Η καρδιά της χτυπά δυνατά σε ρυθμούς Αμαζονίου, όμως η ίδια δεν καταλαβαίνει από σύνορα. Τα ηχητικά τοπία της θάλασσας και του κινηματογράφου φλερτάρουν ανοιχτά με τις jazzy αναζητήσεις της –αποτελώντας τους πόλους στους οποίους παίρνει χρώμα, σχήμα και ουσία η μουσική της– ενώ οι εμφανίσεις της γλιστρούν νωχελικά σε αυτοσχεδιασμούς που συνδυάζουν τη συναισθηματική θερμότητα με την αφοσιωμένη αίσθηση της παράδοσης. Αυτό το Σάββατο, 19 Νοεμβρίου, η Μιράντα Βερούλη με τους Desafinados, πιο «κουρδισμένοι» από ποτέ, θα εμφανιστούν μαζί με τον τρομπετίστα Ανδρέα Πολυζωγόπουλο στο Bacaro, σε μια jazz-brazil συνάντηση κορυφής. Στον ίδιο χώρο, την αμέσως επόμενη μέρα (20/11), θα συμμετάσχουν κι αυτοί στη γιορτή της Μαύρης Συνείδησης, μαζί με τους Jefferson Luiz, Grupo Batala, Kleonik κ.α. Πρόκειται για τη σημαντικότερη μέρα στην αφρο-βραζιλιάνικη κουλτούρα, αφιερωμένη στην απελευθέρωση των Αφρικανών σκλάβων και στην ενσωμάτωσή τους στη βραζιλιάνικη κοινωνία. Με αυτήν λοιπόν την αφορμή, στήνεται μια φιέστα στο Bacaro, που –εκτός από μουσική και χορό– θα περιλαμβάνει βραζιλιάνικη κουζίνα και βέβαια βραζιλιάνικα ποτά...
Αλήθεια, πόσο «ξεκούρδιστοι» (desafinados) νιώθετε ως σχήμα το τελευταίο διάστημα; Σας πετυχαίνουμε σε δημιουργικό οργασμό, ίσως σε πιο εσωτερικά μονοπάτια ή έχετε κι εσείς παρασυρθεί από το πολύπαθο κοινωνικο-πολιτικό ρεύμα;
Νομίζω ότι οι Desafinados είναι πιο κουρδισμένοι από ποτέ! Το σχήμα δημιουργήθηκε το 2003 κι έκτοτε είχα την τύχη να συνεργαστώ με εξαιρετικούς μουσικούς. Ο καθένας έφερε κάτι στο γκρουπ, αλλά επηρέασε κι εμένα στη μουσική μου παιδεία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια τα μέλη του σχήματος έχουν παγιωθεί (Αποστόλης Λεβεντόπουλος/κιθάρα, Μάνος Αναγνωστόπουλος/μπάσο, Χρήστος Ασωνίτης/τύμπανα) κι έτσι, μέσα από συνεχή παιξίματα και πρόβες, έχουμε δημιουργήσει τον δικό μας ήχο. Και, για να μιλήσουμε στη γλώσσα της πιάτσας, γκρουβάρουμε σε τρέλα! Προσπάθεια δική μου και των μουσικών του γκρουπ είναι να συνεχίσουμε την πορεία μας, κυνηγώντας τα όνειρά μας και δουλεύοντας για να πετύχουμε τους στόχους μας, ώστε να εξελισσόμαστε τόσο καλλιτεχνικά όσο και προσωπικά –πέρα από αλλά και μέσα στις εκάστοτε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Το αντίθετο ίσον θάνατος! Το να παραμένουμε ζωντανοί καλλιτεχνικά είναι η συμβολή μας στον αγώνα της κοινωνίας να πορευθεί στο ζοφερό παρόν, ελπίζοντας σ’ ένα πιο ευοίωνο μέλλον.
