Μουσικός χαμηλών τόνων και με ιδιαίτερη παιδεία, ο Φίλιππος Περιστέρης έχει ήδη στο ενεργητικό του τρία προσωπικά albums, τρεις ορχηστρικούς δίσκους και πολλές συμμετοχές σε δουλειές άλλων καλλιτεχνών. Με αφορμή το τελευταίο του δισκογραφικό βήμα με τον τίτλο Επύλλια, στο οποίο μελοποιεί ελληνική ποίηση, μιλάει στο Avopolis…
17 ποιητές και 17 ερμηνευτές συμμετέχουν στο cd. Δεν φοβηθήκατε μήπως το αποτέλεσμα της δουλειάς σας χάσει την ομοιογένεια ύφους που απαιτεί ένα μουσικό album;
«Σκοπός του συγκεκριμένου δίσκου ήταν η επισκόπηση σε αυτό που ονομάζεται νεοελληνική ποίηση, ξεκινώντας από τον Σολωμό και καταλήγοντας σε σύγχρονους και σχετικά νέους δημιουργούς. Η κατάδειξη της εξέλιξης και της διαχρονίας του ελληνικού ποιητικού και στιχουργικού λόγου μέσα από τη μελοποίηση ή τη μουσικά επενδεδυμένη απαγγελία όφειλε, κατά τη γνώμη μου, να αφουγκραστεί υφολογικά την εκάστοτε εποχή και να την αποδώσει ανάλογα. Ο ελληνικός λόγος μεγαλώνει, ωριμάζει και ίσως κάποτε-κάποτε γερνά μαζί με τη μουσική. Αυτό προσπάθησα να καταγράψω σε αυτό το έργο. Για παράδειγμα το ποίημα του Μάνου Ελευθερίου “Εν Ερμουπόλει” μας μεταφέρει το κλίμα του μεσοπολεμικού αστικού περιβάλλοντος και η μουσική ήταν το προφανές - δηλαδή ένα ταγκό του αστικού μεσοπολέμου. Αντίστοιχα η “Νεκρική Ωδή” του Σολωμού ή η “Γαλάζια Ραψωδία” της Μαλλιά μελοποιούνται υφολογικά έτσι ώστε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να αποδίδεται συνοδευτικά ή αντιστικτικά το ήθος τους και το φερόμενο μήνυμα. Με άλλα λόγια, σε ένα δεύτερο, ίσως λιγότερο φωτισμένο επίπεδο του δίσκου, η μουσική είναι αυτό που ήταν, είναι ή στην πορεία πολιτογραφήθηκε ως ελληνική μουσική δημιουργία. Κατ’ αυτή την έννοια λειτουργεί λιγότερα έκδηλα, ωστόσο υπαρκτά, ο παράγοντας της ομοιογένειας».
