Όσοι παρακολουθούμε τον πύρινο λόγο και τον διαχρονικό σαρκασμό του Τζίμη Πανούση, είμαστε ευγνώμονες που ο ασίγαστος σατυρικός καλλιτέχνης ξαναβρίσκει το mojo του με τις Μουσικές Ταξιαρχίες και επανέρχεται από 5 Δεκεμβρίου για 10 παραστάσεις στο Gagarin, υπό τον τίτλο Masturnation: Hellass. Μ' αυτές λοιπόν ως αφορμή, συναντηθήκαμε στο σπίτι του και ανταλλάξαμε μερικά λόγια. Μετρημένος, με σεμνό βλέμμα και με ήπιο τόνο στη φωνή, μίλησε για πολλά πράγματα. Σε μια εποχή απαίδευτης αποδόμησης και γενικότερης φθοράς σε επίπεδο καλλιτεχνικής κωμωδίας, ο Τζιμάκος δεν μας αφήνει απροστάτευτους. Μάλιστα παραμένει όχι μόνο επίκαιρος, αλλά το κυριότερο, απαραίτητος...
Φωτογραφίες: 1,3,7 του Βύρωνα Κριτζά, 4,5,6 της Τζωρτζίνας Πατεράκη
Μίλησέ μου για το Masturnation: Hellass και την παράσταση που κρύβεται πίσω από αυτό το φοβερό λογοπαίγνιο...
Ένας καθρέφτης της κοινωνικής κατάστασης. Είμαστε εδώ και πολλούς αιώνες ένα έθνος αυνανιζομένων. Αυτό φαίνεται στις προσφωνήσεις μας ακόμα, που είναι «έλα ρε μαλάκα», «τι κάνεις ρε μαλάκα», «τι τον ψήφισες αυτόν ρε μαλάκα», «μα και οι άλλοι είναι μαλάκες, ποιον να ψηφίσω;» και άλλα τέτοια. Έχουμε δηλαδή ένα γνώθι σαυτόν σαν λαός. Με λίγα λόγια, θα έλεγα ότι είμαστε ένα Γαλανόλευκο Αυνανιστάν. Αυτό που επισημαίνω στον τίτλο της παράστασης, είναι ότι το «Hellas» είναι «Hell» και «Ass», δηλαδή ο κώλος της κολάσεως. Όντως, αν ανοίξεις την υδρόγειο και τη βάλεις κάτω, η Ελλάδα είναι στο μέσο· σαν την κωλοτρυπίδα του διαβόλου.
Οι Μουσικές Ταξιαρχίες του τότε, πώς σχετίζονται με αυτές του τώρα;
Δημιούργησα τις Μουσικές Ταξιαρχίες το 1980, δηλαδή πρωτοξεκινήσαμε πριν 35 χρόνια. Και τότε οι κοινωνικές συγκυρίες ήταν ιδιαίτερες, καθώς έφευγε η Δεξιά και ερχόταν ο σοσιαλισμός. Σήμερα συμβαίνουν ακριβώς τα ίδια, καθώς ήρθε η Αριστερά στα πράγματα, οπότε κοινωνικά οι συγκυρίες είναι ίδιες· κι έτσι ξαναβγάζω τις Μουσικές Ταξιαρχίες από το χρονοντούλαπο της ιστορίας. Πάμε λοιπόν να κάνουμε ένα «ριγιούνιον», ένα «ριμέικ». Βασικά η κατάσταση είναι ίδια με τότε, αλλά με μια σημειολογική διαφορά: τότε στον κόσμο ερχόταν η ευφορία, σήμερα τους έρχεται η εφορία. Η ηθική λοιπόν συνείδησή μας, μας έκανε να θέλουμε να ξαναβγούμε. Άλλες φορές έβγαινα μόνο εγώ μπροστά, αλλά η κατάσταση στις μέρες μας είναι τόσο ομαδική, ώστε πρέπει να βγούμε σαν ομάδα.