Πιστεύετε ότι υπάρχει ζωτικός χώρος στην Ελλάδα για τον κόσμο της jazz-world μουσικής που υπηρετείτε; Με άλλα λόγια, πέρα από τις όποιες τάσεις/μόδες οι οποίες κυριαρχούν κατά καιρούς στη χώρα μας, πού στέκεται αυτή η σκηνή, πού νιώθετε ότι απευθύνεστε;
Κατ’ αρχήν, η world ή ethnic μουσική είναι στην ουσία το σύνολο των παραδοσιακών και λαϊκών μουσικών των λαών του κόσμου, οπότε μιλάμε για διαχρονικά πράγματα. Κατά καιρούς βέβαια εμφανίζονται μόδες ή τάσεις όπως λέτε, ιδιαίτερα όταν το ευρύτερο κοινό ανακαλύπτει ξαφνικά μία από αυτές τις μουσικές και παθιάζεται, συνήθως μέσω κάποιου χαρισματικού ερμηνευτή ο οποίος έρχεται στο προσκήνιο –όπως συνέβη π.χ. με τη Cesaria Evora. Στην χώρα μας, με την ισχυρή γηγενή λαϊκή μουσική, η world ή ακόμα πιο εξειδικευμένα η jazz-world μουσική είναι είδος μικρότερης εμβέλειας και εμπορευσιμότητας. Ωστόσο υπάρχουν υψηλού επιπέδου μουσικοί οι οποίοι την υπηρετούν και, απ’ ότι φαίνεται στις συναυλίες ξένων καλλιτεχνών, υπάρχει και κοινό που θα χαιρόταν να τους ανακαλύψει! Εγώ τραγουδώ προσπαθώντας να φέρω αυτούς τους δύο κόσμους σε επαφή, μέσα από τις λίγες μουσικές σκηνές που μας δίνουν βήμα σταθερά, όπως είναι το Bacaro Jazz Club.
Την ίδια στιγμή, ο αυτοσχεδιασμός αποτελεί σημαντικό σας όχημα. Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος του στην έκφρασή σας;
Ο τζαζ αυτοσχεδιασμός είναι για μένα η πιο ουσιαστική κι ενδιαφέρουσα μουσική έκφραση. Είναι η ώρα που ο μουσικός, όντας σε απίστευτη εγρήγορση, μπαίνει σ’ ένα μονοπάτι και –με μπούσουλα την αρμονία– λέει μια ιστορία που γεννιέται εκείνη τη στιγμή, καθώς η κάθε νότα, η κάθε φράση, φέρνει την άλλη. Πρέπει λοιπόν να είναι ελεύθερος ώστε να εκφραστεί με ειλικρίνεια κι αμεσότητα, αλλά παράλληλα να έχει τον έλεγχο και να παίζει με αίσθημα μα όχι συναισθηματισμό ώστε να βγει εκτός ύφους ή αρμονίας. Είναι μια πολύ δύσκολη μορφή έκφρασης που απαιτεί αισθητική, δεξιοτεχνία και πολλή μελέτη! Όταν παίζω μουσική, ο αυτοσχεδιασμός είναι διαρκώς παρών, είτε όταν σολάρω με scat, είτε στην εκφορά των θεμάτων (το phrasing που λέμε στην τζαζ). Και μου θέτει την πρόκληση να παραμένω σε φόρμα για να μπορώ ν’ ανταπεξέλθω.
