Τον Μιχάλη Τσαντίλα τον γνωρίζαμε ως συνάδελφο, φέτος όμως ήρθε η ώρα να τον μάθουμε και ως δημιουργό. Η περίπτωσή του είναι μία από εκείνες που επιβεβαιώνουν τη γνωστή φράση «ο επιμένων νικά»: μετά από χρόνια προσπάθειας, επιμονής και υπομονής, κατάφερε να προχωρήσει στην κυκλοφορία του πρώτου του άλμπουμ, Σκιά Στο Μυαλό. Ίσως τελικά γιατί –ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες– το ταλέντο και η αλήθεια επιβραβεύονται...
Τα τραγούδια του Σκιά Στο Μυαλό γράφτηκαν μέσα σε διάστημα μιας δεκαετίας. Τι καθυστέρησε τόσο πολύ αυτή την πρώτη σου κυκλοφορία;
Ήταν πολλοί οι λόγοι της καθυστέρησης. Για μια περίοδο περίμενα να με ανακαλύψει κάποιος (γέλια) ή δεν ήταν αρκετό το υλικό. Απλά μαζεύονταν τα τραγούδια για αρκετά χρόνια, το σχεδίαζα, το σκεφτόμουν, αλλά είχα και μία αναβλητικότητα. Δεν το κυνηγούσα τόσο, ενώ το ήθελα πολύ.
Με δεδομένο όμως ότι πολλά τραγούδια γράφτηκαν γύρω στο 2000, συνεχίζουν να σε εμπνέουν τα ίδια πράγματα 10+ χρόνια μετά;
Αυτό που σίγουρα έχει αλλάξει, είναι ότι δεν γράφω πια τόσο πολλά σε ποσότητα τραγούδια. Μπορεί να έγραψα και 40 τραγούδια από το 1998 μέχρι το 2004 και τα τελευταία 5 χρόνια να έχω γράψει μόνο 4-5. Αυτό βέβαια σχετίζεται και με το ότι τότε καθόμουν με τις ώρες και ασχολιόμουν, ενώ τώρα, λόγω των υποχρεώσεων, δεν είναι τόσο εύκολο. Έχουν επίσης αλλάξει και τα ενδιαφέροντά μου μέσα στα χρόνια. Ένα τραγούδι π.χ. σαν το “Σημάδια Στην Άμμο” το θεωρώ πια πολύ αφελές και νεανικό, γι’ αυτό και νιώθω λίγο αμήχανα όταν το τραγουδάω. Όμως ο Κώστας Παρίσης επέμενε ότι έπρεπε να μπει στο άλμπουμ.
Πες μας λίγα πράγματα για το πώς φτιάχτηκε το άλμπουμ. Είχε αρχίσει να ηχογραφείται εδώ και καιρό ή όλα έγιναν γρήγορα, αφού το αποφάσισες;
Και η διαδικασία καθυστέρησε. Όταν συμφωνήσαμε με τον Κώστα τον Παρίση ότι θα το κάνουμε, μπήκαμε στο στούντιο και το ηχογραφήσαμε μέσα σε τρεις μήνες. Μετά καθυστέρησα στην αναζήτηση εταιρείας –το άλμπουμ ήταν δηλαδή ολοκληρωμένο και έψαχνα κάποιον να το κυκλοφορήσει. Όταν όμως σκάλωσε επειδή δεν βρισκόταν κάποιος να θέλει να το χρηματοδοτήσει, εκεί έπαθα και μία μίνι κατάθλιψη. Απογοητεύτηκα πάρα πολύ και το άφησα. Μετά από καιρό, και αφού συμφωνήσαμε με τον Μετρονόμο, υπήρξε και μία επιπλέον καθυστέρηση περιμένοντας την άδεια για το ποίημα του Νίκου Καββαδία, μέχρι να ακούσει η κληρονόμος το τραγούδι και να συμφωνήσει στην κυκλοφορία του (σ.σ.: στο άλμπουμ υπάρχει μελοποιημένο το ποίημα “Ήθελα”).
Πώς θα περιέγραφες τον ήχο του άλμπουμ;
Τα ακούσματά μου ανήκουν στο ποπ & ροκ πεδίο, νομίζω λοιπόν ότι κυρίως από εκεί αντλεί στοιχεία. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω ότι έχει και κάποιες επιρροές από το έντεχνο –π.χ. το “Ήθελα”. Αλλά νομίζω ότι υπερισχύουν οι αγγλικοί και αμερικάνικοι ήχοι.
Είναι τα ακούσματα που έχεις, λοιπόν, τα οποία γεννήσανε την ανάγκη να εκφραστείς και με αγγλικό στίχο; (σ.σ.: στο άλμπουμ υπάρχουν και δύο αγγλόφωνα τραγούδια)
Μάλλον σε αυτό οφείλεται. Όταν ξεκίνησα να γράφω μου προέκυπταν αγγλόφωνα τραγούδια. Όταν όμως συνέχισα μου έβγαινε περισσότερο ελληνικός στίχος. Πιο νέος άκουγα περισσότερο ξένη μουσική, αυτή ήταν η πιο αγαπημένη μου (π.χ. Beatles, Pink Floyd) και έτσι στην αρχή προέκυπτε περισσότερο σαν μίμηση. Όσο περισσότερο έψαχνα όμως το ελληνικό τραγούδι έβρισκα πολλά πράγματα που μου άρεσαν. Παράλληλα, όσο περισσότερο έψαχνα αυτό που θέλω να κάνω μουσικά, τόσο η μητρική μου γλώσσα ήρθε πιο εύκολα και φυσικά.