Με τον όρο «επύλλια» και έτσι όπως το ερμηνεύετε στο σημείωμα σας στο ένθετο του cd, δίνετε την αίσθηση ότι έχει πολύ σημασία ο λόγος για σας. Η ποίηση, ο λόγος εν γένει, είναι εφαλτήριο έμπνευσης για τις μελωδίες σας;
«Η ελληνική μουσική παράδοση, από όποια εποχή κι αν θεωρήσει κανείς ως πρόσφορη για μια πιο εμπεριστατωμένη της μελέτη, διατηρούσε πάντοτε ανοιχτή τη βασιλική οδό της για τον λόγο. Από τα μέλη της αρχαίας τραγωδίας και τα χορικά έως τη βυζαντινή εκκλησιαστική παράδοση, κι από τα δημοτικά μέχρι τα αστικολαϊκά, ο λόγος είναι ο επιβάτης και η μουσική το όχημα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι όσα πνευματικά όρη ή κοιλίες πέρασε αυτός ο τόπος η παραγωγή ποιητικού λόγου κρατούσε πάντοτε μια σταθερή υψηλού επιπέδου αξία. Η εκτίμηση για τον λόγο ωθεί την παραγωγή του και το αντίθετο. Έτσι, ως συνθέτης, βρίσκομαι στην άβολη θέση να ομολογήσω ότι, στο μουσικό τμήμα αυτής της μαγικής συνύπαρξης με τον λόγο που ονομάζεται «τραγούδι», αν κάποιος μπορεί να διεκδικήσει την υπεροχή αυτός είναι ο λόγος. Σχετικά με το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, η απάντηση είναι ότι ο λόγος είναι όχι μόνο εφαλτήριο αλλά μοναδική κινητήριος δύναμη στη σύνθεση των τραγουδιών μου - με μία ή δύο μόνο εξαιρέσεις σε ένα σύνολο περίπου διακοσίων τραγουδιών εκδομένων και μη. Η σύνθεση μιας μελωδίας και η ανάθεση της επένδυσής της με στίχο μου μοιάζει αφύσικη σα διαδικασία, χωρίς φυσικά να την κατακρίνω, αφού εκ του αποτελέσματος με αυτή τη μέθοδο έχουν προκύψει αριστουργήματα. Ωστόσο προτιμώ το αντίθετο».
Μελοποιημένη ποίηση στο 2008. Πόσο δύσκολο είναι να περάσει αυτό το είδος στο μαζικό κοινό σήμερα;
«Αναμφίβολα η πτώση του πολιτιστικού επιπέδου που βιώνουμε λειτουργεί όχι μόνο ως τροχοπέδη αλλά και ως εμπόδιο (εν αγνοία του πολλές φορές), σε οποιουδήποτε είδους προσπάθεια για το αντίθετο. Δεν πρόκειται μόνο για τη μουσική και την ποίηση, αλλά για όλες τις εκφάνσεις της τέχνης, της κουλτούρας και του πολιτισμού. Ωστόσο αυτό συνέβαινε grosso modo (τηρουμένων των αναλογιών) πάντοτε. Στη δημοκρατική Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. οι αντιδράσεις για την ανέγερση του Παρθενώνα ήταν άνευ προηγουμένου. Ωστόσο έγινε γιατί έπρεπε να γίνει και νομίζω ότι δεν υπάρχει πια αμφιβολία για το αν θα έπρεπε να γίνει ή όχι. Αυτό που έχει αλλάξει, δυστυχώς, στις μέρες μας είναι ότι το οτιδήποτε κρίνεται με εντελώς εφήμερα κριτήρια μόδας και υποκουλτούρας. Και κυρίως από ανθρώπους οι οποίοι είναι εντελώς ακατάλληλοι για θέματα τέτοιας βαρύτητας».
Ορμώμενος από τα δικά σας λόγια στο ένθετο του cd, περί επαναπροσδιορισμού του έντεχνου τραγουδιού, πώς βλέπετε στο μέλλον την πορεία του;
«Το είδος αυτό της δημιουργίας είναι, και πρέπει να είναι, μια συνεχής διαδικασία αναζήτησης και πειραματισμού σε αισθητικό επίπεδο αλλά και σε προτάσεις. Είναι εξ΄ ορισμού «καταδικασμένο» να πηγαίνει το όποιο «παρόν» σε ένα πιο ανήσυχο «μέλλον». Ειδοποιός διαφορά, όμως, καθώς και γνώμονας, δεν θα πρέπει να είναι η προσπάθεια νεωτερισμού για τον νεωτερισμό και πρωτοτυπίας για την πρωτοτυπία, αλλά μια υγειώς σκεπτόμενη και παραγόμενη κουλτούρα, η οποία θα περιέχει και θα σέβεται σε κάθε της έκφανση το παραδομένο παρελθόν. Ως εκ τούτου, οφείλει να επαναπροσδιορίζεται αενάως, όχι από εξωτερική, αλλά από εσωτερική ανάγκη. Όταν δεν συμβαίνει, τότε μοιάζει με αυτό που καλείται τέχνη κατά παραγγελία, αφού το αποτέλεσμα δεν είναι η πράξη του καλλιτέχνη, αλλά μια εκτελεσμένη παραγγελία σύμφωνα με την ανάγκη του ανώνυμου μαζικού κοινού, όπως το αποκαλέσατε εύστοχα και στην πρώτη σας ερώτηση».