Όταν διαβάζω για επερχόμενες συναυλίες και εμφανίσεις σας, συνήθως σας αποκαλούν «πρέσβειρα της βραζιλιάνικης παράδοσης» ή μια πολύ χαρισματική τζαζ καλλιτέχνιδα. Η δική σας μουσική ιδιοσυγκρασία πού σεργιανίζει και πού ίσως ισορροπεί;
Με τιμά ιδιαίτερα να είμαι μία από τις εκπροσώπους της βραζιλιάνικης κουλτούρας στην Ελλάδα, μια κουλτούρα την οποία λατρεύω κι ακολουθώ με την ψυχή μου από όταν πρωτοήρθα σε επαφή μαζί της, χάρη στον πνευματικό μου πατέρα –όπως είναι για τόσους άλλους– Antônio Carlos Jobim. Ξεκίνησα να τραγουδώ επαγγελματικά χάρη στη βραζιλιάνικη μουσική το 1996, όταν, μόλις είχα γυρίσει από κάποια χρόνια διαμονής στο εξωτερικό, μερικοί φίλοι Βραζιλιάνοι κι Ελληνοβραζιλιάνοι έφτιαξαν μια μπάντα (Banda Som Brasil) κι έψαχναν για τραγουδίστρια. Στην ουσία μου δόθηκε η αφορμή να κάνω κάτι που ενδόμυχα πάντα επιθυμούσα, δηλαδή ν’ ασχολούμαι full-time με τη μουσική! Αποφάσισα τότε να πλουτίσω τις μουσικές μου γνώσεις και βρέθηκα να σπουδάζω για 5 χρόνια τζαζ τραγούδι στο Ωδείο Athenaeum, με δάσκαλο τον Σύλβιο Σύρρο. Οι σπουδές μου με μετέτρεψαν σε τζαζ μουσικό και ως τέτοια προσεγγίζω πλέον ό,τι κι αν παίζω.
Μιλώντας για τζαζ και βραζιλιάνικη παράδοση, υπάρχουν κάποιοι δικοί σας προσωπικοί «ήρωες»; Θα μπορούσατε να φανταστείτε δυο αγαπημένους σας καλλιτέχνες –εν ζωή ή και μη– από κάθε είδος που θα θέλατε να συνυπάρξουν πάνω στη σκηνή;
Αυτή η ερώτηση είναι σαν να δίνετε πάσο ελευθέρας σε 10χρονο στο Alou Fun Park! Συμμαζεύοντας τη φαντασία μου, θα διαλέξω δύο αγαπημένους καλλιτέχνες που βρίσκονται εν ζωή κι άρα μπορεί πράγματι να παίξουν μαζί κάποια στιγμή: την κορυφαία μποσανοβίστα Rosa Passos και τον αγαπημένο Ιταλό τρομπετίστα Paolo Fresu. Πόση ομορφιά θα γεννιόταν πάνω σ’ αυτήν τη σκηνή…
Η μουσική, τελικά, είναι μία και αδιαίρετη; Είναι πάνω από είδη και φόρμες;
Αν μιλάμε για ακρόαση, ναι. Η μουσική, όπως και κάθε άλλο είδος τέχνης, είναι ψυχοκίνηση: μιλάει απ’ ευθείας σ’ όποιον τη λαμβάνει και προκαλεί μια άμεση αντίδραση που εξαρτάται από το γούστο του, την ψυχολογική του κατάσταση, την παιδεία του, τις μνήμες του κλπ. Αν μιλάμε για ερμηνεία, όχι. Ο μουσικός, βάσει των χαρακτηριστικών που ανέφερα πριν, πρέπει κατά τη γνώμη μου να επιλέξει σε ποιο είδος θα αφιερωθεί και θα εντρυφήσει, για να βελτιώνεται διαρκώς και να εξελίσσεται, αποκτώντας το προσωπικό του στυλ.
