Οι δυστοπικές προβλέψεις από έργα τέχνης όπως τα: Fahrenheit 451, 1984, Η Φάρμα των ζώων, Ο άρχοντας των μυγών (Lord of the Flies), Θαυμαστός καινούργιος κόσμος (Brave New World), μας θυμίζουν ότι το τέρας είναι πάντα εδώ. Απλώς μερικές στιγμές ξεκουράζεται και άλλες -όπως τώρα- ξυπνάει πεινασμένο.
Μπορεί κάποιος να διαφωνεί για τον τρόπο που επιλέγει να εκδηλώνει τις απόψεις του για διάφορα θέματα ο Roger Waters (συμπεριλαμβανομένων και χαρακτηρισμών για μέλη των Pink Floyd) αλλά το μόνο που δεν μπορείς να του προσάψεις είναι φασιστική ιδεολογία. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει…
Στην Γερμανία όμως, όπου βρίσκεται αυτόν τον καιρό για συναυλίες, φαίνεται πως δεν έχουν ιδέα από την ιστορία της ποπ κουλτούρας και για το εμβληματικό έργο “The Wall” που παρουσιάζει εκεί και η αισθητική του οποίου είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες, όχι μόνο από το άλμπουμ αλλά και από την σχετική ταινία. Ένα μουσικό έργο και μία ταινία που καταφέρεται εναντίον του εκ-φασισμού απ’ όπου κι αν προέρχεται. Όσοι έχουν δει την ταινία (και δεν είναι και λίγοι) ξέρουν και για την «στολή» που φοράει στις συναυλίες και για τι ακριβώς είναι οι «σβάστικες» που φοράει στο μανίκι.
Φωτογραφία: Kate Izor | Πηγή: Facebook
Η αστυνομία του Βερολίνου διέταξε έρευνα για την εμφάνιση του Roger Waters με μία στολή που παραπέμπει σε SS διότι… «μπορεί να κριθεί ότι παραβιάζει την αξιοπρέπεια των θυμάτων, καθώς και ότι εγκρίνει, εξυμνεί ή δικαιολογεί τον βίαιο και αυθαίρετο ζυγό του ναζιστικού καθεστώτος με τρόπο που διαταράσσει τη δημόσια ειρήνη», όπως δήλωσε εκπρόσωπος της αστυνομίας. Είχαν προηγηθεί άλλες γερμανικές πόλεις που για τον ίδιο λόγο προσπάθησαν να ματαιώσουν τις συναυλίες του κι ανάμεσα τους το Μόναχο και η Κολωνία.
Όλα αυτά βασίζονται σε σχετικό νόμο που έχει ψηφιστεί στην Γερμανία για σύμβολα, εικόνες και στολές που παραπέμπουν στην ναζιστική περίοδο της χώρας, σε μια προσπάθεια να περιορίσει ανάλογες την χρήση φασιστικών συμβόλων από ακροδεξιές/ναζιστικές ομάδες και τον οποίον -πιθανότατα- εκμεταλλεύτηκε το εβραϊκό λόμπι της χώρας σε μια προσπάθεια να σταματήσει τις συναυλίες του Roger Waters, που θεωρείται «εχθρός του Ισραήλ» και φίλος των Παλαιστινίων. Κι αυτό επειδή στις συναυλίες του συγκρίνει την δολοφονία της νεαρής Anne Frank από το ναζιστικό καθεστώς με αυτόν της παλαιστίνιας δημοσιογράφου Shireen Abu Akleh από τους Ισραηλινούς.
Αυτό είναι το πιο πρόσφατο από μία σειρά γεγονότων, τα οποία όλο και αυξάνονται δείχνοντας πως η Τέχνη και η ελευθερία της έκφρασης είναι υπό διωγμό.
Το -ως και γραφικό πιά- Parental Advisory/Explicit Lyrics που άρχισαν οι Αμερικάνοι να κολλάνε πάνω στα CD στην δεκαετία του ’90, φαίνεται πολύ «αθώο» σε σχέση με όσα συμβαίνουν στις μέρες μας.
Πρόσφατο επίσης είναι το θέμα που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα από την προβολή της πολυβραβευμένης παιδικής ταινίας: «Αγόρια στο ντους» που προκάλεσε την αντίδραση κάποιων γονέων αλλά και ΜΜΕ, που -ως συνήθως- χωρίς πληροφόρηση απλώς αντέδρασαν. Το θέμα πήρε τέτοιες διαστάσεις που ο Σουηδός δημιουργός της ταινίας Christian Zetterberg αναγκάστηκε να πάρει θέση γράφοντας:
«Υπέπεσε στην αντίληψη μας πως η ταινία μας, Αγόρια στο Ντους, βρέθηκε στη δημοσιότητα στα ελληνικά ΜΜΕ. Ο λόγος αφορά στη φερόμενη καταγγελία ενός γονέα σε βάρος μίας καθηγήτριας που έδειξε την ταινία σε μία ομάδα παιδιών.