Βλέπω το εικονικό σπέρμα στη σημαία, στην αφίσα της παράστασης. Είναι ένα σχόλιο πάνω στο νεο-εθνικιστικό μικρόβιο, που έχει μολύνει όλο και περισσότερο κόσμο;
Ναι, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, επειδή δεν έβρισκα σπέρμα, έριξα τζατζίκι επάνω! Αυτό είναι που βλέπετε.
Θεωρώ ότι μετά τις εμφανίσεις της άνοιξης στο Κύτταρο με τις Ταξιαρχίες, σου άνοιξε ξανά η όρεξη για τους συναυλιακούς χώρους, σε σχέση τουλάχιστον με τα μαγαζιά στην Πειραιώς...
Έτσι ακριβώς είναι. Κάποια στιγμή γίνεται κουραστικό το πράγμα με τις εμφανίσεις σε μεγάλα μαγαζιά. Βέβαια, για να κάνω τις μεγάλες παραγωγές που είχα τότε στο μυαλό μου, ήταν απαραίτητα. Τώρα όμως θα είναι πιο άμεσα τα πράγματα και θα βρεθούμε πιο κοντά. Θα είναι και πιο φτηνό και νομίζω ότι ο κόσμος το θέλει αυτό. Θα έρθουν δηλαδή, φαντάζομαι, και κάποια παιδιά που δεν μπορούσαν να με δουν για οικονομικούς λόγους. Θα βάλω και τραπέζια πάντως, μπροστά από τους όρθιους, γιατί αλλιώς δεν μπορώ να κάνω την πρόζα.
Μεσολάβησαν πολλά χρόνια ανάμεσα στο προηγούμενο και το τελευταίο σου άλμπουμ, το Obi-Obi-Bi του 2013. Σαν να έπαψες να νοιάζεσαι για νέα τραγούδια...
Η δισκογραφία είναι αυτή που έπαψε να νοιάζεται. Όχι εγώ. Τώρα πια μπορείς να κάνεις πράγματα πολύ περιορισμένα, ίσως με κάποια εφημερίδα. Βέβαια καινούρια τραγούδια γράφονται συνέχεια. Είναι σαν την αναπνοή, δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Τώρα για το πότε θα βγουν και πώς… Είναι δύσκολα.
Ζούμε σε μια εποχή θορύβου και ευφυολογήματος –ειδικά με τα social media και το κυνήγι της ατάκας. Θεωρείς ότι τα δικά σου αστεία χρειάζονται πλέον να κάνουν παραπάνω θόρυβο για να ακουστούν;
Αυτό είναι κάτι που, τουλάχιστον στο επίπεδο του ίντερνετ, δεν με αφορά. Το ίντερνετ είναι ένας μηχανισμός ψεύδους. Άλλωστε το ποσοστό ψεμάτων που αναπαράγονται στο διαδίκτυο είναι συντριπτικό. Το λεγόμενο τρολάρισμα είναι η δουλειά που κάνω εγώ από πάντα, οπότε έχω μείνει έξω από όλα αυτά. Άλλωστε στο Facebook υπάρχουν καμιά δεκαπενταριά Πανούσηδες, οπότε δεν χρειάζομαι εγώ.
Πώς και με τα ντουέτα του Μετρό (με Αγγελάκα, Μάλαμα, Στανίση) δεν έκανες ένα άλμπουμ με ντουέτα, όπως π.χ. ο Tony Bennett;
Στο ξεκίνημα της ιδέας, ο στόχος ήταν ακριβώς αυτός. Μάλιστα είχαμε σκοπό να βγάλουμε βινύλια 45άρια, αλλά η δουλειά στράβωσε λόγω κρίσης, καθώς θα παράγονταν στη Γερμανία κι εκείνοι ήθελαν προκαταβολή όλα τα λεφτά μπροστά. Κάτι τέτοιο, φυσικά, δεν μπορούσε να γίνει.
Τουλάχιστον στράβωσε για τεχνικούς λόγους και όχι λόγω συνεννόησης, όπως με το περσινό εγχείρημα του Flash, στο οποίο συμμετείχες...
