Το "Jolene" γράφτηκε και ηχογραφήθηκε από την Dolly Parton, σε παραγωγή του Bob Ferguson, στο RCA Studio B στο Νάσβιλ του Τενεσί, στις 22 Μαΐου 1973∙ κυκλοφόρησε στις 15 Οκτωβρίου 1973 από την RCA Victor ως το πρώτο single από το ομώνυμο άλμπουμ της.
Τα μέρη της κιθάρας στην ηχογραφήθηκαν από τους Chip Young και Wayne Moss . Ο Young έπαιξε το πρωταρχικό μοτίβο, με τον Moss να μπαίνει in media res, συμπληρωματικά με slide στην κιθάρα.
Το τραγούδι έγινε το δεύτερο σόλο νούμερο ένα single της Parton στα charts της country∙ έφτασε στην κορυφή τον Φεβρουάριο του 1974. Στα pop charts η επιτυχία του -τότε- ήταν περιορισμένη.
Redhead Walking
Το 1966, η Parton παντρεύτηκε τον εργολάβο λιθόστρωτων Carl Thomas Dean. Ο γάμος τους ήταν μάλλον ευτυχισμένος γάμος, αν και σε ένα σημείο μπορεί να μπήκε στη μέση μια άλλη γυναίκα. Σύμφωνα με τον Parton, το τραγούδι ήταν εμπνευσμένο από μια κοκκινομάλλα τραπεζική υπάλληλο, την Carl Dean που φλέρταρε με τον σύζυγό της την εποχή που ήταν νιόπαντροι. Λέει για τη συγγραφή του τραγουδιού και της ιστορίας πίσω από αυτό: «Ένιωσε τρομερή αγάπη με τον σύζυγό μου… Και απλώς του άρεσε να πηγαίνει στην τράπεζα επειδή εκείνη του έδινε τόση προσοχή. Ήταν κάπως σαν ένα εσωτερικό αστείο μεταξύ μας – συνήθιζα να του λέω, “Διάολε, περνάς πολύ χρόνο στην τράπεζα. Δεν πιστεύω ότι έχουμε τόσα χρήματα”».
Παρόλο που έβαλε λίγο χιούμορ σε αυτό, η κατάσταση σαφώς την εκνεύρισε — αρκετά για να γράψει το τραγούδι, τουλάχιστον. Συνεχίζει, «Είχε ό,τι δεν είχα εγώ, όπως τα ατελείωτα πόδια – ξέρετε, ήταν περίπου 1.80 σε ύψος… Έτσι, όσο όμορφη κι αν είναι μια γυναίκα, πάντα αισθάνεσαι ότι απειλείσαι…»
Σε συνέντευξή της αποκάλυψε επίσης ότι το όνομα και η εμφάνιση της Jolene βασίζονται σε αυτά μιας νεαρής θαυμάστριας που ανέβηκε στη σκηνή για αυτόγραφo. Λέει: «Ένα βράδυ, ήμουν στη σκηνή, και εκεί ήταν αυτό το όμορφο κοριτσάκι… Και είχε αυτά τα όμορφα κόκκινα μαλλιά, αυτό το όμορφο δέρμα, αυτά τα όμορφα πράσινα μάτια και ήταν με κοιτάζει ψηλά, κρατώντας, ξέρεις, για ένα αυτόγραφο. Είπα, “Λοιπόν, είσαι το πιο όμορφο πράγμα που έχω δει ποτέ. Λοιπόν, πώς σε λένε”; Απάντησε, " Jolene". Ανταπάντησα τραγουδιστά: “Jolene. Jolene. Jolene. Jolene. Είναι όμορφο. Ακούγεται σαν τραγούδι. Θα γράψω ένα τραγούδι για αυτό”».
Φαινομενικά, η αφηγήτρια βλέπει την Jolene ως μια εκπληκτικά όμορφη γυναίκα, για την οποία ανησυχεί ότι θα κλέψει τον εραστή/σύζυγό της.
«Your beauty is beyond compare
With flaming locks of auburn hair
With ivory skin and eyes of emerald green
Your smile is like a breath of spring
Your voice is soft like summer rain
And I cannot compete with you
Jolene»
Η αφηγήτρια ο εκλιπαρεί την Jolene: «Please don't take him just because you can». Στο τραγούδι δεν γίνεται ξεκάθαρο για το αν η Jolene σκοπεύει ή όχι να κλέψει τον εραστή της αφηγήτριας. Αυτή η ασάφεια γέννησε μια σειρά πιθανών ερμηνειών.