Θα έκανες σε επόμενη δουλειά κάποιο άνοιγμα σε άλλα είδη, όπως το λαϊκό; Θα προχωρούσες σε μία κυκλοφορία μόνο με αγγλικό στίχο;
Κοίτα, όσον αφορά στον στίχο, από τα 50 τραγούδια που έχω γράψει συνολικά, τα 10 είναι στα αγγλικά. Οπότε, όπως καταλαβαίνεις, δύσκολα θα προχωρούσα σε μια κυκλοφορία αποκλειστικά με αγγλικά τραγούδια. Όμως θέλω την παρουσία του αγγλικού στίχου στις δουλειές μου. Όσο για το λαϊκό τραγούδι, το αγαπώ πάρα πολύ, το ακούω πολύ, αλλά δεν νομίζω ότι είναι του σήμερα –το γνήσιο λαϊκό. Εξάλλου, αν το πάρουμε και με την ουσία της έννοιάς του, δεν υπάρχει σήμερα ένα μουσικό ρεύμα που να εκφράζει τον λαό. Γενικά δεν με ενδιαφέρει να κάνω μουσική με στεγανά, π.χ. μόνο λαϊκό ή μόνο έντεχνο ή μόνο ροκ. Μου αρέσουν τα κράματα.
Έχοντας στα χέρια σου τραγούδια από μία δεκαετία, ξαναδούλεψες κάποια από αυτά για την κυκλοφορία, μπήκες στη διαδικασία να αλλάξεις κάποια πράγματα;
Δεν άλλαξα τίποτα, ούτε στους στίχους, ούτε στις μελωδίες. Αλλά ο Κώστας Παρίσης μπήκε στη διαδικασία να τα σουλουπώσει μέσω της ενορχήστρωσης και της παραγωγής. Εγώ είχα πάει demo έτοιμα και με ενορχηστρώσεις. Αυτός από τη μεριά του σε κάποια σημεία τα άλλαξε τελείως –π.χ. το “Ήθελα”, που το έκανε εντελώς διαφορετικό– σε άλλα πάλι πάτησε πάνω στα δικά μου και φρόντισε κάποιες λεπτομέρειες.
Ασχολείσαι με τη μουσική δημοσιογραφία και την κριτική. Πώς αισθάνεσαι τώρα που βρίσκεσαι από την άλλη πλευρά, στη θέση του κρινόμενου;
Μια χαρά. Πιστεύω στην κριτική, πιστεύω ότι πρέπει να γίνεται κριτική, γι’ αυτό και είμαι έτοιμος να τη δεχτώ. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι ακόμα δεν έχω διαβάσει κάτι άσχημο για τη δουλειά αυτή, οπότε δεν ξέρω πώς θα αισθανθώ όταν συμβεί. Σίγουρα θα στεναχωρηθώ, όμως είμαι έτοιμος και για κάτι τέτοιο. Έχω προετοιμαστεί ψυχολογικά.
Θα προωθήσεις και κάποιες live εμφανίσεις; Γενικά τα live σε ενδιαφέρουν;
Έχω κάνει live και παλιότερα –έχω δουλέψει και σε ταβέρνα με λαϊκό πρόγραμμα. Όλα αυτά βέβαια στο παρελθόν. Τώρα έχω φτιάξει μία μπάντα με τρεις φίλους μουσικούς και θα το κυνηγήσω πολύ. Αρκεί να φτιάξουμε σωστά το πρόγραμμα και να αποδώσουμε τον δίσκο όπως θέλουμε.
Υπάρχει περίπτωση να ακούσουμε γρήγορα καινούριο υλικό; Έχεις έτοιμα πράγματα στα συρτάρια;
Έχω πολλά έτοιμα τραγούδια. Για να καταλάβεις, έχω στο μυαλό μου την ιδέα ενός άλμπουμ με τραγούδια μεταφυσικού προβληματισμού, με πιο εσωτερικούς στίχους, ο οποίος θα μπορούσε να γίνει και αύριο. Το πρόβλημα είναι οικονομικό. Για το Σκιά Στο Μυαλό ξόδεψα οικονομίες τις οποίες μάζευα καιρό. Τώρα προσανατολίζομαι να ηχογραφήσω την επόμενη δουλειά στο σπίτι μου, σε ένα home studio. Εξάλλου, αυτό που σκέφτομαι –και λόγω της συγκυρίας που περνάμε– είναι ότι ο κάθε καλλιτέχνης πρέπει να τα κάνει όλα μόνος του και μετά, μέσω του διαδικτύου, να προχωράει στην προώθηση και πώληση της δουλειάς του. Χωρίς τη βοήθεια κάποιας εταιρεία. Εγώ προς τα εκεί το βλέπω το μέλλον.
