Το να αναμετρηθείς με μία μορφή που τα τραγούδια της έχουν συντροφέψει όχι μόνο την παιδική ηλικία σου αλλά και την ενηλικίωσή σου, στα σίγουρα δεν είναι εύκολο. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για έναν άνθρωπο το πράο προφίλ του οποίου αποτελεί σήμα κατατεθέν του, ενώ η πορεία του είναι διανθισμένη μόνο από επαίνους για το ήθος και την αφοσίωση του στην τέχνη της ερμηνείας. Από κοντά, ο Μανώλης Μητσιάς απεδείχθη ισάξιος της φήμης του, όντας στο ίδιο επίπεδο με καλλιτέχνες του ιδίου κράματος ανθρωπιάς/επαγγελματισμού τους οποίους έχω συναντήσει – όπως τον Ronnie James Dio, τον Γιώργο Μαργαρίτη και τον Peter Hammill. Ένας εργάτης δηλαδή της τέχνης του, που όταν σηκώνει το κεφάλι από την πρόβα ή την ηχογράφηση δεν αποδεικνύεται αδηφάγο κέρας και τέρας ματαιοδοξίας, αλλά ένας προσηνής άνθρωπος ο οποίος επικοινωνεί και είναι φιλόξενος. Κάπως έτσι με υποδέχθηκε ένα πρωινό στο κέντρο Γραμμές, όπου και εμφανίζεται φέτος, με αφορμή την εορταστική ζωντανή κυκλοφορία του για τα 40 χρόνια στο τραγούδι...
Κείμενο-συνέντευξη: Στυλιανός Τζιρίτας
(ασπρόμαυρη φωτογραφία: Στυλιανός Τζιρίτας)
Κύριε Μητσιά, ποια είναι η καταγωγή σας; Πόσο ο γενέθλιος τόπος έπαιξε ρόλο κατά τη γνώμη σας, όχι μόνο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς σας, αλλά και στην ίδια την «κατασκευή» της φωνής σας;
Τα Δουμπιά στη Χαλκιδική, απ’ όπου και κατάγομαι, είναι ένα κλασικό ελληνικό, ορεινό χωριό. Φτωχικό χωριό, με γονείς γεωργούς, που παρόλη τη φτώχεια μου έδωσαν πολύ ωραία παιδικά χρόνια, με πολλή αγάπη. Μ’ έχει επηρεάσει πάρα πολύ η καταγωγή μου, διότι μεγάλωσα μέσα στην εκκλησία με βυζαντινούς ύμνους και στη συνέχεια με τα παραδοσιακά μακεδονίτικα τραγούδια του τόπου μου. Η κοινωνία εκεί είναι αυστηρή…
Κατά μία έννοια την έχετε κληρονομήσει αυτή την αυστηρότητα κληρονομήσει… Καταλαβαίνετε τι εννοώ και ελπίζω να μη με παρεξηγείτε…
Όχι, δεν παρεξηγώ! Μου αρέσει, αποτελεί επιλογή μου… Την έχει κληρονομήσει μάλιστα και ο γιος μου και πολύ χαίρομαι. Πολλοί τη θεωρούν καταπίεση αυτή την αυστηρότητα, αλλά εγώ όχι. Μεγάλωσα μέσα σε αυτή την κοινωνία χωρίς να καταπιέζομαι, με τις γκομενίτσες μου – πράγμα φοβερό για εκείνη την εποχή. Όμως είχα έναν πατέρα με πολύ ελεύθερο μυαλό, το μόνο που τον πείραζε ήταν να καπνίζω… Κάπνιζα βέβαια εγώ, κρυφά...