Η διεκδίκηση της Jolene
Δανείζομαι τον υπότιτλο από την “Διεκδίκηση της Αντιγόνης”, το φεμινιστικό μανιφέστο της Judith Butler. Σε κάποιο επεισόδιο της σειράς του Netflix “Dolly Parton's Heartstrings", η τραγουδοποιός δηλώνει: «[…] το πιο σημαντικό, όλοι έχουμε νιώσει ανασφάλεια για κάτι. Όλοι έχουμε αισθανθεί ότι μπορεί να χάσουμε κάποιον που αγαπάμε από κάποιον άλλον επειδή δεν είμαστε αρκετά καλοί, και αυτό ακριβώς είναι αυτό το τραγούδι».
Το 2019, επεισόδιο του podcast “Dolly Parton's America” αφορούσε το ερώτημα εάν η εστίαση της αφηγήτριας στην ομορφιά και την επιθυμία της Jolene είναι ενδεικτική της δικής της έλξης για την Jolene. Εξάλλου, παρόλη τη συναισθηματική ένταση που δημιουργεί ο ανταγωνισμός, διαφαίνεται μια κάποια περιπαικτικότητα στην ερμηνεία της Parton. Όχι ακριβώς δηλωτική της «δικής της κατωτερότητας» μπροστά στην Jolene, όπως προκρίνει μια βιαστική ανάγνωση των στίχων. Η αντιπαλότητα δίνει μάλλον τη θέση της στον θαυμασμό.
Η Beyoncé με τη σειρά της «διαβάζει» διαφορετικά τους στίχους. την αρχική έκδοση της Dolly, το τραγούδι ξεκινά: "Jolene, Jolene, Jolene, Jolene/ I'm beggin' of you, please don't take my man/ Jolene, Jolene, Jolene, Jolene/ Please don't take him just because you can"
Στην εκδοχή της Beyoncé, το τραγούδι ξεκινά: "Jolene, Jolene, Jolene, Jolene/ I'm warning you, don't come for my man/ Jolene, Jolene, Jolene, Jolene/ Don't take the chance just because you think you can"
Στην εκδοχή της Dolly, η αφηγήτρια, φαινομενικά αδύναμη, εκλιπαρεί την Jolene για τον άντρα της. «Υπακούει» στα κάπως μοιρολατρικά πρότυπα του ανδροκρατούμενου κόσμου της mainstram country της εποχής της – αν και η Parton ήταν μια από τις singer-song writers που, ενδόμυχα ίσως, επιχείρησαν να σπάσουν τον κλοιό. Στην πιο απελευθερωμένη σεξουαλικά εκδοχή της Beyoncé, η αφηγήτρια προειδοποιεί την Jolene να αποτραβηχθεί: "I can easily understand why you're attracted to my man, but you don't want the smoke, so shoot your shot with someone else/ Jolene, I'm warning you woman, find your own man"
Τα μεγάλα «κείμενα» πάντα επιδέχονται πολλαπλές αναγνώσεις.
10 διασκευές της Jolene (χωρίς αξιολογική σειρά):
1. Grace Potter & The Nocturnals (live, 2012)
Americana από το Βερμόντ, από μια μπάντα που σχηματίστηκε το 2012. Το δικό τους “Jolene” ηχογραφήθηκε ζωντανά στο Νάσβιλ. Η Grace Potter δίνει μια δυναμική, ανθεμική ερμηνεία, που προκαλεί τη συμμετοχή του κοινού. Μετά το δεύτερο ρεφρέν και το ακουστικό breakdown, οι Nocturnals τζαμάρουν αυτοσχεδιαστικά.
2. Miley Cyrus & Dolly Parton (live, 2010)
Η Dolly Parton είναι η νονά της Miley Cyrus, και οι δυο τους ερμήνευσαν το τραγούδι σε ντουέτο το 2010, αναδεικνύοντας την αμφισημία των στίχων.
Όταν η Cyrus εξέδωσε το άλμπουμ της Bangerz το 2013 , ίσως το πιο ολοκληρωμένο στην alt-country καριέρα της, δημοσίευσε συγχρόνως μια σειρά από βίντεο υπό τον τίτλο "Backyard Sessions" στα οποία η 20χρονη τότε τραγουδίστρια και η μπάντα της έπαιζαν διασκευές τραγουδιών των Bob Dylan, Melanie, James Shelton, και φυσικά το "Jolene". Η Cyrus ερμηνεύει σε μια οξεία οκτάβα χαμηλότερη και πιο βαριά από την Dolly.
3. Patti Smith (live, 1976)
Αυτή η εκδοχή του "Jolene" παρουσιάστηκε στο Cellar Door στην Ουάσιγκτον DC το 1976. Ημιτελής, παραδέχεται live η Smith: «δεν ξέρουμε καλά αυτό το τραγούδι». Η έλλειψη συναισθηματισμού που χαρακτηρίζει ενίοτε τις ερμηνείες της προσδίδει μια κάποια απόκοσμη αίσθηση στο τραγούδι.