Στη “Δεύτερη Ευκαιρία” ακούμε τον στίχο «μια φωτιά θα ανάψω στην αυλή μου και θα υψώσω την κραυγή μου, έφτασε η εποχή του σκότους μα ποιος το λέει στους ανθρώπους;». Περίμενες ότι, 10 χρόνια μετά, θα είχε τόσο έντονο κοινωνικό μήνυμα;
Δεν το φανταζόμουν, γιατί εγώ όταν κάθισα να το γράψω είχα στο μυαλό μου το τέλος των καιρών, τη Δευτέρα Παρουσία. Ο λόγος φυσικά που το βάλαμε στον δίσκο είναι γιατί, ακούγοντάς το με τον Κώστα, αμέσως σκεφτήκαμε αυτό που συμβαίνει σήμερα.
Πιστεύεις γενικά ότι, λόγω της εποχής, η τέχνη θα μιλήσει περισσότερο για την κοινωνία;
Αν γράφεις για να εκφραστείς και όχι με εμπορικό σκοπό, δεν γίνεται να μην σε αγγίζει ό,τι συμβαίνει γύρω σου. Εκτός εάν ανήκεις σε μια κάστα που ακόμα δεν την έχει επηρεάσει η κρίση. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι θα ήθελα να γράψω τραγούδια που σηκώνουν τη γροθιά ή καλούν σε επανάσταση. Πιο πολύ η ατμόσφαιρα και η θλίψη που βλέπεις γύρω σου σε οδηγούν να αγγίξεις κοινωνικά ζητήματα.
Θα μπορούσαν, μέσα από τις παρούσες δυσκολίες, να προκύψουν σημαντικά καλλιτεχνικά πράγματα, όπως λένε κάποιοι; Ή η δημιουργία ευνοείται όταν ο βιοπορισμός είναι λυμένο θέμα;
Νομίζω ότι δεν ισχύει για όλους το ίδιο. Προσωπικά το βλέπω ως πρόκληση. Αν βγεις από την άνεσή σου μπορεί να φτάσεις και σε πράγματα που αλλιώς δεν θα έφτανες. Αν μη τι άλλο, αυτοί οι καιροί δίνουν την ευκαιρία να ξεφορτωθούμε ένα είδος τραγουδιού ευρείας κατανάλωσης, που μας είχε καθίσει στον σβέρκο και στην ουσία ήταν μουσική του αέρα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στη λαϊκοπόπ, αλλά και σε κομμάτια του έντεχνου. Γενικά είχαμε μια στασιμότητα την τελευταία δεκαετία. Πάντως πιστεύω ότι η κρίση θα μας απαλλάξει από το πλαστικό τραγούδι. Κυρίως γιατί κάποιοι που ασχολούνταν με το τραγούδι μόνο για τα λεφτά θα καταλάβουν ότι δεν έχει πια και θα ψάξουν αλλού να βγάλουν. Θα μείνουν όσοι θέλουν να το κάνουν πραγματικά.
Θα έλεγες δηλαδή ότι η κρίση είναι μία αφορμή για να αξιολογούμε περισσότερο τα πράγματα σε κάθε τομέα, άρα και στην τέχνη και στη μουσική;
Αναμφίβολα είναι ένα ξύπνημα. Για να σκεφτούμε πολιτικά, για να προσπαθήσουμε να ζήσουμε τη ζωή μας πιο ουσιαστικά, για να κυνηγήσουμε όσα αγαπάμε, όπως εγώ με αυτόν τον δίσκο. Αρκεί να μη μας πάρει από κάτω, να πούμε ότι θα προσπαθήσουμε.
Αλήθεια, τι προσδοκάει ένας νέος δημιουργός σε μια τόσο δύσκολη εποχή; Εσύ τι προσδοκίες έχεις από την κυκλοφορία του Σκιά Στο Μυαλό;
Από οικονομική άποψη, τίποτα. Από ηθική σίγουρα είναι βαθιά η ικανοποίηση να βλέπεις τη δουλειά σου να αρέσει. Όσον αφορά εμένα προσωπικά, προχώρησα στην κυκλοφορία γιατί το ήθελα πολύ και έπρεπε να γίνει μια αρχή. Μετά μόνο αν έχεις υπομονή μπορεί κάτι να προκύψει.
Έχεις οικογένεια. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να δημιουργείς παράλληλα;
Πολύ δύσκολο, γιατί ένα μικρό παιδί έχει πολλές απαιτήσεις και δεν μου δίνει την ευκαιρία να συγκεντρωθώ και να αφοσιωθώ σε κάτι όσο θα το ήθελα. Από την άλλη είναι μεγάλη χαρά και το παιδί και η οικογένεια, γιατί μέσα από αυτά ζω. Το στοίχημα είναι να βρίσκεις τις ισορροπίες σε όλα.
{youtube}yWIN8kNvdRw{/youtube}
