Το νέο σου άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Δεκέμβρη· ποιες είναι οι προσδοκίες σου γι’ αυτό; Και πώς κρίνεις την υποδοχή του μέχρι σήμερα;
Τον αγαπάω πολύ αυτόν τον δίσκο. Έχει τα πιο καλά και ολοκληρωμένα τραγούδια που έχω γράψει στη ζωή μου. Έχει επίσης και πολλή αγάπη μέσα του, από τους μουσικούς και από τους συνεργάτες μου. Θέλω λοιπόν να μείνει στον χρόνο, να το ακούνε χρόνια μετά. Αυτό βέβαια ήθελα και για όλες μου τις δουλειές. Δεν με νοιάζει που δεν είμαι της μόδας, που με σνομπάρουν τα πιο «εναλλακτικά» έντυπα.
Όσο για την υποδοχή του, πιστεύω ότι πάει πολύ καλά. Έχω λάβει πολλά μηνύματα από ακροατές και στις συναυλίες ζητάνε καινούρια τραγούδια. Βέβαια το τοπίο της δισκογραφίας είναι δύσκολο. Αλλά είμαι τυχερός που κάνω αυτή τη δουλειά. Λατρεύω να φτιάχνω δίσκους, με γεμίζει.
Το Κόκκινο Τετράδιο είναι το «ημερολόγιο ενός φανταστικού φίλου». Γιατί όχι το δικό σου; Αισθάνεσαι αυτή την –έστω και ρητορική– απόσταση σαν μία δημιουργική αναγκαιότητα;
Δεν αντέχω πια να γράφω μόνο για μένα. Είναι πολύ επίπονο. Αρκετά με την προσωπική μου ψυχανάλυση. Στο Κόκκινο Τετράδιο μιλάω και για άλλους. Για τα πάθη τους, για την απόγνωσή τους, για την ευτυχία τους… Ε, στο τέλος μιλάω και για μένα, δεν μπόρεσα να το αποφύγω.
Ακούγεται τρελό, όμως έτσι είναι. Ξεκινάς μια παράγραφο, ένα τραγούδι με άλλη πρόθεση και καταλήγεις κάπου διαφορετικά. Αυτό είναι το μαγικό. Γι' αυτό και δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τη μουσική. Μαθαίνω συνεχώς. Και υπάρχει και η έκπληξη της ίδιας μου της έμπνευσης. Από πού έρχονται άραγε τα τραγούδια; Συνεχώς το ρωτώ. Δεν βρίσκω απάντηση.
Το δελτίο τύπου γράφει ότι τα 5 χρόνια που μεσολάβησαν από την Όμορφη Ζωή σε άλλαξαν αρκετά σαν άνθρωπο. Ειδικότερα, σαν μουσικό και τραγουδοποιό; Πού θεωρείς δηλαδή ότι εξελίσσεται ή διαφοροποιείται το Κόκκινο Τετράδιο σε σχέση με τις προηγούμενες δουλειές σου;
Οι στίχοι μου είναι πιο καλοί. Τους δούλεψα. Και οι μελωδίες μου είναι πιο παράξενες και πιο απλές ταυτόχρονα. Γενικά νιώθω πιο σίγουρος για τον εαυτό μου. Πράγμα εντελώς τρελό κι αυτό, γιατί είχα μπλοκάρει εντελώς. Δεν ακουμπούσα το πιάνο για πολλούς μήνες –μόνο σε συναυλίες. Νόμιζα ότι είχα χάσει τα πάντα, σαν να με είχε ρουφήξει μια δίνη. Γι' αυτό σκορπιζόμουν σε άλλα πράγματα, πολιτική κλπ. Ευτυχώς, σώθηκα: ξαναέγραψα. Μέσα από το Κόκκινο Τετράδιο ξεμπλόκαρα. Και νιώθω πια έτοιμος να κάνω τα πάντα για τη μουσική μου. Τα ξαναβρήκαμε με αυτόν τον δίσκο. Έπαιξε ρόλο και η ενορχήστρωση, η οποία άλλαξε τον ήχο μου.
Η οποία ενορχήστρωση είναι του Ηλία Βαμβακούση, όχι δική σου. Επίσης ο δίσκος περιλαμβάνει συνεργασίες και στο ερμηνευτικό, μα και στο στιχουργικό σκέλος. Ήταν το υλικό που «απαίτησε» κάτι τέτοιο ή μια δική σου συνειδητή απόφαση;
Η ενορχήστρωση είναι φοβερά δύσκολη δουλειά. Είχα αποφασίσει νωρίς ότι δεν θα την έκανα μόνος μου. Διάλεξα λοιπόν έναν εξαιρετικό τραγουδοποιό και νομίζω ότι δικαιώθηκα. Ο Ηλίας Βαμβακούσης έδωσε την ψυχή του στον δίσκο μου. Πραγματικά του χρωστώ πολλά, αισθάνομαι τυχερός άνθρωπος. Και οι πιο παλιοί συνεργάτες μου έκαναν όμως τα πάντα για τα τραγούδια μου. Με αγαπάνε πολύ. Χρωστώ και σ’ εκείνους πολλά.
