πλευρά: «I don’t wanna get high, I don’t wanna get low, I don’t wanna be a bullet, but I cannot take it slow». Είναι ακόμα μία αναφορά στα στερεότυπα: «Even tried the ordinary, I’ll be it very briefly, I know you think you know me, so I know you won’t believe me». Το “Mr. Smith” είναι το πολιτικό μας κομμάτι, αναφέρεται στο τέλος αυτών με τα πούρα, ενώ το “Back To The Start” είναι καθαρά για αυτό που ζούμε: «woke up this morning, got a warning from base, keep yourself steady, you’re falling from grace». Προσπαθήσαμε στο Happy To Be Here να μην είμαστε μοντέρνοι, να μην είμαστε hip. Ξέρουμε πώς να κάνουμε τα «σωστά» beats, τις «σωστές» μελωδίες, αλλά δεν κάναμε τίποτα από αυτά. Δεν είμαστε όμως ούτε παλιομοδίτες.
{youtube}yrXRWMq1z1A{/youtube}
