Ο βιολάτορας Αντώνης Μαρτσάκης ανήκει σε μια νέα γενιά καλλιτεχνών, που φιλοδοξεί να συνεχίσει τη σημαντική και μακρόχρονη μουσική παράδοση της Κρήτης. Πέρα από το λεβέντικο παρουσιαστικό του, με τη χαρακτηριστική φυσιογνωμία και την τοπική ενδυμασία με την οποία συνήθως εμφανίζεται, μπορείς στα λόγια του να διακρίνεις ξεκάθαρα το πάθος του για την παραδοσιακή μουσική και την αγωνία του για τη διατήρηση και τη μετάδοσή της στους επόμενους. Η μόνιμη βέβαια διαμονή του στα Χανιά, όπως και το γεγονός ότι οι εμφανίσεις του περιορίζονται συνήθως στα όρια του νησιού –σε τοπικές εκδηλώσεις, γλέντια και πανηγύρια– του στερούν ένα μέρος της αναγνωρισιμότητας που δικαιούται. Όμως οι δύο του δισκογραφικές δουλειές (με τη δεύτερη, Τση Χώρας Και Τση Ρίζας, να κυκλοφορεί φέτος) και οι σποραδικές εμφανίσεις στην Αθήνα (και σε άλλα μέρη) επιδιώκουν να ταξιδέψουν το ταλέντο του και τους ήχους του βιολιού του και στην υπόλοιπη χώρα. Την Παρασκευή 12 Σεπτέμβρη ανεβαίνει στην Τεχνόπολη ώστε να συμμετάσχει στο Φεστιβαλάκι, το κρητικό δηλαδή φεστιβάλ τεχνών & πολιτισμού· κάτι που μας έδωσε αφορμή για την παρακάτω κουβέντα...
Γιατί επιλέξατε το βιολί ως κυρίαρχο συνοδευτικό όργανο των ερμηνειών σας, παρότι βασικά όργανα της παραδοσιακής μουσικής της Κρήτης είναι η λύρα και το λαούτο;
Το βιολί είναι το όργανο που κυριαρχεί στον νομό Χανίων, ιδιαίτερα στις επαρχίες Κισσάμου, Σελίνου και Κυδωνίας. Μεγάλωσα λοιπόν με τους ήχους του. Κατά την παράδοση, μάλιστα, το βιολί παίζεται στην Κρήτη πολύ πριν από τη σημερινή λύρα: το συναντούμε από την επόχη των Ενετών σε ολόκληρο το νησί. Με εξαίρεση τον νομό Ρεθύμνης, τα όργανα συνυπάρχουν κατά τα τελευταία 150 χρόνια τουλάχιστον· και, ανάλογα το διαμέρισμα, ομορφαίνουν την παράδοση της Κρήτης μας.
Τι είναι πιο σημαντικό για τη συγκρότηση ενός παραδοσιακού τραγουδιού του τόπου σας, η δύναμη του λόγου ή της μελωδίας;
Σίγουρα όταν υπάρξει ο συνδυασμός και των δύο είναι το τέλειο. Ίσως όμως στα περισσότερα κομμάτια να κυριαρχεί ο στίχος.
Γράφετε ο ίδιος μαντινάδες ή απλά περιορίζεστε στο παίξιμο και στην ερμηνεία;
Γράφω συνήθως όταν υπάρχει κάτι που με απασχολεί –και ανάλογα βέβαια τα συναισθήματα που με κυριεύουν: χαρά, λύπη, θυμός, θαυμασμός... Στα γλέντια στα οποία παίζω αναπαράγω στίχους παραδοσιακούς και πάντα μαντινάδες που με αγγίζουν.
Μέρος της ενασχόλησής σας με τη μουσική είναι και οι ηχογραφήσεις σε στούντιο. Δεν είναι ιδιαίτερα δεσμευτικό κάτι τέτοιο για έναν καλλιτέχνη ο οποίος εκφράζει μια παράδοση βασισμένη στην αλληλεπίδραση, στη συμμετοχή, στην κίνηση;Στους παραδοσιακούς λαϊκούς οργανοπαίχτες τα πάντα είναι δεσμευτικά. Έτσι και το τι θα γράψεις στην κάθε δισκογραφική δουλειά πρέπει να είναι στα βασικά μέτρα που έχουμε διδαχτεί από τους παλαιότερους. Η κρητική μουσική είναι διαχρονική. Ένας δίσκος θα πωλείται πάντα, γι' αυτό προσπαθώ να δημιουργώ δουλειές με καλό μουσικό υλικό και με όμορφες μαντινάδες.
Σε αντίθεση με τους περισσότερους Κρητικούς καλλιτέχνες εμφανίζεστε με παραδοσιακές ενδυμασίες. Έχετε την άποψη ότι οι εκπρόσωποι της παραδοσιακής μουσικής δεν πρέπει απλά να ερμηνεύουν, αλλά και να συμβολίζουν το τοπικό στοιχείο;
Πιστεύω ότι ο συνδυασμός και των δύο λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Σίγουρα βέβαια τα συναισθήματα ενός μουσικού εκφράζονται από μέσα του. Εγώ είχα την τύχη να ζήσω κάποιους γερόντους με επιβλητικό παρουσιαστικό κι αυτό με επηρέασε στην καθημερινή μου εμφάνιση. Και ακολούθως και στη δουλειά μου.
Πέρα από την καλλιτεχνική σας παρουσία, διδάσκετε επίσης την παραδοσιακή μουσική της Κρήτης, αλλά και τα όργανά της. Τι σας έχει προσφέρει αυτή η εμπειρία στον τρόπο με τον οποίον προσεγγίζετε τον πολιτισμό του νησιού;
Αρχικός μου στόχος ήταν να μεταδώσω τις γνώσεις μου, όπως βέβαια και η διατήρηση της παράδοσής μας και των οργάνων της... Το πρώτο πράγμα που αισθάνεσαι λοιπόν βλέποντας τα μικρά παιδιά να αναπαράγουν τη μουσική του τόπου μας είναι χαρά και περηφάνεια. Και σιγουριά επίσης ότι δεν θα χαθεί τίποτα.
Ποια είναι η σχέση σας με τους παραδοσιακούς χορούς της Κρήτης;
Είμαι λάτρης του χορού. Χορεύω από 6 ετών και εύχομαι να μπορώ να χορεύω μέχρι τα 100...
Συμμετέχετε φέτος στο κρητικό φεστιβάλ τεχνών & πολιτισμού Φεστιβαλάκι, το οποίο –μετά από μια στάση στα Χανιά τον Αύγουστο– ανεβαίνει για δεύτερη φορά στην Αθήνα (Τεχνόπολη, Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου). Πιστεύετε σε τέτοιους πυρήνες παράδοσης, όσους φιλοδοξούν να συγκεντρώσουν τους νοσταλγούς της στα μεγάλα αστικά κέντρα;
Ασφαλώς και πιστεύω! Ειδικά όταν αυτές οι διοργανώσεις έχουν ποιότητα και αυθεντικότητα, όπως συμβαίνει με το Φεστιβαλάκι.
Οι νέοι συμμετέχουν αλήθεια σε αντίστοιχες εκδηλώσεις; Τις στηρίζουν;
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι νέοι συμμέτεχουν στα γλέντια. Κι όχι απλά συμμέτεχουν, αλλά έχουν και αρκετές γνώσεις: ξέρουν τι ακούν και τι θέλουν σε ένα γλέντι.
{youtube}qRoXHbg0SzI{/youtube}
