Γιορτάζετε φέτος τα 18 σας χρόνια στο τραγούδι. Γιατί επιλέξατε να κάνετε τον απολογισμό σας τώρα, και όχι στα 20 χρόνια για παράδειγμα;
Γιατί ένιωθα πως το 18, μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα θανάτου, με εκφράζει απόλυτα σαν μια επανεκκίνηση. Επίσης, το 18 είναι και μια από τις πιο γλυκές σε γεύση ηλικίες, ενώ σηματοδοτεί και μια εποχή στην οποία, παρά τους φόβους μπροστά στο άγνωστο, όλοι οι δρόμοι είναι ανοιχτοί μπροστά και η δημιουργικότητα δείχνει μονόδρομος.
Στη διπλή συλλογή 18 Χρόνια Δρόμος συγκεντρώνονται τα τραγούδια σας που αγαπήθηκαν περισσότερο από το κοινό. Αν μπαίνατε στη διαδικασία να συμπεριλάβετε εκείνα που εσείς ο ίδιος προτιμάτε, πόσο διαφορετική θα ήταν η tracklist;
Η επιμέλεια, κατ’ αρχάς, της συλλογής έγινε από κοινού με τον Ξενοφώντα Ραράκο, έπειτα από αρχικές συζητήσεις με τον Χρήστο Καρυώτη. Όχι, είμαι πολύ ευχαριστημένος από την αντιπροσωπευτικότητα. Όμως μ' έχει στεναχωρήσει το γεγονός ότι 2-3 τραγούδια έπρεπε να μείνουν απ' έξω, λόγω της (τεχνικά) συγκεκριμένης διάρκειας για το κάθε CD. Aπό την άλλη, το να διαλέξουμε μέσα από 200 τραγούδια αυτά τα 35, μαζί με τα 3 νέα τα οποία μπήκαν, ήταν τραυματικό και πολύ δύσκολο. Ελπίζουμε πάντως στο μέλλον σε μία ακόμα συλλογή. Τρία χρόνια πριν, άλλωστε, μιλούσαμε για τριπλό δίσκο...
Πείτε μας μερικά πράγματα σχετικά με αυτά τα νέα τραγούδια. Γιατί θελήσατε να τα εντάξετε στη συλλογή;
Ναι, ευχαρίστως. Το "(Να 'Μαστε) Σαν Απόψε Πάντα" είναι το τραγούδι τίτλων της σειράς Πρώτη Σταγόνα, που παίζεται στην Κύπρο. Είμαι πολύ χαρούμενος για την ουσιαστική επιτυχία της, αλλά και για το πόσο έχει αγαπηθεί. Είναι επίσης η πρώτη ηχογράφηση την οποία μοιράζομαι με την παλιά μου φίλη και συνεργάτιδα Μαριάννα Πολυχρονίδη, που συμπρωταγωνιστεί στην Πρώτη Σταγόνα. Το "Βρέχει Στην Ίωνος Δραγούμη" το αγαπώ πολύ και δεν ξέρω πώς κρατιόμουν τα τελευταία 3 χρόνια χωρίς να το ηχογραφήσω: έχει μεγάλη ιστορία πίσω του και δείχνει κι έναν δρόμο για το πώς βλέπω ένα πρόσωπο του λυρικού λαϊκού τραγουδιού σήμερα. Άλλωστε στη Θεσσαλονίκη γνώρισα και τη Μελίνα Ασλανίδου πριν 15 περίπου χρόνια και χαίρομαι πολύ που μοιραστήκαμε την αγάπη μας για τα λαϊκά, μέσα από ένα τραγούδι για την πόλη της. Και τα τρία νέα κομμάτια είναι θεματικά. Μαζί δηλαδή με το "Ο Δικός Μου Πυρετός", μιλούν για ζητήματα που με απασχολούν πολύ σήμερα, μαζί με την επιστροφή μου τα τελευταία χρόνια στον ηλεκτρικό ήχο –από τον οποίον και προέρχομαι. Δεν θα μπορούσαν έτσι να λείπουν από αυτή τη συλλογή. Ήθελα να έχει και μια γέφυρα με το μέλλον, βασισμένη σε όσα νιώθω ακριβώς τώρα.
