Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, λίγο πριν τις συναυλίες του σε Αθήνα (Κατράκειο Θέατρο, αύριο Πέμπτη 23/9) και Πάτρα (Πολυχώρος Πολιτεία, μεθαύριο Παρασκευή 24/9) μας αφιέρωσε λίγο από τον χρόνο του, για να μας πει δυο λογάκια. Κοφτός αλλά και επεξηγηματικός, ειλικρινής και ζεστός, αλλά πάνω απ’ όλα αντισυμβατικός, μας έδωσε μια ιδέα του τι να περιμένουμε από αυτόν τη χρονιά που έρχεται, τι ακούει όταν έχει χρόνο, και κυρίως το πότε να περιμένουμε το επερχόμενο ντουέτο του με τον Tom Waits! Κόντρα στις προλήψεις και τις απανταχού μαυρόγατες, ο μαγικός αριθμός των ερωτήσεων κόλλησε όλως τυχαίως στο 13…
Μηχανολόγος Μηχανικός… Το άσκησες καθόλου;
Είμαι μηχανολόγος μηχανικός. Έχω δουλέψει πολλά χρόνια στο αντικείμενο.
Πρακτικό μυαλό δηλαδή. Η μουσική για σένα είναι μαθηματικά ή συναίσθημα; Και σε τι αναλογία;
Το «πρακτικό μυαλό» είναι μία πολύ σχηματική περιγραφή για τον νου. Όλοι, κάτω από συνθήκες, μπορεί να είναι γειωμένοι ή υπερβατικοί. Η μουσική, σαν φαινόμενο φυσικά, έχει να κάνει με τη φυσική και τα μαθηματικά. Αλλά, σαν δημιουργός, μέχρι στιγμής, αφήνομαι σα νεογέννητο στην ακατανόητη διαδικασία της έμπνευσης. Κάπου πίσω στο μυαλό μου, όταν τελειώσουν τα καύσιμα της έμπνευσης, έχω σκεφτεί και την προοπτική να ασχοληθώ και πιο «μηχανιστικά» με το θέμα, μέσα από τη χρήση μαθηματικών θεωριών στη διαδικασία της σύνθεσης (φράκταλ κυρίως).
Ξεχωρίζεις περισσότερο κάποια από τις δουλειές σου; Ή «όποιο δάχτυλο κι αν κόψεις πονάει το ίδιο», που λέει κι η γιαγιά μου;
Σε μεμονωμένα τραγούδια μπορεί να έχω κάποια αδυναμία. Αλλά όχι σε ολόκληρο δίσκο.
Πώς σου φαίνονται οι Burger Project, το project της «δικής σας» Ματούλας Ζαμάνη; Τους πέτυχα στο Ark Festival και προσωπικά μου φάνηκαν μια –επιτέλους– διαφορετική μουσική πρόταση.
Δυστυχώς, δεν έχω μπορέσει ακόμα να τους δω.
Από τη φετινή συναυλιακή σου αφίσα ορμώμενος (Ο Ελάχιστος Εαυτός), είναι δική σου η ιδέα για την εικόνα; Ή δεν ανακατεύτηκες καθόλου με αυτή;
Ο τίτλος είναι δικός μου, θα είναι και τίτλος του δίσκου που έχω ετοιμάσει (υπάρχει ομώνυμο κομμάτι μέσα). Πάντως θα ήταν πιο εύστοχο αν ονομάζαμε την περιοδεία ως «Οι ελάχιστες συναυλίες»!
Τι παίζει με το ανθρωπάκι και τα φτερά;
Για το ανθρωπάκι με τα φτερά, δεν ήταν δικιά μου ιδέα, αλλά έδωσα τη συγκατάθεσή μου. Προτιμώ οτιδήποτε πέρα από τη φάτσα μου.
Τι καινούργιο να περιμένουμε στις live εμφανίσεις σου τη φετινή χρονιά και τι δισκογραφικά;
Μέχρι τέλος Οκτώβρη θα έχει κυκλοφορήσει ο νέος δίσκος, που ανέφερα και πριν. Όσον αφορά στις εμφανίσεις, έχω ένα δεκαμελές σύνολο –κόντρα στους καιρούς, γιατί το πρώτο που με ενδιαφέρει είναι η προσωπική ευφροσύνη και μετά όλα τα άλλα– με αρκετά νέα μέλη, οπότε και το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό από άλλες χρονιές. Καλλιτεχνικά έχουμε φτάσει σε πολύ καλό σημείο και χαίρομαι όταν παίζουμε. Εύχομαι να συμβαίνει το ίδιο και με τον κόσμο που έρχεται να μας ακούσει.