Με τη Νατάσσα Μποφίλιου, τώρα, είχα απωθημένο. Το τραγούδι “Πλατεία Ναβαρίνου” από την αρχή είχε γραφτεί για να γίνει ντουέτο με εκείνη. Απλά ντρεπόμουν να της το πω! Ε, τελικά με ξεμπλόκαρε η ίδια. Το άκουσε και δέχτηκε αμέσως. Νομίζω είναι από τις πιο όμορφες στιγμές στον δίσκο. Οι στίχοι σε αυτό το τραγούδι, αλλά και στο “Γιατί Δεν Ησυχάζω”, ανήκουν στον εξαιρετικό στιχουργό Ισαάκ Σούση. Και, ναι, είχα την ανάγκη όταν μπλόκαρα να μελοποιήσω στίχους, αντί να γράψω δικούς μου. Και ο Ισαάκ βοήθησε σε αυτό. Όπως και ο Νίκος Μωραΐτης στους δίσκους της Χαρούλας Αλέξιου και της Ελευθέριας Αρβανιτάκη. Με βοήθησαν αυτοί οι δύο στιχουργοί να ξεμπλοκάρω.
Η νέα σου ιδιότητα του πατέρα θεωρείς ότι επηρέασε με κάποιον τρόπο το αποτέλεσμα;
Μπορεί υποσυνείδητα, δεν το έχω σκεφτεί. Είναι τόσο τέλεια η μικρή μου που μάλλον εγώ μαθαίνω από εκείνη. ΟΚ, πολλές φορές την είχα πάνω στα πόδια μου και παίζαμε πιάνο. Αλλά δεν ξέρω. Στα τραγούδια μου ξεφεύγω. Πάντως όλος ο δίσκος είναι αφιερωμένος στην Ανδριάνα μου.
Αλήθεια, έχοντας ξεκινήσει μέσα από ένα συγκρότημα (Τα Φώτα που Σβήνουν), σου λείπει σήμερα μια πιο συλλογική δημιουργία;
Ναι, μου λείπει. Και σκεφτόμαστε με τα παιδιά (τώρα λέγονται Ράδιο-Σολ) να κάνουμε κάτι στο μέλλον.
Η Αθήνα εμφανίζεται σε αρκετά σημεία του δίσκου, σε τίτλους και σε στίχους. Θεωρείς ότι είναι σήμερα μια πόλη που μπορεί να εμπνεύσει τους κατοίκους της;
Η Αθήνα είναι η πατρίδα μου. Την αγαπώ και τη μισώ. Γίνεται ταυτόχρονα. Οι Αθηναίοι την έχουμε παραμελήσει. Την αφήνουμε μόνη της να πονάει σε σκοτεινές γειτονιές. Τη βρωμίζουμε. Και την κάνουμε απρόσωπη. Τη σκοτώνουμε κάθε μέρα. Εμένα πάντως με εμπνέει. Και είμαι περήφανος που γράφω για αυτή. Και που την υπηρετώ στο δημοτικό της συμβούλιο. Νιώθω περήφανος Αθηναίος. Και φυσικά πρέπει να φτιάξουμε την πόλη μας.
Στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας είχες εκλεγεί με την Ανοιχτή Πόλη, πλέον όμως συμμετέχεις ως ανεξάρτητος· επίσης, είσαι ενεργός και σε διάφορες αυτοοργανωμένες πρωτοβουλίες, όπως το Κοινωνικό Ωδείο ή η ομάδα Αγάπη Ρε+. Θεωρείς ότι μπορεί η θεσμική μορφή πολιτικής να δώσει απαντήσεις στην καθημερινότητα των πολιτών; Ή το μοντέλο της αυτοοργάνωσης μπορεί να γίνει ουσιαστικότερο σ’ αυτή την κατεύθυνση;
Δεν ξέρω τι να σου απαντήσω… Και οι αυτοοργανωμένες προσπάθειες έχουν προβλήματα, όπως φυσικά έχουν και οι θεσμοί. Δοκίμασα και τις δύο μορφές. Στο δημοτικό συμβούλιο είναι δύσκολο να προσφέρεις, γιατί υπάρχει τρελή γραφειοκρατία και παραλογισμός. Αλλά και στο Κοινωνικό Ωδείο προσπαθούμε συνεχώς. Δεν ξέρω... Όσο αντέχω, θα δίνω χρόνο σε όλα αυτά. Θέλω να προσφέρω κάτι· κάτι μικρό, αλλά ουσιαστικό. Δεν αντέχω τους νάρκισσους, απομονωμένους καλλιτέχνες. Απλά δεν θέλω να παραμελώ τη μουσική μου. Και ούτε να απογοητεύσω όσους με ψήφισαν για το δημοτικό συμβούλιο. Παρενθετικά, να πω στον κόσμο που θέλει να μάθει και να βοηθήσει το Κοινωνικό Ωδείο ότι μπορεί να μπει στο site του (www.koinwnikowdeio.blogspot.gr) όπου θα ενημερωθεί για τα πάντα.