Προλάβατε τη δισκογραφία στις καλές της εποχές, αλλά ζήσατε από μέσα και τη σταδιακή κατάρρευσή της. Εκτός της τεχνολογίας και της οικονομικής κρίσης, ποιες ευθύνες υπάρχουν στα διάφορα μέρη (εταιρείες, καλλιτέχνες, κοινό) για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα;
Πολλές, πάρα πολλές ευθύνες υπάρχουν και δεν έχουν σταματήσει μέχρι σήμερα. Αδιαφορία, απαξίωση του μέσου, ελλιπές έως ανύπαρκτο το νομοθετικό πλαίσιο γύρω από την πειρατεία ή το διαδίκτυο και ελλιπέστατη η εφαρμογή του, ο εθισμός των ακροατών στο κεκτημένο δωρεάν και στον κάκιστο ήχο (για τα οποία φταίει βέβαια η βολή και η έλλειψη παιδείας), χρόνιες αναβολές σοβαρών συζητήσεων και μεταξύ των καλλιτεχνών –ειδικά για την ομαλή μας μετάβαση στη digital εποχή, στην απόδοση των δικαιωμάτων μας, στο πώς θα ζήσουμε από 'δω και πέρα. Δεν έχει τελειωμό η κουβέντα. Και για τις εταιρίες δε ακόμα πιο πολύ, ειδικά από το 1990 ως το 2007. Τρομερά χρόνια στην ύπουλη εξέλιξη προς το τίποτα.
Μέσα σε αυτά τα 18 χρόνια, πολλά τραγούδια σας γνώρισαν επιτυχία και ερμηνεύτηκαν από πλήθος καλλιτεχνών. Έχετε κάποιο «απωθημένο», σε αυτό τον τομέα; Υπάρχει κάποια συνεργασία που θα θέλατε να κάνετε;
Πήγαν όντως μια χαρά τα πράγματα και νιώθω πολύ τυχερός. Φυσικά πάντα υπάρχει «απωθημένο» και θα ήταν άδικο να αναφέρουμε ένα μόνο όνομα. Προς το παρόν, ολοκληρώνεται σταθερά, αλλά χαλαρά, ένα παλιό, εντελώς δικό μου απωθημένο: ηχογραφώ με μέλη των Υπνοβατών (του πρώτου μου γκρουπ), τα πρώτα μου τραγούδια που δουλεύαμε όλοι μαζί τότε, πίσω στο 1991! Καταλαβαίνεις...
Όταν γράφετε, αλήθεια, έχετε στον νου σας κάποια συγκεκριμένη φωνή;
Όχι, και νομίζω ότι αυτό με κράτησε στη δουλειά. Σχεδόν ποτέ δεν έχω κάτι σχετικό στο μυαλό μου, όταν γράφω. Μετά αρχίζουν οι σκέψεις... Και στα τηλεοπτικά ακόμα, πάντα ζητούσα –με ευγένεια αληθινή– χρόνο αρκετό για να δούμε αν πράγματι έχουμε κάτι που να αξίζει τον κόπο σαν βάση συζήτησης. Πώς να δώσεις τα χεριά αλλιώς; Επίσης, πολύ σπάνια ηχογραφούσα τα τραγούδια μου αμέσως, πράγμα πολύ καλό από πολλές πλευρές, ειδικά αν στα περισσότερα έχεις γράψει τα λόγια ο ίδιος.
Σε συναυλιακό επίπεδο γιορτάσατε την επέτειό σας χωρίς πολλές τυμπανοκρουσίες. Θέλατε να αποφύγετε την πεπατημένη των μεγάλων συναυλιών με τους δεκάδες διάσημους καλεσμένους ή μήπως μάς το «φυλάτε» για κάποια επόμενη ευκαιρία;
Δεν ξέρω τι να πω ειλικρινά γι' αυτό... Έτσι ένιωθα. Να κάνω, δηλαδή, πιο πολλές συναυλίες σε πιο πολλά μέρη και πιο φυσικά τοποθετημένες: αληθινές, χαλαρές γιορτές μεταξύ μας. Είμαι ευγνώμων σε όλους όσους ήρθαν και συμμετείχαν. Και είμαι πολύ χαρούμενος που τόσα πολλά από αυτά τα τραγούδια παραμένουν τόσο ζωντανά, πάντα έτοιμα για καινούργια «ρούχα» και ήχο. Έτσι ήταν και η γιορτή στην Κομοτηνή, και στη Σέριφο και στο Λαύριο, μόνο μαζί με την Ελένη Τσαλιγοπούλου. Μπορεί στις επερχόμενες συναυλίες να γίνει και μία μεγαλύτερη, γιατί εμένα το ένα μου πόδι παρέμεινε πάντα στο «Φαγκότο» στα Χανιά –το παλιό τζαζ κλαμπ– και το άλλο στα ηλεκτρικά, απ’ όπου προέρχομαι, τα οποία διαθέτουν άλλους κώδικες.