Οι γιοι σου ασχολούνται κι αυτοί με τη μουσική. Θα τους συμβούλευες να το κάνουν και επαγγελματικά εφόσον το αγαπάνε, ή τους αποτρέπεις λόγω των δικών σου εμπειριών;
Κοίτα, είναι πολύ τυχερός όποιος μπορεί να κάνει κάτι που αγαπάει και να ζει από αυτό. Το ελάχιστο που έχω να κάνω είναι να τους στηρίξω στις επιλογές τους, όποιες κι αν είναι αυτές.
Τα βρίσκετε καθόλου μουσικά;
Έχουμε κοντινές προσεγγίσεις, με εξαίρεση την παραδοσιακή, δημοτική μουσική όπου δεν έχουν εντρυφήσει –σε αντίθεση με μένα, που τη θεωρώ κορυφαίο δείγμα δημιουργίας.
Ποιος είναι ο τελευταίος δίσκος ή η τελευταία συναυλία η οποία σου «έριξε τσεκουριά στο κεφάλι και σ’ έριξε κάτω»;
Από συναυλίες, έτσι όπως είμαι απομονωμένος στο χωριό, δεν έχω δει κάτι. Δίσκους έχω ακούσει αρκετούς, κάποιοι με «τσιμπήσανε», όμως τσεκουριά όχι! Αυτό το έπαθα από ακρόαση-θέαση στο YouTube, της συνεργασίας των Kronos Quartet με τους Alim και Fargana Qasimov.
Όλως τυχαίως, η μέρα των γενεθλίων σου είναι και Παγκόσμια Μέρα Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Νιώθεις ότι απειλείται η μουσική από τη χαοτικά ελεύθερη διακίνηση στο διαδίκτυο;
Η ίδια η μουσική δεν απειλείται. Όσο υπάρχει ζωή στον πλανήτη, αυτή η λυτρωτική διαδικασία θα υφίσταται. Σε μια μη καπιταλιστική κοινωνία μάλιστα, σε μια απελευθερωμένη κοινωνία όπου δεν θα υπάρχουν οι άλλες μορφές ιδιοκτησίας, σίγουρα είναι άχρηστη και η πνευματική. Η πνευματική ιδιοκτησία είναι μία χονδροειδής «σύμβαση» για να μπορούν να ζήσουν και οι πνευματικοί δημιουργοί. Αυτοί θα πληγούν αρκετά από τη φάση, όπως διαμορφώθηκε, και περισσότερο εκείνοι –όσον αφορά στη μουσική– που δεν έχουν τη δυνατότητα να δίνουν συναυλίες.
Πώς κρίνεις τις κινήσεις μεγάλων συγκροτημάτων (π.χ. Radiohead), οι οποίοι διανέμουν πλέον οι ίδιοι από τα site τους τη μουσική τους;
Για τους Radiohead, όπως και γι’ άλλους, έχω να πω ότι καλά κάνουν. Ωστόσο να έχουμε υπόψη ότι μιλάμε για τελείως άλλα μεγέθη, σε σχέση με την Ελλάδα.
Τη μουσική βιομηχανία στην Ελλάδα τη βλέπεις να κατηφορίζει για «της γης το πυρωμένο κέντρο»; Ή έχει δυνατότητες να φτάσει κάποτε «στην Ανδρομέδα»;
Δεν με ενδιαφέρει τι θα γίνει… Μου αρκεί να στηρίζω την πλάτη σ’ ένα δέντρο και να σκαλίζω τη μπουζουκομάνα, χωρίς να περιμένω τίποτα.
Τι από τα δύο θα θελες να ζήσεις: τη Λάρισα να σηκώνει την κούπα του Champions League ή ένα ντουέτο με τον Tom Waits στη γιορτή του Φαλλού;
Δεν υπάρχει σύγκριση… Δεν με ψήνει το ποδόσφαιρο. Να παίζεις, ναι, έχει ενδιαφέρον, γιατί σε κατακλύζουν οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας. Αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ, ως ενήλικας θεατής, να εισπράξω κάτι ιδιαίτερο από αυτό το παιχνίδι, πόσο μάλλον να γίνω οπαδός. Μου κάνει δε φοβερή εντύπωση που διάφοροι «παλιάντρες» (δημοσιογράφοι περιωπής και καλά, πολιτικοί, ακόμα και πνευματικοί –υποτίθεται– άνθρωποι) αναφέρονται στις οπαδικές τους προτιμήσεις σα να είναι κάτι σπουδαίο. Ουστ ρε!