Ο τελευταίος χρόνος εμπεριείχε μια μεγάλη διάψευση ή και ματαίωση για αρκετό κόσμο –αρκεί να συγκρίνουμε τους συμβολισμούς της πρώτης πολιτικής πράξης του «πρώτου Αριστερού πρωθυπουργού» (την κατάθεση στεφάνου στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής) με τη σημερινή γραμμή της κυβέρνησης. Πώς μπορεί να γίνει διαχειρίσιμο κάτι τέτοιο σε επίπεδο προσωπικής πολιτικής στάσης;
Εγώ προσωπικά έφυγα. Αλλά ακόμα νιώθω πληγωμένος. Δεν το περίμενα. Δεν περίμενα να γίνει το άσπρο μαύρο, για ακόμα μία φορά. Και για να εξηγηθώ: αφού έχασε η γραμμή του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στις διαπραγματεύσεις, έπρεπε να παραδώσει την εξουσία. Αποτύχαμε, φεύγουμε. Έτσι είναι το ηθικό. Δεν μπορώ να δεχτώ τίποτα άλλο. Ίσως γι' αυτό δεν κάνω για πολιτικός. Φυσικά φταίξαμε κι εμείς που στηρίξαμε. Πρέπει να γίνει σοβαρή αυτοκριτική. Αλλά ποιος να την κάνει…
Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης σε τέτοιους καιρούς; Τι είδους λόγο χρειάζεται τελικά να αναπτύξει, έναν παρηγορητικό και ανακουφιστικό ή έναν πιο δραστικά πολιτικό;
Ας αφήσουμε την τέχνη να κάνει ό,τι θέλει… Δεν μπαίνει σε καλούπια ο καλλιτέχνης ο αυθεντικός. Πρέπει όμως να πούμε όχι στη λογοκρισία. Αυτό που έγινε στο Εθνικό Θέατρο (σ.σ.: το κατέβασμα της παράστασης Η Ισορροπία του Nash) είναι θλιβερό. Ναι, η τέχνη μπορεί να μιλήσει για όλα. Και για τρομοκράτες και για τη θρησκεία και για τα «ιερά και τα όσια» του καθένα. Πραγματικά, ας αφήσουμε τους καλλιτέχνες απερίσπαστους να κάνουν τη δουλειά τους. Να κρίνουν τον κόσμο, να τον ζυγίσουν και –γιατί όχι;– να τον απορρίψουν. Να τον υμνήσουν, μα και να τον βρίσουν. Αρκετά με τους λογοκριτές.
Αν οι εποχές ευνοούν σχέδια, ποια είναι τα δικά σου; Πώς σκέφτεσαι να προωθήσεις τη νέα σου δουλειά και πώς ονειρεύεσαι γενικώς το καλλιτεχνικό σου μέλλον;
Συναυλίες, συναυλίες και συναυλίες! Παίζουμε ήδη στην επαρχία μαζί με τον Μανώλη Φάμελλο. Από τις 27 Φεβρουαρίου και για τέσσερα Σάββατα θα είμαστε στον Σταυρό Του Νότου μαζί με δύο εξαιρετικούς φίλους και τραγουδοποιούς, τον Οδυσσέα Τσάκαλο και τον Βαγγέλη Μαρκαντώνη. Μετά θα κάνουμε μια όμορφη ευρωπαϊκή περιοδεία με τον Μανώλη. Θα είναι μαζί μας και ο νέος τραγουδοποιός Πάνος Γουργιώτης. Θα παίξουμε σε Βρυξέλλες, Λονδίνο, Λουξεμβούργο και Βερολίνο.
Γενικά είμαι καλά και παίζω πολλή μουσική. Το μέλλον μου δεν το σκέφτομαι και πολύ. Σκέφτομαι όμως πολύ την κορούλα μου και όλα τα παιδιά αυτής της παράξενης εποχής. Μακάρι να τους δώσουμε έναν πιο όμορφο κόσμο. Είναι δύσκολο, αλλά δεν πρέπει να το βάλουμε κάτω…
{youtube}P4Fh4UkAjVw{/youtube}