Αν δεν κάνω επίσης λάθος, μιας και μιλήσατε για την εκκλησία, η ύπαρξη του Θεού φαίνεται ως εσωτερική ερώτηση στη μουσική σας, ασχέτως αν τραγουδάτε στίχους άλλων. Η ερμηνεία, αλλά και οι επιλογές σας κατά πρώτο λόγο, φανερώνουν, αν μου επιτρέπετε, αυτή την αναζήτηση…
Πιστεύω στον Θεό, όχι σε όσα λέει η εκκλησία. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι την έχουν αυτή την αναζήτηση. Πιστεύω ότι όλοι έχουμε μέσα μας τον Θεό και τον αναζητούμε. Ο Θεός βρίσκεται μέσα μας, ο Θεός είμαστε εμείς οι ίδιοι….
Η συναυλία σας το καλοκαίρι στο Ηρώδειο, πέρα του επιτυχημένου και ωραίου δίσκου που παρήγαγε, με ποιο συναίσθημα συνοδεύτηκε από εσάς τον ίδιο πάνω στη σκηνή;
Δεν μπορείς να πεις πολλά για αυτό τον καταπληκτικό τόπο, το Ηρώδειο. Σε υποβάλλει και σου δείχνει τον δρόμο για την αντιμετώπιση του ρεπερτορίου και της εμφάνισής σου. Δεν σας κρύβω ότι κάποιες στιγμές συγκινήθηκα πάρα πολύ κατά τη διάρκεια της συναυλίας, έτσι όμως και με κατάπινε το συναίσθημα εκείνη τη στιγμή δεν θα τελείωνα σε κάποια σημεία τις ερμηνείες (αμφότερα χαμόγελα)!
Το φετινό σας πρόγραμμα στο κέντρο Γραμμές έχει κάποιο συγκεκριμένο επίκεντρο;
Κάποιες Δευτέρες στήνω ένα αλλιώτικο πρόγραμμα. Νωρίς, στις 9 το βράδυ, θα έχουμε βραδιές μελοποιημένης ποίησης, τραγούδια των μεγάλων μας ποιητών, μια δίωρη μπουάτ να το θέσω έτσι. Ένας κύκλος για τον Μίκη, τον Λεοντή, για τον Λίνο Κόκοτο. Κάθε Δευτέρα άλλος ποιητής και έργο. Παρασκευή και Σάββατο στις Γραμμές υπάρχει ένα πιο λαϊκό πρόγραμμα θα έλεγα, χωρίς όμως να πέφτουμε σε εύκολες λύσεις γλεντιού, για να το θέσω έτσι…
Αυτό φαίνεται, αν μου επιτρέπετε, και από τη χρήση πιάνου και όχι κάποιου συνθεσάιζερ στα όργανα της αξιόλογης μπάντας σας…
Μα εννοείται! Τη φωνή και τη χροιά του πιάνου σε κάποιες κλασικές συνθέσεις δεν μπορείς να την υποκαταστήσεις έτσι εύκολα… Για τη μπάντα αυτή δηλώνω μάλιστα υπερήφανος, είναι κορυφαίοι μουσικοί. Δεν είναι τυχαίο ότι απαρτίζουν την ΚΔΟΕ, η οποία θυμίζω ότι λειτουργεί κάτω από τη μπαγκέτα του μεγάλου μας συνθέτη, του Σταύρου Ξαρχάκου.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε αλήθεια του συνεργάτες σας στο στούντιο; Μουσικούς, παραγωγούς κλπ. Πόσο μία διαπροσωπική σχέση βοηθάει σε μία συνεργασία και πόσο μπορεί να επηρεάσει την επιλογή σας έναντι κάποιου άλλου ανθρώπου;
Ο Χατζιδάκις είπε κάποια στιγμή, απευθυνόμενος σε μία ορχήστρα του, κάτι που το κρατάω πάντα στο μυαλό μου: «Αν τα τραγούδια μου δεν παιχθούν όπως πρέπει από εσάς, καταντούν γελοία». Η αυστηρότητα που πρέπει να έχει ένας μουσικός απέναντι στην ίδια τη μουσική, το πώς την αντιμετωπίζει και ποια η πείρα του με μεγάλους συνθέτες είναι μερικά από τα κριτήρια τα οποία θέτω.