Με δεδομένη την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις δισκογραφικές εταιρείες, πόσο δύσκολο είναι για έναν δημιουργό να πείσει παραγωγούς και δισκογραφικές να του εκδώσουν ένα δίσκο σαν και τα Επύλλια, που, εκ των πραγμάτων λόγω του είδους και τους ύφους του, δεν θα έχει μεγάλη εμπορική απήχηση;
«Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη άνθρωποι (αυτό δεν είναι άλλωστε οι εταιρίες;) οι οποίοι έχουν την αισθητική να διαχωρίσουν τις αποχρώσεις του γκρι σε ένα κόσμο που προσπαθεί να μας πείσει (σε κάθε επίπεδο), ότι το άσπρο διαφέρει από το αντίθετό του σε τίποτα άλλο από το γούστο εκείνου ο οποίος επιλέγει. Η εταιρία Καθρέφτης λοιπόν άνοιξε φιλόξενα την πόρτα σε αυτό τον δίσκο προφανώς ενστερνιζόμενη τα παραπάνω. Ταυτόχρονα όμως αναρωτιέμαι αν είναι εμπορικότερος ένας δίσκος που τυγχάνει σε δύο μήνες ένας αριθμό πωλήσεων ή ένας άλλος που πετυχαίνει τον τριπλάσιο αριθμό σε μια δεκαετία με σταθερή πορεία. Έχω την εντύπωση πως οι περισσότεροι απλώνουν το χέρι να πιάσουν τα 20 ευρώ που φτάνουν, αδιαφορώντας για τα 200 που τους περιμένουν».
Το ένθετο βιβλιαράκι του cd κοσμείται από έργα νέων εικαστικών. Να υποθέσουμε ότι ήταν δικιά σας η επιλογή αυτή;
«Στην προσπάθεια να αποδοθεί ένα ιδιαίτερο σε σχέση με τον συρμό και πιο ολοκληρωμένο έργο, θεώρησα ότι δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πιο φιλόξενο περιβάλλον για το ένθετο των ποιημάτων και των συντελεστών από εκείνο της εικαστικής δημιουργίας. Έτσι, σε συνεργασία με τον συνεργάτη και γκαλερίστα Αριστείδη Γιαγιάννο, επιλέξαμε (με δυσκολία ομολογώ), μεταξύ πολλών δημιουργιών μερικά εξαιρετικά έργα, κυρίως Ελλήνων εικαστικών, ειδικά για το καθένα από τα ποιήματα και του στίχους αυτού του δίσκου».
Τα επόμενα δισκογραφικά σας βήματα;
«Τον προσεχή Ιούνιο θα εκδοθεί από την ίδια εταιρία (Καθρέφτης) ένας ήδη ολοκληρωμένος δίσκος με τραγούδια σε στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη και δική μου μουσική και ενορχήστρωση. Πρόκειται για 11 τραγούδια με γενικό τίτλο Κυριακοδρόμιο. Στον δίσκο αυτό θα ακούσετε γνώριμες φωνές από τα Επύλλια, όπως αυτή του Β. Δούβαλη, της Ελ. Οικονόμου και της Μ. Σάτι, καθώς και μερικές ακόμη συμμετοχές - όπως του Λ. Χαλκιόπουλου του Γ. Χακιάμη και της Έφ. Καραγιάννη. Ελπίζω να έχουμε τη χαρά στο μέλλον να μιλήσουμε και γι’ αυτή τη δουλειά».