Ναι, εκείνο υποτίθεται θα ήταν αυτοδιαχείριση και αποδείχθηκε μαϊμού. Αυτοί που υποτίθεται θα έκαναν αυτοδιαχείριση, φάνηκαν χειρότεροι από αφεντικά. Ακόμα και σε ανθρώπους που δούλευαν εκεί δωρεάν.
Μεταξύ δίσκων, παραστάσεων και βιβλίων, η δική μου επαφή με το έργο σου είναι κυρίως το ραδιόφωνο, οπότε θέλω να σε ρωτήσω: θα επιστρέψει ο Δούρειος Ήχος;
Νομίζω πως ναι, αν και τα πράγματα δεν είναι όπως παλιά. Είμαι σε συζητήσεις πάντως και νομίζω ότι με τη νέα χρονιά θα επιστρέψει η εκπομπή. Άλλωστε είναι και μια επαφή με ανθρώπους οι οποίοι ζουν μακριά και δεν έχουν τρόπο να έρθουν να με δούνε.
Θεωρώ ότι, για κάποιον λόγο, η σάτιρα στην Ελλάδα δεν νοείται να είναι αντιαριστερή. Πόσο τροφή σου δίνει λοιπόν η σημερινή πολιτική κατάσταση της Αριστεράς;
Καταρχήν σκέφτομαι να τη διαφημίσω σαν την καλύτερη Αριστερά που είχαμε ποτέ! Ότι ο Τσίπρας είναι η μετεμψύχωση του Λένιν, ο οποίος θα χτυπήσει την Ευρώπη σαν δούρειος ίππος από μέσα και θα τα καταφέρει. Άλλωστε το λένε και οι προφητείες αυτό: ο Τσίπρας θα είναι η νέα μεγάλη επαναστατική δύναμη, που θα εντυπωσιάσει τις ντόπιες δυνάμεις και τους ξένους. Έχει βελτιώσει και τα Αγγλικά του απίστευτα, όλα είναι φοβερά! Οπότε αν καταφέρει και βγάλει και το «ρ» από το όνομά του και αποκτήσει λίγη τσίπα, κάτι μπορεί να γίνει.
Σοβαρά τώρα, θεωρώ ότι οδηγούμαστε στον γκρεμό. Δεν είμαι απογοητευμένος, είμαι απελπισμένος. Τα πράγματα είναι πάρα πολύ άγρια και αισθάνομαι –λόγω κάποιων προσωπικών θεμάτων, οικογενειακών και υγείας– να είμαι σε μια κατάσταση σαν ζόμπι. Δεν ξέρω πόσο και πώς μπορεί να με βοηθήσει όλο αυτό, γιατί πρέπει να σου πω ότι είναι μια ψυχοθεραπεία δικιά μου η φετινή παράσταση. Νιώθω απλά ότι θέλω να σταθώ, να πω αυτά που θέλω να πω και να μπορέσω να «καθαρίσω» λίγο, γιατί η κατάσταση είναι τραγική.
Θα μιλήσεις και για τα εσωκομματικά της Νέας Δημοκρατίας; Πώς κρίνεις αλήθεια και επιλέγεις το υλικό σου κάθε φορά;
Συνήθως κάνω ότι μου 'ρθει και σε αυτή την περίπτωση μου έρχεται να μην ασχοληθώ καθόλου. Όμως με τον Παπαμιμίκο θα ασχοληθώ! (γέλια) Γίνεται να μην ασχοληθώ; Φτάσαμε σε σημείο να μας απασχολεί ο Παπαμιμίκος, αυτό τα λέει όλα. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω των Κώστα τον Πανούση, ο οποίος είναι μακρινός θείος. Είναι φαιδρή προσωπικότητα βέβαια, αλλά το αίμα είναι αίμα. Εγώ δουλεύω για τις Μουσικές Ταξιαρχίες, εκείνος για ένα άλλο μεγάλο συγκρότημα, το συγκρότημα Λαυράκη νομίζω. Ήθελε λοιπόν το θέμα του να το βγάλει τον Σεπτέμβρη. Τον παρακάλεσα να το αργήσει λίγο, για να το πάμε πιο κοντά στις παραστάσεις μου, και όντως μου έκανε τρομερή διαφήμιση: κάθε δεύτερη λέξη, παντού, είναι «Πανούσης».