Η οικογένεια (και σε επίπεδο γονέων αλλά και η δική σας) σε ποιο βαθμό αποτελεί δίχτυ ασφαλείας για έναν καλλιτέχνη και τις φυσιολογικές ανασφάλειες, φόβους αλλά και σκαμπανεβάσματα της καριέρας του;
Είναι σημαντικό πράγμα η οικογένεια γα τον κάθε άνθρωπο, όχι μόνο τον τραγουδιστή ή μουσικό. Φαντάσου να κουβαλάς χιλιάδες προβλήματα στη σκηνή μαζί σου, δεν μπορείς να αποδώσεις. Προσπάθησα πάντα η οικογένεια μου να μην μπερδεύεται στα πόδια μου, πράγμα που δεν κάνει έτσι κι αλλιώς. Υπάρχουν καταστάσεις τις οποίες ζω καθημερινά σε αυτή τη δουλειά δεν μπορώ όμως να τις επικοινωνήσω σε αυτούς – δεν γίνεται να μεταφέρεις όλο τον κώδικα αυτής της δουλειάς μέσα στο σπίτι. Από την άλλη έχει παίξει σημαντικό ρόλο η γυναίκα μου όλα αυτά τα χρόνια, γιατί, αν δεν βρισκόταν πλάι μου και πίσω μου, να με στηρίζει σε διάφορες δύσκολες καταστάσεις, μπορεί και να είχα πάρει διαφορετικό δρόμο… Πολλοί συνάδελφοι, από διάφορα είδη μουσικής, καταφεύγουν σε διάφορα μέσα προκειμένου να αντέξουν την πίεση, μέσα τα οποία κάποια στιγμή γυρνούν εναντίον σου – καμία συζήτηση και αμφισβήτηση επ’ αυτού.
Είναι αληθινή η ιστορία περί του πρώτου σας single 45 στροφών, που το ηχογραφήσατε, φύγατε για στρατιώτης και το ακούσατε κάποια στιγμή έκπληκτος από τα μεγάφωνα του στρατοπέδου κάποια Κυριακή, μέρα επισκέψεων και χαλάρωσης;
Αλήθεια είναι! Τραγούδησα την “Ελευσίνα” και μετά έπρεπε να παρουσιαστώ ως φαντάρος, όπως και έκανα. Είπα μέσα μου «αυτό ήταν Μανώλη, δεν πέτυχε», έβαλα το κεφάλι κάτω, παρουσιάστηκα και – όπως ίσως ξέρετε – εκείνη την εποχή όχι μόνο κινητά τηλέφωνα αλλά η γενικότερη επικοινωνία σου σταματούσε ουσιαστικά στην πύλη του στρατοπέδου. Απαγορευόντουσαν εφημερίδες, ραδιοφωνάκια, τα πάντα. Στο πρώτο λοιπόν επισκεπτήριο, όταν ήρθαν γονείς και φίλοι να δουν τους νεοσύλλεκτους φαντάρους, έπαιζε μουσική από τα μεγάφωνα, όπως συνηθιζόταν. Ελληνική μουσική φυσικά. Και ξαφνικά ακούω τον εαυτό μου από τα μεγάφωνα – η έκπληξη, αλλά και η συγκίνηση, ήταν κάτι παραπάνω από μεγάλη. Τους μερικούς μήνες που είχαν μεσολαβήσει, η “Ελευσίνα” από «μία φορά» είχα την τύχη να έχει ακουστεί πολλές φορές και να έχει γίνει επιτυχία στο πανελλήνιο. Όμως εγώ, λόγω της απομόνωσης, δεν το είχα καταλάβει…
Ποιος ή ποιοι από τους ανθρώπους της μουσικής οι οποίοι έχουν φύγει σας λείπουν ιδιαίτερα;
Ο Γκάτσος... Θα μπορούσα να μιλάω ώρες ολόκληρες γι’ αυτόν τον άνθρωπο. Και ο Χατζιδάκις, αλλά κυρίως αυτή η μεγάλη μορφή, ο Γκάτσος…