Υπήρξαν ισχυρισμοί πως αυτό το μικρού μήκους φιλμ είναι ερωτικού χαρακτήρα και απεικονίζει σεξουαλικές περιπτύξεις μεταξύ παιδιών. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι χωρίς καμία λογική και, ως σκηνοθέτες, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πως η ταινία και η θεματική της θα μπορούσε να ερμηνευτεί καθ’ αυτόν τον τρόπο. Η ταινία αυτή δε δείχνει απολύτως τίποτα τέτοιο.
Η παραπληροφόρηση που έχει γιγαντωθεί σε κάποια ελληνικά Μέσα είναι σοκαριστικά λανθασμένη και, πραγματικά, έχουμε σοβαρές αμφιβολίες αν κάποιος από όσους ισχυρίζονται κάτι τέτοιο έχει δει την ταινία.
Τα Αγόρια στο Ντους αφηγείται μία ιστορία αρσενικής φιλίας, πώς δύο πολύ καλοί φίλοι εξερευνούν τις νόρμες της αρρενωπότητας, τι σημαίνει το να «γίνεις άνδρας» και, σε τελική ανάλυση, πως η φιλία τους αυτή δέχεται ταυτόχρονα αμφιβολίες, αλλά και στήριξη από τους ενήλικες γύρω τους. Είναι ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο φιλμ, με πολλαπλά βραβεία στο ενεργητικό του, συμπεριλαμβανομένου του Καλύτερη Ευρωπαϊκή Ταινία Μικρού Μήκους για Παιδιά, από το σημαίνον ECFA (Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικών Ταινιών), το οποίο μάλιστα φέρει την αιγίδα πολλών ευρωπαϊκών κινηματογραφικών Ινστιτούτων, ανάμεσά τους και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.
Το Αγόρια στο Ντους χρησιμοποιείται καθημερινά σε εκπαιδευτικές πλατφόρμες σε ολόκληρη την Ευρώπη και το έχουν δει χιλιάδες παιδιά, από την πρώτη του προβολή, το 2021. Στηρίζουμε απερίφραστα την απόφαση της δασκάλας να χρησιμοποιήσει την ταινία στη σχολική αίθουσα. Οι ταινίες πρέπει να συζητιούνται και να υπάρχει διάλογος, μα είναι αναμφισβήτητα προβληματικό όταν γίνονται ισχυρισμοί πάνω σε μία ολωσδιόλου λανθασμένη βάση. Ελπίζουμε πως το ελληνικό κοινό θα δείξει την κριτική σκέψη, φιλτράροντας τις πληροφορίες που ανακινούνται αυτή τη στιγμή, και ότι οι άνθρωποι θα βρουν χρόνο να παρακολουθήσουν την ταινία εάν τους δοθεί η ευκαιρία».
Γεγονότα σαν τα παραπάνω είναι δυστυχώς επαναλαμβανόμενα. Βιβλία ξαναγράφονται, ταινίες ξαναμοντάρονται, γυμνά αγάλματα καλύπτονται, πίνακες ζωγραφικής αποβάλλονται από μουσεία και εκθέσεις, εξώφυλλα δίσκων προκαλούν αντιδράσεις. (Δείτε εδώ ένα παλιότερο άρθρο μας για αυτό το θέμα).
Οι νέες εκδόσεις των έργων του Roald Dahl, του Άγγλου συγγραφέα κλασικών παιδικών βιβλίων με τα οποία έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές, όπως το Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας και η Ματίλντα, ξαναγράφονται για να αλλάξουν λέξεις ή εκφράσεις που δεν είναι αποδεκτές από την political correct υστερία. Ο εκδοτικός οίκος που έχει τα δικαιώματα των βιβλίων του δημιούργησε ομάδες «ευαίσθητων αναγνωστών» που άλλαξαν λέξεις και φράσεις.
Οι αλλαγές αφορούν σε χαρακτήρες που δεν αναφέρονται πλέον ως «χοντροί», ενώ οι «μητέρες» και «πατέρες» έχουν γίνει «γονείς» ή «οικογένεια». Χαρακτηριστικά, στη νέα αγγλική έκδοση του Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας, ο λαίμαργος Αύγουστος Γκλουπ δεν αναφέρεται ως «χοντρός» αλλά ως «τεράστιος» και οι Ούμπα-Λούμπα δεν είναι πια «μικροί άνδρες» αλλά διατηρούν ουδέτερο φύλο. Σε 10 από τα 19 βιβλία του συγγραφές έχουν γίνει αλλαγές.
Φυσικά πολλοί αντέδρασαν, ακόμη και ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας αλλ΄αυτό δεν άλλαξε κάτι. Χαρακτηριστικά ο Salman Rushdie έγραψε στο Twitter: «Ο Roald Dahl δεν ήταν άγγελος, αλλά αυτό είναι παράλογη λογοκρισία. Η Puffin Books και η περιουσία του Dahl θα έπρεπε να ντρέπονται».