Το σημαντικό είναι ότι υπήρξα ο μόνος της γενιάς μου που έγραψε τόσα πολλά τραγούδια για άλλους· κι έτσι οι προσκλήσεις είναι όχι μόνο αυτονόητες, αλλά και επιβεβλημένες, ώστε να δει κάποιος το σύνολο της δουλειάς μου. Δεν είναι λοιπόν και δεν θα ήταν ποτέ θέμα φίλιας μόνο ή απλά για να γεμίσουμε τον χώρο. Και το live στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη ήταν μια μεγάλη συναυλία, όπου η ανθρωπιά ξεπέρασε τη διαφήμιση. Εκεί βρίσκεται πάντα η αληθινή ιστορία, για μένα. Από θριάμβους χορτάσαμε όλοι.
Η σημαδιακή για εσάς φετινή χρονιά υπήρξε ταυτόχρονα μία από τις πλέον φορτισμένες και κρίσιμες, σε πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο. Πώς βιώσατε τα γεγονότα και ποια είναι η στάση σας απέναντι στην όλη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί;
Ε, τι να πω... Μαζί και με προσωπικές περιπέτειες –παρά τις πολλές χαρές στα μουσικά– όλο αυτό ήταν μια τρέλα κανονική· και για μένα και για τους διπλανούς μου. Σαφώς, σε ατομικό μα και κοινωνικό επίπεδο, ήταν το χειρότερο καλοκαίρι που έχω περάσει ποτέ, η κορύφωση του αλαλούμ. Είναι καλύτερο λοιπόν να μιλάμε μέσα από (και με τα) τραγούδια κι αυτό έκανα και συνεχίζω να κάνω: και με το "Βρέχει Στην Ίωνος Δραγούμη", αλλά και με όσα γράφω τα τελευταία χρόνια, είτε έχουν κυκλοφορήσει, είτε όχι.
Όταν βγήκαν τα "Παιδιά Των Δρόμων" (που πήγε νούμερο ένα στο ραδιοφωνικό airplay) κάποιοι το θεωρούσαν σαν ταινία του Ταρκόφσκι. Αντίστοιχα, όταν βγήκε το "Κόψε Την Πείνα Σου" με τον Μίλτο Πασχαλίδη, θεωρήθηκε βαρύ και επιστημονική φαντασία. Αυτά το 2007. Και στη συνέχεια η παράσταση και το τραγούδι που κάναμε με την Ανδριάνα Μπάμπαλη: "Όλοι Λένε Ψέματα", το 2008. Παρακολουθώ, χωρίς να βλέπω πια καθόλου ειδήσεις, την παγκόσμια σκακιέρα και το μεγάλο γήπεδο που είναι το μόνο για το οποίο δεν μιλάει κάνεις και είναι επίσης σκέτη τρέλα. Τώρα εμείς, φοβάμαι πως μέχρι να αποφασίσουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε, έχουμε μεγάλες δοκιμασίες ακόμα. Πάντα έτσι ήμασταν.
Δηλώσατε ότι για εσάς πλέον κλείνει ένα κύκλος. Πώς φαντάζεστε τον νέο που θα ανοίξει στη συνέχεια, τι θα είναι διαφορετικό σε σχέση με πριν; Και ποια είναι τα πρώτα σας σχέδια;
Καινούργια μπάντα με τον Γιώργο Ζαχαρίου, τον Σπύρο Χατζηκωνσταντίνου και τον Βαγγέλη Τζάτσο και ηλεκτρισμός, ηλεκτρισμός, ηλεκτρισμός! Χρόνος για γράψιμο με υγεία και όλα εδώ είναι, αν το πιστεύουμε. Πάντως έτσι κι αλλιώς είναι πια όλα πολύ διαφορετικά... Και καινούργια.
{youtube}ph_yYIsy2ls{/youtube}