Δισκογραφικά βήματα αργά, σταθερά και με μια ματιά ατένισης προς το μέλλον, παρατηρώ. Μετά τη συνεργασία σας με το Free Time Quartet, πότε φαντάζεστε ότι θα σας απολαύσουμε σε κάτι πιο προσωπικό;
Μέχρι τώρα, δισκογραφικά είχα συμμετάσχει σε projects άλλων συναδέλφων (όπως το άλμπουμ του πιανίστα και συνθέτη Florian Mikuta, Romzil) και παραγωγών, κυρίως στον χώρο της electronica (Nikko Patrelakis, Ηλίας Κατελάνος κ.α.). Η ηχογράφηση τού αφιερώματος στον Antônio Carlos Jobim από το Free Time Quartet ήταν για μένα η πρώτη πλήρης δισκογραφική εμπειρία, με την έννοια ότι συμμετείχα ενεργά σε όλη τη διαδικασία –από τη ζωντανή, ακουστική ηχογράφηση τής μπάντας στο στούντιο, έως αργότερα στο editing και mixing στον υπολογιστή του Γιώργου Τρανταλίδη, ο οποίος ήταν ο sound engineer μας. Ακόμα, αν και ήταν το πόνημα του κιθαρίστα και ενορχηστρωτή Σπύρου Μιχαήλ, μου δόθηκε χώρος για να περάσω το προσωπικό μου ύφος στην ερμηνεία αυτής της μουσικής. Τέλος, χάρηκα πολύ τη συνεργασία με τον Πέτρο Κλαμπάνη, τον μπασίστα/συνθέτη/ενορχηστρωτή και συνεργάτη από τα παλιά που ήρθε ως guest, αλλά τελικά έπαιξε ζωτικό ρόλο στη διαμόρφωση του ήχου του άλμπουμ. Η επόμενη δισκογραφική μου δουλειά ελπίζω να είναι ένα δικό μου project που ξεκίνησα να δουλεύω καιρό πριν, αλλά λόγω σημαντικών αλλαγών στην προσωπική μου ζωή δεν έχω καταφέρει ακόμα να ολοκληρώσω. Πρόκειται για μια συλλογή κομματιών δικών μου κυρίως (αλλά και κάποιων διασκευών) σε ελληνικό και πορτογαλικό στίχο, με ήχο τζαζοβραζιλιάνικο βεβαίως!
Στις 19 Νοεμβρίου θα δώσετε μια συναυλία στο Bacaro παρέα με τον πολυτάλαντο τρομπετίστα Ανδρέα Πολυζωγόπουλο. Αν δεν λανθάνω, έχετε συνεργαστεί και στο παρελθόν, όμως, τώρα τι έχετε ετοιμάσει;
Με τον Αντρέα πρωτοπαίξαμε μαζί δύο φορές τον περασμένο Ιούνιο στο Bacaro κι άλλη μία το καλοκαίρι στην Τήνο. Είναι ένας μουσικός τον οποίον αγαπώ και θαυμάζω βαθιά κι όταν παίζουμε μαζί αισθάνομαι ότι υπάρχει στην ατμόσφαιρα μια χημεία που μεταμορφώνει εμένα κατ’ αρχήν, αλλά και οδηγεί τη διαδικασία παραγωγής της μουσικής να είναι όπως θα ’πρεπε να είναι! Δύσκολες έννοιες να τις βάλεις στο χαρτί… Το Σάββατο στις 19 Νοεμβρίου θα κάνουμε λοιπόν ό,τι και στα άλλα live μας: θα παίξουμε θέματα που μας αρέσουν πολύ και θ’ αφεθούμε στη μαγεία της μουσικής, ώστε ν’ αναλάβει εκείνη τα υπόλοιπα!
Κάτι προσωπικό, για να δώσουμε και μια πιο «πικάντικη» πινελιά στη συνέντευξη. Όταν η τρέλα...δεν πάει στα βουνά, εσείς έχετε κάποιον δικό σας αγαπημένο-πιστό τρόπο φυγής, προορισμό ή ενασχόληση;
Έχω δύο γιατρικά για άμεση αποσυμφόρηση: το ένα είναι η θάλασσα. Κάθε φορά που βουτάω και κολυμπάω, λυτρώνομαι, καθαρίζω, ξαναγεννιέμαι και, συχνά, μου έρχονται σπουδαίες ιδέες –π.χ. για το πώς να αντιμετωπίσω κάποιο πρόβλημα, ή να γράψω ένα τραγούδι! Αλλά επειδή δεν ζούμε σε τροπικά μέρη, έχω και μια φυγή για όλες τις εποχές: το σινεμά! Όσο χάλια και να είμαι ψυχολογικά όταν μπαίνω, βγαίνοντας βλέπω πάντα από διαφορετική προοπτική τα προβλήματά μου, τα οποία έχουν πάρει τη θέση που τους αξίζει στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Και κάτι τελευταίο. Αν η Μιράντα Βερούλη ήταν βιβλίο, ποιο θα ήταν;
Το Ορλάντο, της Βιρτζίνια Γουλφ.