Πώς είδες τα πρόσφατα γεγονότα βίας στην Ευρώπη;
Τα γεγονότα στο Παρίσι θεωρώ ότι είναι μόνο η αρχή. Θα γίνουν και θα δούμε τρομερά πράγματα και είναι λογικό να γίνουν, γιατί εγώ δεν τα βλέπω σαν τρομοκρατία. Επειδή έχω μάθει να είμαι ιδεολογικά αναρχοαυτόφωτος, κρίνω ότι είναι επιθέσεις άμυνας αυτών των ανθρώπων. Κι εμείς στη θέση τους τα ίδια θα κάναμε. Δεν μπορούν να αντισταθούν σε αυτή τη μεγάλη πολεμική βιομηχανία των υπερδυνάμεων και κάνουν αντάρτικο πόλης. Τα ίδια κάναμε κι εμείς στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν μπορούμε δηλαδή να λέμε εκείνους Τζιχαντιστές, γιατί Χριστιανιστές ήταν και οι δικοί μας –όπως ο Κολοκοτρώνης και ο μπουρλοτιέρης Κανάρης.
Επίσης, το όλο θρησκευτικό περιτύλιγμα που βάζουν τα Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης στο θέμα με όσους πάνε και ανατινάζονται, είναι παραμύθι. Δεν το κάνουν γιατί έχουν καμιά θρησκευτική τρέλα, το κάνουν όπως το έκανε ο Σαμουήλ στο Κούγκι –σαν αμυντική πράξη. Εμείς το αρχίσαμε, οι Έλληνες το διδάξαμε κι αυτό. Όταν μια χώρα σαν τη Συρία, όπου έχω πάει και έχω μείνει και έχω φίλους εκεί, έχει δεχθεί πάνω από 7.000 βομβαρδισμούς, δεν υπάρχει περιθώριο. Όταν έχεις χάσει τη μάνα σου και το παιδί σου, το μόνο που σου μένει είναι να αντιδράσεις με το αντάρτικο πόλης. Αυτό το πράγμα δεν μπορούν να το σταματήσουν, ούτε να το ελέγξουν.
Είναι δηλαδή εκτός ελέγχου τα πράγματα;
Δεν είναι τόσο σύνθετα τα πράγματα, είναι πιο απλά. Η αμερικάνικη, η ρώσικη ή η γαλλική βιομηχανία όπλων, θέλει να διαθέσει το στοκ που έχει. Αυτό μπορεί να ακούγεται κυνικό και χυδαίο, αλλά είναι η πραγματικότητα. Πώς θα δουλέψουν οι χιλιάδες εργαζόμενοι για να παραχθούν όπλα και βόμβες; Αυτά γίνονται καθαρά για τέτοιους οικονομικούς λόγους. Ακόμα πιο χυδαίο είναι ότι τα δοκιμάζουν σε παιδιά και αμάχους.
Σε ενοχλεί το πώς αντιμετωπίζουν τα media την κατάσταση;
Ναι, πολύ. Γιατί τα media αντιμετωπίζουν το θέμα ως όρνεα. Όπου μυριστούν αίμα, χυμάνε και μας το πλασάρουν με μια τρομολαγνεία, με αποτέλεσμα όλοι μας να ζούμε με κατάθλιψη και με αρρώστια ή με τρόμο στην καθημερινότητά μας. Βλέπεις ότι υπάρχει σοβαρό θέμα επιβίωσης και υγείας σε μεγάλο κομμάτι πληθυσμού.