4. Kelly Clarkson (live, American Idol, 2022)
Η Clarkson προσλαμβάνει τους στίχους ως εξομολόγηση προς την Jolene, κάτι που ταιριάζει με τα συγκινητικά soulfull φωνητικά της. Με τη συνοδεία πιάνου και λιτής κιθάρας, αντιμετωπίζει το “Jolene” σαν τραγούδι που έχει γράψει λες ο Bill Withers.
5. Alison Krauss (live, John F. Kennedy Center for the Performing Arts, 2003)
Ηχογραφήθηκε στη διάρκεια μιας εκδήλωσης αφιερωμένης στην Dolly Parton στο πλαίσιο του “Kennedy Center Honours” στο John F. Kennedy Center for the Performing Arts (Ουάσινγκτον). Την αγγελική φωνή της Krauss ακομπανιάρει βαρύτονη βιόλα, ενώ η Suzanne Cox και η Sherille White συνεισφέρουν με τις συναρπαστικές αρμονίες τους.
6. The White Stripes (Hello Operator / Jolene single, Sympathy For The Record Industry, 2000)
Οι White Stripes ερμήνευαν το "Jolene" αρκετά συχνά, όμως αυτή είναι η καθοριστική εκδοχή τους από το b-side του “Hello Operator”. Ο Jack White ουρλιάζει τους στίχους σαν άλλος Robert Plant, μεταφέροντας το "Jolene" σε μια χαρτροκάδικη, γεμάτη αγωνία περιοχή.
7. Mindy Smith – 2003 (“Just Why I'm a Woman: Songs of Dolly Parton”, Sugar Hill, 2003)
Το 2003, η Smith ηχογράφησε μια διασκευή του "Jolene", στο πλαίσιο του tribute-album “Just Why I'm a Woman: Songs of Dolly Parton”. Η εκδοχή αυτή συμπεριλήφθηκε αργότερα στο ντεμπούτο άλμπουμ της Smith, με τον τίτλο One Moment More. H Smith, ως τραγουδίστρια, έχει έναν τρόπο να απλώνει συγκεκριμένες νότες με τρόπο που να νιώθει σαν να εξορύσσει την καθεμία για την πλήρη συναισθηματική της αξία. Είναι ένα είδος οικείας, εύθραυστης παράδοσης, που ενισχύεται περαιτέρω από τη γενικά κρυστάλλινη ποιότητα παραγωγής. Ίσως κάπως έτσι θα έμοιαζε το “Jolene” με τη φωνή της Emmylou Harris.
8. The Little Willies feat. Norah Jones (“For The Good Times”, Milking Bull Records, 2012)
Η jazz φωνητική παράδοση και το αφαιρετικό πιάνο αποκαλύπτουν τα δάκρυα που κρύβονται πίσω από την κάπως παιχνιδιάρικη διάθεση του πρωτότυπου. Τα διστακτικά φωνητικά της Norah Jones, ψίθυροι και αναπνοές, φορτίζουν περεταίρω το συναίσθημα.
9. Strawberry Switchblade – (single, Korova, 1985)
Το “Jolene” σε σκωτσέζικη new wave/electro-pop εκδοχή, που θα έκανε υπερήφανους τους Orange Juice ή τους Shop Assistants. Οι Strawberry Switchblade δημιουργήθηκαν στη Γλασκώβη το 1981 από τις Jill Bryson και Rose McDowall. ‘Εγιναν περισσότερο γνωστές για το τραγούδι τους "Since Yesterday" από το 1985. Το μοναδικό τους στούντιο άλμπουμ με τίτλο το όνομά τους κυκλοφόρησε τον ίδιο χρόνο. Μια συλλογή με singles κυκλοφόρησε λίγο αργότερα σε ιαπωνική έκδοση.
10. Laura Marling & Mumford and Sons (live, 2009)
Η Laura Marling λατρεύει να διασκευάζει Dolly Parton, και το κάνει καλύτερα από τον οποιονδήποτε. Συνοδευόμενη από τις λιτές ακουστικές κιθάρες των Mumford & Sons, η ερμηνεία της εδώ φλερτάρει με το bluegrass των Απαλαχίων (πολύ ταιριαστή, δεδομένης της ρίζας της Dolly στο bluegrass). Δεδομένης της ρομαντικής ιστορίας μεταξύ της Marling και του Marcus Mumford, υπάρχει «συναισθηματικό προηγούμενο», που τονίζεται στα διπλά φωνητικά τους. Οι μελωδίες βαδίζουν στις νοητές γραμμές μεταξύ αξιοπρέπειας και απόγνωσης, έρωτα και απώλειας.