Παρόμοιες ομάδες «ευαίσθητων αναγνωστών» επεμβαίνουν με παρόμοιο τρόπο στη σειρά βιβλίων του Ian Fleming για τον James Bond.
Kαι τα 14 βιβλία του συγγραφέα ξεκινόντας από το Casino Royale (1953) ως το τελευταίο Octopussy and The Living Daylights (1966), δέχονται «τροποποιήσεις» για να συμβαδίζουν με την εποχή, ενώ στις νέες εκδόσεις θα υπάρχει και η υποσημείωση:
«Αυτό το βιβλίο γράφτηκε σε μια εποχή που όροι και συμπεριφορές που θα μπορούσαν να θεωρηθούν προσβλητικοί από τους σύγχρονους αναγνώστες ήταν κοινός τόπος. Σε αυτή την έκδοση έχουν γίνει ορισμένες ενημερώσεις, ενώ διατηρούνται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο αρχικό κείμενο και την περίοδο στην οποία έχει τοποθετηθεί η ιστορία».
Από την νέα αυτή υστερία σιγά μην γλίτωνε και η Agatha Christie.
Oι αλλαγές αφορούν τις ψηφιακές εκδοχές των βιβλίων που κυκλοφόρησαν μετά το 2020 και αφορούν περιγραφές ή αναφορές σε εθνικότητες ή φυλές που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως προσβλητικές.
Στο The Mysterious Affair at Styles ο Πουαρό περιγράφει κάποιον ως «εβραίο, φυσικά», κάτι που έχει διαγραφεί.
Στο ίδιο βιβλίο η «τσιγγάνα» αλλάζει σε «νεαρή γυναίκα», ενώ έχουν αφαιρεθεί όλες οι αναφορές σε Ρομά από το κείμενο.
Στην νέα εκδοχή της συλλογής διηγημάτων Miss Marple’s Final Cases and Two Other Stories, η λέξη native γίνεται local .
Σε κείμενο όπου υπηρέτης περιγράφεται ως «μαύρος και χαμογελαστός», πλέον ο χαρακτήρας αναφέρεται μόνο πως γνέφει.
Στο μυθιστόρημα του 1937 Έγκλημα στο Νείλο, οι αναφορές σε «Nubian people», (φυλή που κατοικούσε κατά μήκος του Νείλου) έχει αφαιρεθεί.
Σχετικά πρόσφατα πολλοί Νεοϋρκέζοι ζήτησαν από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης να «αποβάλει» από τα εκθέματα έναν πίνακα ζωγραφικής του 1938 που απεικονίζει ένα νεαρό κορίτσι.
Το έργο Thérèse Dreaming του Γάλλου Balthus, «σεξουαλικοποιεί» το κορίτσι με την απεικόνιση του, καθώς αποκαλύπτεται το εσώρουχό του.
Παρόμοιο γεγονός με αυτό της ταινίας Αγόρια στο ντους που αναφέρεται παραπάνω, συνέβη στη Φλόριντα όταν η διευθύντρια κλασικού σχολείου αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από παράπονα γονέων πως έδειχνε «πορνογραφία» στα παιδιά.
Το «πορνογραφικό υλικό» ήταν γυμνά αγάλματα και πίνακες της Αναγέννησης (κατά τη διάρκεια σχετικού μαθήματος), όπως ο «Δαβίδ» και «Η δημιουργία του Αδάμ» του Μιχαήλ Άγγελου και «Η γέννηση της Αφροδίτης» του Μποτιτσέλι.
Θα θυμάστε φαντάζομαι πως ακόμη και η UNESCO αποφάσισε να καλύψει με στρινγκ (!) εσώρουχα τα γυμνά αγάλματα που βρίσκονται στην έδρα της στο Παρίσι.
Στο στόχαστρο των «αγανακτισμένων πολιτών», των συντηρητικών ομάδων, του political correctness, του διάχυτου νεοσυντηριτισμού που εξαπλώνεται παντού στον κόσμο, κλασσικά κείμενα, γλυπτά, πίνακες ζωγραφικής, ταινίες, δίσκοι και έργα τέχνης βρίσκονται υπό διωγμό από τον οποίο δεν γλιτώνουν ούτε ο Σαίξπηρ ή οι αρχαίες τραγωδίες, τα κλασσικά αγάλματα της αρχαίας Ελλάδας αλλά και της Αναγέννησης.
Τα έχουμε ζήσει άλλωστε και στα μέρη μας με επιθέσεις σε θεατρικές παραστάσεις, σε εκδόσεις βιβλίων, σε πίνακες ζωγραφικής.
Ένας νέος μεσαίωνας φαίνεται να πλησιάζει όλο και περισσότερο…