Πώς θα λύνονταν όλο αυτό;
Νομίζω ότι το πρόβλημα θα λυνόταν αν έφευγε αυτή η μαφία που έχει κάτσει στον σβέρκο μας μετά το 1821. Ξέρεις ότι, όπως τώρα κάποιοι δηλώνουν ανύπαρκτα πρόβατα για να πάρουν επιδοτήσεις, έτσι παλιά οι αγωνιστές δήλωναν ψεύτικους επαναστάτες για να πάρουν λεφτά. Τα δάνεια τα έτρωγαν από τότε, οι ίδιοι άνθρωποι είναι –μέχρι που φτάσαμε σήμερα σε ό,τι εγώ αποκαλώ κομματική χούντα, που είναι η γάγγραινα στην ουσία. Είναι η σύγχρονη πανούκλα, η οποία μιλάει σήμερα για προαπαιτούμενα και ισοδύναμα.
Θα σου πω ότι ένα σοβαρό ισοδύναμο θα ήταν να σταματήσει η χρηματοδότηση των κομμάτων από το κράτος και να χρηματοδοτούνται από τους οπαδούς τους, όπως γίνεται παντού. Δεν είναι δυνατόν να πληρώνουμε τη Χρυσή Αυγή και όλους αυτούς τους τύπους εμείς! Πολλά πρέπει να αλλάξουν και δεν λύνονται τόσο εύκολα τέτοια πράγματα, παρά μόνο με βία και εξέγερση. Ο κόσμος όμως είναι τόσο ζαλισμένος και μπερδεμένος, ώστε δεν ξέρει τι να κάνει. Αυτό είχα περιγράψει και στο πρώτο μου βιβλίο, τη Ζάλη των Τάξεων.
Όσον αφορά την αντίδραση;
Ναι, γιατί αλλιώς είναι να σου κόψει 100 ευρώ από τον μισθό σου κι αλλιώς να σου κόψει 1000. Στην πρώτη περίπτωση μπορείς να αντιδράσεις, στη δεύτερη παραλύεις γιατί μένεις άνεργος και ανησυχείς για το πώς θα αγοράσεις γάλα για το παιδί σου. Είναι απανωτά τα χτυπήματα και ξέρουν πολύ καλά το παιχνίδι οι εξουσιαστές. Όμως λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο. Μπορεί αύριο, μπορεί σε έναν χρόνο να γίνει η αντίδραση. Μπορεί όμως και ποτέ και να παραμείνουμε δούλοι... Μπορείς να επιλέξεις πάντως αν θες να ζεις σαν ελεύθερος άνθρωπος ή σαν δούλος.
Χρειάζεται αγώνα για να παραμείνεις συνεπής μέσα στα χρόνια; Ρωτάω γιατί όλοι προσπαθούν να σε οικειοποιηθούν και να έχουν ένα κομμάτι σου, είτε έντεχνοι, είτε μέταλλα, είτε Δεξιοί, είτε Αριστεροί, είτε Αναρχικοί…
Ναι, θέλει πολύ προσπάθεια. Θέλει προσπάθεια κυρίως να μη γίνεις γραφικός και να μη γίνεις μαϊντανός. Ξέρεις, εγώ πάντα πολεμούσα τον Σταλινισμό από μικρός μέσα στο σπίτι μου, γιατί ο πατέρας μου ήταν Σταλινιστής. Αυτό συνεχίστηκε και μετά, με τα κόμματα στα πανεπιστήμια. Ξεκίνησα με την κατάληψη του Χημείου, με το "Disco Tsoutsouni" που παρουσιάζουμε και τώρα. Είχα λοιπόν την ατυχία να μην ξεκινήσω από ένα reality ή από κάποιο Fame Story, αλλά από μια κατάληψη. Έχει κι αυτό τις ιδιαιτερότητές του.
Θα έγραφες ποτέ μια αυτοβιογραφία κανονική;
Ναι, έχω ετοιμάσει. Λέγεται Real Εστέτ. Ξεδιπλώνω την ιστορία της ζωής μου μέσα από το πάθος μου, που είναι το real estate. Πραγματικά αυτό είναι το χόμπι μου. Δηλαδή, όταν θέλω να ξεκουραστώ, κάθομαι και διαβάζω τις Μικρές Αγγελίες.
Μια τελευταία σκέψη;
Προσπαθούν να μας τρελάνουν, αλλά ελπίζω ότι θα τους τρελάνουμε εμείς.
{youtube}R9Q4nTg0rNw{/youtube}
